Ke Aloha Aina, Volume II, Number 32, 8 August 1896 — Page 6

Page PDF (852.08 KB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, AUGATE 8, 1894.

 

Na Palapala

 

            Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

 

NA LAWEHALA A KA AHAHUI EKALESIA KALAVINA O KO HAWAII PAEAINA.

 

(Kakauia no KE ALOHA AINA)

 

            Ma ka halawai makahiki o keia Aha i ka malama o Iune i hala ae nei, he elua mau hoa o ia aha i lilo i mau lawehala.  Ua kohoia i Komite nana e imi a e huli ina lono lauahea o o kekahi o ua mau hoa nei, a lawe ae i ka laua hoike imua o ka Ahahui Hawaii e noho ana ma Hamakua i Sepatemaba ae nei.

            A o ka lua o ka lawehala, ua kauohaia oia, e waiho ae i kana pane imua o kela ahahui ae la, no ka ninau i waihoia mai iaia.

            O keia mau hoa, he mau kahunapule laua i ponoiia no ka Oihana Laa o ka Haku ke Akua.  Ua oo kekahi iloko o ka oihana a ua kokoke e moe iloko o ka Haku, a o kona hoa hoi, he opio wale no iloko o ka oihana, aole i li'u na ia.

            O kona kumu hoopii i hoea aku ai imua o kela aha nui, he komo kauhale.  A o ke kumu koopii hoi o ka mea i oo iloko o ka oihana, "he ae ana aku i ka manao nonoi a kekahi mau hoahanau i kue loa i ka lakou kahunapule, e hele aku e kokua ia lakou, ma ka malama ana i ka ahaaina a ka Haku me lakou.

            Ina o keia iho la na kumu hoopii no laua, a ua pololei hoi ka hoikeia ana mai i ka mea kakau, e kekahi hoa o ua Aha nui nei o ka Ekalesia Kalavina alaila, aole a'u mea e keakea ai i ka lakou hana oiai o ko lakou kuleana no ia.

            Aka, e olelo ae au imua o ke akua, ma ke ano pili laula a akea hoi, me ka apono ole aku i ka hoa i hana aku i ka hewa.  he mea na'u i ike, a i kamaaina mau ma ka nana ana mai mua mai, a oia hoi keia:

            "Ina no kekahi hoa kanaka Hawaii kau wahi ki-na, a kina'una'u hoi iloko o ka oihana, a ma ka hana ana paha, ua hiki koke no ke hoopii ia oia, a hookolokolo ia imua o na Ahahui Mokupuni, a i ka Aha Nui paha o ka Paeaina, a i ole, i ka Aha Hookolokolo Kanawai paha.

            Aka, ina he hoa kahunapule haole ke komo kino i kahi hana hewa nui, aole loa he hoao ia aku e hoopii iaia imua o na Ahahui Mokupuni, aole hoi i ka Aha nui.  No keaha mai la keia?

            O na kina liili o kekahi kanaka Hawaii, a he Kahunapule paha oia, he hikiwawe loa ke hooliloia i mea nui, ma ka hoopii ana iaia, a ahewaia hoi.  Ina no i like ka hewa o kekahi kahunapule me kahi ilikona ma kona kuli, a kuekue wawae paha, ua hiki ke hoolilo ia i ohakulai, a i puu nui hoi e leho leho ana.

            He mea maikai ka hoopono ana ina hoa i manaoia, ua haule i ka hewa, a ua lonolono wale ia paha no kahi mea pono ole.  Aka, mai hooponopono kapakahi wale.  E hooponopono kaulike, me ka nana ole ma ka ili a ma ke kulana hoi, O kela kahunapule aoo, i ae aku e kokua i ke noi a kekahi mau hoahanau, no ka malama ana me lakou i ka hoomanao no ka ahaaina a ka Haku, oiai lakou e hoowahawaha loa ana i ko lakou kahunapule no kana hana hewa nui, aole ia he hewa no ia kahunapule, aole loa !

