Ke Aloha Aina, Volume II, Number 27, 4 July 1896 — Page 2

Page PDF (891.77 KB)

This text was transcribed by:  Mary Deguzman
This work is dedicated to:  kumu kaliko

KE ALOHA AINA

POAONA, IULAI  4, 1896.

 

 

KE- ALOHA- AINA

            Hoopukaia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

-------------------------------------

 

J. NAWAHI,  Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

--------------------------------

HONOLULU, IULAI 4, 1896.

---------------------------

 

AOLE MEA OI AKU O KA WAIWAI.

------------------------------

E LIKE ME KE KANAKA I NOHO

KUOKOA NO KE ALOHA

I KONA AINA.

 

            Oia kekahi o na makana oi pookela a ke Akua i haawi mai ai i ke kanaka.

            He pookela keia haawina, no ka mea, aohe ona kumukuai e hiki ai ke kuai mai.  Aole hoi e hiki me kekahi makana e kukuluia ai kona mau kahua kumu.

            He palahalaha a akea na lala o keia manao, a he mea hiki ole ke apo mai na palena o ka aina.

 

----------------------------------------

 

            Mai kuhihewa a olelo iho he aloha aina makou, aka, o na hana, he like pu no me ka ka poe kumakaia aina mau hana.

            Kupaa no kekahi poe i ka 1893.  Nui na Hui Aloha Aina i  hoalaia ma na apana Mokupuni.  A ma ka mahina o Mei 1893.  Ua hoea mai na Elele no ka hoike ana aku i ko lakou manao makee i ka aina, a ua nui na palapala hoopu i waihoia aku imua o Mr. Blount  e kue ana i ka hoohuiaina, a pela aku.

            Ae, amikai no ia.  Mahope mai, pau kekahi poe aloha aina i ka haule a lilo aku la e hoohiki malalo o keia Aupuni!

------------------------------

A Pehea Hou Aku.

----------------

            O ke kanana m@a kela a pau mua kekahi poe i ka haule aku.

            Mahope mai nei a hiki wale mai i ka 1894.  Pehea hou mai la ?  haule hou aku la kekahi poe e lawe hoohiki no keia Aupuni.  He hanana ia ia makahiki.

            I ka 1895 a mahope mai o na hoala kaua ana o Ianuari 7, ua pau hou aku la he heluna hou o na poe aloha aina.  A i keia mau la ke hele malu nei no.

            O na olelo ma ka waha he hoopunipuni, a no ia mea ke kumu paweo o na poe makamaka ke ike mai, no ka mea, e lelele ana ka pana hoahewa iaia imua o makou i kona wa i hui mai ai.

            Nui wale na poe olelo ma ka waha a me ke alelo he aloha i ka aina, aka, ma na hana ana nae, he oi aku a ka lapuwale malalo aku o ka poe hupo loa.

            O ka ninau Aloha Aina, he ninau ia e pono e pane ia ma ka aoao, aloha, hoomanawanui, a hiki i kona piha ana.

            Aole hiki e hoololiia a kuapo o ka hoohui ana me Amerika, he hana aloha aina ia, e like me na manao paipai o ke Kuokoa mamua aku nei.

----------------------------------------------

I Keia wa.

            Ua kuene pono mai ka huina i koe, mahope o ka hala ana ae nei he 3 makahiki me 6 malama.

            O ka poe i kupaa mau, o lakou ke paa nei iloko o ka Hui Aloha Aina.  O na oe e ae, ua nalowale loa aku.

----------------------------------

HILAHILA NUI MAKOU.

--------------------------

            O ke kumu o ko makou hilahila, oia no ka lawe nui ia mai o na keki opiopio Hawaii maoli imua o ka Aha hookolokolo no ka hewa aihue.

            Ke kauo ia nei na opio Hawaii e noho iloko o kahi hoo paahao no keaha ?  no ka aihue.  Mahea na makua nana keia mau keiki he 4 a 6 paha ka nui ?  Aole paha he a'o pono ia o neia poe keiki, a o ka hopena, he hele e aihue.

            He mea a-ai paa loa kela, aole hiki ke holoi a pau ae  Ina no e kala piha ia mai oia e ka Aha Mana no ka hoihoi hou ana mai i kona mau pono, aole no ia he mea e mahia ae ai na kikokiko pipili paumaele o ka aihue.

            O ka pilikia, ke hokuu aku nei na makua e auana wale na keiki, e hele ma kahi e hoowalewale mai ai o Satana, e kii a lawe wale mai i ka hai mau mea maloko o ko lakou pa.

            No ka noho hoopili wale aku o na makua malalo o ka hale o ka Pake, a he wahi rumi uuku loa kupono ole maoli nolaila, ua oluolu ole paha na keiki e noho i kahi rumi, nola @la, na hele kalewa wale aku, a hopuia mai la no ka aihue i na manako, na hua pea, na dala, a pela aku.

             Pehea kela mau keiki ?  Ua hoomaka e i keia hana maikai ole i ko lakou wa lakou wa keiki loa.

