Ke Aloha Aina, Volume II, Number 38, 19 September 1896 — Page 7
This text was transcribed by: | Arnold Hori |
This work is dedicated to: | Hawaiian Historical Society |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, SEPTEMABA 19, 1896 @
@KUMUIA ANA O HAWAII
@ao @ hooponoponoia e Rev. J.
@P@ mamuli o ka Moolelo
@H@ @ua ma Lahainaluna i
@ka @ 1838. a ua paiia a hoo-
@p@ ma ka Halepai Pala
@ Honolulu 18@8.
KA AI @APU MA HAW@
@H N@I
@e @ kapu ano ole ma ke
@o@ wa kahiko. Aole nae
@ Haa@ nei no keia hana o ka
@ ma Borabora a me na
@a@ N@uhiwa i keia la a kakou
@
@eia @ me na mokupuni he nui
@ Pakipika e noho mai nei
@ @, oia ka hookumuia
@ @kapo ma keia paeaina
@ kumu o ka ai noa ana?
@ pono na kumu o ka @
@ maopopo iki paha, @
@
@ mai o na moku @a @
@ a ai noa n@ i@.
@ @e iho @ na hao@
@
@ @naka i @ i@
@ k@u @ oi n@
@e a nie kana wa@
@ kok@ @h @ N@l@
@ ka@aka @a @
@ m@
@
@ ka @a@
@ na kane a m@
@ @kau ina kah@ hooka@
@ ka wa @i pau a@ ai oko
@ @ke iho ia lakou he mea
@ keia o ka ai kap@
@ hope mai ike na alii i ko na
@i @e ole i ka ai po ana me ka-
@ wahine, aiaila, hoomaka la-
@ @ama a @na,a pela no @
@ @anaka, alaila, o ko lakau
@ @ia e ai huikau @ Nolaila
@a @ wahi lalani hoohena e kanae
@e mau ai
Hui aku, hui mai,
H@i kaio i ka nawao.
Ko keia ike ana o na alii a @ na
@aa nana oo hoi kekahi. aole he hoo-
@ mai o ke Akua ia lakou io keia ai
@ o ke kane a me ka wahine, ala-
@ pa@ ioa ae ia ko lakou makau.
@ Ike @ a na aliiwahine he mea pono
@ ke hele aku iwaena o na alii
@ me na kanaka oia wahi e n@h@
na @ mai lakou a pau e ai noa,
@a @ mea luhi, a he hana kaumaha
@o @ kou ka ai kapu ana, a peia h@a me
@a kapu @k@ia a pau, no ka mea, ua ma-
@o @oku@, he mau hana lap[uwale ka
@ kapu, a me na kapu akua lapuwale
@a Hawaii nei, a haalele no lakou me
@t ka@ ole ak?
Penei ka moolelo o ka ai noa ana. I
@ka la o ko Kamehameha make ana, ma
@e aniahi ana iho o ua la la, ai iho la
@ wahina i ka niu, a ai pu no hoi na
@wanina a me na kane a lakou. Ua ka-
@pa ia keia ai noa ana he kumakena,
@aole na@ @aha loa ae ka ai noa ana ma
@ia ia.
A pau ke kumakena ana o na alii @oa Kailua. alaila, hoouna mai la o Ka @ahumanu a me Kaeimoku i ka elele e @kii aku ia Liholiho e hoi aku i Kailua. Oiai, ua hoihoi ia aku oia a noho ina Kawaihae, no ka haumia o Kona i na kupapau o na alii i make.
HE MOOLELO HOONI PUUWAI
NO KA
MAKAIKIU RONADA.
Ke Kaeaea Hui Meheu o
ke Alahele Pohihihi.
A AOLE NO
MAMUDELA.
Ke Kanaka Opio Kamana
MOKUNA II.
KA PEPEHIKANAKA WELIWELI O KE
AUM@.
