Ke Aloha Aina, Volume II, Number 35, 29 August 1896 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 29, 1896

 

UA HOOMANA PIHAIA.

 

 Oiai au e kaawale ana ma ka aina e, ua ili maluna o Edward L. Like, ka mana piha o ka hooko ana no ka'u hana no ka Nupepa KE ALOHA AINA.

 JOSEPH NAWAHI.

 Puuku a Lunahooponopono no ka NUPEPA KE ALOHA AINA.

 Honolulu, Aug 19, 1896.

 

KE - ALOHA - AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a ha Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

J NAWAHI. Lunahooponopono a Puuku.

E. L. Like, Hope-puuku.

 

HONOLULU, AUGATE 29, 1896

 

KA HOIHOI AUPUNI MOI.

 

 Ua nui a lehulehu wale na olelo a na nupepa kue i ka mea e pili ana i ka hoihoi Aupuni Moi ana, me ka hoike akea ae i ko lakou mau manao ku kaokoa no keia ninau e hoouluhua nei i ka noonoo maikai o na kanaka aloha aina a pau mai Hawaii a hiki i Niihau.

 Aole maloko wale o na nupepa o ka aina hanau keia mau hailuku ana, aka, aia no kekahi mawaho aku o na d@g@re o ko Hawaii nei mana hooponopono Aupuni ana, e like ma ko Amerika, ke kumu a me ka welelau i nele @ kakou i ka noho hooponopono Aupuni Moi ana.

 Mai lo o keia ninau e ku nei ua kipa mai ko makou mau makamaka a ninau mai ia makou, ina paha ua make loa ka ninau e pili ana i ka hoihoi Aupuni Moi, e like me na olelo a na nupepa Aupuni e kakoo nei i ka Repubilika: "Aohe hoihoi Au Moi hou ana i koe, ua pau, ua nalo' ua make loa."

 Malalo o keia mau ninau a ko makou mau makamaka, ua kali makou me ke akahele, a me ka pupuahulu ole, no ka noii ana me ko makou mau maka, ka hakilo ana me ka lohe ana o ko makou mau pepeiao, ua hiki no ia makou ke hoopu a wale aku, mamuli o na olelo o na nupepa, a makou hoi i wae mai ai no ka pono o ko makou mau hoa kanaka noho hoomanawanui nei no ke aloha i ke Aupuni Alii o Hawaii a me ke ea maemae o ka aina hanau.

 O ka hoihoi Aupuni Moi he ninau ola ia e ku nei a hiki i keia la, eia no oia iloko o ka poholima o ko Amerika mana kahi i paa ia ai, a o kona ko koolau i hele pu aku ai mai Hawaii nei aku, oia ka hoohui aina, ka mea hoi a kekahi poai i uumi ai ka hanu a pupuu hoolei loa, noho ana i ke alo o na hoewaa o Amerika, (oia hoi no poe kau kanawai), a o ka pane i loaa mai na Hawaii no e hooponopono nona iho.

 Oia ke umi loa ia ana oia ninau hoeha puuwai o na kanaka Hawaii, a ua ike hoi kakou i ke kahoahoa a ko kakou Luna Dute Nui e nauaua la ma Amerika me ka hoopuka pu ae @ ia mau olelo ku i ka manewanewa: "Ina aole loaa ka hoohui aina, alaila, he hoihoi Aupuni Moi aku ana ka hope, a o Kaiulani ana ka Moi."

 Aole keia na ka poe aloha@ aina, a ake hoihoi Aupuni Moi i haku iho a hoolaha ae i mea e hoopuiwa ai i ka manao o ka lehulehu, aka, mai kekahi iwikuamoo ae no ia o ke Aupuni Repubalika uuku o Hawaii, i hoolaha ia maloko o na nupepa o Kapalakiko, a lawe a unuhiia iloko o ka nupepa Kuokoa, ko ke Aupuni wahaolelo hoi nana e hoike ae i na mea a pau e pili ana i ko ke Aupuni kupaa ana nona iho.

 Aohe a makou kamailio no ke Alii e hoihoi ia ae ana maluua o ka nohoalii, ina he kumu e hoohikiwawe ai i ko kakou noho ana malalo o ke ano maa mai kahiko mai i kumu e hookaolikeia ai ka noonoo o na mea a pau, a ina o Liliuokalani oia iho la no.

 No ka mea, o ka mua a me hope no ia o ka nohoalii, aole no ia he mea, e hoohalahala ai ka lahui, ina ia he mau mea hiki ia Amerika ke hana koke.

 O ka makou keia e hoike nei ma ko makou ano he wahaolelo no ka lehulehu.

 

KA HELU LAHUI.

 

 O ka po o ka la 27 o Sepatemaba o keia makahiki, ka la e helu ia ai ka nui o na kanaka ma kela a me keia wahi a puni ka Paeaina holookoa, a he po hoi ia e akaka ai kou helu kanaka ponoi maoli, mamua o na lahui e ae, i komo mai iloko o ka aina nei a hookahua no lakou iho.

