Ke Aloha Aina, Volume II, Number 35, 29 August 1896 — Page 5

Page PDF (811.99 KB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 29, 1896.

 

 

@ole keia he hooulu manao @ wahi e kaili ia ae ai ka @ kaokoa mai keia poe ae, @ ua aikena kakou i ka la@ mau hana hooweliweli, a @puni h@ ka aina i ka ho@ o k@ lakou mau hana @ ku @lawe ola.

@le @ hoi he kumu ku@ hi i ko ka lahui @o k@ noi aku i keia mau @ he kaumaha a ke Aupuni @ ka lahui hoi e auamo nei @ paa, a i ole, hoomama @oi i ka hoomau ana i keia @ hoo@ lilo o ka waihona @ lehulehu.

@ olelo mai paha auanei ua @ nei, aole e hiki, no ka mea @ o ka @ na iloko o na ku@ kaunaele a ke houpu@ hoi ka lele kaua @ na pualikoa o ka @ A@ Aina mai ka Lae @ Makapuu.

@ o makani ia, aohe @ o ia mea, e nana iho i @ ohe @ na kupa ponoi o @ poe malama loa la@ ka @ maikai o ko la@ aina Kulaiwi, in@ i hana @ ka lakou.

 

KA HOOULU WAIWAI

@ai ke ao holomua o ka ma@ e nee ana imua, a e lawe @ na hoi oia ma kona alahele @ mea a pau e hiki ai ke hoo@ aoia ma kana papa kuhi@ hana ua komo mai la iloko @ makou ka manao, no ka @ ana aku i na hana e hoo@ ai i ko kakou noho ana, @ pale aku ai hoi i ka ilihune @ oke aku o ka poai o kou @ na ponoi a i ole o kou lahui @ iho paha.

@ k@ mai nei na hana @ waiwai a ka haole imua o @ kakou mau maka kahi i kau @ ai me he aniani kilohi la e @i ana i ke awakea, e kono @ ana ia, kakou e hoomahui @ na hana e hoolaupai ai i ko @ ou noho kuonoono ana, ina @ mea hiki ia kakou ke la@ ak@ hana, a hoohui pu @ ko lakou poai o na @ a kuloko o ka aina.

@ Ke hoomanao nei makou, he @ no i hala aku nei, @ makou no na mea @ Ko Uala a ka Mi@ o ke Kulaokamao@ e hana koke @ ana no keia mua aku, i hiki @ aku i ka 3,000 tona kopaa o @ ole hoi mawaena @ poe mahiai ko o Hawaii @

            Na k@ kanaka i hoalii ia, @ k@koa kapakapa, "Ka @ o ke Kopaa," i hookonokono aku i ka manao o kekahi @ pohaku nui o Kaleponi ae @ a hoohui iho la ia lakou me @kahi kumuwaiwai nui o @500,000.

            O keia hui hou, ua ala ae ia mamuli o ko lakou ike ana i ka holomua loa o na lawelawe ana a keia kanaka, e hooulu ana i ka pomaikai a me ka waiwai o ka aina, a no ia kumu, ua ala ae la lakou a kukulu i ko lakou hui i hoohuiia malalo o ke kanawai, a kapa iho la i ka inoa, "California Beet Sugar Estate and Land Company," malalo o ka hana ana a ka poe Pelekane.

            Ua maheleheleia ke kumu hooulu waiwai o keia poe i ka 10,000 mahele, ma ka 25 dala o ka mahele hookahi, ua lilo he 40,000 mahele a koe he 60,000 mahele, a me he mea la, e pau loa ana no iloko o ka manawa, aole no he loihi loa aku.

            He mau hana hoohoihoi keia a ka poe kuonoono o kela mau aina nui, i pili kokoke mai ia kakou, a pehea hoi ko kakou poe kuonoono, a i hoaku hoi i ko lakou mau dala ponoi ma kahi waiho dala o ka lehulehu, aole anei e hiki ia lakou ke hoala ae i hana na na kanaka ponoi o ka aina i hoopau ia ae ai ke kaniuhu ana o ko lakou mau hoa kanaka no ka pilikia i ka hana, me ka nana ole ina keakea e alai mai ana mamua.

            O ka mea nui wale no, oia ka hoao maoli ana o ko kakou poe kuonoono nui, e hana i kekahi hana e ike ia aku ai, e loaa mai ana ka hua mahope aku e like me ka hana a kela poe i hoala mai la, mahelehele na kumuwaiwai a kela a me keia mea e makemake mai ana e lawe a hana nona iho me ke kaukai ole aku a na hai e hookonokono mai.

            O keia ka makou i manao ai, pela iho la e hiki ai ia kakou ke alo ae mai ka pilikia ilihune e hekau mau nei maluna o kakou ina wa a pau, a o kekahi lala hoi ia o ka hooulu waiwai iloko o ka aina e loaa ai ia kakou ka pomaikai.

            Oiai hoi, he nui na hana e hooulu ai i ka waiwai iloko ponoi iho nei o ka aina, me ka kaukai ole aku iwaho.

