Ke Aloha Aina, Volume II, Number 47, 21 November 1896 — Page 2

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 21, 1896.

 

KE – ALOHA – AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono,

E. A. NAWAHI,

puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU , NOV. 21, 1896.

 

KA NINAU O HAWAII.

 

            Elike me ka makou e hoaiai mau aku nei imua o ko makou mau makamaka heluhelu, no na mea e pili ana i ka ninau kumu o Hawaii, ka mea hoi nana i hoohaahaa i ka noeau ike kalaiaina o kekahi poe kilo aupuni o Amerika, maluna o ke ahua apapa o ka manao kaili aupuni kaokoa, i hookahua ia maluna o ka hapuku pomaikai no ka pono o ka hae kaha hoku o na nokuaina hui ia.

            Aka, aole nae kakou i nanamaka aku i ko lakou mau iini hoomakaleho ana maluna o ka lepo o Hawaii Aina, o Hawii Aupuni a me Hawaii lahui a hike i keia la, i mea na kakou e kuemi mai ai ko kakou mau manaolana i hope, a hakahaka iho ka makalua o ke aloha aina, a me ke aloha alii, alaila, manao ae ka pono o keia hooikaika paupauaho ole ana o ko kakou mau enemi iloko o aneane eha makahiki, o ka punuku ia ana o ko ka lahui Hawaii poia ana o ko ka lahui Hawii pohoi noho mana ana maluna o ka aina a ko lakou mau kupuna i haawi mai ai, mai kahiko loa mai.

            Me ko lakou keha ana, he lani iluna, a he honua ilalo, aohe hana e ku ae ai ka manao he poino kekahi e hoea mai ana mahope aku, oiai kakou ua kupee ia a paa malalo o ko lakou nei malu me he poe keiki hipa la imua o ke alo o ka mea nana lakou e pepehi.

            Mamuli o na hauwawa e lohelohe ia nei, o ke koho ia ana mai la o McKinley i Perasidena, oia ka mea e holo awiwi ai ka hooholo koke ia ana o ka Hoohui Aina o na Paemoku aloha o Hawaii me Amerika, a oia ka makou e hoike aku nei imua o ko makou lahui aloha, he manao kohokoho wale no ia o na poe kakaikahi e noho nei maanei, a i akenui hoi e hookomo aku ia kakou na Amerika e noho hoomalu mai, a na lakou nei no e ai hoonuu ka momona o luna o ka aina, a i mea e maopopo ai ka oiaio o ka makou e hoole nei ua lawe mai makou i kekahi mau manao o na nupepa o na aina e, a i hookomoia hoi maloko o ka Avalataisa o Nov. 18, a e heluhelu ia penei:

            Wasinetona, Nov. 6.  O ke kahi o na kumuhana a ka aoao Repubalika i waiho ia ae ma Sana Lui, ola no na olelo e pili ana ia Hawaii.

            “O na Paemoku o Hawaii, na kaohi iaia malalo o Amerika Haipuia, a aole hoi he kuleana o kekahi mana aupuni e ae e komo mai e uwao mawaena o lakou.”

            Ua hooia ia mai keia mamuli o ka heluna nui hewahewa o ke koho balota o kak Poalua aku nei i hala, ke kumu nui-o ka manaolana o ka lahui Hawaii.

            O ka nuhou e pili ana i ke koho balota, ke hoea aku ma Honolulu i keia Poakolu ae, a he umi hoi la mahope iho o ka la i kohe ia ai, e hoouna ia mai no kekahi elele, i manaoia hoi, e hoea mai ana oia ma Kapalakiko, no ka hoike ana aku i na koi a kahi repubalika hou, no kona ike ia mai e keia aupuni.

            Ua hike no ke hoomaopopo ia maanei, me ka hoohewahewa ole ia o na mana aupuni o Hawaii, eia lakou ke hoomakaukau nei he mau olelo hoike e pili ana i ka anoi aui o na kanaka i ka hoohui aina, a makana, aku imua o Mekia Makinile me ka hakalia ole.

            O na Luna Aupuni o Hawaii e noho ana maanei, ke manaoio nei lakou, o ka Peresidena i koho ia iho la, e haawi mai ana oia i kona mau manao hookamani ole, iloko o kekahi mau olelo ano nui i hoana okoa ia, a ke paulele nei lakou, aole loa ia e hoohoka ia ana.

            I ka wa e noho mai ai o kekahi kau o ka Ahaolelo Lahui, i keia kupulao ae, e apono koke ia ana keia kumuhana, me ka hooholo lokahi ia e ka aoao Repubalika, no kekahi repubalika mamao, e like la hoi me Hawaii.

            O keia kumuhana hookahi no hoi ka Cuba e kaukai mai nei o ke apono ia aku.

