Ke Aloha Aina, Volume II, Number 28, 11 July 1896 — Page 2

Page PDF (843.30 KB)

This text was transcribed by:  Kanani Yamashita
This work is dedicated to:  My Kumu

KE ALOHA AINA

 

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Napepa na ka Lahui Hawaii

 

I Nawahi Lunahooponopono a Puuku

E @ Like, Hope-puuku

 

Honolulu Julai 11, 1896

Ka hoike a ke kuhina waiwai

Ma ka nupepa Star o ka la i o lulai pei, ua hoike ia ae na loaa a me na hoolilo o ke Aupuni iloko o ka mahina wal no o Iune i pau aku la.  A penei ka hoike ana a na huahelu a ke Kuhna Waiwai, S. M. Damon

 

Koenamakawa ihona, Mei 31..           $25,286.20

Koena dala aie Mei 31..                      $112,633.17

Huina..                                                         $137,869.37

 

Na Loaa Mai Na loaa a pau loa

            no lune ...                               $121,713.18

Loaa no na Bona i kuaiia..                  $12,000.00

Huina a pau ...                                    $271,582.55

 

Na Hoolilo:

 

Huina hoolilo no Lune.                       $126,277.59

Na lilo ma ke ka nawai aie...               $3,162.35

Na Nota aie, Keena Waiwai

            ukuia..                                     $10,000.00

Na aie koena Iune 30...                       $20,671.79

 

aie helu koena June 30..                      $111,470.82

Huina...                                               $721,582.55

 

Na Aie Lahui

 

Na Bona e ku nei..                              $3,132,300.00

Na Nota Keena Waiwai..                    $35,000.00

Na aie dala Hale Leta..                       $737,764.49

 

Huina                                                  $3,905,064.49

Lawe koena aie..                                 $  111,470.82

Koena Aie Lahui..                               $3,794,594.67

 

S.M. Damon,

Kuhina Waiwai          

 

E like me ka makou mea i manao ai, pela no i hoea mai ai ka oiaio, no ko kakou kulana Aie Lahui.

 

Aia no o ia ke pii nei ma na huahelu mahuahua i kela a me keia mahina.  O na bila panai hoopau aie kai hooholoia iho nei, aka, aole he waiwai, no ka mea, aole he dala e hoopau ai i kela nee mau ana o ka aie ilu na @me.

O na olelo ana eia ka wa pomaikai, a e pau ana na pilikia, aka, auhea ia mea?  Aole pane a ke kuhiha me kana hoike eia ke Aupuni ua makaumakau me ke dala e hoopau ai i na Aie Lahui O Hawaii, a e hooholomua ai i na hana hou o ka aina, ua like kona hamau me ko na poe e ae ma ia mea.

 

He nui ka waiwai, ke da@lia a pela aku, aka, mahea ia mea?  He mea olelo wale iho no, aole nae he mea e hoea mai ana no ka pono a me ka pomaikai o ka Lahui Hawaii.

 

E Poina Ana Ka Olelo Hawaii

O na poe keiki Hawaii e hoomaamaaia nei e kakou a maka olelo Beritania, a loko loa malaila, aole loa e hiki ia lakou ke kakau pololei i ka olelo Hawaii o ko lakou aina hanau iho.

 

Ua ikemaka makou i kakahi poe keiki o keia ano.  A minamina loa makou i ka ike ana, ua hoopaaupo ia lakou i ka olelo Makuahine o ko lakou aina, i mea e houlilo loa ia ai ka noonoo ana no ka aina e, ka aina nona mai ka poe nanaoia i ao mai.

 

I ka wa i ninauia aku ai. Pehea oe! He hiki no ia oe e kakau ma ka olelo Hawaii?  Pane mai oia, aole!  Aole ae na poe kumu haole e loaa he wa e kakau ai na ka olelo o Hawaii nei, pela wau i ike ole ai i ke kakau ana a me ka heluhelu ana ma ka olelo Hawaii.  Pela k hapanui o na keiki Hawaii ma keia hope aku.

 

Nui ko makou minamina i ka hoonele maoliia o na keiki Hawaii i ka ike ponoi ana i ka olelo Makuahine o kona aina hanau.

 

Aohe Lahui i hooneleia ia pono mawaena o na lahui nui o ke ao nei.  Nolaila, mai hoopoinaia olelo Hawaii.

 

He Wanana No Ka Poino E Hiki Mai Ana

Ua wanana ae nei o Profesa Falb o Vienna, e hoike ana ua kokoke mai ka hopena o ka honua nei.  Ua wanana ae oia maka la 13 o Novemba, 1899, e hookui ana ka honua me kekahi hoku welowelo.  Aka, aole nae e poino ka honua ma ia hookui ana.

