Ke Aloha Aina, Volume II, Number 34, 22 August 1896 — Page 2

Page PDF (887.39 KB)

This text was transcribed by:  Joyce Yoshimoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA,

POAONO, AUGATE 22, 1896

MA KE KAUOHA.

Hooleha Helu Kanaka.

 E like me ke kuhikuhi ana a ke kanawai, no na mea e pili ana i ka helu kanaka o Ko Hawaii Paeaina, e malamaia no ia ma ka po o Sepatemaba 27, 1896. A e hoolohe na mea a pau e like me na hoakaka ana a ke kanawai malalo iho:

 O na mea a pau e hoolohe ole ana malalo o keia kauoha, e hoopai ia oia i na dala i oi ole aku mamua o ke kanalima, a o na hooponopono ana, e kau no ia maluna o na makai, a i ole o kekahi Lunakanawai Apana paha, a e loaa no na haina o na ninau mai na Agena mai o ka Papa Hoonaauao, e hai aku i ke ano nui no na mea e pili ana i ka helu kanaka.

 Ei a iho malalo nei na Luna Nui i hookohu pono ia aku no ka lawelawe ana i keia hana o ka Helu Kanaka.

HAWAII.

Hilo . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. C. Austin

Hamakua . . . . . . . . . . . . . . Chas. Williams

Kohala Akau . . . . . . . . . . . W. P. McDougal

 “ Hema. . . . . . . . . . . Miss E. W. Lyons

Kona Akau. . . . . . . . . . . . . Waldemar Muller

 ‘ Hema . . . . . . . . . . . . Harry T. Mills

Kau . . . . . . . . . . . . . . . . . . Meinecke

Puna. . . . . . . . . . . . . . . . . . Harry Rycroft

 MAUI, LANAI A ME MOLOKAI.

Lahaina a me Lanai. . . . . . H. Dickenson

Wailuku. . . . . . . . . . . . . . . John A. Moore

Makawao. . . . . . . . . . . . . . C. H. Dickey

Hana . . . . . . . . . . . . . . . . . R. Stranch

Molokai. . . . . . . . . . . . . . . Geo. Trimble

 OAHU.

Ewa me Waianae . . . . . . . . E. C. Dement

Waialua. . . . . . . . . . . . . . . Ed. Hore

Koolauloa }

Koolaupoko} . . . . . . . . . . William Henry

 KAUAI ME NIIHAU.

Waimea ne Niihau . . . . . . E. Omstead

Koloa . . . . . . . . . . . . . . . . Edward Stertz

Lihue . . . . . . . . . . . . . . . . W. I. Wells

Kawaihau. . . . . . . . . . . . . H. Z. Austin

Hanalei. . . . . . . . . . . . . . . W. E. H. Deverill

 ALATAU T. ATKINSON,

 Luna Nui o ka Helu Kanaka,

 Honolulu, Augate 4, 1896.

 4tsd 3tswk.

 

UA HOOMANA PIHAIA.

 Oiai au e kaawale ana ma ka aina e, ua, ili maluna o Edward L. Like ka mana pina o ka hooko ana no ka’u hana no ka Nupepa KE ALOHA AINA.

 JOSEPH NAWAHI,

 Puuku a Luna hooponopono nu ka Nupepe KE ALOHA AINA

 Honolulu, Aug. 19, 1896.

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii

 

J. NAWAHI, Lunahoopono pono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

HONOLULU, AUGATE 22, 1896.

 

KA MANAO HOAKAKA.

 Mamuli o ka nana akahele ana no ka manao i loaa ka oluolu o ke ola kino, a mamuli hoi o na olelo a’o a ke kauka, ua hooholo au he pono e hele i ka aina e no ko’u ola.

 Nolaila, ia’u e kaawale aku ai i ka aina e, e mau ana no ko oukou aloha no ko kakou aina hanau, a e noi aku ana i ko oukou manao lokahi, e hoomau ia ke kupaa ana pela.

 E hoomanao mau aku o Iehova ko kakou kokua a me ko kakou hoola. Owau no me ke aloha.

 Ka oukou kauwa haahaa,

 JOSEPH NAWAHI.

 Honolulu, Aug. 20, 1896.

 

A HOOPAU LOA IA.

