Ke Aloha Aina, Volume II, Number 45, 7 November 1896 — Page 7

Page PDF (807.05 KB)

This text was transcribed by:  Susan Moore
This work is dedicated to:  My Dad, Santiago M. Simpliciano

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 7, 1896.

@LELO HOONI-PU UWAI

NO KA

@ikiu Ronada.

@eaea Huli Meheu o

Alahele Pohihihi.

A I OLE NO

MAMUDELA.

@anaka Opio Kamana

MOKUNA III.

HOU ANA O KA IWI KANAKA

@ihewa ia au, a nolaila e kala @.

@ hea i loaa ai o keia ino iwi @oe?  Aole anei i ka po nei @ a ka makaikiu i ninau aku ai @ke kauka.

@ka ponei no ka loaa ana mai o @ kanaka, i laweia mai hoi no ka @ i ke ano o na iwi like ole o @

@opopo anei ia oe owai ia ka@.

@ i maopopo i kona moa, no @ he malihini oia ia'u.

@ mua no anei ae i kona hale@.

@ ike mua no au iaia, aka, o ka @ i ike ai, ua poina loa ia iho @.

@ na hiohioua o kona helehele@.

@ opio wale no oia.  A ua @ hoi oia mailoko mai o keka@ kupapau i lawe mai ai oia i kela @.

@ kekahi mau mea e ae au i ike @.

@ahu kona e komo ana o ka poe @ a me he ila ma ka'u nana @kanaka @la holo moku oia.

@ kapuai kona kiekie ma kau ko@.

@ma kapuai me elima iniha ko@.

@ke mai i ke ano o kona helehe@.

@ mau papalina he piha pono @ mau onohi maka, a o kona lau@ he pupii, a he nanaina ui no hoi@.

@lina anei kekahi ma kona pa@.

@he wahi alina uuku ka u i ike @ kona papalina hema.

@ iha ia ke poo o ua makaikiu @ a huliu aea ae la oia me ka @ana ae.

@ke nei au ua pololei ka olelo a @ makai, i olelo mai ai, na Mamu@ i hana i keia hana pepehikana@ @a, aole au e hoekuu wale hou @ iaia ma keia mua aku.

@e kauka, e malama pono i kela @ kanaka a hiki i ko'u wa e ho@ mai ai no ke kii ana mai iaia.

@ou mai la ua kauka nei ia Ro@ a me ka leo oluo u pane ma@ la @.  Ae, na'u e malama a hiki i kou @ ana mai.

@awi aku la ka makaikiu i kona @, a haalele iho la hoi i ua hale la, @ home o Adele ka pahu hopu.

@la ae la he hapalua hora o keia hoi @ na ua hoea aku la oia no ka hale @aia ai o ke karaima, no ka huli ana @amudela, aka, aole nae oia i loaa @ wahi.

   Nolaila, me ka hoohakalia ole iho haalele iho la oia i ua hale la, a hele pololei aku la no ka home o Mamudela i noho ai.

   Halawai aku la oia me kekahi elemakule, ka makuakane ponoi hoi o Mamudela, aka, aole nae o Mamudela kekahi malaila.

   Eia no anei o Mamudela i anei, wahi a Ronada i ninau aku ai i ka elemakule.

   Aole, oia maanei i keia manawa, ua hala aku nei i ka holoholo me kekahi o kona mau hoaloha, i pane mai ai ka elemakule.

   O oe anei kona makuakane?

   Ae, owau no kona makuakane.

   E hiki anei ia oe ke hoike mai ma hea aku nei laua i hele holoholo aku nei?

   E noho iho maanei e kali ai, malia o hoi kok mai no, no ka mea, o kona hoa i hele pu aku nei, he hoaloha pili paa i nalowale no kek@hi mau makahiki a akahi no laua a hui hou.

   Nana pono aku la hoi o Ronada i ka elemakule, a ike aku la hoi he oiaio na olelo i hoopukaia mai, a oiai, aole oia i makemake e hoopau manawa malaila, nolaila, ninau hou aku la.

    E oluolu ana anei oe o kuhikuhi mai i ko laua alahele i hele aku nei?

   Kuhikuhi aku la ka lima o ua elemakule nei i kekahi alanui ololili e hoea i kekahi hale e hoopuni ia ana e na laau hua ai loloa.

   Ua maopopo ae la ia'u kona wahi i hele aku la, a nolaila, o ke aloha no kou e ka elemakule maikai, wahi a ka makaikiu.