Lele iho la oa Ad@la nei maluna o kona kupunawahine aloha a muki iho a hoi i kona @pai@ a puanuanu me k@ hiole maka@ @ua mai hoi o kona mau waunaka
E h@ a@ ko@ maui kaumaha o Aoele, wah@ Ala@dela i pane aku @,k no ka m@ @iho la oia ia @ aku ana ma@ @.l
@ m @
@ @o @
@ @a @
@ @u @
@ @
@ @ka@ @
@ @
@ @
@ @
E@ @
@ @n@ @e@
@li@ Mamudela i ninau aku a@
@ Hoike aku ia o a@io i ka moolelo
pina mai ka hoomaka ana o laua e lohe ka h@lulu @ na kapuai wawae o ka i@ wa, ka hemo ana o kona kupunawahine, a me kona @he hope ana aku i ka lo@ paunauaho o kona kupunawahi n@, aka o ka mea nae nan@ i hana ia hana puuwai eleele mal@na ona, aole oia i ma@popo
Hele aku la hoi o Mamudela e nana ma ka puka aniani o ua rumi la, a ike aku la hoi ua hamama ka ipuka aniani, k@ei aku la oia mawaho o ka puka aniani a ike aku la hoi i kekahi kaula e lewalewa ana mai kekahi kumulaau e ku kokoke ana ma ua puka aniani la.
Eia ke alahele o ke kanaka powa i pu mai ai, i kooho ae ai o Mamudela me ka leo nui.
Pau ae la hoi ko Mamudela kiiohi ana i ke alahele a ka powa i komo mai ai, haupu koke ae la oia o ka rumi ana e ka nei oia n@ ka rumi ana i hana a kekahi mau keena huna.
Aiawa ae la oia i kahi ana i hana ai i na keena huna m@lalo o ke kauoha a ka ona nona ia hale i make aku, he mau makahiki hoi i hala aoe. Ike aku la oia e hamama mai ana na pani puka.
He mau waiwai anei kekahi i hooahu ia iloko nei o keia mau keena? ninau aku ai o Mamudela.
Ae, he mau hona o $20,000 ka mea e waiho ana malaila, aka, ua lilo aku la nae ia i ka aihue ia. Ua lawa,k a mai muau hou mai ia'u, no ka mea, ua oi aku ko'u kaumaha i keia wa no ko'u kupunawahine mamua o ka mea hiki a'u ke numi iho.
Hoomaliene iho la oia ia Adele me ka haawi ana aku i na huaolelo olu waipahe, a ikeia aku la hoi ka ma o iki ana ae o kona mau kulu waimaka e hiolo makawalu ana. holoi ae la hoi oia i kona mau kulu waimaka a nana mai a ia Mamudela.
HE MOOLELO HOONI PUUWAI
---NO---
MASELANA.
Ka Ui Opio Noho Waoakua o
Inia Komohana.
---A ME---
LEDE MEDI.
---KE---
Kaikamahine Puuwai Eleele o ka
Lokoine nui wale.
KE ALAHELE ILOKO O KA POINO ME KA
POPILIKIA
I ka wa o Maselana i puka mai a mawaho o ka lanai, ike aku la oia ia Medi e ku ana Iluua, a e noho ana ilalo kekahi wahine me kana keiki uuku ma kona a ao, a pane aku la oia
E Medi, heaha iho nei keia, owai ah@ ke a @-o?
O @ E kuu aloha, wahi a Medi, he w@ op@po ole la'u ke ano, aka, @ ko@ k@ pau@ eie ia u wale no.
@ ki@ ku@ @aku nei oia e a'u.
@ he@ ana au o nana ia oe e kena wahine wahi a Maselana i namuramu @o a@i @oko ona, a heie aku la oia a @ ka @ ua wahine la, nona hoi @ Ei@a, ke aloha o na la @k @p@ikia, a ha@pa malie @ a @ona in@ lima mai kona mau p@me ka pa@ e ana iho
P@ka wahine maikai, e aha ana oe maanei?
Huli malie ae la o Pua Lilia, a nana aku la ia Medi, na piha kona mau helehelena i ka huhu, a ia wa, leha ae la kona mau maka a nana ae la i ka mea nona keia @o i pa-e iho ma kona mau pepeiao.
He wahine auwana au ma ka ili o ka honua, e uni ana i ka mea a kuu puuwai i aloha ai, auwe ! ke nui mai nei ka eha o kuu kino, kuu keiki ka mea aloha, wahi a Pua Lilia.
