Ke Aloha Aina, Volume II, Number 25, 20 June 1896 — Page 5

KE ALOHA AINA

 

POAONO, IUNE 20, 1896

 

[NOTE:  Auwe, 1 ^st column partially cut off and smudged; begin typing at 2 ^nd column.]

 

lakou lima a me ko lakou wawae malalo iho o ko’u papaaina.  E like me ka’u i hana aku ai, pela i hoopai mai ai ke Akua ia’u.  Lawe ae la lakou iaia i Ierusalema, a malaila oia i make ai.”

 

UA ILI KA HEWA MALUNA O KA PAPA HOONAAUAO.

 

       Mamuli o ka hoike ana mai o kekahi palapala i loaa mai ia makou i keia mau la, mai Kipahulu Maui mai, e pili ana no ka hoohaumia ia o kekahi mau kaikamahine kula, ma ko laila Kula Aupuni, e kekahi o na Kumukula i ae maoli i kona launa a hoohaumia ana ina kaikamahine, imua o Mr. F. Wiltrock, ka Luna Kula Apana o Kipahulu, a ua lohe pu pa makua mea keiki i keia ae ana i ka hana hewa, ua olelo ae ka Lunakula, maluna no o ka Papa Hoonaauao ka ahewa ia.  no ka mea, na lakou keia mau Kumukula i hoouna mai.  O ka’u e a’o aku nei ia oe e John Kawaakau, mai hana hou oe i keia mea.

 

Eo Makou Manaoio

 

       E pono e waiho kokeia mai ka palapala hoopii i ka Papa Hoonauao e hoopau i ko John Kawakau noho Kumukula ana, a he mea pono hoi i ka Lunakula Mr. F. Welrock e kokua mai i keia manao.

       He mea pono ole, a he mea hiki ole ke hooholo mua i ke @@@ kula iloko o na hora kula, ina ua hana hewa kino maoli kekahi Kumukula me na haumana.

       E lilo maoli ana na noonoo no ka wa e hiki ai e hana, a e launa hou aku ai oia me kekahi mau kaikamahine e ae, e aea mau ana kona noonoo iluna o ka manao hoohaumia kaikamahine.  aole loa oia e ao pono ana ina keiki e ae i ka ike maoli e pono ai e loaa ia lakoa.

       He Satana keia a me kana mau hana e hoopoino i ke ola o ka Lahui hou o Hawaii nei.

       O ka elua o na mea e pono ai e hana aku na makua, e hele e hoohiki i palapala hopu no ka moekolohe, a ma ia kumu ke ahewaia oia, e pau koke ai kona noho Kumukula ana no ka oukou mau keiki.

       Mai manao na poe makua o ke kamailio wale inei ma ka nupepa, he mea waiwai ia, aole loa pela.

       Aole he kuleana o ka nupepa e hoopau ai ina poe Kumukula hana hoowalewale me ka oukou mau kaikamahine.  He okoa no ka poe iaia ia mana.

 

HEAHA KE ANO O A HANA.

 

       Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai a D. W. Kawahamae mai o Keanae, Maui, e hoike mai ana i ke ano o ka o ana a ke Kauka Apana olailai.  Ua o ia na keikikane ma kahi mau maluna o ka lima, a o na kaikamahine hoi, ua o ia lakou ma kahi e kokoke loa ana i ka poaeae.  O ka pilikia loa, i ka wa e pehu ai ko na kaikamahi o, alaila, ua lilo i mea hoopilikia loa i ka lima a me ka poaeae.

       O keia anei kekahi o na hana hooholomua o keia au hou a ka Papa Ola i kauoha aku ai i na Kauka Apana e hana aku.  Ua ike no ka Papa Ola, he wahi nihinihi loa ka poaeae, a no keaha la i kauoha ia ai na Kauka e hana ma ia wahi?

 

Ko Makou Manao Iho.

 

       Ina makou e ike ana e hoomaka ana ke Kauka e o i ka makou mau kaikamahine ma kahi kokoke loa i ka poaeae, alaila, e kaili koke makou i ka makou mau keiki, a ina e paakiki loa oia a lawelawe oolea, alaila, e hana aku makou iaia ma ka mea e ao ia ai oia, mai hana hou oia pela.