            Ua hana oia i ka hana aloha ka hana pookela loa hoi i oi mamua o na hana e ae a pau.  Aka, ma kela lawe ia ana o kela hoopii e ka Aha nui, a kauohaia oia e pane no ia mea imua o ka Aha e noho mai ana ma Hamakua i Sept. ae nei.

            Ua maopopo he keehina mua ia o ko lakou ahewa iaia, oiai no nae na hoa o ua Aha Nui la, ua maopopo mua loa no ia lakou ke ano o kela kahunapule nona kela mau hoahanau i makemake ole iaia, a me ke kumu o ko lakou hoowahawaha ana iaia.

            Ina pela ka maopopo mua, no keaha e ninau iaia, a e koiia oia e pane no ia hoopii imua o kela aha?

            O na kahunapule haole i ma apopo lea ko lakou hewa, aole loa he hiki iki i kahi kahunapule kanaka maoli ko hoopii aku imua o ka Aha Nui a lakou, a o ka Aha Mokupuni paha.  No keaha mai la?

            No Ka mea (1) He hoopilimea ai maopopo mahope o ka haole.  (2.)  He lawe i ka wai wai kipe a ka haole, na waiwai i olelo hookamaniia, he maka na aloha ina Kahunapule Hawaii, oia hoi kela mau Pahiolo, Kaa-palala O-o-hao a pela wale aku.

            (3.)  Aole no lakou he mau kahunapule oiaio no Karisto, aka, he mau poohana wale no lakou na na keiki mikanele ka lavina imi waiwai, a ka lahui no e ike pono nei me ka pohihihi ole.

            Me keia mau kumu, ua nawaliwali maoli no lakou ma ka aoao o ka pono a me ka oiaio maoli, aka, ma ka aoao pono ole, ua ulu ae ko lakou ikaika iloko o laila.

            Nolaila, o ka hapa nui o ua mau kahunapule kanaka maoli nei o ka hoomana halavina, ua hoohiki nui iho la, i kela hoohiki eleele lua kupapau, oia hoi ka koohiki i haku ia e kela poe powa a aihue ino loa o Hawaii nei, oia no na mamo a ka mikanele Kalavina Amerika mai.

            Aole keia he manao haku waleia iho aka, he mea oiaio maoli loa no, aia ka moolelo o ka lakou mua ke ahu mai la me ka moikaka lea, a he kia hoomanao ko lakou a hiki i ko lakou kanu ia ana i ka luakupapau, a nalo aku lakou, ola mai no ka moolelo ekaeka a lakou i hana ai, i mea pakoli na ka poe kaahele honua.

            O kela mau kumu ae la, he mea hoopooino loa ia ina Kahunapule Hawaii, a ua like loa lakou ke hoomaopopo ia aku, me na kaa, ka ukali mau mahope o ka lio nana e kauo ana.

            Ma kekahi i@ mea liilii, he loaa no ia lakou he wahi ahona iki e kaohi ai a e kukaliki iho ai, aka, i ka wa no e poha mai ai ka leo o ua mau mamo nei a na mikanele, o ka pili pu wale iho la no ia, a kohu iho i pelu ae na huelo malalo ae o na uha hope.

            Pela maoli no ke ano e ikeia nei i keia wa, mawaena o ka hapanui o na kahunapule kanaka maoli.  He lapuwale maoli no keia ano i ulu ae a maopopo i keia wa, mai loko mai o ke ao ana a na kumu o ka hoomana Kalavina Amerika.

Aole i pau.

_____

NA MEA HOU O HILO TAONA.

(Kakauia o KE ALOHA AINA.)

