Ke Aloha Aina, Volume II, Number 32, 8 August 1896 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kekai Robinson |
| This work is dedicated to: | Maiau Kalani Kawaiola Pili Robinson |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 8, 1896.
KE KEENA AHAOLELO MUA.
He mea e hoehaeha ai @ ke kanaka @ aloha aina @ makee maluhia @ Aupuni Moi, ka ike @ hamama mehameha @ keena la i @ nani e pili ana i ke @ kapukapu o ke Aupuni @ a paa iloko o ka @ kela a me keia kanaka @ i ka noho maluhia @.
@ lilo no hoi na hana hooponopono Aupuni ana o ia wa @ ku i ka eehia, anoano a @ ke kapukapu maoli no ke @
E @ mai ana ke kii o na @ maluna o ka awai @ Alii Aumoku e ku mai @ i ka lakou mau @ ka hookuu ana, a me @ ana i ka haiolelo no @ pili kalaiaina no ka @ na oihana holomua o ka @ a me ko waho pu.
E @ mai ana hoi ke kii o @ Aimoku i pau aku i ka @ i ka moe kau a @ he mea la no, e noho @ no lakou @ mau Nohoalii K@ me ko lakou mau @ ihikapu.
E kau mai ana hoi @ o ka @ ke @ mau Lunakanawai @ aku i ka make @ mau ana kaupaona ma ko @ mau lima, e hoike ana @ hoaka o ka lakou mau @ hooholo pakahi ma na @ hoea aku imua o ko lakou @ alo.
I keia wa, ua mehameha @ aohe kamaaina, a o @ o na puka mua e ku mau ai, oia @ ke kii o na mahoe, aole ia ma ko laua wahi mau, ua nalo a hama loa, ko laua mau kii@ mailoko aku o kela wahi i @ mau ia e ke ohohia. Ano e no paha na hana o keia wa.
UA HOI HOU MAI.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi China o ka Poakolu nei, i huli hoi hou mai ai o Albert S. Willis, kana wahine, ka laua keiki kamakahi a me ka hoahanau o kana wahine mai kona kaawale ana aku mai o kakou nei aku, no kanaono la a oi.
Ua nui no na ninau i waiho ia aku imua ona, ma ke alahele huli hoi aku nei i ka home a me ka hoi ana mai nei, a hookahi wale no mea ano nui a makou i lawe mai ai, oia kona hoike maoli ana ae, no na mea e pili ana i ka uwea olelo moe moana mai Amerika a Ausateralia, e kipa ana ma Hawaii @ a me ka ninau Hoohui Aina, he mau kumuhinu make ia imua o ka Peresidena a me kona Aha Kuhina.
He mea keia e hooiaio mai @ ka KE ALOHA AINA i @(next 7 or 8 lines almost completely white and unable to be typed)
UA @ KAUKA JAMISON
@ Iulai 23. - @ o ka @ Kiekie, Baron @, Baron @ a me Lunakanawai Hawkins iloko o ko ka Moiwahine o Beritania. Nui @ Ahahooko Piha o ua Lunakanawai Kiekie i keia la, no @ i ka hihia hoo@ aupuni o Kauka Jameson @ St. John Waloughby, i @ Konela H. F. @, White a me @ Henry F. Coventry.
Ua noho na kiure imi pono i na @ a i ka hope loa, @ hooholo, e @ i hoopii ia @ e pili ana @ o mau hooponopono @ hookuu aku ka aha @ mama loa maluna o @ pakahi mawaho a o na @ waleia, oia ana @ uku o ka lakou mau hewa i @ ai.
No Kauka Jameson, ke poo alakai o keia hooulu hoohaunaele o Transvaal he 15 mahina hoopai, o Mekia John Wiloughby he 10 mahina hoopaahao, o Mekia White he 7 mahina a me Kapena Henry F. Coventry, Konela H. F. White he 5 mahina hoopaahao pakahi.
I ka wa i haawi ia mai ai o keia hoopai maluna o na lawehala, ua noi koke aku o Sir Edward Clarke ka loio o ka poe i hoopiiia, e hookolokolo hou ia na lawehala.