       E hana ia pela a hiki i ka wa a ka Papa Ola e hoolaha akea ae ai ia rula no kahi e o ia ai na keiki.  Mai hiamoe ka Papa Ola ma keia mea, o ulu mai na poino a me na haunaele, mamuli o ka hana a ka oukou mau Kauka i hoomana aku ai no ka o ana ma na Apana.

 

AOLE HIKI KE HOOILI MAI MALUNA O KA LAHUI HAWAII.

 

       O na hana piliwaiwai, ma ke kinipopo, ma ka hoehoe waapa, ma ka heihei lio, a heihei kaa lio, a kaa hehihehi wawae paha, aole loa e hiki ke kapilipili aku na kumu, a me na hua o ka poino maluna o ka Lahui Hawaii.

       Oia mau ano paani a pau loa he mea paani ia no na aina haole mai, a na na haole no e a’o nei, a e hoowalea nei ia mau hana ma Hawaii nei.  He mau hana keia aole no ka Lahui Hawaii mai mamua.

       Ua ao nuiia na paani kinipopo ma kekahi mau kula, aole no ia he mea hewa, aka, eia aku no nae ka hewa mamua kahi e okuu mai ai, e kali ana oia i ka minute o ka piliwaiwai e hoea iho ai.

       O na mea e alakai ana ina kanaka i kahi o ka hana hewa, oia no na poe nana i lawe mai, a i kukulu ae, a e hoohana nei ina hana hewa.

       Ma keia mea, ua ike pono makou, ua kau no ke koikoi o ka hoahewa ana maluna o na haole, aole maluna o ka Lahui Hawaii.  He mea oiaio no keia a he pololei maoli no hoi.

       E nana iho no hoi, owai ka poe nana na hana heihei waapa ilalo o Ewa?  O na poe haole no.  A owai ae nei ko Kapiolani Paka?  O na haole no.  Ua lilo he kanawai make, ke kanawai hou e pili ana i na hana heihei piliwaiwai, ma na Paka a pela aku.  Aka, aole ia makou ia wahi.

 

Na Palapala

 

       Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna no a poe na lakou i kakau mai.

 

HE PALAPALA WALOHIA NA

SAMUEL C. LIMAIKAIKA.

(Kakauia no KE ALOHA AINA.)

 

       Ma ka heluhelu ana i ho ina olelo o kana palapala i kakau mai ai ia Rev. H. H. Pareka, a i hoolaha ia ae i hoi ma ka nupepa “Ka Lahui Hawaii” he ku maoli no i ka walohia.  Ua kakauia ua palapala nei i ka la 6 o Feb. A.D. 1876, ma Hampton, Amerika Huiia, a penei kana mau olelo kaukau aloha no Hawaii nei:

       “O ka iini hookahi iloko o ko’u puuwai, oia keia; e ike au i kuu Home Hawaii, mamua ae o kuu la make.  Aohe aina e like me Hawaii, aohe ai ono e like me ka poi, aohe hua ai maikai e like me ka maia a me ka niu, aohe wai ono e like me na wai mapuna o Punahou, Pauoa, Manoa a me Nuuanu.

       He oi kuu makemake e holo waa maoli ma na aekai o Waikiki, mamua o ka holo ana ma na mokuahi nani, maluna o ka muliwai o Hudeson.  He oi kuu makemake, e ike i na hiona o ka aina hanau o’u, mai luna aku o ka piko o Haleakala, mamua o ka ike ana ina mea nani o keia aina nui palahalaha (Amerika Huipuia).

       O Hawaii he aina a ka pomaikai i luakaha ai, aole i kulai ia na kanaka ikaika i ka wela o ka la, e like me ko keia aina; aohe maeele i ke anu, e like me ko onei.  O na aheahe lau makani aala mai ka moana Pakipika mai, oia kona haawina a puni ka makahiki.  Ke haawi mai la ka aina a me na holoholona i ka hua, me ka uuku o ka luhi.  Ua pomaikai ko Hawaii e like me na keiki malalo o ke kiai ana a ka Makua.