            Heaha paha kekahi kumu e ae i pili i na makua ?  Eia ua noho nele na makua, a nolaila, ua iini ke keiki e loaa kekahi mea e hoopauia ai kona houpo lewalewa.

            Nui wale na keiki Hawaii e pilikia nei i keia wa, a e noho ana lakou ma ka hale hoopaa no na m hina a makahiki paha.

            He mea ole wale no keia ina makua aloha ole ka naau i ke keiki.  Aka, ke aloha aku nei makou i keia poe opiopio i komo iloko o keia pilikia.

---------------------------------------------

 

KA MANA O KA NAAUAO.

 

--------------------------------------

 

            O ka naauao o ke kanaka, a o ka lahuikanaka, oia maoli no ka mana nana e hoeueu i na hana a pau loa o ka aina.  Aohe aina, aole aupuni i holomua ma na hana o ko lakou aina, ina he piha hupo ia lahui.

            O ka naaupo, a o ka noho hana ole, oia wale no ka mea nana e hoihoi hope i ka noho ana hooponopono o ia aina ihope loa.

 

------------------------------------

 

            O na aina o Europa i holomua e like me Ber tania, me Geremania a me Farani a me na @ina e ae, ua maopopo ke kumu o ka holomua o ka mea, ea piha pono ka aina me na ka naka ike lawelawe hana o na ano a pau loa.  Ua hiki ke hana i ka hao, ke keleawe, ka poula, ke dala, ke gula, na lole, na mea ai, na lako ai, a lehulehu wale aku.

            Aka, ke nana aku i ka noho ana o na lahui o ka moana Hema, e like me Samoa ma,F ji ma, Borabora ma, Nuu hiwa ma, a me na Aupuni o na poe Hotenetota ma Aferika, pehea la ko lakou noho ana ?

            He lapuwale ka noho ana, a he nui na hana pono olel, a hoi hou ina hana pegana kahiko a lakou.

            Ma keia e maopopo ai ka mana o ka naauao a me ka nawaliwali o ka hupo.

            Nui na mokuhao kila ano hou i kukuluia i keia wa e ka naauao, a pela me na moku pale aina, na mokukaua i uhiia a me na moku holo lawe topido aole pela iloko o ka 1830, aka, i keia au no nae o ka naauao,  ua weheia mai na mea kupaianaha imua o ke ao holookoa. 

            Aka, o ka waa kaua o ka poe naaupo, he lilo i opala imua o ka mana o ka naauao. Pela io no.

 

--------------------------------

 

NUI NA MANAO NINAU.

 

--------------------------------

 

            He mui na ninau e hoea mai nei mai na kuaaina mai,e ninau mai ana pehea la ko kakou kulana ?  A me ko kakou noho ana ma keia mua aku ?

            He nui na poe ake wale e ninau mai, aka, aole naee he manaoio maoli iloko o lakou @e la mea.

            O na poe hohonu o ka noonoo a malie ka noho ana, aole oe e ike ana ua pioihoi lakou i na wa  a pau.  Ina no olelo ia kekakhi mea hoopuiwa wale aole no lakou e pio o ana, aole loa, no ka mea, ua noonoo mua lakou i ke kahua o kahi i ku ai na hana oiaio a me na hana pololei maoli.

            Pela no makou, aole he puiwa a hopohopo wale, aka, ua noho me ka malie a me ka hoomanawanui.

 

--------------------------------

 

            Aole hoopuka na poe hoahanau i ka ninau ana.  Heaha na pomaikai e loaa na ke hoomau ke kanaka i ka manaoio i ke Akna ?  Aole loa ! 

            Hookahi wale no a lakou hana o ka hoomau aku i ka hana pono i na awa apau loa, a hiki i ka make ana.  Pela no makou e pane aku ai no keia mau mea.

 

-----------------------------

 

KE LIULIU NEI NO KA LA @ O

IULAI.

---------------------------

            E lawela ana na hana hoohiwahiwa o ka la o ka Kahina Amerika Milla mawaho o ku Independent ma kai hoi o ke Alanui Moi.

            Ke hoomakaukau ia nei ua wahi la no ka wehe hulahula nui ana i ka o mamua iho o ka la 4 o Iulai.

            Na Mr. Milla ponoi ana no e malama ana i na hana  Mekia Z. K. Pangborn i haiolelo ana no ka la. 

            O ke kukala ana hoi o ke kuokoa na A. J. Morris ia e heluhelu mai ana, e panai pu ia ana me ia mau hana na mele aloha aina o lakou o Amerika, (aole o ko Hawaii).  A e hoopauia na hana o ka la me na kipu ana he 21 no ka la kuokoa o Amerika. 

 

----------------------------------

 

            Maanei makou e ike ai aole he wahi moolelo iki e heluheluia ana ia la no ko Hawaii hoopilimeaai ana aku.  O keia ka mea maopopo maoli, he mau hana hookahakaha koa oia wale iho la no, aole mea e ae o ka Repubalika kaulana o Hawaii nei.