I ka wa a na Lunakanawai Kiekie i panai mai ai i ke noi a ka loio o ka aoao pale, e hoole ana i ke noi no ka hookolokolo hou ia, a i aponoia hoi no ka noonoo ana i keia hihia ano nui.
I ka hooko ana aku i keia hoopai, ua kaa ia maluna o Haku Rusela, ke poo o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e hoole ana i na kumu kue a ka aoao pale.
O na poe i hoopiiia, he poe hana lakou a pau malalo o ka Moiwahine, a ua hana lakou i na karaima kiekie o ka hewa ku i ka make.
Ua lawe ia aku na lawehala no kahi hoopaa lawehala o Holloway.
Ma ka mokuahi Kina o ke ahiahi Poaha nei i huli hoi aku ai o Count a me Countess Mutso, no ko laua wahi ma Tokio, mahope iho o ko laua hoohala ana i kekahi mau la hoomaha ma Hawaii.
He Moolelo
NO KA
HOOKUMUIA ANA O HAWAII
I kakauia e hooponopono e Rev. J. F. Pokuea, mamuli o ka Moolelo Hawaii i paiia ma Lahainaluna i ka M. H. 1838, a ua paiia a hooponopono ia ma ka Halepai Palapala Aupuni ma Honolulu 1858.
KO KAMEHAMEHA KAUA EONO ANA.
A ike ae la o Kamehameha ke Alii nui a me na makaainana i ko Vanekoua a'o ana me ka oluolu loa alaila, i aku o Kamehameha me keia mau huaolelo moakaka lea: E hoi aku oe a ke Alii a Beritania, olelo aku oe iaia e malama i nei aina o kakou.
He wahi olelo ano nui a koikoiu keia a ke Alii e olelo nei ia Vanekoua, e hoi aku a ma kona aina, alaila, e hoike piha aku oia i ka manao maikai o Kamehameha i olelo aku ai ina, e hoi aku ke Alii o Beritania e malama mai i keia aina o kakou.
Ua lohe pono o Vanekoua i keia olelo a Kamehameha e olelo nei iaia, a ma keia olelo a Kamehameha e hoolilo nei i kona aupuni ia Beritania e malama, ua like no ia me ka palapala hooilina maoli i kakauia e Kamehameha no ka hooili ana i kona waiwai no kona poe hooilina ma ka nohoalii o Hawaii, oiai, na hui na moku mai Hawaii a Kauai nona wale no.
Ua maopopo ae la ia kakou na olelo a Kamehameha e haawi nei i kona aupuni na Beritania e malama. E o'u hoa makaainana mailoko mai o ka pupuu hookahi, na hoa e noho ana ilko o ka manao kaumaha no ke aloha i ka aina hanau mai ko kakou poe kupuna mai, ka aina a ke Akua i haawi mai ai no kakou, a no ka kakou mea pulapula o mua aku nei, mai ka nohoalii a ia kakou na makaainana e noho u ana no ke aloha wela i ka nohoalii o Hawaii kuauli, a i na hiohiona o ke one hanau mai na kupuna mai, ka aina i olelo ia ma ka manaoio o ka poe kahiko mai ke Akua mai.
O Kepooonamoku, oia ko Hawaii nei inoa kahiko mai ka hookumuia ana mai o keia paemoku.
Mahope iho o ka pau ana o na olelo a Kamehameha ia Vanekoua, hoi aku la oia a kau aku la maluna o kona moku a holo aku la no Kauai, a mai Kauai aku hoi loa aku la oia no kona aina hanau, a o kana huakai hope loa keia no Hawaii nei a hoi loa aku la.
O Liloa ka inoa o ka holokahiki nana i mahele i na olelo a Vanekoua me Kamehameha.
NO NA MOKU I KU MAI I HAWAII NEI
MAHOPE MAI O VANEKOUA.
Mahope mai ua hoea mai la na moku a he nui wale ma Hawaii nei. Penei ko lakou mau ano: He mau moku huli aina kekahi, a he mau moku huli waiwai, a he mau moku manuwa no hoi kekahi, a o ka oi loa aku oia no na moku okohola.