   Kamoe aku la ke alahele o ua Ronada nei ma kahi o ka lima o ka elemakule i kuhikuhi mai ai, iaia e hele nei lalau iho la oia i kekahi kupee hao, mailoko ae o kona pakeke, a paa ae la ma kona lima me ka hoomakaukau ana e kupee aku ia Mamudela i ko laua wa e hui ai.

 

KA HUI KAA HEHI WAWAE O

NA OPIO HAWAII.

   Eia o John Silva, ko Manoa keiki eueu ma ke kaa hehihehi wawae, ke hoala nei i Hui Kaa Hehihehi Wawae ponoi no lakou, a eia iho ka na hoa i komo pu aku e kokua ma keia hana:  Chas. Brede, Fred Aki, M. Rodrigues, A. K. Nawahi, Isaac Adams a me Kepano.

   E malama ana lakou i halawai no ka hoolala ana i na hana no ka manawa mua ma ke ahiahi Poaono ae nei, ma ka Hotele Hawaii, a ia manawa paha e koho ia ai na Luna Nui i mea e holomua ai na hana no ka hoonee ana aku imua, elike me ke ano o na hui e ae e hoala ia mai nei iloko o keia kulanakauhale.

   He hana maikai no keia i na keiki Hawaii opio e hoomahui ai, a malia paha o hoea io mai ka manawa e loaa ai na ulia o ka laki, hoi no na lilo o ka hana ana, a makepono no hoi ka hana ana, he oki loa hoi ka hapai wale iho no a haule pu, elike me ka hana a kahi poe i hoala ai.

 

OLELO HOALOHALOHA A NA

ALOHA AINA MA KONA AKAU

IA MRS. EMMA AIMA NAWAHI;

Luuluu wale me ka walohia

        i ke aloha:

   Oiai; Ma ke ka ana mai a ka mokuahi Malulani i ka Poaono, Sept. 26, 1896, ua loaa mai la ka lono hooniua a hoehoeha i ka papahelu i ka puuwai, no ka hala ana aku o Joseph Nawahiokalaniopuu, kau kane i aloha nui ia, a hookuu mai la i kona hanu hope loa ma keia ao, ma Kapalakiko, ma ka hale o ke kauka nana i lapaau, i ka hora 2:35 o ka auina la Poakahi, Sept. 14, 1896.

   E Aima e; Aloha oe, aloha hoi na keiki a olua i hoonele ia i ka makua ole, aloha ka hoapili he kane, i ka pili no a olua a hele e--hele o Nawahio--kalaniopuu waiho kana mau hana maikai i ke ao nei, i kia hoomanao na na hoa makaainana aloha aina e u aku ai no kona kupaa no ka pono o ka aina a me ka lahui a me ka pono o ka Noho Kalaunu o Hawaii.

   E Aima e; Ke haawi aku nei ke aloha o na poe opua ua o Kona a pau ia oe, a me na Laemakawalu o Kona ia oe a me au mau keiki i hooneleia i ka makua ole.  Aloha ka Alameda, ka hale lana nana olua i lawe aku a ike aku i ka Ipuka Gula o Kaleponi.  Aloha ka leo hope loa i ka i ana ae:

   "O oe ka'u mea aloha, i kuu lawe ana mai nei a ka aina malihini nei, hoi aku auanei kaua, he kino wailua ko'u, a he kino ola kou, aloha aku i kahi pokii o kaua, aloha i ka lahui a'u i aloha nui ai; E ike mai i na keiki makua ole a Kona kanaka."  Walohia wale keia leo; Aloha wale, Aloha no e.

   HOOHOLOIA:--Ke komo pu aku nei makou iloko o ke kumakena pu me ka wahine kanemake a me na keiki makua ole a me ka ohana no a pau.

   E HOOHOLOIA:  Ke nonoi ae nei makou e oluolu i ke Akua Mana Loa e hoomama ia mai ke kaumaha a me ka luuluu o ka wahine kanemake a me na keiki a me ka ohana no a pau.

   HOOHOLOIA:--O makou iho no na makaainana Aloha Aina o ka apana o Kona Akau, mokupuni o Hawaii, ma o ko makou mau Komite la,

W. S. N. KANEALII,                        J. HOOMAINOINO,

D. HOOLAPA,                      S. H. HEALA

KAHUPIPI,                            AIKAKE KULUA,

KAHULANUI,                      ADAMU,

UKUMEA,                             SIA,

KUHULUKU,                       ALIKA,

HAKUOLE,                           MOSE PAA,

                JOHN KALEWALII.

