Ke Aloha Aina, Volume II, Number 26, 27 June 1896 — Page 6

Page PDF (865.52 KB)

This text was transcribed by:  Darren Okimoto
This work is dedicated to:  kaimuki Class of '78

KE ALOHA AINA

 

POAONO, IUNE 27, 1896.

 

Na Palapala

            Aole e ili o makou ke ko ikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukeia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o ma poe na lakou i kakau mai.

 

HE MAHALO PIHA.

 

MR. LUNAHOOPONOPONO,

Aloha oe:--

            Ma ka Helu 23, Buke II. o ka kaua hiwahiwa, ua ike iho au i ko S. K. Maialoha mau manao i hoaiai ae nei imua o kona lahui ponoi, no na mea e pili ana i ke kanawai kakauinoa.

            He nui ko’u mahalo no kana mau kumu i waiho ae nei o ka lehulehu.

            1. O ke kakauinoa ana a me ka hoohiki ana o na kanaka o na aina e e lilo ana anei lakou i kupa Hawaii?

            Haina. Aole lakou e lilo i kupa Hawaii, noho iho no lakou a kani mai ka manu Pelehu (pokoekoe) ku ae no lakou hoi ana i ko lakou la aina.

            2. E lilo ana anei na lahui o na aina e i poe kupono i ke koho balota ina e hoohiki?

            O ko lakou manao ia a me ka iini o ko lakou mau puuwai, aka nae, he uhiuhi lau mamane wale iho no ia ka wai o Kapapala.

            O ke kaona o ka puana a ka moe, aia maluuna ou e Hawaii aloha.

            E o’u mau hoa o Haleohi’u, paa ia a paa ia a paa ke aloha i ka aina i ka lahui, a me ke Aupuni Moi o Hawaii.

            Pehea oe e na keiki o Keaukukuiula, o ka’u wale no e kauleo aku nei ia oukou, mai hookapeke i ke poi, i ka ipukai ono a Kainoe, o makalii puainawele auanei ke kai o ke one Oio.

             Nou hoi e na keiki o Honokohau, e kupaa mau a haule mai na Lani, a pela no hoi oe e na kupa o ke one o Kailua a hiki loa mai ina Kahului.

            Kahaha! Ua louia ae nei no na ulu aaiole a koe aku no ka hapanui, aole au mea e kamailio ai no na keiki kaeaea o Holualoa a hiki aku i ke one wali o Pahoehoe, he pouhana lakou no ke aloha aina, he puuwai Liona hoi me ka kupaa, a oia ka’u e hoomanao ae nei i ka olelo kaulana a ko kakou Na’i Aupuni penei: “Imua e na Pokii a inu i ka wai awaawa.”

            Pehea la hoi oe e o’u mau hoa ka wai puka-iki o Healani, e kuilima pu kakou me ka lokahi, me ka manaopaa iloko o ko oukou.

            E ka iliili nehe i ke kai olalo e ala, e ku iluna, a e apo like me ka lokahi a kaikai ae ia Hawaii, mai kau i ke kiko eleele o ka Leopaki maluna o ko oukou mau poohiwi, o haunaele auanei o Ewa i ka Moae.

            E na keiki o na hau kololio o Maihi, no oukou ka’u e hiipoi ae nei, he aloha pilipaa i ka aina hanau, ke mea hoi i kakauia iloko o ka papa o ko oukou mau naau, mai hoohalike me na Hapauwea o ka hau iniki ua hei lakou i ka upena kuu a ke diabolo. Aloha wale. J. W. K. KELEIWI.

Laaloa, N. Kona, Iune 18, 1’96

 

NA MEA HOU O KA LA HANAU O KA NA’I AUPUNI MA KE KAHUA MA’I LEPERA.

MR. LUNAHOOPONOPONO,

Aloha oe:--

            Ma ka la 11 o Iune, ua ala lokahi ae na hoa kanaka a pau a hoomanao ae la i la hauoli no lakou. Ua nui na lealea i malamaia mai Kalawao nei a Kalaupapa. Ms. Kalawao nei he 5 mau ahaaina, penei: 3 ahaaina piwai, i ahaaina kolote a me 1 ahaaina lele kowali.

            Ua nui na ono i hoomakaukauia, ua ai a ko’u na puu moniai, i ka nui o na ono like a ka Hawaii. A ma ia la no he mau ahaaina ma Kalaupapa ame ka heihei lio.