            Nolaila, o ka lokahi wale no ke kumu e loaa ai ka holomua o ka hoouluwaiwai ana, aole ma kekahi ano e ae, oiai, ina aole ka lokahi, e lilo ana na hana hooulu pomaikai i mea wawahi wale ia no e ka naau o ka poe kolohe la lilo ka hana i mea ole.

 

HE MALIHINI KAAHELE HONUA.

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Rio de Janeiro, aia maluna ona kekahi wahi ohua oneki i kaahele ae nei ma kekahi mau aina nui o na aupuni ma ka hikina, me kona mau wahi dala uuku i malama ai, a he wahi moolelo ku no hoi kona i ka hoopahaohao, a penei kahi moolelo i loaa mai ia makou e pili ana nona.

            He kanaka Farani oia ma ka hanau ana, a ma kona koko pu hoi, a ua noho ma ke kulanakauhale o Ladana no ka manawa o 25 makahiki, a no kona akenui e ike ina wahi ano nui o ka honua nei, ua hoao iho la oia e hoahu i kana mau wahi kenikeni liilii, i kumu nona e hiki ai ke kaahele honua e like me kana i iini ai.

            Ke uku nei ke Aupuni o Farani iaia he hookahi dala o ka la, ma o kona hookauwa ana la malalo o kekahi hana a kona Aupuni makuahine i haawi ai iaia, nolaila, ua loaa iaia he $365 i ka makahiki, a oia huina kana i malama ai a hiki iho la i Hawaii nei.

            Ua hele ponoi no oia e huli i hale hoolimalima nona e noho ai maanei no hookahi ka loihi a i keia wa, ua loaa no malalo o na lilo haahaa loa, a oia kana i puana ae ai me na hoolilo ahu ai ole ana, e hiki ai i ke kanaka ilihune ke kaahele maluna o ka honua laula e like no me ke kanaka ona miliona e noho ana iloko o ka hihipea o ka ulakolako. Hoonana no ka hoi keia wahi kanaka.

 

UA LOAA KA AIHUE.

            I keia wanaao Poalua, i loaa aku ai ka aihue hilahila ole, nana i lawe amio i na dala he $450 o ke Alahao Kaa Hapaumi, nona ka inoa o Fitzelard, ka mea nana i aihue na huila kaa o ka hale amara o T.B. Mare.

            Ma ka Poakahi nei, ua loaa aku i ka makai Kiu D. Kaapa he puolo pepa, o na dala wawahi o luna o ke Kaa Hapaumi, nona ka huina o $116.30. Mahope iho o ka auina la Poakahi nei, oiai na kamalii Pukiki e paani ana, ma ke alo iho o ka home noho o I.B. Peterson ma Kapalama, i ka wa e paani nei o keia poe kamalii, ua komo aku la kekahi o lakou iloko o ka halekaa, a loaa aku la he puolo malalo o ka papa.

            I ka wehe ia ana ae, aia hoi, ua ike ia iho la he elua a ekolu puolo ma ka elima hapaumi o ka puolo hookahi.

            Ua holo koke aku keia keiki iwaho, a hoikeike aku la i kona mau hoa paani no keia dala i loaa iaia, a ua piha like lakou i ka hauoli.

            Na kekahi kaikamahine Pukiki i hoike aku ia I.B. Peterson, a nana i telepona mai i ke Keena o ka Hamuku, a ua hoouna koke ia aku o Makai Kiu David Kaapa no ka noii ana i keia mea aihue.

            O ka huina oiaio maoli o na dala i lawe ia aku mailoko aku o ka pahu waiho dala ma Kapalama, i ka po o ka la 20 o Augate, he $360 ma ka mea wawahi, a he $90 mai ka pahu mai o na kaa hapaumi.

            Hoonana no hoi nei wahi keiki haole, oia iho la ka hua a keia aupuni i hapuku mai ai i ka poe aeahaukae o na aina e, e noho maluna o ka lepo maluhia o Hawaii aloha i na la i hala. O keia ka lono i hoike ia mai ia makou, ke oiaio nae hoi.

            Mamuli o ko makou hookolo ana aku i ka meheu, ua oiaio na mea i hoike ia mamua ae la, a ua pakele mahunehune nae ke ola o ka Makai Kiu Pake hoohalua Ah Fat ma ke ku ana o kona u-ha i ka poka, a pahia aku a puka ma ke kuekue wawae. Oia iho la na mea i loaa mai ia makou.

 

HE AHAAINA KOMO HALE.

            Ma ke awakea Poalima nei, i wehe hamama ae ai o J.W. Bipikane he paina luau nui ma kona home noho ma Alanui Kuakini Kunawai.

            Ua lehulehu na makamaka i kipa aku malaila, a ua hoolawa ia mai lakou e ka lokomaikai a me ka oluolu o ke Kakela nona ua home la.

            He heluna nui o ka poe aloha aina i komo ai i ke kaua kaulana o ka la 7 o Iulai.

