Ke Aloha Aina, Volume II, Number 31, 1 August 1896 — Page 4

Page PDF (853.15 KB)

This text was transcribed by:  Lehualani Concepcion
This work is dedicated to:  Aloha kakou!

KE ALOHA AINA

POAONO, AUGATE 1, 1896

 

KE – ALOHA- AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii

 

J. NAWAHI, Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hope-Puuku

 

HONOLULU, AUGATE 1, 1896

 

KA NUPEPA KE ALOHA AINA

 

            O ke kulana o ka nupepa KE ALOHA AINA, ka wwwaaahaolelo hoi o ka lehulehu, mai ka manawa mai o kona hookumuia ana a hiki i keia la a makou e puka aku nei, he oia mau no kona kulana kuupaa wiwo ole, a hoi ho@e ole no hoi.

            Ma na kahua kumu ikukuluia ai keia mupepa, he oia mau no ia e  hoomalamalama a e hoonaauao mau aku ana i kona Lahui ponoi a me na manao waiwai nui e ae he lehulehu wale.  E  hoike mau aku ana oia me ka wiwo ole i na hana hoohaiki, a hoopilikia wale no hoi i ka  noho kuokoa ana o kona poe heluhhelu a me na makamaka a pau o ka Lahui mai o a o o ka aina e like me kekahi manao i hoopukaia aku makekahi kolamu o ka makou pepa puka Pule o kela pule aku nei, malalo o ke poo, Ke kapili hou, Mai nei i Kepau o Hu@uula.

            Ke ka mai nei oia he kiai i he mea hoomalamalama mau aku i ka heluhelu e like me na ipukukui i kauia ma pna makalae o Hawaii nei, e kuhikuhi ana i ke kapena moku i kona wahi e hookele ai i kona moku a i pakele ai hoi mai ka ili ana mauna o na kuaau wawahi moku o ka lokoino.  A o ke kulana hookahi iho la   no ia o ka nupepa KE ALOHA AINA, mai luna a lolo, aohe mea a ka maka e hoowahawaha iho ai.

            Ke komo aku nei oia iloko o na ipuka hale mai ka poe kiekie a hiki i ka poe haahaa loa, aole ana mea e hookai ai.  A oiai no hoi iloko o keia manawa pilikia o ka aina, no ka nele, ka hune a me na ulia he lehulehu wale, aia no kona mau mona nani, ke komo palanehe malie la iloko o ka umauma o na kanaka Hawaii oiaio e aloha mau ana i ko lakou aina hanau.

            Aole i ei iho kona makemake nuiia ma na wahi a pau o ka aina me he keiki punahele la imua o ke alo o kona mau akua.  Aka, he nui kon ohohiaia, a e pii ana mai kekahi kulana a i kekahi kulana ma ka holomua, e like me na anuu o ke alapii e kuhikuhi ana ike kanaka i kana wahi i makemake ai.

            He ala a he waimeli, na huaolelo a pau ma na kolamu o KE ALOH AIANA i ka poe a apu i paulele ko lakou manao no ke aloha i ko lakou aina, a e lilo no ia i laau lapaau hoola i ka uhane o ke kanaka Hawaii oiaio.  Ke kuhikuhi nei oia me he ki la o ke Panana i ka akau, a me he mageneti la hoi e ume mai ana i na pauku hao lehulehu wale.

            Nolaila, mamuli o keia kulana kamahao a makou e ike nei, nolaila, aole e hiki ia makou ke hoemi iho i na manao paulele a mahalo, me ka papahi pu hou ana aku i na hoomaikai kiekie i ka poe a pau e hoomanawanui mau mai nei i ke kokua ana ma na mea a pau e hoomauia ai kona hooolomua ia ana.

 

 

I AUPUNI MAIKAI

 

            O ke Aupuni maikai, oia no ke Aupuni i paulele a hilinai nuiia e ka poe e noho ana malalo o ka hoomalu ana a ia Aupuni, oia ke ana a me ka ruia hookumu a hookahua Aupuni naauao e ike mauia nei mawaena o na lahui malamalama o ke ao nei.

            O keia ka mea a\i like ole ai na Aupuni naauao a me na Aupuni naaupo.

            No ke mea, ma na Aupuni naaupo, aole na ka hapanui e hooholo i na hana a me na alakai ana iloko o ke Aupuni, aka na kekahi poe uuku kakaikahi loa a i kekahi manawa na ke Alii hookahi; wale iho no.

            He mea hoopoino a hoopilikia maoli no i na pono o ka lehulehu, ke lawe kaihiia na mana a pau iloko o kekahi ainaa lahui pana, me ka ninau olela o ka manao o ka lehuiehu no ia mea.

            No ka mea, u kukulu ia ke Aupuni no ka pono, ka pomaikai a me ka hanohano o ka lahui holookoa, aole no ka pono o ka poe kakaikahi wale no.

