Ke Aloha Aina, Volume II, Number 37, 12 September 1896 — Page 5

Page PDF (807.36 KB)

This text was transcribed by:  Rose Mae Reeves
This work is dedicated to:  Nohealani, Kainoa, Mitchel, Reeves, Kaheaokalani, my loving grandchildren

KE ALOHA AINA

 

@ lakou noho ana, no ka @ aohe pilikia mamua o ko @ alahele, nana e keakea @ lakoa ma ka hana ana @ m@ no ka mea, no @ p@ iho, ua hana ia i @ @ko o ka noho @

@ keia wa, hiki @ ke kokulu in a @ @lea wale me ke @ ko kakou ike @ ka @kia ke hooha @ mau @ mahope o kakou @m@wa a pau, a ua ike @ no hoi kakou a pau @

Me kei @ pili in a ahaai@ malamaia me ke @ mea hoi e hiki ai @ ia mau mea @ paina luau a @ n@ @ nei

@ kum@ a @ ho@

@ ikowaena o @ hale nei, he lehu @ puna i malama @ @nui o lakou oia @ puwai, pepa lealea. @ kekahi poe i keia @ manao e hooko i @ @raea a lakou i hana @ hopena, ua hoea mai, @ hu hopu o ka la@ ua noa hoi kanawai, @ ma ka panina pau loa, @ hana a lakou i kukulu ai. @ inu, a ua lealea @ aku mamua o ka mea @ heaha ka hope ma @ ? Ua ulu mai la na @ ua paweo ae la na @ hoalauna, a heaha @ke ia mahope oia ma@ he haunaele, he hakaka, @ ka wahine i ke kane, a @ hoi ka kane i ka wahine. @ ka waha i ka holina, hopu @akai o ke aupuni, a lawe @ e hoopaa i kahi paa o ke @wai.

@au ka ona ka hua o ka aha@ @lea’ea, e noho ana oe iloko @ pu-h@ a e kali mai ana ka @ @kanawai me kana laau ha@ mahope o kou kua, i loa a @ aku oe imua ona, he hou@ @wale no ka ia la hana, no @ @mea ia kue oe i ka make@ o ke kanawai.

@k@ @nu nui o ko makou @ mai a kamailio aku i @ mea, oia no ko makou ike@ i keia mau mea, ma ke@ mau ahaaina, nui ka lealea @ wale na wahi hapaumi i ka @ lapuwale, a o ka hopena, @hoea mai la ka makolukolu @ pilikia, a o ka poe noonoo @ @kai, haalele koke lakou i ka @ulu ana i kela mau ano hana @ooioli i ko lakou manao ma @imi ana i kahi e hoi hou aim au dela.

He m@a oiaio, o ka poe i loaa @ noonoo maikai, ua hikiwawe @ ko lakou hoololi ana i ko @ou noonoo, a koho koke i @hi e h oi hou mai ai oia mau @a, komo ae iloko o na hui, e like me ka Hui Kuai Bipi Hawaii, a me kekahi mau ano hui e ae, e hoi ai kau dala, a pela auanei e ulu ai kela mau dala nunui au i hoolei ku la i ka makani, aohe waiwai i loaa mai.

O ka lohe a malama i keia mau ao ana, oia ke alahele o ka pomaikai, e kiola ma kahi au e ike aku a ii kona hoi hou mai, aole hoi e hoolei aku iloko o ka loa ahi o ka uhauha, he nele a me ka popilikia na mea e hoea mai ana mahope iho o kou lu ana aku i kau mau mea i luhi ai, me ka hou o kou lae, o ka lohe a malama, oia ka pono, aole o ka hookuli, o hahai no auanei ka poino i ka mea hoolohe ole.

KO HILO PAONA MAU ANOAI.

 

@ l2 A@ A@ Mr. @

            Aloha kaua:

M@ka ia Sabati N@ 23, ua ulo oa Mr Rev. Kahunapule o Kaukeano H@ ka hai @elo ana ma Haili ma alo o ke kamuolelo “Hookiekie ae la ka Pono i ka lahui kanaka.