   Kona Akau, Hawaii, Oc. 22, 1896.

 

            HOALOHALOHA.

IA MRS. EMMA AIMA NAWAHI;

            Aloha a nui loa:

   Mamuli o ka mawehe ana mai o kau alii kane i aloha nui ia, a me na keiki opio i ka makua ole, a i hoonele ia mai ai oukou i ka makua ole no keia ao, he hapa na la.

   A no kona hala ana aku la, he kaumaha, he ehaeha, he piliaiku, he waimaka paa ole, he hoomanao pau ole, oiai, ke ku okoa nai nei me he haawe la kana mau hana a na Hawaii nui a a Keawe a hooia mau, a na Mahi o Kama e hoomanao, a na Molokai me Lanai e uo a paa, a na Oahu a Kakuhihewa hii ae me kona umauma, a na Kauai Manokalanipo e @ ae a hewa ka waha, aohe waimaka paa aku, a nona keia ilihia, no ka hala  @ aku la o ke aloha Alii oiaio, ke aloha aina, ke aloha i na lehulehu o na makaaina@a e opu mai nei me ka pilikia, i hiiia imoa o kona umauma, no ka pono o ka noheAlii a me na makaainana aloha aina a pau, a no kona kupa@, a no kona leo i uhola ae a puni na moku e kupaa oe e ka iwi, ka io no kou pono iho, a o J. K. Nawahi, me he pohaku ala ia i kaa mai mai luna loa mai o kahi he kanahiku anana, aole hoi e hiki ka hoihoi aku i kona wahi i kaa mai ai, a pela i kaa aku ai keia pohaku hekau o ka waa e paa ai, a nolaila,

   O makou ka hope loa e hookomo pu aku i ko makou ehaeha, u pu ana me oe a me na keiki i ka makua ole: i ka luuluu, i ka maeele a ke aloha, ua hoonele ia oe a me na keiki i ka makua ole, a pela i ili iho ai ia makou keia leo ole, nana e hoaiai mai i na pono o ka aina kulaiwi, a nolaila,

   Ke nonei ae nei makou i ka Mana o na Kahikolu e hoomama mai i ko oukou naau luuluu a pilikia.

   No ka mea, Nana no i hana a Nana no i lawe aku, e hoomaikai ia ka Inoa o Emanuela.

 

O makou no.

JOHN KALUHI,                    J. L. PAHUKULA,

R. LUIKI,                               W. S. KAHAI,

W. S. KAUMAHA,                J. HALE,

WM. KALEIKINI,                HENELE KEKAPA,

GEO. PAUKEALANI,          PAULO HOOKANO,

       Kahuku, Oahu, Oct. 26, 1896.

 

Na Palapala

   Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

 

KA WAIWAI O KA MANAO PAA.

MR. LUNAHOOPONOPONO,

   Ma kou ahonui a me kou lokomaikai e oluolu mai i ka'u noi, e hookipa aku i ka'u wahi malihini, a e kaana pu maluna o ke pakaukau o ka kaua ALOHA AINA oiaio.

   A nana hoi ia e hoomakaikai aku imua o na puuwai kupaa o ka lahui mai Hawaii a Niihau.  Oia keia:  "Ka waiwai o ka manao paa."

   He haawina ia na ke Akua i makana ia mai i kela a me keia kanaka pakahi, oia haawina i kanuia iloko o ka puuwai o ke kanaka, oia ke alahele nana e ha@ pai ia oe mai ka haahaa a ke kulna kiekie, mai ka ilihune, a ke kulana ulakolako.

   E nana ae kakou i ka moolelo o Nelekona, ke kaeaea nana i rula na ale o ka moana.  He wahi keiki nawaliwali oia.  Aka, aia iloko ona i hookahuaia ai ka manao paa, ua liloia i kanaka nui, a kaulana a puni ke ao holookoa.