I keia wa a iakou e ku nei, aoie loa i ike iki o Maselana o Pua Lilia no keia, aole no hoi i ike o Medi, he ipo hooheno no keia na Maselana, a pela no hoi o Pua Lilia ia Medi, auwehehene, haunaele paha auanei Ewa i ka Moae, alia hoi la.
Huli aku ia ka nanaina o ka kakou opio a nana aku la ia Medi, aole oia ma kona wahi i ku ai. Lohe aku la oia i ka halulu mai o loko o ka rumi moe, a iloko o na sekona pokole loa, puka mai la o Medi me kekahi ipukukui nui e paa ana ma kona lima.
Hulili pono mai la ka malamalama o kukui ma ko Maselana wahi e ku ana me Pua Lilia, a i kokoke ana mai o Medi ma ko laua aoao me ke kukui pane ae la oia.
E haawi i hookahi pa'i mahanahana ma kona papalina, mamua o ko kaua kipaku ana iaia, aka, e nana mua i kona mau helehelena, wahi a ua wahine puu wai eleele la.
I keia wa, hopu koke aku la no o Medi i kona poo a hoohuli ae la ma kahi o ka malainalan.la e huiili ana, auwe! he wahine ui, ke aloha o kuu mau la iloko o ka poino a me ka popilikia, o oe no ka ia, wahi a Maselana i hooho ae ai ae ka anehe pu ana ma hoi me ka manao, e muki papalina laua.
Me ke kali hou ole iho, i hookahi hou iho mahope iho, puhi iho la o Medi i ke kukui, a ia wa i lohe hou ia ae ai ka leo ka-kana o ua Medi la i ka hooho ana ae iwaena o ka pouli e halii ana:
Ha ! ha, Aole, aole loa e moe pono kuu poo i ka po, a hiki i ka wa o ka ui winiwini o ka maka o ka'u pahi e kapalulu aku ai iloko o ko olua puuwai, ke hooko ole oe e Maselima, i ka'u olelo kauoha.
I ke kuu ana ana iho o ka leo o ua Medi la, iloko o kona huhu nui i ka lili no Pua Lilia, hapai ae la oia i ka ipukukui ana e paa ana ma kona lima, a me kona ikaika a pau, pa-ki pololei mai la oia i ka ipukukui iluna o ke kino palupalu o Pua Lilia, a weluwelu liilii ae la iloko o na apana he lehulehu.
Auwe ! wahi a Pua Lila i hooho ae ae ai me ka palulu ana ae o kona mau lima i kona mau maka, a kunewa aku la oia e hina no ka papahele, aka, paa e mai la oia ia Maselana.
E kuu aloha, wahi a Maselana, ua eha loa anei oe?"
Ke pii mai nei ka lia maeele o kuu kino, eia au ke ike nei i na akaku o ke kino o kuu makuahine, eia la, ke kii mai nei ia'u, wahi a ka ui Pua Lilia me ke ano olalau, oiai ua ikaika ka heleawai ana o ke koko mai kona poo aku.
E haalele mai ana ka paha oe ia'u e noho hookahi, ke hoohiki nei au, iloko keia sekona, owau pu me oe no ka hopena, wahi a Maselana.
E kuu aloha, a i hala aku au i keia mau hora o ke aumoe, hookahi au mea malama o ke keiki a kaua, kuu luhi hoi o na la o ka inea, eia au ke hea ia mai nei e hele.
Huli ae la o Maselana a nana aku la ia Medi, aole ma kona wahi i ku ai, a ia wa, puliki aku la oia ma ka a-i o ka mea ana i aloha ai ia sekona, a uwe iho la oia me ka ehaeha.
Puliki .e la o Pua Lilia i ke keiki a laua a uwe iho la me ka ehaeha a me kahi aho hope loa no e kamau ana ma kona noupo. puai hou ae la kona leo me ka leo nawaliwali.
E kuu keiki aloha, kuu luhi, eia au hele nei. aloha, aloha oe e kuu lei aloha, a uwe hou iho la me ka hooi loa ana ae i kona kaumaha.
A i keia wa, aia he eo walohia i poha ae mai kela keiki uuku ae i kona makuahine e i ana penei, me na waimaka e hiolo ana mai kona mau papalina mai:
E maina, e hele ana, oe ihea, ea, e mama, ina oe e hele, hele pu no kaua, e hele ana hoi oe ihea?