Maikai a momona na manao i huaiia ma e ia Anela o ka Pono Euanelio, mala@ @a kumu olelo i unuhua mai @ ke @. H@ ka Rev S. I. Desha, mai ka @elo haole a@ ka olelo makuakane o ka aina me ka mikomiko pono o na mapuna manao a ua anela la.

Ma ka ia @ o Sepatemaba nei, ua malama ae o @ K Akina, he wahi paina hoomanao aioha no ka la hanau o ke Ala ka Moiwahine Liliuokalani, makai o Waihonu, e kokoke aku ana @ kahi mokupuni kaulana o Mokuola. Ua huki ia ae kona Hae Hawaii maluna @ ka pahu hae e ku ana mamua ponoi mai no o ka hale a o na ono a pau a ka puu moni ai e oluolu ai, ua ulu ia ae a koakoa ilaila, main a Anae piko ono loa o Waiakea, a hiki aku i no io Opihi ono o Leleiwi.

Ua hiki ae ma ia wahi paina na Lede koikoi, a hanohano hoi o ka Ua Kanilehua nei, no lakou hoi na inoa i kamaaina i ka poa o na lede o ia kulana. Na Mrs. C.F.R., Mrs. Hattie Hapai ka @  Makawao, Mrs. Mary Brown, ka puukani o Haili, a me Mrs Haalelea o Honolulu mai.

O ke kahunapule nana i haawi ae in a kahoahoa ana i ke Akua mamua o ka paina ana, oia o Mataio K. Kealawaa, he luna kahiko no ka ekaiesia o na La Hope, a i ka noa ana ae oia apana hana nui, hoomaka aku la ke anaina e a ii na ono e ahu ana, i hele no hoi a

“Ohuohu Halemano i ka lau Lehua, Kanu no in a ono i Waihonu, Aloha ka leo o ke ka ii ka ne hone mai, I ka nu ma ii ka ulu n@u o Mokuola.”

Manope o ka paina ana, haawi mai la o Mrs. Mary Brown, i kekahi hime ni hoonanea i ke anaina, a me he mea la, he leo no ka hanehane mai ke kai mai, ka honehone a ka launa ole ke hoolono aku.

He maikai a oluolu ka luana ana, a hiki wale i ke ahiahi, a hookuu ke anaina, kau ma na kaa kenikeni no ke Taona.

                        KO HILO KINI.

Hilo Sept. 3, 1896

HE LETA MAI KO MAKOU LUNAHOOPONOPONO MAI.

 

Ua pae maalahi aku oia me kana

lede in a aekai o Kaleponi.

 

He manao ohaoha no ka pono o kona aina

kulaiwi @ kupaa me ka naue ole e

na hoaloha o ka pupuu hookahi

 

(Kakau ia ma ka Hotele Occidental no ke

aloha i ka Lahui Hawaii.)

Occidental Hotel,

                        Kapalakiko, Aug. 28, 1896

                                    Ia Edward L. Like,

No Ke Aloha Aina, no na makamaka, na hoaloha a me na mea a pau loa o kuu aina hanau, a me ka home hookah wale no a’u i aloha nui ai, na paemoku nani o Hawaii.

Mamuli o ka lokomaikai o Ke Akua aloha, u@ oluolu ko maua holo ana mai ma ka moana in a la a pau loa, mai ka Poaha mai, Augate 20, a hiki wale i  ko makou wa i pili a ii ka uwapo ma ka hora 8:50 a.m. o kakahiakanui Poaha Augate 27, 1896.

Malie ka moana i kea o a me ka po, ua like me ka holo ana iho mawaho o na kai malino o na Kona o Hawaii.