            Ma Papa loa kekahi ahaaina lele kowali, i hoomakaukau ia e ko laila mau lede e like no me ko Kalawao nei. Ma ia papaaina ka oi loa aku o na eno like ole a Kaehu, ua hele a heha Waipio i ka noe. No ka pau pono o na ono a Luia.

            O na hana hope loa oia ua heihei lio he 6 ka nui o na lio heihei, he 3 Kalawao, a he 3 no Kalaupapa. A ua hookoia hana ma keia la kamahao. Ua akoakoa ae na ma’i ma ke kahua heihei no ke ake no e ike i na hana o ka la.

            Ma ka hora 2 p. m. na ike ia aku la na moho o na aoao a elua, o Pomaikalani ke kau ana i ka lio o Kalawao, a o John Bell hoi ke kau ana i ka lio o Kalaupapa.

            Ma keia heihei ana ua lilo ka lanakila i ka lio o Kalawao no 40 sekona i holoia, no ka hapalua mile a oi iki.

            O ka lua o na heihei ua make i ka lio o Kalaupapa. A o ka ekolu o na heihei ua make hou no i kekahi lio o Kalawao.

            He nui wale na hauwalaau a na hoa kanaka, ua hauoli hoi kekahi poe, ua kuamu kekahi poe. A ua maluhia no hoi na hana ma ia la, aole haunaele.

            Ma ia la no ua hopu ia iho la he mau kokua komohewa a noho ana i Kulina Eleele, he mau lede o ka aoao palupalu. Aloha wale.

            E heihei hou ana no ua poe lio nei ke hiki aku i ka la 4 ae nei o Iulai, ma ko $100 kapili, na ia la e nana.

Me ka oiaio,

J. B. M. KAPULE.

Kalawao, Mokokai, Iune 18, 1896.

 

Mai ka Bana Lahui Hawaii Mai.

I kuu ALOHA AINA OIAIO,

Aloha pumehana kaua:--

            Eia hou au ke penei hou aku nei me na mea hou e pili ana i ka makou hana me keia aina malihini; a na kou ahooui palena ole hoi ia e ahai mama aku ma na keena pumehana o ka kaua lahui aloha.

            A oiai hoi, ma ka’u leta o ka mahina i hala, ua hai aku au ia oe ka makou huaka@ i ke kulanakauhale o Millewaukee, Wisconsin. A me keia leta hoi e hoike aku ana i ko makou hiki ana ilaila, a me na mea a makou i ike make ilaila.

            Ua haalele iho makou ia Kikao i ka hora 9 p. m. la ia 4 o Mei, kau aku la maluna o ka mokuahi ma na ala kikeekee o ka muliwai o Kikako, e hoopuka ai iwaho o ka lokowai o Michigan.

            He malie a he mailino maikai ua moana wai la i keia po a makou e holo nei, ua like ho@ me ka k@i malino o Kona kai opua i ka lai, opua hinano i ka malie. Ke holo nei ko makou wahi moku he elima mile i ka hora, pela wale iho la no ko makou panee malie ana a hiki i ko makou hookomo ana iloko o ko laila mau ala kikeekee i ka hora 7 a. m. o ke kakahiaka o ka ia 9 o Mei.

            O ka hookomo ana o ke awa o keia kulankauhale o Millewaukee, he keu a ka pakaawiili lakee, he hookahi wale no moku ke kupono o ka hookomo ana iloko o ko laila muliwai, e komo loa ana hoi iloko o ka haplua like o ke kulanakauhale me na uwapo uwai mamua pono mai o ko makou alahele, e uwai mau ana i ko makou wa e kokoke iki aku ai.

            E ku ana hoi na hale pohaku kiekie ma keia a me keia aoao o ka muliwai a makou e hookomo aku nei. Oiai ka moku e hookoke aku ana i ka uwapo mua, aia he mau kiai nana e makaala i ka hoouwai ana i ka uwapo, he elua no haole nana e hoike aku i na kaa holo mai a keia a me keia ano maluna o ua uwapo ia me ka hookahi ana i ka hele, e holo mai ana ke kaa uwila a ku ma kahi aoao, a pela no hoi ma kahi aoao, pela pu no hoi me na kanaka hele mai, a hele aku.