Ua ku ma Honolulu kekahi mau ma Lahaina, ma Hilo, ma Kealakekua, ma Kawaihae no hoi kekahi mau moku o ke ku ana, a maluna mai o kela mau moku i laha mai ai na ano kanaka like ole, mai kela a me keia aina e mai.
WALOHIA WALE.
E oluolu mai me ia'u i kahi kaawale o kau nupepa kaulana no keia mapuna olelo e kau ae la maluna. Ma ka la 14 o Iulai A. D. 1896, ma Waiehu, Maui, ui oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana aku i ka uhane o ko'u hanau mua i aloha nui ia John W. Kawelaokalani Kalino. Ua hanau ia oia ma Waiehu, Maui, na Kalino (k) a me Kapapala (w) i ka malama o Okatoba 12 A. D. 1842. Nolaila, o ka loihi o kona mau la ma keia ao he 53 makahiki, 9 malama me na la keu he 2.
Ua hoonaau maikai ia oia ma na kula apana, a hoomahuahua loa ia aku hoi ma Lahainaluna. Ua puka pono mai oia mai laila mai a malama i ka oihana kumukula ma Makeehu, Kula, Maui, no na makahiki pokole, a hoi a lawelawe hana me Samuel Alexander ma Haiku, a mahope mai me Rev. W. P. Alexander ma Wailuku, he mau makahiki, a o ka hapa nui o kona manawa hana, oia no ke kalepa ai, ka mahiai no hoi, a ma ia hana oia i lawelawe ai a waiho wale mai la no i keia ola ana.
Ua mare mua oia i ka wahine i ka A. D. 1870 a make ia wahine mare hou i ka wahine, a na laua mai na kaikamahine elua e ola nei.
I ka hanau ana mai o na makua ia makou he 13 ka heluna. Ua ohi aku ka make a koe makou he eha, he ekolu kane a me hookahi wahine. Oia me ka pokii loa o makou o laua ka i Maui, a he elua hoi maua i Hawaii nei.
He nui ke kaumaha me ka walohia, oiai ma ka leta ka ike ana iho ua hala oia. Aloha! Aloha ino!! He kupa oia no na wai eha, ua kamaaina ia oia i na mea a pau.
He makua malama ia makou na pokii. He mea nui makou iaia kona mau pokii, e imi ana oia i kahi mea iki a hoolawa no kona pokii. He makamaka hookipa oia i na mea a pau e kipa aku ana i ona la.
He hoahanau oia no ka ekalesia euanelio o Waihee, a he Peresidena hoi no Ahahui Opiopio Imipono Karistiano o Waihee. Ua malama ia kona anaina haipule ma ka Luakini o Sarona, ma Waiehu e Rev. O Nawahine i kokuaia e Hon. J. W. Kalua, S. E. Kaleikau a me W. P. Waiwaiole.
Nolaila, ke noho nei au kona pokii me ka luuluu nona, pela no hoi ka ohana a pau, a oiai hoi, "Aole o kakou kulanakauhale e mau ana maanei, ke imi aku nei kakou ia mahope aku."
A oia hoi, o na lilo a pau no ka hoohanohano ana i kona kino lepo. Ua lawe ae o Hon. J. W. Kalua a me ka puali o na hoa'loha i ke koikoi oai mau lilo maluna iho o ko lakou mau poohiwi, me ka waiho ole iho i kahi oia maluna o ka ohana.
Nolaila, me ka manao aloha no ka poe i haawi mai i ka lakou mau kokua aloha aina ia makou a pau. Ke haawi aku nei au i ko'u mau hoomaikai ana ia Hon. J. W. Kalua a me na makamaka e ae i kokua mai me ka manao maikai. Na ka Haku o na Haku e haawi mai i na hoopomaikai ana mai ia oukou a pau.
A; e ka Uahoehaili o Waiehu a me ka makani Kaahaaha la-i o Niua.
Aole olua e ike hou i na helehelena aloha o kuaana Kawelaokalani
E ka waihoihoi lau i o Eleile a me ka makani kiliopu o Waihee.