            A ma ia mea e ikeia ai, ua kupono loa e ninau ia, a e hoikeia, a e koho paha ka lahui i ke kupono a me ke kupono ole o ia hana.

            O na aupuni naauao, a alakai o ka honua nei e like me Beritania Nui, Amerika, a me na Aupuni naauao e ae, e lilo ana na hana i hana ia ma ia mau Aupuni i mau kumu alakai, a hoohalike no na Aupuni e ae.  Pela anei o Hawaii nei?

            O na Home Hawaii, oia no na wahi i hoomakaukau ia no kela a me Keia ohana pakahi e noho oluolu ai, a malaila e aoia ai ke kahua kumu no ka manaolana no ka Lahui Hawaii.

            O na home maikai a maemae ua hoike mai ko laou kulana i ka oluolu a me ka lokahi o ka poe e noho ana maloko a ia mau home.

            O na home maikai ole, aia maloko o na poai oia mau home ka hakaka ka uew no hoopii imua o ka aha hookolokolo, ka haunaele a me na poino he lehulehu wale.

            O na halekula i kukuluia ma kela a me keia wahi a puni ka aina, kahi e aoia ka poe opiopio ma na haawina hoonui ike o ka naauao ua kanaia lakou:

Na Home Hoonaauao.

            O na halepule i kukuluia ma na wahi lehulehu iloko o keia Pae Aina, kahi e hai ia mai ai ka olelo o ke ola, a e lohe ai hoi i na olelo hoopomaikai mailuna mai, e like me ia a kaou e ike kumaka nei i keia wa, ua kapaia no hoi lakou:  Na Home Hoomalamalama no na pono Uhane.

            Aka, malalo o keia poo manao a me na hoakaka ana mahope ae nei, ke kamilio hou nei makou no na Home Hawaii Ponoi maoli no.

            O na Home Hawaii, oia no na kihapai pua kahi e hoouluia na kawowo a me na pulapula no ka hoopiha hou ana i ka Lahuikanaka Hawaii.

            O na kua olalo, na pou a me kekahi mau mea e pili ana i ke kekahi  mau mea e pili ana i ke kukulu paa ana i na Home Hawaii, oia no na makua maikai, hoopono, a Karistiano no hoi.

            O na umii, ka u ea hoapau e ae a me na pili e uhi ana mawaho o na Home Hawaii, oia no ke aloha, ka lokahi a me ka noho oluolu like ana.

            O na mea hoonan o loko o na Home Hawaii, oia no na kamaiki opio a kakaou i pua ae a mohala mai, a i puka mai  hoi mailoko mai o na kualalo o ua mau Home Hawaii nei, (na makua).

            E like me ka malama pono ia ana o na kawowo i mea lawe aku a kanu, a hoopiha i ka aina a lilo i ululaau nui, a i mahina ai akea paha, kahi e loaa nui mai ai na pomaikai nona haku o ka Home.

            Pela nona pulapula opio o ka Lahui, Hawaii e malama maiau ia ai, no ke kulana o ko lakou noho kanaka makua ana aku iloko o ka lahui ponoi a me na pono o ko lakou aina hanau.

            He mea makehewa loa no nae, ina e hoao ia na keiki opio ma ke alakai hewaia, e hoao e wawahiia ko lakou maluhia a me ko akou mau pono lahui, i kupono hoi no lakou mahope aku.

            Ma ia mea, ke alakai hewa ia nei ka manao a ke ka noonoo ana o kekahi poe makua Hawaii, e hopu koke aku, me ka hoohakalia ole iho, i kekahi mau pono pau wale, hopena ino, i okuia mai imua o ka lakou mau  maka, a iloko o ka imo ana a ka make me ka pupuahulu nui, ua hawahawa, iho la nalima, a ua paumaele na wawae, a ua haukae holookoa iho la ka home mai o a o, mai luna a lalo, a mai loko a waho aole wahi’mea pono iki iloko o laila.  He haumia, he pelapela, a he hoopailua ia mai no hoi e ka lehulehu.

                Ano, ke hakilo aku nei makou, me ka nana pono ana ina wahi e alakaiia nei na opio na Home Hawaii.

            He ae wale, a hookuu hemamahemawale aku kekahi  poei ka lakou mau keiki e hele auana ma kela wahi keia wahi, e hokai hele ai ma na alanui o ke kulanakauhale nei, ma na uapo, a  ma na wahi e ae no hoi iloko o keia Paeaina, me ka haawi ole ia o kekahi hana e hoopaa ana ia lakou ma ka home e hana ai, i mea e hoomaa ia ai lakou i ka hana no ko lakou manawa e lilo aku ai i poe kanaka makua no ko lakou mau home ponoi iho.

            Aka, aia no nae mawaena o kekahi mau home Hawaii ponoi, ke malama laahia loa nei no lakou i ka maluhia, ka maemae a me ka laahia o ko lakou noho home ana.