Aole i hookuu piha ia ka holo o ka moku, aka, ua ana ia no ma na mile e holo ai a hiki i ka aina. I ka wa i pau ai ko maua mau wahi ukana i ka huliia e na poe o ka Hale Dute. Ua kau maua ma ke kaa no ka holo pololei ana i kahi a maua e noho nei. Ke hoao nei o Mrs. Nawahi e imi in a mea a pau loa e poli ana no ko’u ola, nolaila, e kali ana no maua maanei nei e nana ai no ko’u ola, e like me ka olelo a ke Kauka, a ina aole e loaa ka oluolu, alaila, e holo maua no Okalana, a mailaila aku no Sana Lafela.

I mea e hoomaopopo ai ka lehulehu i kea no o ko makou olo ana mai, mai Honolulu mai ma ka hora 2 p.m., aug. 20, aka, o ka helu ana o na moku e homaka ana ia i ka meridian awakea o ka la 21, a penei no na helu latidu lonitu a me na loihi.

AUGATE 20.

Latidu 20 55’ Akau; Lonitu 153 48’ Komohana. Kaawale i holo ia 28’ mai Honolulu a i ke awakea o Augate 21.

AUGATE 22.

Latidu 26 52’ Akau; Lonitu 149 4’ Komohana. Ka ihu i holo ai Hikina Akau Hikina a eke kaawale i holo ia he 322 mile.

AUGATE 23.

Latidu 29 40’ Akau; Lonitu 143 52’ Komohana. Ka ihu, Hikina Akau Hikina me ¼ Hikina. Kaawale i holoia ia la 322 mile.

AUGATE 24.

Latidu 32 29’ Akau; Lonitu 138 27’ Komohana. Ka ihu, Hikina Akau ma ka Hikina ae ¼ Hikina. Kaawale i holo ia 36 mile.

AUGATE 25.

Latidu 34 51 Akau; Lonitu 132 50’ Komohana. Ka ihu, Hikina Akau ma ka Hikina ae me 5/8 Hikina. Na maile i holo ia, 314.

AUGATE 26.

Latidu 36 40’ Akau; Lonitu 127 20’ Komohana. Ka ihu, Hikina akau Hikina. Ke kaawale i holoia 289 mile.

AUGATE 27

O ka hope loa keia a pili ana makou i ka aina hora 8 a.m. Ka mamao i holo ia mai he 232 mile.

 

HORA 6:30 P.M., AUG. 27, 1896.

 

Ke hele uluulu ae nei keia kakau ana i ka po, no ka mea i ka nora 12 o ka po e paa ai ka Eke Leta Nui o ka Hale Leta, ano e ko nei wa e paa ai ka leta, pupuahulu na mea a pau o haule ka leta.

Aole mea e ae a’u e olelo akea aku ai, ua ike mua au ia, Kapalakiko i ka 1874, a he 22 makahiki i hala ae nei ike hou ana no. O ka nana ana o ka aina, oia mau no na puu a-a puu pohaku me na kauhale kahiko e ku ana, aole loli hou ae. O na kauhale nunui a’u i ike mua ai, eia no ke ku nei ua hele a kuaehu ano kahiko, a o kekahi poe hale ua nani no.

Ua piha ae ka aina in a kanaka, pela ka’u e ike nei. Mamua, aole uhi ia na alanui i ka pohakuula, a i keia wa nae aneane pau loan a alanui i ka uhi pohaku unihapaia, pupuka na alanui.

Aole loihi loa ko’u wa o kakau nei, no ka mea ke hele uluulu mai nei ka Eke Leta e paa.

Nui ko’u hoomaikai i ke Akua, no Kona malama ana ia maua ma leia aina o na kanaka olelo e.

Me na waimaka aloha, ke pahola aku ne ii ke aloha i kuu Lahui aloha.

O maua no me ke aloha nui;

            Joseph Nawahi a me

                        Mrs. E. Nawahi.

 

Ma ka hookuku kinipopo i malamaia mawaena o na hui kinipopo Hoku a me Kamehameha, ua lilo ka lanakila i ka inoa mua mamuli o ka loaa ana iaia he 19 puni kue i ka kona hoa he 4 puni.