 

O na mea kine ola a pau e pau ana lakou i ka make, mamuli o na ea inoino, a e moa ana hoi ko lakou mau kino.

 

He lehulehu na poe kilo i wanana ae no ka wa e hiki mai ai o ka hopena o ka honua nei aka, ua hala aku nei nae ka manawa a kekahi poe i koho ai me ka hooko ole ia o ka lakou mau wanana ana.

 

Ua hoopai ia he pake i ka Poakahi nei , no ka ona, he kaikahi loa no make i ikeia e laweia ana i ke halewai no keia ano hi@bia.

 

Na Pilikia O Hawaii

 

He Uuku Nonu Enelani Mea Dala Hoopukapuka

 

I la lunahooponopono o ka Herald

 

Ma kekahi manaopepa i hoolahaia e hoinoino ana ia Kakauolelo Olney no ke kue ana i na pono kopaa o Cuba a me Hawaii, he mea hiki ia oe ke moonoo iho nou iho.  O napoe mea dala o Nu Enelani, he poe hoopukapuka lakou ma na malako ma, na mokupuni o Hawaii.

 

O ke kumu ia maoli aole no e hiki ke hoopaa mai ia kulana.  Ma kahi o na miliona o na poe mea dala Amerika ma ia wahi iloko o ka moana Pakipika, malaila, he mea paakiki ooa he hookahi wale no dala.

Ua io nui loa ako ka nui loa o ke dala i hoounaia mai Amerika Huipuia no ka hooholomua ana i mahiko ma inia.  Ko mohana, mamua o ko Nu Enelani i hooupaia i Honolulu.

 

Mamua koke iho o ka 1876 o ko kaou kulana kalepa me Hawaii (mahope iho o ka pau ana o ka oihana lawaia kohola ua hele loa aku ia mai ke iro a ke pono ole loa.  O na manao ana e loaa na pono ma ke dute ana i ke ko ua haule, pu wale iho no ia,  a koe wale mai no ke mau wahi hale oihana kalepa ma na mokupuni.

 

O ke Kuikahi Panailike, a o ka hookomo ana mai i na limahana kuli, o na hoolilo hoolimalima ana i na auna.  Aupuni, ma ka uku hooli,alima haahau loa. 

 

O na hana a pau loa o ke Aupuni mo kumukanawai ua hoololi i keia mau mea a pau, a ma ka 1887 aole o ka poe Amerika ponoi wale no, aka, o na poe nona na makua i hele mai, mai Beritania Nui mai, mai Geremania mai, a ma kekahi ano boomaopopo aku ua ano kuonoono no kekahi oe Pake mai.  Kina mai.

 

Aole loa he wahi o keia waiwai i loaa mai ai mai waho mai, ua loaa ia mau mea a pau loa ma Hawaii mai na poe noho mai o ia aina.  He nui wale o lakou i hanau malalo o ko laila hae.

 

I ka manawa i olelo ia o 1887 ua hoike lakou i ko lakou manao i mea e loaa mai ai ke kila, a mamuli o na hana hooweliweli launa ole mai i ke ola o ka Moi o Hawaii, ua kau oia ma ka Nohoalii maluna o ke Kumukanawai.  i hoololiia A o ka hanaia ana i hookahi kope wale no oia mea, ua haawi wale no oia mea, ua haawi aku ia ia lakou i na pono oi aku.  Ua lilo ia lakou ka  noho hoomalu ana, aole, wale no ka waiwai, aka o ke kulana kalaiaina o ka lahui. 

 

Aole loa he poe Amerika i hoopaeia mai, aole loa he wahi ano o na kumuwaiwai i hoouna a ilaila.  O na keiki, na keiki @@ha  a me na @@ ba misonari @ @ ua @ paa aku lakou @ @ ma na kumuhana i ko@ mau makahiki e @ ia @ @ hoouna ia ia e @ @ e @ hele a puai ke no nei, a make aku la eia ma ka aina e.

 

Alaiia, o ka lakou hana mai ia Liliuokalani kona kaikuehipe ua paa ia iloko o ka mooolelo.  O ka ho@okwale ana iho i $2,000 mo Kaua kaika mahine ke Kaapa@ Lilwahine Kaiulani no he makehiki oili.  Kona pili kuauhau ana mai na la mai o kamehameha ka Nui, ua haole e lakou he puu.  dala nui o aneane $50,000 loaa makahiki, be hoide ia i sponoia me na poe i mea ia na kumu i pili ai.

 

O ka poe mea dala wale no i hookomo hoopukapukaia ma Hawaii mai keia ana aku, oia no kela i hoomaopopoia ma na waiwai o Spreckles.

