Ke Aloha Aina, Volume II, Number 38, 19 September 1896 — Page 5

Page PDF (821.08 KB)

This text was transcribed by:  Charisse Hanawahine
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ke Aloha Aina, Poaono, Sepatemaba @

 

@ Weliweli Ma Iapana.

 

@ @ ka Hinalii a Ooloku no Kahawai.

 

@ na Ma ani Ahiu. Kulai a Pe-@ @ @ Kauhale a me na @ @ lehulehuwale.

 

@ mai ia makou keia mea @ ano nui ma ka @ @ mai i ku mai @ Poakahi nei, mai laa me Kina mai, a no ka @ o ko makou mau maka heluhelu, ke pahola nei makou me ka awiwi.

 

(@) Sept. 3, 1:42 @ hoike ae kekahi @ @ ana no ka hoo-@ 2,067 hale i hoo-@ a me 121 mau @ aku mai ko la-@ i ku ai. O ka @ i make ma ke @ o ke kai a me @ ka oe i make @ i na hale i ni-@.

(@) Sept. 2, 5:40 @ @ i ka nui o @ @ wai halana o @ @ hiki ke helu @ @ @ hoike ana o @ he 300, o na @ ia aku ma kahi @ poho i kohoa @ hoi he 39 poe i @ @ poe i hoehaia.

 @ wawahi ia ua paa @ Inawai, ua puka @ mawaena o na @ Kulanakauhale.

 @ @ o Miye-Ken @ koke aku oia me @ 8:55 p.m. o ka la 2 o @ @ ino nui i pahola me ke kai hoee, e like @ iho.

 @ @ @ ana aku a loaa @ o ka papa kuhi-@ pili ana no keia @ a i hekau e @ apana i hooneo-@ @ inau poino ulie, @ ke hoike pololei @.

 @ nui ia, o na wahi @ @ aku ina wahi @ ua akaka ke kumu @ pilikia, oia no ka @ o makani abiu @ i na nalu huhu o @ @ ae la ma na @ a pau o keia @ hoikeike ia ma @ @ hoi ke kiekie. O kapu’u maluna ae o ka mau mau i ka ike ia ma @.

 @ o eiwa mahele aina, a lokahi kulanakauhale, e ina mawaena o Kuwana a  ama, ua ala mai la na ale a hoohiolo i na wahi paa, @ i na mea a pau mamua a alahele, a hoolilo i na me nahaha, a pahola aku  i ke kaiakahinalii ma na aina i paa i ka pa ia.

Kuwana, Miye, Ange, Isshi, Iidaka, a me Watorai, ua lilo ia mau wahi i mea ino loa. Ua hiki ke kohoia, aia ma kahi o ke 30 poe i make, 35 i hoeha ia. 172 hale i hoope ia aku ma kahi e, 2,096 hale i pau i ka n haha, a lilo i mea ole, a me 1,364 hale i ewaewa na nihoniho mai ko lakou kulana mua mai.

O na alanui hele, ua lilo i mea inoino, a ua lolo ae hoi ko lakou kulana mua ma na wahi he lehulehu wale, i emi ole iho malalo o ke tausani.

 He mau tausani o na kula uliuli i hoolilo ia i mau loko paakai 168 o na moku i ano like me ko ka Pake me na waapa i pau i ke piholo a nahanaha.

 Ma Nagashima, iloko o Kuwangun, ua hoohiolo ia iloko o elua mau wahi, ma ka la hope o Iulai, a hoomaka hou e nahaha ma keia mau wahi, a oiai hoi kekahi wahi ua ulupa a hoohiolo ia iloko o ewalu mau wahi, a ua hoakea ia aku a hiki i ka 600 ken.

Ma kekahi mau kauhale eha o Nagashima, Kusunoki, Isozaki, Kusozaki, o na hale a me @ @ kula i paa i ka pa ia, @ pahola me ke Kaiakahinalii o ka wai paakai ma ia mau wahi a o na mea ai, ka lole, na lako hale, a me na mea a pau e pono ai ka noho ana, ua lilo lakou a pau loa i ka pulumi ia aku mai ko lakou mau wahi i ho ihu ia ai.

O na kanaka a pau e noho ana ina na wahi o ka poino, ua kau aku ko lakou mau hilinai ana maluna o ka raiki i baila ia a moa no ka maha o ko lakou pololi, a ua haawi ia ma keia mau wahi eha no lakou ka huina o 8,000.

 

                        KE OLAI NUI

Akita Ken, Sept. 1 4:43 p.m. He eiwa poe i make i ke olai ma Rokuge, ua oi aku mainua o ke 40 ma Hataya, Senya, Takanashi, Yokohori, Yokozawa, Nagashida, Shimizu a me Fujiki, kahi hoi o keia pilikia nui i ike ia.

O na ppuu ma Senya, ua nakaka, a ua pahola pu  ae no hoi na ula o ke ahi, ma ia mau wahi a pau. Ua kahe ikaika aku ka wai ma na wahi he lehulehu wale, a pela no hoi ma Akita, ua hoonaue ae no ke olai ma laila.

