Ke Aloha Aina, Volume II, Number 47, 21 November 1896 — Page 7

Page PDF (842.23 KB)

This text was transcribed by:  Joyce Yoshimoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA,

POAONO, NOVEMABA 21, 1896,     7

 

@@ALI PUHIOHE LAHUI.

   @@@ hou mai nei na keiki hiwa-@@@ iahui, mai ko lakou kaahele @@oa a me ka laula o kela aina @@@ika Huipuia, kahi hoi e hiki @@@lani Puali Puhiohe, ke ume @@@aau @ kela a me keia mea e @@ i ke kuni ke uke’u o ka lakou @@ ke @@@ ma na home, na ana-@@ @@@ pomaikai o na mea a @@@ ai i k@ lakou mau puili @@@ eia poe keiki Hawaii, i @@@@ aku i ke anu iniki ili @@@ a ka nani me ka hemolele @@@

    @@@ @@ mai lakou mai no hoo-@@@@ @@ ana a ko lakou mau enei @@@ hui na wanana hoinoino @@@ ai a ia lakou, e uhi ana ka @@@  @na malihini maluna o ke @@ @@  a malaila lakoa e noho @@@ @@@@ i ko lakou make ana @@@ @ @@ inai ke Akua o ke @@@ @@ makua ia mau olelo maluna @@@ @@@ kino hewa olo.  He @@@ na komo lakou iloko o @pi likia ia e laa ka hao wale ia o @@ ma@ wahi aahu, ke komo ana @@ haiehaahae, ke ku ana e pale @@ lakou mau ola iho, mawaena o @@ a me ka pololi a ka ai, a me @@ i kahi moe kupono ole e hoo-@@ ai ko lakou mau kino.

   @@@ ka mea a kakou i lehe ai no @@@ lanakila mau no lakou malu-@@@ mau pilikia a pau, a ua pahua @@e kilokilo o ka poe naau kee-@@@ @@ aku ai maluna o keia poe @@ aia oie a ka lahui me ka manao @@kou ah@ hope loa ia a pau ka @@@ ke one hanau a ke kupuna.   @@@ oea mai lakou me ka maalahi @@@ Australia o ke kakahiaka Poalua @@ launa pu makou me lakou @@@ aloha ana o ka hoahanau i @@ hanau.

   @@haawi ae lakou he elua mau ana-@@ ko ukoiu o na manawa puhi ohe @@ pomaikai o na ohua eemoku o @@ana au la i ke kai.  Ua lulu @@ no hoi kekahi poe ohua kiekie@@@ oku i hoi mei nei, no ka pomai @@@ ma hanai la a ka lahui.

   @@@ me kakou i keia manawa, a i ka @@@ mua loa a lakou e haawi ai i @@@ ahamele ma keia mua iho, e @@ aku ana no KE ALOHA AINA i @@ lakou e uniki hou ai maluna o @@ o Hawaii, a no ka pomaikai ho @@@ makou mau makamaka heluhelu @@ aku ana makou e hoopiha ae a @@ mawaho o na anaina mua loa a @@ i haawi ai, i ku ai no kela molo a @@ e paa nei a hiki i keia la:  “o Hawaii no ka oi.”

 

HEIHEI MOKU LIILII.

Heihei Ekahi.

   @@@ malama io ia ae no ka Heihei Moku Liilii i ka Poakahi nei, Nov. 16, @@@ alualu ana i na makana i hookaa-@@@ no ia la.  Ua kaa ke eo o ka @@ mua ia Lady L, ka moku o ke @@lii Cupid.

   @@@ kaa ke eo o ka elua o na makana @@@ Bird, i noho Ona ia e Ekela @@@ka, nona ka makana o $10.  Ua @@@ puaa no ka Ona nona ua wahi @@ la. He ola hoi paha ia no ia @@@ka.

   @@@ ka makana ekolu, ua lilo ia Hea @@ noho Ona ia e Kaauwai, he $5, ka makana, a o Namalelua ka hope mai, ua hoihoi kumu ia kana uku hookomo.

Heihei Elua.

   Makana mua.  $20, makana elua $5.  Ua eoa ka makana mua ia Hugo, a ia D. Kawananakoa ka helu elua.  He paina ma Honuakaha a hookuu na hana o ka la.

KO LEI MAMO UA LEI IA

   Ua alawa lihi ihu au, ua kiei wale aku no ma o ae nei, ma Eleele aku, a ua kui pono ia ko lei hulu mamo e Edward K. Haleakala, a eia mai ke papahi ia aku la, e like me ka mama o ka uila i ka lewa lani, e anapu ana ma na kihi eha o ka honua, a kiei iho la maluna o ke poo o Nanahoa aka pali o Hakipuu, oia hoi, o ua milimili la a Hawaii Nui, moku o Keawe, hiialo a Maui o Kama, kamalei a Oahu o Kakuhihewa, kuakahi a Kauai o Mano, kualua na Molokai o Hina, me Lanai moku o Kaululaau.  O Nawahiokalaniopuu, ua wohi la, ua alii la Nana i nohoalii ka   manao aloha o ka lokahi, mai Hawaii a Kauai, a ina ma ke koho balota e lilo ai kekahi i alii no Hawaii nei, ke kue ia ko Liliuokalani kulana i ka nohoalii, e ua kanaka la ka hikimua e pu aku ma ka noho kapu no ka hoomalu ana i ka lahui Hawaii.