 

O ka hale wale no i hoomaopopoia no Nu Enelani mai, oia no kela o Charles Bewer Company.

 

 

O ka mea mua he aloha no ia i ke Aupuni Moi.  O ke peo o ka hui hope, oia no o mr. P.C. Jones ka mea i holo mua i honolulu i kona wa keiki loa.  A i hoohiki i kupa malalo o ka Moiwahine, alaila, haalele, a hoohiki no Duke.  Ola nei ka mea i hoohokaia mai e Kuhina Grasham, ma ka ae ana aku e uku loaa no Amerika Huipuia, no ka mea, he aina e o Hawaii nei.

 

O na poe kupa Irelani ma Basetona, he kuleana kupono ko lakou e koi ai e malamaia ko lakou mau pono kalepa e ke Aupuni o Beritania Nui, oiai ke’a wa o na poai kalepa, e hookomo mai ana i na hoopii ma Wasinetona no ka malama ana i na kumu waiwai kalepa Amerika ma Hawaii nei.

 

Julias A Palmer, Jr.

(Boston Herald)

Ka Haiolelo A Kamalena

 

O Kamalena oia no ke kakauolelonui o na aina panalaau a pau loa o Beritania ma ke ao holoakoa nei.

 

Ma kana mau olelo imua o kekahi anaina paina, e pili ana no na  pono o na poe o Aferika Hema, ua nui ka paipai ia, a me ka hoohauoli ana mai o ke anaina, mai kana hoomaka ana e olelo a hiki i ka pau ana. 

 

Ua hooia aku oia i ka hiki ia Enelani e lawelawe a hooko i na mea a pau e pili ana no ka pono o kona lahui, a me na mea a pau malalo o kona malu.

 

O na uluku wahi ana, mahope he mau haawina pomaikai nui.  O ka manao hooko o ke kahi ano lahui, a ohana paha i na aelike ana me Beritania aole ia he mea na Beritania e malama ole ai no ka @ maloko o laila na olelo @ na mea pau wale.

 

O na manao like ole @ na o na poe Boca @ me na beritania e lilo @ mau mea i mea ole.

 

O neia mau uluku @ wa me na kamaama o @ e pau ana ia mahope @ na hoomaopopo ana o @ ike nei iloko o ke kaua @.

 

Nui Na Poe Kilo@

Ua ike iho makou @ kekahi mau nupepa i @ hoakala, e wehewehe @ kokoe ana mai o ka @ no ka pau ana o keia @ ua nui na olelo i ki@ pili ana i ka olelo B@ na hoike pili ake aka@ anahoku hoi.

 

He nui na poe i @ mua aku nei, no ka @ ka hopena o keia ao @ ana ka Lani a me ka H@ pela aku.  Ua hala ia @ pawa i wananaia, a ua @ poe nana la mau wananaia no ka Lani a me ka Ho@ mau nei.

 

Pela no nei mau olelo naauao hoopilipili he @ wale, aole i ike maoli i @ e hiki mai ana no ia @.

 

Olelo kekahi oe @ 1999 pia ka wa e hiki @ o na poino ma ka ho@ a ke olelo nei kakahi @ ka 1899 ae nei ka wa e @ mai ai keia mea hoopa@

 

O ko makou manao @ Akua na mea i ike ole @ o kakou kuleana hoope@ wale i na kanaka, oiai @ noho hana ana.  E hai @ ka Euanelio o ke ola @ hana kupono loa i na K@ ana a pau loa.  O ka mai make, o ka pau o ka L@ me ka Honua, aole ia @ ia mea.

 

O ko ke Akua kuleana @ aole o ke kanaka kuleana @ mea

 

He nui na poe e w@ aole nae he wahi mea iki i @ koia no ia mau wa@ Nolaila, e noho ana ka @ Hawaii me ka hoomanao @.  Akua ko kakou Kokua @ ko kakou Hoola.

 

Ua hopuia ma ka aauina la o he @ kahi nei o Pat Curtis no ka @ pea o ka moku ho@a ealea Sp@.

 

Ma keia la, Puaono, e @ ai ka mokukaua Ausetuma Su@  ka mokukaua M@ekiko @

awa no na kapakai o lapanai @ aku hoi e hoomau loa aku ai @ lava @ makaikai honua.

 

Ma ka po o ka Poalua nei i @ mua loa ia ai he aha paio @ halepule ma Leleo.  O ke @ O ke kanaka lawaia, a o ke @ hiai, owai o laua ka mea oi e @ maikai? Ua lilo ka @lanakila  i @ ho e paio ana ma ka a@ o he @@.