Sept. 1, 2 p.m. Ma Rokugo, ua oi aku mamua o 20 poe i make, a ua pau i ka hu lipu he mau tansani hale. O keia kekahi o na alai weliweli loa i ikeia ma lapana.

 

Ua manao wale ia e hookupa mai ana o Hortsman, he aa heihei no 80 @ ka pabu bolo, he medala hoi ka makana.

 

                        HE HANA KAPAKAHI.

 

Mamuli o ka nui o ka poe i kipa mai i o makou ne, a hoike mai no kekahi hana kaulike ole i lawelawe ia e kekahi poe i lawe i ka buke moolelo o Nieda, a kuai aku me ka poe me dala, ua kulike ole ke kumukuai o ka kekahi i kuai ai me ka kekahi.

Oia hoi, i ka puka mua ana mai o keia buke moolelo, ua kuai he $1.00, mahope mai, elua la ke kaawale ma ko ka mua mai, ua kuai ia iho la no ka hapalua, a ia manawa hookahi no hoi, ua kuai hou ia aku la no ka 25 @ wale no.

O keia ka makou i makemake ai e hoike aku i ko makou manao kue, mamuli o keia like ole o na kumukuai i auhau ia maluna o keia buke hookahi, a oiai hoi, o ka waiwai io a ka mea i uku ai he hookahi dala, oia no ka waiwai io o ka ka mea he hapaha dala wale no kana i uku ai.

Aole i kaa keia hemahema maluna o ka poe i kalewa aku, aka, aia no ia maluna o ka mea nana i haku a hooponopono i kela buke moolelo, mamuli o kona hoike ole ana i ka auhau o ka buke, a I ole, malalo no paha o kana kauoha i kuai ia ai keia mau kumukuai like ole.

E pono no i ka poe a pau e hoopuka ana i na buke moolelo hou, ke kau i ko lakou mau kumukuai, i hiki ole ai ke apuka ia ka ka lehulehu mau hunahuna dala, e like me keia buke makapaa e hele mai nei, aloe i maopopo kona kumukuai, aia no i ka mea e auhau ia aku ana.

E akahele loa ka hana ana e like me keia, a ina e hoao hou ana e like me keia, ua kuleana makou e kue aku i ka poe a pau e hana ana pela, a ua like ia me ka lawe wale i ko ka lehulehu pono.

 

                        EIA HOU NO KEIA HOU PAHI.

 

Aole i pau ae na aweawea koko a ke kuke eluna o ke kalepa o Kakela i hana ai ma ke kakahiaka la Sabati nei, aia hoi, na hoea hou mai la no keia hou pahi, mai ka lima menemene ole mai o kekahi Papana, i pupule i ka wai hoomalule kino o ke sake.

Ma ka po Poakahi nei, oiai ka makai ku hina e hele ana ma ke Alanui Moi, no ka hiki aku i ka hale inu rama Pakipika, o ka hora 7 paha ia, lohe aku la oia i kekahi mau leo e hamumu kamailio ana, a mamuli o kona ake nui e loaa ka mea oiaio, ua loaa io aku la iaia he Kepani nona ka inoa o Kaya, e noke ana no i ke kamailio iaia iho no, mahope iho o kona inu nui loa ana i ke sake.

@ aia no kekahi manawa @ @ paha he hana ka keia @ paai e lawelawe aaa, a e @ @ hoi i keia mau leo @ @ ana e hana nei, aka, @ @ no oia i kana hana, ano @ a i kona wa i @aku @ @, a mahope iho o na kukai @ o hahana ana ua hopu ia ke Kepani no ia lawe ana i ka Halewai.

O keia ka @ a ke Kepani i lele aku ai me ka hikiwawe mawaena on a me ka makai, a mawaena hoi o ko ka makai wawae, a ua hana hoi oia me ka eleu loa, a hina aku la o Haumea iluna o ka lepo kelekele.

O keia ka wa ana i ike iho ai, ua haule oia iluna o ka lepo kelekele, i kela ka wa i mahuka koke aku ai o na Kepani nei, ua kahea koke aku la o Haumea ia David Kaalunu, oiai oia e ku koke ana malaila, e hopu mai i ke Kepani.

O keia ka wa a Kaalunu i lalau aku ai i ke Kepani mahuka, me kona ike ole i kona wahi o ka poino, ua hou malu aku la ke Kepani i kana pahi pakeke, me kona haawi pu aku hoi i kana mau puupuu mahanahana maluna o ke kanaka maoli, a o na maawe pahi, aia ia ke kakau la ma kona kua.

O keia no hoi ka wa o ke Kepani i hina ai ilalo, a o kana mea eha,

eia no ia ma kona lima akau. Ua ala mai la o Haumea mai kona hina ana iluna o ka lepo pohopoho a hopu aku la i ke Kepani no ka lawe ana iaia i kahi hoopaa lawehala.

O ka loihi o ka pahi pelu i hou ia ai ke kua o David Kaalunu, he elima iniha, a ua kaili ia mai hoi mai kona lima mai.