 Mamuli o ko makou manao makee i ke ola o na kanaka Hawaii Ponoi o ka aina, ka lahui hoi a makou e hooikaika mau nei me ka pauaho ole i na wa a pau o ko makou mia o ana aku imua o ko oukou mau alo, me ka nana ole ae i na keakea he lehulehu wale e alai ana mamua o ko makou alahele.

 Ua homo iho la iloko o ko makou houpo ke kahaha, mamuli o ka ulu mau ana o na hana hoomaewaewa ola maluna o ke kino o kekahi poe Hawaii opio, e lawelawe ana i ka oihana koa malalo o ke aupuni Repubalika o Hawaii, ke aupuni hoi i ikemaka ai na kanaka Hawaii i ka makolukolu o na hana maewaewa e hana mau ia nei maluna o ka papalina ou e Hawaii, ka aina hoi nona kela huaolelo hookelakela loa a ko kakou moi kaahele honua i kaena ae ai, me ka piha pono i ka momona oia mau huaolelo kumu i keia la, “o Hawaii no ka oi.”

 O keia ka makou e minamina nui nei, o ka hoolilo ia o keia mau olelo kumu a kela moi puuwai hamama i kahoahoa ai, i mea hehi wale ia e na opio o keia au, a me ke komo pu iho o ka manao nonohua iloko o ka lunaikehala o kekahi poe, me ka olelo ae, ma keia iho la paha i oi ai o Hawaii, ma ka nui o ka poe pepehi kanaka iloko o ka aina.

 He mau olelo keia e hiki ai ia kaua ke hoonalo aku, oia hoi, ua oi no o Hawaii ma na mea e kaulana a e maemae ai ka noho ana, aole hoi malalo o na hana ino a lapuwale.

 O keia ka makou i manao ai, e koi aku i ke aupuni, aole e haawi hou ia na mea kaua iloko o ka lima o na Pualikoa, a o ka oi loa aku hoi, i na koa a me na ‘lii o ka pualikoa G, a ina aole pela, o ka hoopau loa aku no ka pono i keia pualikoa kanaka, i ole ai e hana mau ia na hana maewaewa maluna o ke kino o keia poe e pipili mau nei ma na kuekue wawae o na Luna Aupuni o keia au hou.

 O ko makouo manao keia, a na ke aupuni e kaupaona nona iho, malalo o na ikemaka i na hana hookamani ole a ko lakou mau lala, e noho ana malalo o ka eheu o ko lakou malu. O ke ola ka mea i oi aku mamua o na mea a pau, a o ka pono ka malama i ke kanaka, aole o ka hoohemahema i na mea make e like me keia.

 Ma ke ana mai a kahi mokukuna Ada ma ka po Poalua nei, i loheia mai ai kona halawai ana me kekahi ino nui i kona wa e hemo mai ana mai Hilo mai ma ke kakahiaka la Sabati aku nei, ua pau kona mau pea i ka nahaehae, a no ia kumu ua kipa ae oia ma ke awa o Mahukoa no ke pahonohono i na wahi poino o kona mau pea.

 

NA HANA HOOPAHAOHAO O KEIA MAU LA.

 Mamuli o na hauwawa olelo o keia mau la, mai ka Poakahi mai a hiki iho la i ke ahiahi Poalua nei, ua lilo ka nalowale ana o kekahi aliikoa o ka Pualikoa Pi Ci, o ka mahele G, o ka Repubalika Hawaii, i hana nui na ka oihana makai e imi a e huli ai, mai kona nalowale ana a hiki i kona loaa ana, a ua hoopioo ia hoi ka manao o kona ohana a me ka poai o kona mau hoaloha, na halawai paha oia me ka poino.

 Ma ka Poakahi nei, ua haalele aku oia i ko laua home me kana wahine a me ka laua keiki, me ka lawe pu ana i ka pu panapana ma kona poli, a me ka pu raifela, me ke kauoha pu aku i kana wahine, aole ona makemake e imi aku kekahi mea iaia, o ki ia oia i ka pu.

 Ma ka hora 7:30 a.m., oia kakahiaka i haalele oi aku ai oia i ko lakou home, a iho mai la no ke taona nei. Ua kamailio aku oia i kana wahine, e hele ana oia i ka hana, aka nae, ua loaa aku oia mahope mai oia manawa, aole i hele i kahi o ka hana, aka, he wahi okoa, e kokoke aku ana i kahi o kona keena hana.