 I ko makou nana pono ana iho no na mea e pili ana i keia helu kanaka, he wahi aweawea no kona i ano like me ke Kanawai hapala manamanalima, oia hoi, ma ke kakau ana ko ke Kanawai hapala lima, o ko keia hoi, oia ka hai pololei ana i na ninau a na Luna Helu o ka Papa Hoonaauao e noii mai ai a ke ku ole kekahi oia mau ninau i ko kakou makemake, hookahi no hoopai he uku dala o kanalima ka heluna.

 Aole anei hoi keia i ano like me ke Kanawai hapala manamanalima? Ke manao nei makou ua like no. A ina e hoomaopopo maoli iho ana kakau, aia he mea huna iloko o keia kanawai helu lahui kahi i pee ai, a o ka hooko ana, o ka po ia o ka la 27 o Sepatemaba.

 Ua hiki no ia kakou ke hookuku ae i ke kanawai helu lahui o ka hoomaka mua ia ana mai o na kanaka e helu, ua ike kakou, aole loa i komo iloko o la@ kekahi mea e pili ana i ka @ku hoopai no kona hoike ana aku i oa mea pololei i ku i ka pono@ iloko o kona lunaikehaia iho, aole he mea nana e hoopilikia iaia.

 Pehea i keia helu ana a hoea mai, ua like anei ia me kela mau helu kanaka mua? Ke hoole aku nei makou, he okoa no keia, no ka mea pane ole no i na ninau a na Luna Helu Kanaka, a he mau ninau nae ia e hoopilikia ana i ko kakou manao, aole e hiki ana ia kakou ke pakike aku malalo o keia kanawai, no ka mea, aia ke ahua nui o kanalima dala ke ku mai la mamua o ko kakou mau alo pakahi, a ke paewa iki no, o ka hoopai ia iho la no ia.

 Aole anei hoi he kanawai hookaumaha keia i ka lahui, e like me kela kanawai mua a kakou i kue ai, a hiki i kona holoi ia ana mailoko aku o na mahele kanawai o keia aupuni Repubalika e ku nei?

 A pehea hoi keia, aole anei i ano like loa me keia? Ua like no, he kanawai hookaumaha keia i ka lahui Hawaii, a i kumu e ko ai na hana hoopeepee a keia poe i manao ai, ma o ka helu kanaka la e ko ai ko lakou mau iini lapuwale, o ka hookauhihi like maluna o na mea a pau oia wale no ke alahele e nalowale ai na mea huna iloko o na hana poeleele.

 E kapa ia mai ana paha keia manao o makou e hoike nei, he mau manao alakai ia e hookananuha ai i ko ka lehulehu hooko ana i ka hana a na Luna Hooko o ke aupuni e lawelawe aku ai, ma ka manawa i hoike ia mamua ae nei.

 Aole pela ko makou manao, he hoohalikelike wale no ka makou i ke ano o keia kanawai, i akaka ai hoi he kana wai maikai keia, a aole paha, imua o ko makou mau hoa ponoi ma ke koko, o lilo auanei kei hoakaka ana a makou i ke ano o keia hana, malalo o ko makou mau manao kuokoa, i mea e hoopilikia ia ai ka manao o ka poe ake kinai i ka kakou wahaolelo wiwo ole.

 Oiai hoi makou, e ku ana ma keia kahua kalai manao, aole loa e emi hope ana ka makou hoike ana, he mau hana hoonalonalo wale no keia e hana ia nei, a ke ake ia nei kakou a pau e komo iloko o ka upiki iole a keia poe e noho mana@ nei maluna o ka aina, a o ke alahele wale no e hooko ia ai, oia keia a kakou e ike ae la, maloko o ke kanawai helu kanaka a hoea mai.

 E nana me ka hoomaopopo, o ka hana hope loa keia a lakou e lawelawe ai, mamua o na hana e ae, a e pono no kakou e nana aku i ka hua o keia kanawai hookaumaha a lakou i hana ai.

 

 @

 Aole keia @ ao a @ mea i ka @ o ka po@ o @ lahui paha, a @ ike nei ina @ ke kapekahi wale @ puai hooponopono @ mau hana kukiko iloko e ka aina, o@ he ano @loa na mea i @ ia, a i ma@ke ia mai hoi e hooho aku, e like no me keia a kakou a ike nei i keia la.

 Eia he palapala noi mai ka apana mai o Hilo i hoo@ ae ma ke Keena o ka Loio Kuhina, a i waiho ia aku i ke Kuhina o ko na Aina E. e pili ana no ka ae ana aku i ko laila mau kupa e malama ia he aha Puhiohe manawalea no ka poe o ia mokupuni, ma kahi paha i wae ia e lakou, a oia kahi kupono, oia hoi ka mokupuni o Mokuola ma ka la Sabati, e like me ko Honolulu nei ma Maki Ailana.