            Oiai ko makou moku i kaa aku ai me kahi aoao, aia hoi ka uwapo ke niniu ae la e hookui me keia a me keia poo alanui, pela mau iho la ka hana ana a hiki i kahi e ku ai ka moku. Ua lele aku la makou i ka uwapo a naue ak la i ko makou. Hotele e noho ai iloko o ia mau la.

            He Hotele maikai keia a maemae no hoi, he elima keiki a ka rumi hookahi, a he nui no hoi ka maemae o na mea ai, e ai oe a lawa kou makemake me kou luhi ole i ke kahea mau ina kuene i ka mea ai au i makemake ai, oiai no lakou e nana mau mai ana i ka mea ai a kou puu e hiolani loa ai.

            Ua hoi aku la makou me ko makou mau rumi pakahi e hooluolu ai ia kakahiaka, a puoho

ne la i ke kani a ka pele aina o ke ahiahi, hoomakaukau iho la i kahi aahu no ka hele aku i ka naa o ia ahiahi iloko o Hale Opera, “Music Academy.”

            Ua hoomaka iho la ka hana o ia po i ka hora wale no ko makou e hana ai, iloko o na Hale Opera la, a i ka paali Keaka ka hapanui o ka manawa.

            He Puau Keaka keia i hoolimalima ia e ka ona nona keia Hale Opera, a mamuli o kona ike ana, ua poho oia, i nei poe ana i hoolimaluma ai, nolaila oia i manaolana ai e hoolimalima ia makou i wahi e hoihoiia mai ai kekahi mau kala ana i poho, a pela oia i ku ae ai ia makou i Kikako, a iaia ko makou mau lilo a pau, a me ka uku ana mai i kahi mau haneri dala ekolu no ka pule hookahi.

            I ka hoouluulu ana i keia mau @ a pau i makou, ua hiki aku oe ia i @ ewalu haneri dala o ka puli hou@ a ua nui no hoi ke ohohia ana la o ka makou hana e ia kulanok@ iloko o ia pule, a hiki ke makou @ hoi ana mai i Kikako nei.

            A e kuu ALOHA AINA oiio, na lohe aku nei paha oe ina mea i @ i na kalaiwa kaa o na kaa uwila o Milwaukee.

            He oiaio, ua ike maka kou @ kakau i kahi mau hana ku i ka manaonao i hana ia e na haole e laila, oia hoi, ua olohani like ae la na kie kaa a me na ohi dala o na kaa uwila o Milwaukee a haalele iho la ina kaa ma na Alanui.

            O ke ku@u, no ka hooko ole ia o ko lakou makemake i 20 keneta o ke dala hookahi, a oiai hoi ko lakou uku mamua aku he 19 keneta wale no.

            O kekahi kumu hoi, ua makemake iakou na ko lakou Tela no i makemake ai e ana i ko lakou mau aahu, i hoemi iki ia mai ai ko lakou mau lilo, aka, o ka haku nona keia mau kaa uwila, ua makemake oia na kona Tela ponoi no e hana ina paa lole o keia poe, no lakou ka huina he mau tausani a oi aku a e loaa ana hoi i nei haku nona nei mau kaa, he mau pakeneta hou, mai na dala mai a nei poe.

            O keia na kumu ano nui a’u i lohe mai ai i na haole o keia kulahakauhale, o keia poe a pau e olohani nei, he poe wale no lakou a pau i komo i ka hui uniona, a he kumu e ae no hoi kekahi a kahi poe i makemake ai e huipu me keia poe ma ke olohani like ana.

            E laa na kaawai hoopulu alanui, ua huhu kekahi poe mea hale kuai i ka hana maikai ole ia o waho iho o ko la—kou mau alahele aoao e ke Aupuni. Oi ai no nae lakou e uku like ana no i ka auhau alanui me na poe waiwai e ae.

            Ua kamailio mai kekahi haole halekuai ia’u. O ke kanawai, ua hana waleia no ia no ka poe ilihune, a uuku mai e kahi loaa, aole hoi no ka poe hanohano a waiwai o ka aina.

            I ko’u lohe ana i keia mau olelo a keia haole, ua hooomanao ae ia no hoi au i ko kaua lahui aloha i nele ma no ano a pau, maluna o lakou ke oolea o ke kanawai. A o ka uhaki ana a kahi haole ano ulakolako, a pili hoaloha i kahi kanawai o ko kakou aina hanau, he maalahi loa ke ano o ka hoopai maluna o lakou.