Aole olua e kipehi hou ana hou ana ma na helehelena o Kawelaokalani,
E ka Malu-a-ke-Ao Wailuku a me ka makani Kololio o Waikapu,
Ua hala, a ua nalo o Jno W. Kawelaokalani.
I. Hu no i ka poli o @
Me ka makani @
Na ka U hoehaili o @
E pehi ana o ka ili o @
CHO: @ i ka @
Me ka nalu hoi @
Na k@
E pehi ana ka @
2. O ka noe a ka Ua @
I @
O ka halii a ka @
I ke kula a o @
3. E ka wai hoihoi lau-i o @
Me ka makani kiliopu o Waihee
No ke kupa oiwi o na Wai@
O Kawelaokalani ua hala, @
O wau no me ka luuluu,
JNO. KALUA
Waimea, Hawaii, Iulai 30, 1896.
NA MEA HOU O KA PAIA @ O PUNA.
Ma Kalapana, Puna, Iulai 17 ma @ hora 7 p. m., ua hoo@ ma ka @ maemae o ka mare o William @ Kaina, kekahi o na keiki a L. @ me Miss Kanakaole, he mau opio @ laua.
Mahope iho o ka @ ia ana, @ Mrs. Mary K. Brown i uhola mai i @ papaaina me na mea ai @ nui na hoa i launa ae malaila.
Mahope iho ua weheia he mau @ kani pila i @ ia me na himeni, @ hoomau na hana, a hiki i ka uhi ana @ mai o na lihilihi i na maka. I ke ao @ ana ae ua paholaia he papaaina no na mea a pau, a ua ai a lawa i ka lokomaikai oia mau opio.
Ma Kahaulea, Puna, Iulai 18, ua @ ia o J. K. Kahoomana me Mrs. Ka@ no Wai@, Kauai. O keia Kahoomana no ka lawe leta o Puna nei i aneane kanakolu makahiki i ka wa o ke Aupuni Moi o Hawaii, a i ke au o keia poe e, ua waiho aku oia, he hoike no ke aloha i ka aina hanau. Na J. N. Kamoku i hoohui i keia mau kamaaina.
Ma ka la 22 a me 23 o Iulai ua noho ke komite Rev. S. L. Desha me Z. M. Naahumakua ma ka luakini o Puula no ka ninauninau ana ia Rev. L. K. Kalawe, ka anela oia kihapai, no kona @ mau, a aia a noho ka aha euanelio ka mokupuni o Hawaii ma Hamakua, a imua oia aha e waiho ai ke @ kana hoike.
Na keia Rev, no na manao a'u i @ ai mai ka awai mai. O ka poe aloha aina, he poe puuwai eleele lakou, ua eha loa ia au, eia hou ka lua o kona olelo. O ka mahiai he hana @ ia, o ka oihana kahunapule @ ka hana nui, imua o ka aha luna keia pane ana. Eia ke kanawai paa a ke Akua i kau ai maluna o Adamu, Kin. 3:19. Me ka hou o kou lae e ai ai oe i kau ai. Aole o makou makemake i ke ao lalau.
Owau no me ka oiaio,
KAMAAINA.
Puna, Augate 3, 1896.
WAIU BATA KUAI.
OWAU O G. W. KUALAKU KO OUkou hoaloha oiaio, ke kono aku nei au i na makamaka a pau loa, eia ia'u ka Waiu BAta helu ekahi o Kona no 35 keneta o ka paona. He ono ina iho maanei, na Kamano momona kaohi puu o Ke moiewa; eia mai ka Opu bipi, a me na I'a maloo a pau. E loaa no au ma ke kihi o na Alanui Maunakea a me Moiwahine.
Iulai 30, 1896. 1m-dly
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ko'u pa hanai holoholona kekahi mau Puaa helehewa. O ka mea a mau mea nana ia mau Puaa e kii koke mai lakou i na la he 15 mahope iho o ka puka ana o keia hoolaha, me ka uku @ na lilo o keia hoolaha ana. Ina lakou e kii ole mai ana a hala na la i oleloia ae la ma keia hoolaha. E lilo no ia'u a me ko'u mau hope.
J. A. KAIANUI,
Kanahena, Honuaula, Maui, Aug. 1, 1896.