 Ua lohe mai makou, @ua hoole ia keia noi a ia poe malalo paha o ke kumu, aole i kulike ko laila noho ana, e like me ko Honolulu nei, a i ole, malalo paha o ka malumalu o kela kanawai make, e malama i ka maluhia o ka la Sabati, a lakou nei i olepe ae nei a lilo i mea ole.

 I na eia ko Honolulu nei poe e hauoli ana, a e lealea ana malalo o ka apono ana a na Poo Aupuni, heaha hoi ka mea e hoonele ia ai ia poe i ke komo pu ana i na hauoli elike me ko kakou nei, aole anei, ua oi aku ka pono a me ke kaulike e haawi like ia ia pono i ko Hilo poe.

 No ka mea, hookahi no o laua alahele like o ka hauoli e like me ko kakou nei, a ina hoi he hana haihai kanawai ia, alaila, ua oi loa aku ka pono e papa ia Honolulu nei puhiohe akea ana i ka la Sabati, e like me keia a kakou e ike nei ma Maki Ailana, a e hoopau loa ia e like me ka hoole ia ana aku la o ke noi a kela poe o ia mokupuni.

 He hana kupaianaha no keia, a he hana, hoi e hoouluku ai i ka noonoo maikai o ka poe e noho ana ma ia taona, i ano like no me ko kakou heluna, e like no me ke kupanaha o ka hookumu ia ana o kona mole, pela no ke kupanaha o ka ulu ana o kona mau lala, a me kona mau lau. Oehaa no paha na hana o keia au.

 

KA PANE A KA LOIO KUHINA.

 

 Ua lawe mai makou i ka pane a ka Loio Kuhina i hoopuka ae ai maloko o ka nupepa Hoku o ka Poakolu nei, ma ke ano nui, a i ko makou hakilo ana i ke ano nui o ka pane a ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke Aupuni, ua maopopo ke kaona o ka mana@ pane, oia hoi, o ko H@ nei bana, aole ia i like @ Hilo, no ka mea, o ko @ Honolulu nei Bana, na ke @ la e uku, a mai loko @ ko ka lahui waihona.

 O ko Hilo hoi, aole@ mai loko ponoi ae no o @ kou mau pakeke ponoi, @ ka poe kakaikahi wale @ Honolulu.

 O keia ka iike ole @ o ko Hilo, a me Honolulu@ ma ia wahi iho la i ma@ ka Loio Kuhina, ua h@ i ko Hilo poe ke @ i anaina puhiohe ma@ ma ka La Sabati, ma@ kana pane i hoakaka ai @ ia ae la moloko o na @ o ka Hoku.

 O keia wahi kumu a@ oia ka ke Aupuni i pa@ la i ko Hilo poe, ma @ Loio Kuhina la, he k@ hiki ai no ke ike ia iho, @ pela ka makemake i @ ai ke noi a ia poe, he o@ no.

 Ina no kela poe i noi @ e uku no, i ka poe nana @ manawalea ana ko lakou @ ina puhiohe, me ke k@ aku i ko ka lehulehu @ mai no ia hana, aole a@ he mea pono no e ae i@ ka lakou noi, e puhi no@ kou Bana ma ka la Sa@ like no hoi me ko onei.

 Ina hoi i papa ia ko@ poe no ka wawahi i ka @ hia o ka la Sabati, a@ ahona no e papa like ia @ Honolulu nei poe, no ka@ hookahi no ia hewa like, @ paewa ae mawaho.

 O ko makou manao @ aole ma ke ano he mea @ ina hana oehaa, aka, @ e hookaulike ia ai ka h@ ko laila poe, e like me ko@ aole hoi o ka puliki mao, a @ pahemo maanei.

 

KA PUALI HOOLA.

 

 Mamuli o ka hopuia an@ nei o na alakai o ka Puali@ ola o na haipuie ma na a@ e kekahi makai haole no@ inoa o Hama, ua akaka lo@ le i papa ia e ka Hamuku@ kahi i hopu ia ai ka poe p@ .

 No ia kumu ua hoopuka@ nei kekahi nupepa kokoo@ ka aoao o ke Aupuni, i na@ hi a keia poe haipule e ma@ ai i ka lakou halawai akea, @ mua iho o ke alo o ka hale@ lauoho ma Alanui Hotele @ Ewa iho o ka hale inu @ Cosmopolitan, a ma Wa@ iho hoi o ko @lakou heia@ halawai mau nei, a i ole ma@ ma ke kuea paali. O ke@ hooponopono a ka Hamu@ hoolaha @ ae.

 Ma ke ku ana mai nei a ka Ma@ i loaa mai ai ia makou kekahi le@ ia W. D. Kahana mai, e hoike an@ ka hora 6:30 o ke ahiahi la Sabati@ gate 16, na olapa ae ka uila a @ hakai ana hoi o kekahi hekili @ loa ana hoi i ike mua ole ai, oia h@ wa i ku'i o ka hekili, ua ike aka @ la lele o ka pakeke wai iluna, a m@ hapai puia ana iluna, me he @ i @ ae iluna e kekahi lima h@