 

            Ma ke ahiahi o ka la 11 o Iulai, ua malamaia he keaka (hana akamai paha) maloko o ka Spreckels Hall, ma ke kihi o alanui Waianuenue me alanui Alo.  Ua nui no ka poe i hele e ike ia hana keaka, aka, o kekahi keia o na keaka pupuka maopopo loa i ikeia ma Hawaii nei, i hana kino ia e kekahi kino wahine maoli.

            A ke manaoio nei au, ina he wahine Hawaii maoli kai bana i kela hana pupuka loa, ina paha ua papaia oia aole e hana, a i ole, ina paha hoi ua nunui ae ka leo o na nupepa haole i ka uwo, e noke ai i ka hoinoino i ka wahine Hawaii.  O ka wahine haole ana, mimino wale na lehelehe o ua  poe haole nei.

            Ma ka la 13 o Iulai, i huli hoi aku a no Honolulu o Mrs. E. A. Nawahi maluna o ke Kinau, mahope o kekahi mau la o ka hooluolu ana i kona ola kino.  He nui loa na makamaka a me na hoa'loha i ukali aku iaia mai kauhale aku a hiki i ka uwapo, a kau aku la i ka waapa.

            O keia huakai a ka nui launa ole, ka mea nana i hoopuiwa ae i kekahi keonimana maikai, a he hoa hoi no ka papa ioio keokeo o Hilo nei, a puana ae la oia penei:

            Auwe !  Heaha keia?  He hoolewa anei?  Pane ia aku la.  Aole: o Mrs. Nawahi, e hoi ana no Honolulu.  Ia wa, akakou mai la kona manao pihoihoi, a puana hou ae la oia:  Auwe ! ua kohu Alii maoli oia.

            Ae !  He manao hou pahaohao no ia o ua makamaka keokeo la i puana ae ai, aka, ua hoike mai kela huakai nui i ukali ana iaia, @ me ka hiiluai o ka Lahui @ maluna e hana kane, ma ka ano, he Alakai Nui no keia Lahui @ i hoopoino waleia.  Aole ola wale, aka, he kaikamahine hanau no hoi oia no kela kaona aloha, he mea @ e ke @ na ko Hilo nei mau kamaaina, o lakou iho la no na ono a me ua @ a ka manao.

            Ma ke ahi ihi o ka Poakolu, Iulai @ he huina nui o na ano kanaka, kai akoakoa ae ma Waiolama, no ka nana ana i a Prof. Price, no ka lele ana me kona haluna, aka, mahope o ke kakali ana e ike i keia hana kamahao, ua hoi nele mai la ka lehulehu, mamuli o ka lawa ole o ke dala no kona lele ana, a ua hoopaneeia a ka Poaono la 25.

            I ka hiki ana ia ia, ua nui hewahewa na kanaka i hiki ae.  Ua kakali aku na mea a pau no ka hopena i ake nui a a ma ka hora 7 @ ahiahi, ua haalele iho o Prof. Price i ke kahua o kana oihana, a lele aku la oia no ka lewa me kona baluna.

            I ka wa o kona hoomaka ana ae e kaawale mai ka honua ae e kaawale mai ka honua ae, he nui na leo hooho no keia hana kamahao akahi no a ikemakaia e ko Hilo nei, ho ike wale iho no ma na moolelo no ia mea he baluna, akahi no ka ikemaka maoli ana.

            I kona hapaiia ana a kiekie loa iluna ua pau iho la keia mau leo hooho ana a ua hamau na mea a pau me ka pane leo ole, a e nana pono ana na maka a pau iluna no ka nana ana i ka baluna me kahi haole, a ua hoopihaia hoi na mea a pau i ke aloha no kahi haole.

            I kela wa i lele ai ka baluna, he o aniani makani mai ka Akau-hikina mai a na ia mea i hoonee i ka baluna i ka Hema-komohana.  A i ka baluna e nee hele la, ua hoomaka no hoi ka poe alualu malalo-ma na lio, a ma na kaa kekahi.