            “Ke manaoio nei makou, o na kanawai hoomalu o Amerika Huipuia, ma ke ano mama, e hoohana ia no ia i mea e alakai ai i ka noho maluhia ana malalo o kona mau luna aupuni maikai, a e haawi ana hoi i ka noho kuokoa ana ma keia mokupuni.”

            O keia na olelo haanui a makou i lawe mai ai, a na kela a me keia e kaupaona iho i ka io o ka manao o keia mau nupepa hoouluku i ka lehulehu, me ka ike ole i na pukoa mamua o ko lakou mau alo e pau ai lakou i ka ili a nahana.  Nolaila, mai puni kakou i na hoonuinui olelo a keia poe nupepa wahakole o na aina e, no ka mea, o ka lakou hana no ia i hoolimalima ia ai.

 

            Ma ke kakahiaka nui poniponi o ka Poalima nei i kapalulu mai ai ka Monowai i ke awa lai o Kou nei.

 

KA LA KUOKOA O HAWAII.

 

            O @ Poaono ae e hike @ ana, Novemba 28, oi8a ka p@ pono ana o na makahiki he # o ko kakou malama ana i keia la nui kamahao a ka lahui e poina ole nei a hike i keia la, ka la hoi @a i hoikeike ae ia kakou, he lahui hike ne ka ka lalhui Hawali i ka malama ana oia mea he kuokoa, a ua nana mai na aupuni makamaka o Beritania Nui, Farani a me Amerika i ko kakou hooiaio ana he hike no ia kakou ke malama i ke kuokoa, ka hanu hoi o ko kakou aina i paa ia ai iloko o 49 makahiki a oi, a kailiku ia ae la ka mana alakai mailoko aku o ko kakou mau lima.

            Aka, o ka noho hoomalu ana o kak poe nana i lalwe ae, aole e hike ia lakou ke anaanai a hoonalowale i kela mao huaolelo kumu i kahakaha ia e kela moi puuwai lokomaikai, Kauikeaouli Kamehameha III.  “Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono,” a oia mau mamala olelo kumu, eia no ia ke ku kilakila nei iloko o na umauma o ka lahui Hawaii a hike i keia la.

            He mea oiaio, ua hoonele ia kakou i ke kaana ana i na pono no ko kakou aina, aka, o ke aloha a me ka hiipoi no keia la kamahao, aole ia i poina iloko o ko kakou mau waihona noonoo, a oia hoi ka ka Ahahui aloha aina a me Kalaiaina, e laolima nei, e malama kakou ia la me ke ohohia, me he mea la, he haawina makamae ia i haawi ia mai, mailuna lilo loa mai.

            Ua lohe mai makou eia na Komite Ohi Dala oia la, ke komo kauhale mai nei, no ka hoahu ana no na hana e malama ia ai ia la, a oia ka makou e nonoi aku nei i ka eluelu o ko makou mau hoaloha o ka pupuu hookahi, e haawi ae i na lau oliva o ke aloha, iloko o ka lilma oia poe, a i hike ai hoi ke olelo ia, he hike no i ke kanaka Hawaii ke hana nona iho.

           

KA LA KOHO ELELE.

 

            O ka Poaono, Novemaba 2i, oia ka la kuokoa o ko kakou aina hanau, he la koho Peresidena ia no ka ahahui aloha Aina Kuwaena o ko Hawaii Paeaina, ma Aliona Hale, ma Honolulu nei.

            Eia kekahi mau Elele o na Mokupuni i Honolulu nei kahi i noho ai, ua hike e mai lakou hookahi pule mamua ae o ka la e hoea mai ai o ka hana nui a ka lahui i makemake ai e hana ia ka pono a me ka pololei, a haule mai na lani.

            Eia mai ma ka lima o na Elele na kauoha a kela a me keia Apana, kahi hoi i kohoia mai ai lakou, me ka lakou mau inoa i kauoha ia, e hooikaika a hikii @ ana i Honolulu @ wahine, aole @ ka Hui Kuwaena o @ i keia poe Elele, a @ iloko o ke @ malu, @ mai hoi kakahi mau apa@ ke me ia e hauwawa nei i keia mau la.

            O ka KE ALOHA AINA  e paleo e aku nei i na Elele a ka lahui e hoouna ia mai ana, e malama i ka inoa makamae o na apana, kahi nana lakou i hoohanohano mai, a i ka wa e pau ai o ka lakou mau hana, a akaka ke kanaka nana e pani ka mkalua i hoohakahaka ia, e hoi aku lakou no ke kali ana mai i na nana e ike ia ai ka pono o ua kanaka la o ou@ i koho ai i alakai no ka lahui mai Hawaii a Kauai, ina paha no ka hooko anan i ko ka lahui makemake, ma na alakai ana maluna o ke kumuhana e pili ana i ke aloha oiaio i ka aina hanau ka mea hoi a kakou i akemui ai, e loaa i Kapena makaukau, wiwo ole, hoi hope ole, hele imua ke ka nana ole ae i na hoino ia mai e na enemi.