   Nana i ulupa na aumoku kaua o Farani o ke kahua kaua o ka Naile Na ia manao paa o Nelekona i hoohoka aku ia Haida Paka, Adimarala naau palupalu, hohe wale, maka'u wale i k@ make.  A lilo kona hanohano i mea ole imua o Nelekona.  Na keia kanaka koa o ka manao paa, makau ole i puhi aku i na aumoku kaua o Dnemaka @ ke ahi, e lawe pio ia  mai he mau heluna nui o na moku kaua.  Pehea ko kakou kilohi ana i keia kanaka koa nui a kaolana?  Ua loaa iaia he inoa kiekie a hanohano, aole oia wale, ua loaa pu ia@ me ka waiwai nui.  Noloko mai o hea i loaa ai keia hanohano a waiwai?  @@@

   @@@

   @@@ ukali aku ana; mahope o Adimarala Nelekona, oia hoi kela:

   O Hon. Joseph Nawahi@kal@iopua, ke kanaka koa!  Manao paa !!  Wiwo ole !!!  Ma na ano a pau.  He kalaiaina naauao, he aloha oiaio i kona Moiwahine, i kona mau hua lahui, a maluna ae o na mea a pau, he kupaa, a he aloha oiaio i kona aina hanau, a hala aku la oia.

   Aohe kanaka nana e wawahi kona manao paa, ua kalai aku oia imua o kona mau hoa lahui, e kupaa no ka pono o ko lakou aina hanau.

   A na ia manao paa i hapai ae iaia mai ke kulana haahaa a ke kulana kiekie, he kana hookamani oie, a he manao kuokoa nona ponei iho.

   O keia koa kaulana o Hawaii nei, Joseph Kahooluhi Nawahiokalaniopuu, aole ia he kanaka nui a momona, aole no hoi he kanaka leihi a kiekie, aka he pilalahi wale ao, he wiwi ka oiwi kino, he loihi kupono nei no.

   Pehea ka hoi i nui ai kona kino a like me na kuahiwi?  A pehea i kiekie ai ka inoa a pa i ka lani?

   Kahaha, kai no hoi na ka manao paa hanai iaia a momona e like me ke kuahiwi ka nui, a pela no hoi i kiekie ai ka moa a pa i ka lani.  Alna ia manao paa o Joseph Nawahi, i huliamahi ai ka lahui e ike i ke kino wailea, nona ka huina kanaka i hiki aku ma kahi o io tausani a oi aku, a emi mai paha.

   O kona (Nawahi) moelelo, aole ia e poina i ka puuwai o ka lahui manao paa no ke aloha i ka Moi, a me ka aina hanau.

   Ke ninau nei ka mea kakau, owai hou aku na kanaka, a mau kanaka, a lahui paha, e ukali aku i ka meheu o ko kakou koa kaulana i hale aku la?

                                                            Aole i pau.

   He $50 ka uku makana a ke Aupuni i ka mea nana e hopu ia Pat Cullen.

   Ma ka Poaha nei, ua haule aku la kekahi paele mailuna aku o kona lio, mamuli o kona loaa ana i ka mai kuhewa.

 

OLELO HOOLAHA.

I keia la ke hookohu aku nei ai ia Lokana (k) i Luna Nana no kuu aina a me na pono kai lawaia a pau, e waiho la ma Mokauea, Apana o Kona, Mokupani o Oahu.  A oia wale no ka mana e hana, a e lawelawe no ka mea e pili ana i ka aina i oleloia, a ua loaa iaia ka mana hoopii i na poe a a pau e kue mai ana ma ko'u inoa.  Hanaiia i keia la eha o Novemaba.

                                                KAPIOLANI.

                        nov 5--lots dl

 

HOOLAHA HOOKAPU KAI LA-

WAIA A ME KA AINA.

   Ke hoikeia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, owau o ka mea no@a ka inoa mala@o iho nei, ke papa, a hookapu loa aku nei au ina kanaka aole e hele wale e lawaia, a i ole lawe wale paha i na waiwai poe hewa ma k@ kai lawaia, a pela pu hoi me kuu aina o waiho la no ma ia wahi hookahi no, ma P@, Koolaupoko, ua kapu loa na kanaka a me na holoholona, aole e helewale maluna o kuu elua, a lawe wale hoi i na waiwai oluna o keia aina.  O ka poe a pau e hoolohe ole ana i keia @ hoopii  ia no ma ke kanawai.  Ua hookohu pono aku au a John Kalaukea i Luna no ha nana ana i ko'u @ waiwai i hoikela ae la.

                                                            Owau ao me ka aiaio,

                                                                        JULIA WAIAMUHEA.

            Honolulu, Oct. 26, 1896.