Lele aku la ke keiki maluna o ka makuahine, ke kane i ka wahine, a hoko o ia wa i lele loa ae ai ka hanu hope loa o Pua Lilia, a pio iho la ke kukui no ka wa mau loa. Aloha wale oia.
Halulu hou mai la o loko, nakeke mai la na mea kaua a k@ kakou opio, a ike aku la o Maselana, e paa ana o Medi me kekahi pahi nui ma kona lima akau, a hulali ana hoi ka oi o ka mika o ua pahi la i ka malamalama o ke kukui.
Ua moe kau a moe hooilo aku la ka nupepa "Ke Au Heu" i noho Kapena ia iho nei e Thomas P. Spencer, iloke o hookahi mahina a me na pule keu. Pela ka lohe ia mai.
KE OLAI O KA LA PUL@ N@
He elua hoomau@ue ana a ko @l@ ma ke kakahiaka la Sabati nei, a ua hoopuiwa ia ae ka hiamoe o ka poe e hooniponipo ana maluna o ko lakou m@ wahi moe, oiai hoi, o ka hora 4 @ a oi o ka wanaao, a hemea maopopo, mamuli o ka hooluliluli ana e ke oiai i puiwa ae ai kekahi poe mai luna @e o ko lakou mau wahi moe.
O ka mua o ka hoonauene ana, ma ka hora 4:48 minute ia o ka wanaao, a ua nee aku kona alahele no ka hikina akau, a o ka manawa me he mea la, he ekolu sekona a no ka 15 a i ole ao sekona paha mahope iho, ua hoonaue hou ae la ke olai, i like aku no me ko ka mua.
Me he mea la, ua oi loa aku la paha ke oolea o keia mea o ke olai ma ka mokupuni o Hawaii, mainuli o ko ka wahine hookalakupua o Kilauea hoaimu mau. Pela wale no ka manao ia.
KA LA KULAIA O KA HUI
HEIHEI WAAPA.
Ma keia Poaono, oia hoi ka la 19 o keia mahina, ka la kulaia mua loa ma ka moolelo o ko kakou noho ana, i lilo i la nui na ka lehulehu e hauoli ai, ma na hana hoohauoli ma na heihei moku kiakahi, na heihei waapa, na heihei tapu, waa, au, hukihuki.
O keia mau heihei a pau, malalo no ia o na kuhikuhi ana a ka Ahahui Heihei Waapa Hawaii, ka poe nana i heokumu i keia hana maloko o ke Awa o Honolulu nei, he 14 heihei i hookomo ia, a aole hoi he mau uku hookome, e like me ko na heihei maa mau.
Eia iho ka papa kuhikuhi no keia mau heihei no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu:
1--Heihei moku kiakahi no ka Papa Ekahi--Makana mua $50; Makina $25.
2--Heihei Waapa o oha hoe--Makana mua $50.
3--Heihei tabu--Makana $5.
4--Heihei Au--Makana$5
5--Heihei Waapa o na mokuahi--Makana mua $25; Makana elua $15; Makana ekolu $10.
6--Heihei Waa o eono hoe--Maka mua $10; Elua $5
7--Heihei Waapa lana o eha hoe--Makana $25.
8--Hukihuki o na waapa uapo--Makana $5.
9--Heibei Moku--Papa Elua--Makana mua $40; Makana elua $20.
10--Heihei Waapa laua o eono hoe--Makana $40.
11--Heihei Luu--Makana $5.
12--Heihei Waa oea--Makana mua $10; Makana elua $5.
13--Heihei Waapa huelo--boti o elima hoe--Makana mua $40; Makana elua $10.
14--Heihei Waapa uapo o elua hoe--Makana $10.
Ua hopuia he eono mau keiki o ke kula hoopololei o Keoneula no ka ho eha ana ia Mr. Brightwell, ka lakou kumukula ma ka Poakolu nei.
Mamuli o ka loaa ana o kekahi ali@ poino ia J. Silva, ma o koaa @aule ana mai kona kaa hehihehi wawae aku @ kela Poaono aku nei, nolaila, @a hoop@neeia aku la kona wa e hoihoi ni @ Sylvester no ka holopuni @ana a h@i mai malalo o Waialua, ma ka la Sabati o kaia pule aku.