Ma ke ku ana mai nei a ka Australia i lohe ia mai ai, ua hoouna ia kekahi mau moku, no ka huli ana i ka moku kalepa Roanoke, i haalele iho a ii anei nei me ka piha kopaa no Nu Ioka i ka malama o Aperila, mamuli o kona, hopohopoia ua poine paha.

 

HOOLANA I KA AUWAE I @AHI HAT@I.

 

Ma ke kakahiaka Peaono iho @ la 5 0 keia mahina, aa hoio ake ia @ poe i ka lawaia, iwaho o ka @uka o Man@ala, a ma kahi a ka mokua@ M@wera i ili ai, malaila i hekau iho ai ka huakai lawaia a ua poe olulo ia.

O ka nui o keia poe i holo ai he @ he mau wahine, he mau kane, a he wahi keiki, o ka lakou lawaia, oia ka luu wana, a oia no hei kahi e hele mao ia ai e kahi poe i ka luu wana, a me he mea la, ua kamaaina no kekahi poe e lakou ma kela wahi, a oia ke ku@u oui o ko lakou hoopapau e hele ilaila a me he mea la, o ka inoa oia wahi, oia no o Puuiki.

I ko lakou hiki ana aku malaila, aia hoi, he okaikai ke kulana e hekau ana ma ua wahi la, aka, aole nae i loli ae ko lakou manao no ka hoomau ana aku i ka lakou huakai lua wana, e like me ka lakou i koho mua ai, e loaa mai ana ia ka lakou ka mea i lia ia ma keia huakai au moana.

He mea oiaio, ua hiki pono aku lakou ma kahi i makemake ai, a oiai hoi lakou e liuliu ana no ka lakou mea i makemake ai, ua poi  ia iho la lakou e ke kai, a kahuli iho la ko lakou halelana i ke kai.

I keia wa i kahuli ai, ua paa iho ia kekahi wahine malalo, a mamuli o kona hooikaika ana, i hemo mai ai oia mai ka paa ana malalo o ka waapa, uapau hoi ka loie i ka nahaehae, a pela iho la i Pakele ai ke ola, kai no hoi o ka pau ia, eia hou aku no ka hoi ia pilikia aohe wahi e Pakele ai o ke ola, no ka mea, eia no ka waapa ua piha i ke kai, a aohe hoi he wahi manaolana i koe no ko lakou Pakele mai ka make mai.

I ka wa i kahuli ai o ka waapa, ua ike koke ia e ka poe o ka hale waapa o ka He-lani, a ma ke ahonui o ke kiai o ua hale waapa la, oia hoi o Lutera, ua telepona kake mai oia ia John Mahuka, a mamuli o ko laua ahonui, ua kii koke aku laua i ko laua mau hoa kanaka o ka pupuu hookani me ka nana ole ae in a mea a pau, hookah nana o ka io a me ke koko o ko iaua mau hoa kanaka.

I ko laua hoea ana aku ma kahi o ka poe i loaa i ka poino, he mea maopopo aohe wahi o ka manaolana no ko lakou Pakele, no ka mea, o kekahi poe o lakou, iluna o na hoe kahi i o0u ai, a o kekahi hoi he pauku laau, a o kekahi mau mea, ua nakinaki i ka waapa ma ka a i, a e koio mai ana iuka nei o ka aina, i ka wa i loaa aku a ii na kokua.

A na keia mau kanaka puuwai hamama i hoihoi mai ia lakou a pau iuka nei me ka poino ole hookah ola.

O keia poe lawaia no uka ae nei ia o Kepohoni, no kahi o D. Heleua, a no kahi wahi okoa aku paha kekahi poe, a oia hoi ka makou i olelo ae nei, hoolana i ka auwae i kahi haiki. Nani ko lakou Pakele ana, a pomaikai no hoi mamuli o ka loaa aua he ma@ hoopakele kupono, a e pono no k@ haawi ia na mahalo a nui no ia mau puukalahala o keia mau hoa kanaka iloko o ka poino.

 

I ka la 15 o keia mahina ae i up@ ai e ku ma ai ka mokuahi hou o @ mokuahi o Poka ma.