            O na hana ano ino i hanaia ma Millewaukee, oia keia: I kekahi la a makou e hele ana i ka hana. A oiai hoi na kia kaa mua i haalele iho ai i ke kaa, a me na poe ohi dala, he elua la mahope iho o ka waiho wale ia ana o na kaa me ka hoohana oleia, ua ohi hou ia he mau kia kaa hou a he poe ohi dala hou no ka hoohana ana i ke kaa.

            I ka ike ana mai o keia poe mua i haalele ai i ke kaa, hoomaka mai lakou e hailuku i na kaa me na pohaku, a pau na puka aniani i ka nahaha.

            A o kekahi poe paki mai la i na hou moa pilau, paila kekahi poe i na pouk@ laau maluna o na alanui hao, huhi hoi e holo aku ai o ke kaa me ka noho no o na ehua iluna o ke kaa, a pakele wale iho la no ke oia o kekahi poe i ka hailuku ia aku o ke kaa i ka pohaku.

            Me keia mea i hana ia aku la e nei poe, ua noi aku la ka ona nona ia mau kaa i ke Aupuni e kokua mai i mau makai no ka holopu ana malu@ kaa no ke pale ana aku i na @ hanaia mai ana maluna o na @ ike aku makou ia lakou e @ ana he elua oi makai o luna o @ hookahi.

            Me keia mau makai no @ hopo iho no manao hooulu @ ele o nei poe, e noke mau @ i ka wa e holo ae ai o ke @ puuluulu mau ana no hoi ua pe @ kekahi mau alanui ano nui o @ uakouhale.

            Ma ia ano iho la kaou i @ hiki wale i ko makou haalele @ ia Millwaukee i ka la 11 o Mei @ kako nei.

            A pehea aku nei la ka hope@ lakou mea i hana ai, ua ko aku @ ko lakou makemake, aole paha @ e lohe aku ana no oe i ka hope@ lakou mea i hana ai.

            Ua hala aku la o Milwaukee @ na mau biobiona, a eia hou @ Kikako nei i keia mau la a’u e @ leta aku nei ia oe. Ua haalele @ kou ia Millwaukee i ka po o ka @ Mei maluna no o ka mokuahi a @ i kau mua aku ai a hoea mai @ makou i Kikako i ka hora 8 a. m. la 12 o Mei. Kau maluna o ke@ uwila no ko makou home e @

            He elua block mai ka huila @ kuluia ma Amerika nei, a i anei @ e noho nei i keia mau la, a o ka @ hana nao aia i Lincoln Park @ kahi no a makou i hana mua ai makou hoea mua ana mai i ka@ hiki i hala.

            O ko makou hale e noho nei, @ kokoke iki aku no ia i kahi o @ kou wahi hana, he ane like pah@ loihi mai ke alanui Beritania a @ ke alanui Moiwahine.

            A mai ko makou hale no hoi e @ aku ai i ka ninau mai o ka huia @ piha no hoi o luna i na kane wahine me na kamalii, a oiai keia huila i@ kuluia ma kahi e ku ai o na kaa ohua, mai ka hikina a me ke ko@ na mai o ke kulanakauhale a he @ no hoi e hoopilikia ai i ka @ hana.

            Aka, mamuli no o ko makou @ mua ia ma Kikako @ i ka wa i@ pela no i loaa ai ka @ mua @ makou hana ma ka Lincoln @ Beach nei.

            E hana ana makou he elima @ ilaila, e hoomaka na i keia a me @ ahiahi, hora 8 p. m., Poakahi a @ ka Poalima, a pau i ka hora @ po. A o ka Poaono hoi me ka la @ bati he elua o makou manawa @ mai ka hora 3 p.m. a pau i ka @ p. m., a i k@ 8 p. m. hoomaka @ pau i ka hora 11 p. m., pela maa @ kou e hana ai a pau na pule elima.

            A mahope aku olaila, e hea ai @ kou, no Manhattan Beach, he 15 @ ka mamao ma ke komoha ake o @ kulanakauhale o Kikako nei, aole @ nae i maopopo loa i keia wa.

            E hoi hou ana makou i Washinton Park, a hiki makou ilaila hoike @ aku no au ia oe. Ua lawa kaua no @ wa.

            A ke haawi aku nei na iaia a @ ko lakou aloha nui i ka lahui @ mai ponina hoi i ka oukou mau leo @ no makou.

Kou haahaa,

S. K. KAMAKAIA

Lincoln Park Beach, Chicago Illinois

Mei 25, 1896