 

--------------------------

           

KA MOKUKAUA  O MEKIKO.

 

--------------------------------

 

            He Aupuni keia ua noho kamaaina mua loa ia e na poe ma@o a ne Sepania, (Paniolo).  Ua manao ke Aupuni o Austria e hoonoho ia Max Millian i Moi nona mamua loa aku nei, aka, ua powaia oia a make, a ma ia wa, ua noho mai oia ma ke kulana Aupuni Repubalika, e pili pu ana me na mokuaina hema loa o Amerika Huipuia.

            He aina mehana keia, he aina mauna, a he nui na kulana kauhale o keia Aupuni i keia wa.  Ano, ke ike nei kakou, eia kekahi o kona mau moku ao hoomaamaa kaua moana ua hoea loa mai la i Honolulu nei.

            Ua loaa mua mai a lohe mamua aku nei no ka hoea mai o kekahi moku o Mekiko i anei nei.  A oia iho la paha keia.

            O ka inoa o keia moku Mekiko, oia no o Zaragora, malalo o Adimarala Monas@erio, a o Miguel Pozo, oia kona Aliimoku.

            He nui na poe Paniolo shipmen ano lealea maluna ona, mai ke Kula Nui mai ma Chepultepee, kekahi o na kulanakauhale nui iloko o ka aina o Mekiko, he hauoli loa lakou no keia holo kaapuni honua ana.

            Penei  ko lakou holo ana: Haalele ia Honolulu no Manila alaila, no Singersore, no Colombo, no Adena, alaila, komo ma ke Kai Ula a me ke Ala Okiwai no awa Said, alaila, ma ka ke Kaiwaenahonua a i Cadiz, a i Havana, a hiki i Vera Cruz, ke kulanakauhale @ ka hikina o  Mekiko,

            Aka, ua ike mau kakou ke ano o ka Lahui Paniolo ma o ka poe la o lakou i ha@ @ a noho pu me kakou.  H@  poe hooponopono ole i ko @ kou ola, a ua maa loa lakou @ e lawe pu me lakou i mau p@ @ pepehi kanaka.

            Malia, ua ano hou ae @ paha lakou, aole no  paha@ pehea la ?

 

-------------------------------------

E ALOHA AKU NA KEIKI I@

MAKUA.

-------------------------

 

            O ke kauoha keia i pili p@ 2 me ka olelo hoopomaikai p@ @ nei:

            "E hoomaikai oe i kou m@ @ kuakane a me kou makuahine @ i loihi ai, na la maluna o k@ @ aina a Iehova a kou Akua @ haawi mai ai ia  oe."

            He loihi na la o ke keiki malama i kona mau makua.  A@ @ pela ka mea oiaio i oomaopopo mau ia mai kinohi mai.  @ ka laahui pke, oia paha kekahi lahui hoomanao a aloha ma@ @kua.

            He mea hano hano no na @ iki ka malama ina makua, @ ia he mea hilahila, aole @ .  Olelo mai ke Alii naauao:

            "Mai hilahila oe i kou makuakane no kona elemaka@ ana, aole hoi e hoowahawaha @ kou makuahine no kona @ @ine ana.

            Nani na olelo a ke alii no@ @ a he oiaio a he pololei ia m@ @ olelo ana.

            Aka, aole he alohi o kekahi @ poe keiki i ko lakou mau p@ @ makua, aole i hooko i keia @ lo a ke Akua no ka malama po@ no ana i na makua.  Aole @ hookano loa kekahi poe keiki a olelo:  O !  owai ia wahi el@ @ makule ?  Nohea mai ia w@ @ @luahine.

            Hilahila makou i kekahi o@ @ na i hanauia e ko lakou makuahine luahine e ola nei, aole @ na mai lakou i hanau mai.

            He aie nui @.. mau makua a hiki i ka mak@ @ ana, pau iho la.

            Nui ka hoomanawanui o @ makuahine i ke keiki i ka @ bebe loa, ike ole ae ke keiki @ hookano i na luhi o kona makuahine.  Ala mau oia e i@ @ iaia i ka po e hanai ika @ a e haawi i ka laau l@pa@.  Holo ka hiamoe mai na ma@ @ aku o ka makuahine no kea@ @ aloha i kana keiki, @ pela @ i malama ai a nui oia a @  makahiki a loaa kana.  A pehea aku la ?  Auwe ! haalele o@ @ i kona mau makua e noho hea@  @ pili me kekahi poe e loa.

            Loaa kana hana he $10 @ ka pule a he $40  @0 ka malama aka, aole oia haawi aku i hea@  @ kahi keneta na kona mau @  @kua e noho pilikia an@.

            Auwe no hoi na keiki lo@ @ ino !  E pani ana kou @ makua i ka ipuka o ka L@  @ ke make e laua a hila aku.  A@ @ le ou kuleana me kela ka@ @ a ke Akua.

            E na keiki.  E hoomanao, aloha ia ko oukou mau @  me ke aloha nui.