            I kanaka naauao a hoopono, a e ike ana hoi mai ke kiekie a ka haahaa, he eleu a mikimiki ma na hana e pono ai ka lehulehu, a ke loaa ia kanaka, ola ka aina, a ola no hoi ka lahui.

            O ka kakou ia e kali aku ai, o ka hoea mai oia la nui kamahao ma ke kulanakauhale nei, ka la hoi e akaka ai na ulu i paki kepau.  Nolaila, nana pono ia ke kanaka kupono, lohelole la mai luna a lalo, a mailoko hoi a waho, i ole ai e hopu hewa i ka uala makika, a pa-papa i kakou he aa ko ka hale, wahi a kahiko.

 

E HOOHUI AINA IO ANA KAKOU?

 

            I keia wa, ua hike ia kakou ke ku iho a noonoo no na olelo a kekahi mau nupepa kamaaina o kakou, e noke nei i ka haanui me ka olelo ana, “ina e koho ia ana o McKinley i Peresidena, alaila, e hoohui ia ana kakou me Amerika,” a o Amerika ke noho poo mai me ko lakou nei noho no e ai i ka momona o loko, a o ka iwi ka Amerika e nalinali mai ai.

            He mau olelo hookamani wale no keia a lakou nei, o ka io o ko lakou mau manao, he mamao loa ia mai ko lakou kahua i ku ai, ma ka lehelehe he hikiwawe loa lakou i ka hoopuka ana pela, aka, ai@ maloko he hopohopo a he kkupilikii ka noonoo, a oia no ka makou e olelo nei, aole loa e loaa ia mea he Hoohui Aina me Amerika.

            Olai, ela iluna o ka umauma o Hawaii i keia la, he heluna nui o na limahana, hookauwa kuapaa iloko o na mahike a ka @ waiwai, ka poe hoi na @ nei i ka momona o ka @ a ko kakou mau @ i eha ai ka ili i na ih@ no ka pono o ka ain@ ka lakou mau mamo ma@ mai nei.

            E ae mai anei o Amerika @ komo mai e hookuu la@ aku i keia poe e hele lan@ mai ka hikina a ke komo@ a e komo aku hoi e laulim@ i na hana e pomaikai ai ka @ ana o kona mau kkupa @ iloko o ka aina?  Aole! @ loa!!

            Oia mau iini ana no ka@ mai oia mau mea, u, lik@ me ke kanakak e hiolani@ iluna o kona wahi moe nol@ a e koia ana kona noonoo @ o na moeuhane pahaohao @ laa kona milimili i na eke@ i piha i ke gula, kona @ ana iluna o ka nohoalii n@ hoopuni ia me na haiawa@ lehulehu, a pela aku.

            Aka, i kona puoho ana @ haha ia mau mea, eia ka o@ haha nei i ka maka o ka @ pa, aole hoi he mea io e@ me kana i hookaukaunu ai@ ko o na noonoo moeuha@ manaoio ia ai hoi, he mea @ eia ka he aka lauae no ka@ kani puahiohio.

            Pela no keia a lakou @ hauoli kuhihewa nei, m@ mea la, he mea io, ma ka @ lele wale no ia hauoli, o @ aku o ka naau he kauma@ me ka luuluu, no keia puka@ mai la o kela kanaka nui @ I hoohoka mua ia lakou.

            Nolaila, o keia mau olelo @ ole e hauwalaau ia nei n@ @aanei, he mau olelo m@ wale no ia, no ka mea, @ hoihoi o Amerika i ka @ nei meu hana hookamani@ ike no lakou nei, o ka Amerika @ hoehui aina i makemake @ ka lawe kaokoa ae i ka @ hoomalu mai ka lima ae @ poe nana e paa nei ka @ i keia wa, a na lakou e @ una mai na Luna Aupuni @ na e hooponopono i ka @ a e kau i na rula hooma@ pela aku.

            E ae ana anei lakou @ hana pela?  Aole, e wik@ koke ana lakou nei i ka @ me ka ae ole e hoouna a@ keia kumuhana a lakou e @ nuu ma@ nei i na la a pa@ pono no paha kakou e @ aku i na hana o keia mua @.

 

UA HULI HOI AKU.

 

            Ma ka mokuahi Kulana @ hale o Pekina, i huli hoi @ o Hon. J. S. Foster a @ wahine, me ka haupu mu@ ia e hoi koke ana laua m@ ia mokkuahi a laua i huli hoi @ la no ka home a laua i hel@ ai.  Malia paha ua loaa m@ na kauoha e hoi koke aku@ no kekahi hana i makem@ nona, o na manao koho@ @ole e hike ke hoomaopopo@ mea oiaio.  Heaha la ka oiaio.