           Ua hookaawale ia no hoi ka papaaina o ka aoao o na kane, a pela no hoi ko na wahine. A i ko makou lohe mai, he ulumahiehie wale na mea a pau i hoolakoia.

            Ua lawa pu no hoi me ka makemake o ka poe a pau i kipa aku ma ia ahaaina laulea a ka makamaka, a ke kalokalo ae nei makou e hoiliwai ia kou noho ana iloko o ka malumalu o ka hale au i kukulu iho la.

           

KA LETA A KE KEIKI AUWANA I KONA MAU MAKUA.

 

(Hoopauia.)

            O na ninau oia ano he lehulehu wale i komo mai iloko o na makua me ka ohana pu, ua lilo i mea hoowalania maoli mai i ka uhane. A o ka u me ka uwe ana,oia wale iho no ka ukana nui i hiki mai.

            A ma ka la 4 o Augate nei, loaa mai la ka leta a ua wahi keiki auwana nei i kona mau makua me ka ohana pu. A pela iho la i hoomama ia ae ai ke kaumaha, a lana mai la ka manao, e hui hou ana, ke ae mai ka Haku Lani. A oiai keia manawa, i maopopo ole kona wahi e hele la, a me kana hana, ua ulono mau aku no kona mau makua imua o ka Makua Lani, e malama ia ke keiki auwana, a e kokua ia oia, i ole e haule iloko o na poino, a pela aku. A eia ke kope o ka leta a ua wahi keiki auwana nei:

Tacoma, Washington, July 5, 1896.

MY DEAR FATHER AND MOTHER:

            Aloha olu a nui loa:-

            Eia au i ka aina malihini nei i keia manawa, mai kaumaha olua no'u, no ka mea, eia no wau me ke ola kino maikai. E kala mai nae ia'u, no hou hai mua ole ana aku ia olua, a keia aku au i keia aina malihini. O ke kumu o ko'u hele ana mai, no ka nui loa o ko'u iini e ike ia Amerika; nolaila, ua hele mai au mamuli o ko'u manao iho, me ka hoike ole aku ia olua, a ina no hoi paha wau e hai aku ana ia olua i ko'u manao hele, aole no paha olua e ae mai ana, nolaila, hooholo iho la no au e hele.

            He nui na kulanakauhale i hele ia e a'u i keia manwa pokole. Hoea mua au i Port Townsend, Washington; mai laila aku no Seattle; mai laila mai no Tacoma nei, he mau la pokole koe holo hou makou no San Pedro, Kaleponi Hema; a mai laila mai hoi hou i Tacoma nei; a mahope, holo hou no Kapalakiko; alaila, hoi aku au. Ina aole au e hoi aku, alaila, e hoouna aku ana au i kuu kii ia olua.

            Eia au i ka holomoku e hele nei, ma ke ano he Kapena Boy. E haawi ko'u aloha a nui loa i ka ohana a pau a me na makamaka, a ia olua hoi ka oi aku o ko'u aloha, a me kuu wahi pokii hope o Ruela. E honi iho iaia no'u.

            Owau no ka olua keiki aloha;

            WILLIAM KEKOA.

P.S. Ina manao olua e kau leta mai ia'u, e kakau mai e like me keia malalo iho nei,

            William Keko,

            Old Tacoma

            Washington

            Back Tiodal Wave.

            E kau leta koke mai, i loaa ia'u ke hoi au mai San Pedro mai.

            W.K.

            "E na keiki, e hoolohe i ko oukou mau makua, no ka Haku." He nui na olelo o keia ano i ike ia ma ka Palapala Hemolele; a he mea pono loa i na keiki a pau, e hoolohe aku ia mau Kauoha, aole e kapae ae, e like me ka hana a keia wahi keiki auwana i ka aina e, mamuli o ke komo ana o kona makemake iho. Ma ia hana ana, ua kapae ae oia i kela mau olelo a'o maikai mai ka Lani mai, a ae aku la i ko ka honua nei mau a'o pono ole ana. Aka, ua palekana oia i ka loaa ana he wahi malamalama o ka pono i owaka ae iloko ona; a pela oia i hoomanao ai, a kau leta mai la i kona mau makua. Na ka Haku e malama iaia.

            MAKUA MEA KAIKI.

            Hilo, Augate 8, 1896.

 

            E ku mai ana kekahi o na mokuahi hou o ka Hui Hooholo Mokuahi Piliaina o Poka ma, iloko ae nei o Okatoba, a o kekahi aku, iloko o Dekemaba.

            Mamua o ka haalele ana aku o ke Kalepa S.C. Alani ia Kapalakiko ma ka la 9 iho nei, aia he lono i hoea ae, ua ili ia o St. Paul, kekahi o na mokuahi e holoholo nei ina ia mau kapakai ma Point Conception

            Ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei oiai o Larsen e holo ana maluna o kona kaa hehihehi wawae, ua hookui aku oia me kekahi pake e kau ana maluna o kekahi lio - a haule aku la oia ilalo me kona hoeha pu ia, malalo ae nei o ka uwapo o Haaliliamanu.