       Ma ka hapa waena o kana palapala, eia iho kekahi mau olelo:  He hiki ke loaa ia Hawaii ke kulana kamahao, ke malama ka Lahui Hawaii i ka pono.  Aka, ina e hoolei ka malama ana i na kanawai o ke Akua, aole e hiki ke ola.  (Oiaio loa.)

       He oiaio ka olelo a ke Akua a he oiaio ka olelo hoopomaikai a ke Akua i na keiki a me na moopuna o kona poe, a ua paa ia mau olelo.  He nui na lealea ia’u ma na mokupuni o Maui, Molokai, Hawaii, a ma Oahu hoi.  Hiaai ia au e holo lio mai Lahaina aku a i Wailuku, kahi o’u i hanau ai, ka aina hoi nona ka Malu Hekuawa.  A ke manao nei au o Hilo Bay a me Hanalei, kahi o ka limu pehu, na wahi oi loa o ka nani ma na Paemoku o Hawaii.

       O ka 17 makahiki keia o ko’u kaawale ana mai ka aina hanau mai.  A i ka wa a ka moku i lawe mai ai ia’u a nalowale aku na, kualono aloha o Hawaii, na papu a me na kuahiwi uliuli, ua nui loa ke kaumaha o kuu naau, no ke aloha i ka aina hanau.

       Mai ka la a u i pae mai ai i keia aina a hiki i keia wa, aole au i hoopilikia ia, a he nui no ka poe i haawi mai i na kokua ana ia’u, aka, he mau no ko’u aloha no Hawaii.  Na ke Akua a hoola ia Hawaii.

                                                                         Me ke aloha nui,

 

                                                                         S. C. LIMAIKAKA.

 

       O ke kanaka a mau kanaka i nohoia e ka uhane aloha aina oiaio, e kuilima pu no oia me neia makamaka, nana na olelo kaukau aloha no ka aina hanau.

       Ua hoike maoli mai kana mau olelo, aole paha oia he mea i komohia pu, mamuli o na hana awaawa a ka poe lokoino e like me ka hapanui o na keiki mikanele, i keia me ka moakaka lea o ko lakou mau inoa.  O kona hoahanau nae ka mea a ka Moi Kalakaua i hookiekie ae ai i Loio Kuhina, he okoa loa ke ano o kona uhane, aole he like me S. C. Limaikaika, ka mea nona ka uhane aloha i kona aina hanau, oiai, iloko o ia kowa manawa o 17 makahiki, aole ka i holoiiia ae ke aloha no Hawaii, ka aina nona ka poi ono, a pela aku.

 

E Hawaii e kuu one hanau e,

Kuu Home Kulaiwi—e,

Oli no au ina pono Lani ou,

E Hawaii aloha—e.

E hauoli e na opio Hawaii nei,

 Oli—e!  Oli—e!!

Mai na a-he makani pa mai nei

Mau ke aloha no Hawaii.

 

KANILEHUA.

 

       Ua piha pono ae ka aha mele a me na hana lealea, a na haumana kahiko o ke kula o Sana Lui i haawi ai ma ka po o ka Poaona nei, me na poe makaikai, a ua haawi ae hoike anaina holookoa i na mahalo ana i na hana lealea i paneeia mai imua o lakou e na haumana oia kula me ke ohohia.

 

       Ma ke ana mai a ke Kinau i ka auina la o ka Poaono nei, i loheia mai ai ua hoea aku ka mokukuna Ada, (Henerieta; mawaho ae o Hakalau i kekahi la o kela pule aku nei, he eiwa hoi la e kona paialewa ia ana iloko o ka ino o ka moana, ua nele oia i ka wai, a no kumu, ua hoouna ia aku la he elima sela maluna o kekahi waapa e holo aku iuka o Hakalau e kii ai i wai, i ko lakou hookokoke ana aku iuka o ka aina, ua po’i ia iho la ka waapa e ka nalu, a huli pu iho la, he hookahi:  o na sela i piholo aku iloko o ke kai, a o ka poe hoi i koe iho ua pae mahunehune aku lakou i ka aina, ua hoakeia aku ka poino i halawai mai me keia mokukane, a ua holo mai kekahi mokuahi e hoopakele ae iaia.