 O keia ke kumu o ka manao ana o kana wahine, oia kona kumu o kona haalele ana i ko laua home, a e kipu hoi i ka mea e hookolo aku ana mahope o kona meheu, no kekahi mea a kana wahine i manao ai, aia no he mea oiaio iloko ona kahi i hoopu ai.

 Ua kali mai no nae ka wahine o ka hoi aku o ke kane a po ia la, a ua laulaha pu ae no hoi na manao ano e iloko o kona puuwai ua hana paha oia i kekahi mea e poino ai o kona ola. Ua hoike koke aku oia i ka oihana makai i kona nalowale ana, a pela iho la i huli ia ai oia e na makai mai ia wa mai a hiki iho la i kona loaa ana.

 Ua nui no hoi na olelo e pili ana no kona nalowale ana, aka, aole ia he mea na makou e nana aku ai maluna oia mau mea, aka, o kamakou mea e hoomanao nei, o ka Pualikoa Pi Gi o ka mahele G, oia kekahi o na puali hana i na mea ku i ka hoopahaohao, e like me Kapena Henere Kaia a me Oliva Lui i hana ai i ko laua mau ola ponoi iho me ka waha o ka laua mau pu raifela ponoi, mamuli o ko ke aupuni haawi wale ana i lako kaua iloko o ka lima o na koa, a o ka hopena, he ino a me ka paumaele i na aweawea koko o ka lawe ola.

 Oia ka makou e hoonaauao e ae nei i ola honua, e aho i ke aupuni e paa aku i na lako kaua iloko o ko lakou mau lima ponoi, mamua o keia e ike mau ia nei iloko o na pualikoa Pi Gi, a i ole, o ko ke Aloha Aina paha keia e kau mai nei i ka hoopai walania maluna o ka poe i kue maoli i ka pono io o keia noho ana.

UA HALA AKU LA.

 Ma ka mokuahi Alameda o keia la, i holo aku ai ka Lunahooponopono o KE ALOHA AINA, ma ka aina Hau iniki ili o Kaleponi a me kana lede, no ka hoolanalana ana i kona ola kino nawaliwali, a malia paha, o ka pa mai o na hunakai kiheahea o ka Moana Pakipika a me ka hau kokolo o Kapalakiko, he mea ia e hooi loa aku ai i kona ola kino ma keia hele ana, e lilo ana ia he huakai hoohauoli i na hoa Hawaii a pau o ka pupuu hookahi.

 Malia o ko ke Akua leo keia e kahea mai nei ia laua e hele aku, o ka aina ia o ke ola a me ka oluolu. Ke kalokalo pu ae nei makou e uhai ia ka huakai hele a ko makou Lunahooponopono me na ulia holomua o ka oluolu o kona ola kino, a ke panai aku nei i ka huaolelo kumu a ko kakou mau kupuna i waiho iho ai na kakou e lei a malama a hiki i ka hooluolu ana o ko kakou mau kino lepo, oia hoi, aloha nui olua.

 Me keia mau huaolelo kanaenae, ke waiho aku nei makou i ka makou mau mohai ana, imua o ka Nohoalii Mana o ka Makua Lani, e malama ia kona ola a me kana lede maluna o na ale kawahawaha o ka moana akea a laula o ka Pakipika, i hehi aku ai ko laua mau kapuai i ka aina, malihini o Keleponi, a e hookomo ia iho ka manao aloha iloko o ko laila mau kupa, e hookipa aku e like me ko Hawaii nei ano noho’na, ka ipukai hamama a me ka umeke heahea.

 Ke haawi pu aku nei oia i kona aloha nui i kona mau makamaka a pau ma ke kino mai Hawaii a hiki loa aku i Niihau, a pela pu no hoi me kana lede.

 

MAKE O HARRY WIRTH.

 O Mr. Harry Wirth, oia ka Luua Nui o ka Hui Keaka Wirth, i hoikeike ai ma ke kihi o na Alanui Papu a me Beritania, he mau mahina i kaahope ae nei, a i haawi ai he mau huina dala malalo o ke aloha i ka poe mai lepera o Molokai a me ka hale hoohanau keiki o Kapiolani Home.