            O kahi i haule ai o ka haole me ka baluna, aia i Upeloa, ua mile a oi, mai kahi ona i lele ae ai a kahi i haule ai, a loaa aku la i ka poe alualu, a hoihoi mai la.  Aole oia i eha i ka haule ana.

            Ma ka Poaono ia i o Augate i lele hou ai o Prof. Price no ka lua o ka manawa a haule ma ka hale kamana o Boma, a mai laila mai, haule loa i ka honua me ka eha ole, he wahi anuu iki nae paha.  A mai keia wahi aku haule ai a hiki i kahi i lele ae ai o ka baluna, he aneane 200 kapuai ke kaawale.

            O keia iho la na haawina kamahao loaa i ko Hilo nei poe, no ka elua o ka manawa a keia haole i lele ai me kona baluna.

            Ma ka nana aku a me ka hoomaopopo ana hoi i keia hana imi dala i hoomakaukauia e nei haole a me kahi poe e ae, he ku no i ke aloha a me ka menemene maoli.

            Na ia mea i kono mai i ka lehulehu e haawi aku i na kokua ana iaia, e like me ka mea hiki.  A o ka poe hoi i nele maoli ia ano, he uahoa ka lakou i hoike ae.  A o ka poe nele maoli no hoi, ua nele no.  Aka, o ka manao aloha, ua uumi malie iho no iloko.  I keia a (Augate 3) ke haalele nei oia ia Hilo nei, a holo aku no Maui.

_____

            Ke oia mau la no ka ikaika @ ahi a ka luahine pele e ho-a la ma Kilauea pela na lono i loaa mai nei.

 

Ma LUNAHOOPONOPONO @

@

            Ua haalele @ Beach i keia la @ ia oe, a eia @ maluna.

            He wahi mua @ ani ai i ka @ hala, @ ana makou ianei no @ a @ pule, a huli hou aka no @ Washington Park, kahi @ launa mua aku ai me kou @.

            He oia mau no ka nee @ makou hana, aole i ka puapua@ aole hoi i ke @ aka, @ ke aheahe @ maikai.

            Aole no @ Akua lokomaikai@ ka hanai ana @ oluolu ai ke @.

            O ka no@ ka ole, he maik@ mai o ka Haku @ mau wahi haneri @ ohe a makou @ maha.

            A ke mana@ ana ia i ka @ kou hoea ana @ A e hana ai @ a eono paha @ hana ilaila, @ kou i ka kulana @ hele aina o @ makou e hoea aka @ hale o Loke @ Uta.

            A e hoohola ana makou @ paani ilaila ke ae mai ka @ wale ka ike ana aku ia mau @ aina hanau, ka iwi @ ke kupuna hookahi mai.

            A ma ia alahele hookahi @ e hoea aku ai no ke kulana@ Sacramento California, a hoo@ ae no Stockton kahi i kapa@ makou, he "Silver Band" i @ ki i hala.

            O kela mau mea a pau @ aku nei ia oe, oia na wahi i @ ko makou Luna Nu@ ke pau @ i Kansas.

            Ua manao no hoi oia, he @ kai no makou ka hoi hana @ ko makou alahele hulu hoi i @ mamua hoi o ko makou @ ana aku no Kapalakaiko.

            Oia hoi hana ana aku a @ kela mau wani i hoike ia ae la @ ia e hoomahuahua iki ae ai pakeke o makou.

            Aka o ke Akua wale no @ ike, a ke haawi mai i kahi @ pomaikai ai makou ma ia @ makou e kipa aku ai, ke kip@ hoi, a oiai hoi, eia no makou @ kakou nei.

            O keia ae la nae maluna @ honono ana no ko makou @ aku.

            Eia no makou a pau me ke @ kai a ke haawi aku @ ha nui loa i ko makou Lahui @ aloha, a mai poin@ ka @ leo pule i ke Akea @ makou @

            Owau no me ka haahaa.

S.K. KAM@

Sunny Side Park, Chicago, Iu@