            A maluna o na poo o ia mau Home a me ia mau home Holookoa no a pau, na hoomaikai nui palena ole a ka nupepa KE ALOHA AINA.

            Nolaila, e na makua Hawaii, no lakou na Home lehulehu wale e ku poai nei ma kela wahi keia wahi o keia Paemoku.

            Nolaila, ke uwalo aku nei  makou, e malama pono ina mea hoonani o ko oukou mau Home (na keiki) a nui ae lakou, aole lakou e lilo i poe auwana a molowa.

           

ALOHA NO

            Nui ko makou walohia i ko makou wa i kipa aku ai maloko o ke anaina hooman o ke luakini o Kaumakapili ma ka la Sabati nei, Iulai 26.

            I ko makou alawa ana aku i na kinohinohi o loko, he keu ka ui a me ka nani, e ka-kau ana na huihui ipukukui uila, ka mea i ike ole ia iloko o Kaumakapili kahikko i wawahiia, e uhene ana paleo poha o ka ogana a e kani hone ana hoi ka leo o na  poe hinemi no ka hoonani ana aku i ka lokmaikai palena ole o ko ke Akua ahoni ia lakou.

            Aka, hookahi a makou mea i hoomanao ae ai o ka piha o na la i hala, aole ia maloko o ka heiau o Kaumakapili, no ka mea, ua hoowahawaha kekahi poe no ke Kahu Ekalesia malalo o kona puni wale i na waiwai popopo o keia ao.

            A no ia kumu, ua lilo ka ulumahiehie o na la e noho Kahu ia ana e kamila Pilipo a me Kuaea i mea hoowahawahia iloko o keia mau la o ka hooulu ana ae i na hana e hooholomua aku ai i na hana pono, ua halawai mau mai ia me ka makapaa i na wa a pau, a o ka ikaika o ka leo pule a ke kahu@@pule, ua lilo i makani puahiohio e hookeimi hope ana i ka holoma o kana hana, pili i ke ola o ka uhane.

            He oiaio, o ke Kahuhipa maikai, hahai mau no hipa iaia me ka hoolohe haahaa aku i kona leo, aole lakou e holo hele mawaho o ka  pa me he poe hipa auwana la, pela nohoi na hoahanau o ka ekalesia poina maikai ko laou kahunapule, hoolohe mau lakou i kona leo piha mau na anaina haipule a lilo na hana lulu dala i mau mea hoeueu i ko lakou mau manao, a hapai lakou me ka lokahi, e hana i ke ola o ka uhane me ke kunukunu ole.      

            No makou iho, he minamina nui ko makou i ke komo ana o ke kahu iloko o ka upena a ka nananana, a i keia la, ua maha@@ kea ke kihanai a pamalo hoi na mea ulu, a oia ke kumu @ ko makou aloha ana no ka em@@@ o na hana hoomana iloko o ka ekalesia, e like me ka lawe ana o ke Kahu i na haku elua o ke dala ma kekahi lima, a @@ ka Baibala hoi ma kekahi @@@.

 

O KE ALOHA AINA AOLE IA HE MEA

E HILAHILA EA

 

            Nui ko makou @@@@@@@@@@@@@@@ makou ikemaka @@@@@@@ ko

makou mau @@ @@@ pupuu hookahi @@@ @@@@ ke auamo nei i k@@@@@@@@ kipoohiwi paka’u @@@@@@@@@@@@@ ole ae ina @ ke @@@@@@@@@@@@@ ana mamua o @@@@@@@@@@@@@@@@@ alo.

            He mea oiaio @@ ko @@@@@ naka kupaa ana iloko o @@@@@ ino ia he nui, ua lilo @@@@@@ makahehi nui ia e like ma keia @@@@@ a kakou e ikemaka @@@@ le ia mau la.

            Ua hoonele ia mai kiko  @@@ na pomaikai he nui, @@@@ a aku na hookaumaha @@@@ mua o ka hiki i kekahi @@@ ke @@ auamo, aka, no kakou @@@@@ ka Hawaii ka  poe hol@@@@@ aina i makia ia me @@@@@ iu huaolelo;  “He p@@@@@@@ komaikai na kanaka @@@@@ a he  puuwai himeni @@@@@ lakou i like ole au @@@@@@@@@@ mau lahie e @@.

            He olelo oiao kela @@@@a mea, o ka hana a lakou @@@@ maikeike aku a@@@@@@@ maka o na malihini @@@ na aina e mai, ua hooia mai @@ @@ @@@ lolei o kela mau @@@ @@@ kumu.

            I ko makou wa i h@@@@ @@@@ pu aku ai me ke makai mau hoa ili ulaula o ka pupua hookahi, a ninaninau kau la makou i ko lakou manao no ko lakou aina hanau, a oia ka wai pane mai ai o kekahi poe me na leo hooho:

            O ka ilihune ia me ka nele ina pomaikai o keia noho kino ana, aole ia he mea no makou.