 Ua make mai nei maluna o ka mokuahi Kwonglee, i haalele aku ia Shanghai no Honokaona. O Mr. Wirth, ua kamaaina oia i ko Honolulu nei poe, a o kekahi hoi o na Luna Nui o kekahi hui keaka i hehi iluna o ka lepo aloha o Hawaii, i loaa ole kona lua ma ka hana kokua i ka poe pilikia.

 Ua hele mai oia mailoko mai o ka poai o kona ohana i u aa i keia hana o ke keaka, e laa kona mau hoahanau, kona mau kaikuahine, e hele la ma ia hana hookahi ma Afreika Hema a me Berazila.

 No kekahi mau makahiki loahi i @ ae nei, ua waiho aku oia i kekahi @ hana no ka pomaikai o kuna ola @mai, aka, aole e hiki ke @oapoina@ hana oia i kekahi hana pookeia @ oia i moho no ia hani ma na @ nalaau o Australia, ma ka lele ana @ lewa me kana mau @ k@ku.

 He eha makahiki a hala ae nei, haalele aku la oia i kona nono @ iloko o na hana hoikeike, ma alo o@ na poai, a holo aku @ no ka ana i ke ola o kona kino, ma kekahi hele ma Nu Kilani, aka, no ka loaa o ka oluolu malaulai, ua kaahele aku oia ma Auseteralia a me na moku@ liilii ma ka hema aku nei o kakou.

 Ua make oia me ka waiho iho i @ na wahine, me elua keikikane a hookahi kaikamahine. Aloha wale @

 

UA HALA O SAMUELA NAHAKUELUA

 Ua hoea mai i o makou @, he @ kaumaha a pilihua i ko makou ho@ ka niau palanehe ana aka la o ka @ ola mai ke kino aku o ko makou @ me ke koko iloko o ka ho@inanaw@ ana no ka pono o ki aina hamu a @ ke aloha i kukuni @aa a n@ ke a@ alii oiaio, o Samuela Nahakuelua @ naia, i ka hora 3 o ka wanaao Poa@ o ka pule i hala la 1400 ki @ mahina @

 He mea lihaliha keia a he@he@ maka hui e hookaumaha mai ana@ houpo o kona mau pilikana, a me@ pohai o kona mau hoaloha, a mea@ makamaka he lehulehu wale.

 I ka wa o ke Aupuni Moi e ku @ he keiki lawelawe oia no loko o ke @ ena Ohi Aunau o ke Aupuni hana i hoomahuahua ae i ka nui o k@ hoaloha a me na makamaka he lehu@ ma ka hoopololei i kana @ a i kekahi manawa, ua kokua @ ae oia mailoko ae o kona pakeke p@ i ka pilikia o kona mau hoaloha, ke@ nei lakou i kona lokomaikai, a ha@ kona hala ana aku la.

 He mau la pokole wale no, kona @ ana aku mai kana wahi pakaukau @ luliluli aku, a hoea koke mai ia ka @ ua hala, ua nalo o Sam’l Nahakuelua mai ia wahi pohai aku o ka lehulehu.

 O ke aloha aina a me ke aloha @ ke kumu nui o ko Nahakuelua @ ana i ka hana a ke Aupuni Repubalica Hawaii, ka mea e hoekonokono @ ana iaia, mai make e ia hana no ka @ no o kou aina hanau a me ke aina kou aui, a pela ola i waiho aku @ hana me ka maemae o kona aina.

 Aia paha mawaena o ko 4o a me@ 50 ka nui o kona mau makahiki @ haalele iho oia he wahine @e ka n@ lehulehu e paiauma aku ana nona @ kona make ana, ua ma e i @k@ ka nohano no kona aina h@m@.

 

UA NIAU AKU IA@

 Ma Kukuluaeo ae nei, Aug. 18, ua kii mai la ka eleie ana @e a@ make i ka uhane ola e Laik@, ma o@ ma’i la he eha iloko o ka pene@ ka la Sabati mai ka hoomaka ana, @ kaa na lawelawe lapaau ana mala@ ka ke kauka hana ana.

 Ileko no nae oia @eau o ke ka@ aole nae ia he mea e mana’o ai ko@ make inaina. Ua @are ia oia i ke @ haole. Ma ka hora 7:30 e ka pa P@ lua nei, ua hoihoi ia aku kona kino@ po no uka o Kunawai, i ukali ia @ huakai malulolulo e ka heluna nui o@ makamaka. Aloha no!