Na Kauka Emekona i wani na palapu o ka mea i hoeha ia e ka pahi omokoko a ke Kepani, a hoihoi ia aku oia no kona home.

 

UA MOE AKU LA NO KA WA MAU LOA.

 

Me ka minamina nui makou i lohe mai ai, ua make a ua nalo loa aku la ka @ alo ana aku o ka nupepa “Ka Oiaio,” kekahi hoi o na nupepa i ku ma ka aoao o ka lahui, mai ka lo 22 mai o Mei, M.H. 1889, a hiki i ka malama o Maraki, 1895, akahi no a oli ae kona kahua kalai manao, a na ia I li ana, mai ka manao ae o ka hapanui o ka iahui, i hookonokono mai ia makou e ku iluna, a e hoala i wahaolelo hou no ka lahui, i pani hakahaka ma kahi o na nupepa puka la “Ka Leo o ka Lahui,” a me “Ka Oiaio,” i hookumu ia ma ka @ o Mei, 1895.

Ke minamina nui nei makou no kona make ana, aka, o ko makou aloha no kana mau hana hoopakele lahui, aole ia e hiki ke mawehe ia ae mai ko makou mau puuwai ae no ka wa mau loa.

Aloha no ia makapani o na la oehu ehu o ka aina, oiai ke kaikoo o ka nihau Hoohui-Aina e @ ana ma luna o na nekai aloha ou e Hawaii.

 

HOOWELIWELI E @ A MAKE.

 

“Apopo e hele @ au e @ i kekahi mea @ @ olelo keia i hoopakele mai @ Makai Kakalia a me Moau, e @ ma ia Joe Mattia, he Paniolo i kona wa i laweia ae ai i ka halewai, i ka pu Posha nei.

Mahope iho o ka hora 8, us hoes ae la o John Bird, he mea kalaiwa kea la we mea ai no kahi o McIntyre, a hoike ae la no na olelo a Mattia i hooweliweli ai iaia no ekolu manawa like ole.

O ka mea hope loa, oia ka lawe ia ana o ke Paniolo e @ ia, ina paha ua hoopuka io oia pela. Ma keia manawa no hoi, na hoike aku la oia i na olelo a Mattia, e hooweliweli ana iaia no ka pepehi ana a make, i kekahi nanawa oia po, eia oia ma kahi o Magoon kahi i noho ai makai o Kakaako, kahi hoi ana i hoopuka ai i keia mau olelo hooweliweli.

Mamuli o keia mau hoike, ua kauoha ka Hope Ilamuku ia Kapena Aiwohi o ka puali makai, e hele makahi o ke Paniolo, a e hopu a e lawe mai iaia no ka ninaninau ana i ka oiaio o na olelo a John Bird, me elua mau makai kokua i ka hiki ana aku o Mattia, ua hoouna koke aku o Kapena Aiwohi i na makai e komo iloko a lawe mai i ka lakou pio.

Ua loaa aku no o Mattia iloko o ka hale, a na paa koke i ka hopu ia. Oiai ke kaa e holo ana ma kahi kokoke i ka hale o kekahi Pukiki hoaloha ona, ua kahea aku la oia me ka leo nui mailuna aku o ke kaa, “Joe, hele mai oe maanei.” Ua puka koke mai ka wahine a Joe, a me ke kaikamahine, a alualu mai la mahope, a ua alualu pu mai la no hoi me ke kane ma kekahi aoao ae.

I keia wa e holo nei ke kaa, ua hoopuka ae la oia i ka olelo hooweliweli e pepehi i kekahi kanaka i ka la apopo.

Mahope iho o kona hoopuka ana i keia mau olelo, ua manao iho la oia iloko o ka pakeke o kona lole wawae,a unuhi ae la he pahi pelu, he mea @ paka, a i ole, i oea hou paha i ke kaniai o kekahi kanaka, aole oae i hooko ia.

I keia manawa, aole i loaa he manawa kupono no na makai e hana ai, aka, aole nae ia he mea no laua e nanamaka aku ai no ka pilikia e hoea mai ana, mamuli o ke lakou aumeume ana, ua lilo mai la ka pahi i ka makai, a ua paa hoi ka lawehala i ka hopu ia, me ka paa ia a hiki i ka Halewai.

Ua hoole ae ka wahine i ke ano pupule o kana kane, a ke kali ia nei kona hihia no ka hookolokolo ia aku.

 

KA HALE POHAKU HOU.

 

 

Eia o Major Wolter ke liuliu ne no ka hoala hou ana i halepohaku hou nona, ma ke kihi o na alanui Moi a me Alakea, a e pau ana na mea kahiko i ka lu ia a hoonee ia aku @ kahi e, a o ka mea hou ke komo iho ana ma ia wahi.

Me he mea la, o keia pule ae paha ka wa e makaukau ai na mea a pau, a ke pau hoi kela mau opala kahiko i ka hee, o ka oehu koke no ia o ke @ malalo o ka hana a ka poe uhau pohaku ula Maemae ka maka o na malihini kaahele, ke ika mai i ka pu mahuahua mau o ko kakou mau hale pohaku.