   A i mea nae paha e pili pono ai na pua i ka manai a ka mea kui lei, me ka nahaha ole o na pua a hiki i ka pau ana, a eia iho na okomo ana a ka mea kui lei:

   O ko’u 1, 2, “Na.” ua pili ia i ka helu nui, ua pili i ka ehaeha a me ka walania, e like paha me “Nawaieha,” ma o ka hoohui ia ana o Wailuku, Waiehu, Waihee a me Waikapu, a lilo i hookahi malalo o kela inoa hui, a i ole, ma o kou loaa ana paha i ka mai, a haule paha mai kahi kiekie mai, e na mau ana oe no ka eha.

   Ko’u 3, 4, “Wa,” pili ia i na wa o ka makahiki, a pili no hoi i ko ke kanaka ola ana ma na wa a pau, a pela aku.

   Ko’u 5, “he,” pili ia i ko ke kanaka kuleana maluna o ka lepo o ka ho ua, a oia paha ke kuleana o na lahui e ma Hawaii nei, nona ka loa 6 kapuai, ka laula 3 kapuai, a me ka hohonu 6 kapuai, a oia ua wahi kalana la iloko o ka mokupuni o Hawaii.

   Ko’u 6, “I,” he inoa keia no ka “I,” ka Mahi, ka Palena, a pela aku, a ua pili no hoi kekahi i ka inoa I, Iehova, Iesu, a pela aku.

   Ko’u 7, 8, 9, “oka,” pili i ka ai a ka lio, a he mea hoinoino opu hoi, a oia ua mea la a Haleakala, i imi ai, i o ae nei, ma Leleo aku noi.

   Ko’u 10, 11, 12, 13, “lani,” he hale paa ole i ke ako ia, e kini o ke akua, ka lehu o ke akua, ka pukui akua, a pela aku, no ka mea, he aiwaiwa au no Kapaa, i ka limu kaha kanaka o Manuakepa.

   Ko’u 14, 15, 16, “opu,” pili i kahi e uhao ai ka ai a ke kanaka, a aia hoi i ka piko i ka hene wai olu lawe malie kahi i holu ai.

   Ko’u 17, “u,” pili i ka nuha a me ka hookeekee o kamalii, pili no hoi i ke kaniuhu no ke kaumaha a me ka luuluu, no na ehaeha i loaa ma keia noho kino ana.

   A ke hookuikui ia ae keia mau kui pua ana a paa i kahi hookahi, e loaa no auanei o Nawahiokalaniopuu, e kumakena ia nei e ka lahui mai Hawaii a Kauai.

        Pili pono ka la i Papaenaena,

        Ke nawe la i ka houpo o Kane.

   Manao au e ka hoaloha, ua kulike ka haina e like me ka makemake o ka mea nana ka Nane, a i na no hoi aole, waiho ae no hoi ka kekahi poe e ae no hoi e huli mai.  Me ke aloha.

KEIPOOKAPU.

Halaaniani, Nov. 14, 1896.

 

KA PAINA LUAU A KA HUI LAWAIA O KAKAAKO.

   I ka hora 12 p.m. o ka Poakolu i malamala ai ka paina luau nui a ka Hui Lawaia o Kakaako, maloko o ka Pa Hoomalu Limahana, e like hoi me ka mea i hoike ia aku ai.

   He mau haneri ka nui o na poe i hiki ae inai aila, a ua haupa iho hoi kela a me keia i na ono like e waiho ae ana imua o lakou.  Ua halii ia ke pakaukau malalo o kekahi lanai pea, i hooaluwehiwehua me ea launahele aala o kanahele, a ma kona mau aoao hoi e kuuwelu ana na hae like ole.

   Ua hoea ae malaila ke Keikialii Kalanianaole a me kana lede, a me kekahi mau keiki hoi o ka Bana Lahui, a na ia mau keiki hoi i hoonanea mai i ke anaina me ko lakou mau leo himeni.

   Ua hoopiha kela a ne keia i ka lua o ka inaina me na mea ai ahiki i ka hiki hou ole ana ke hookomo aku i na kohi kelekele a ka puukolu, a o ka mea nana i hooi loa ae i ka mahaloia oia no ka maluhia, aole hoi he mau haualaoa.

   O ka makou wale no e kalokalo ae nei, e hoomau ia ke ku ana o keia Hui Lawaia, a na na Lani no e haawi mai i na hoopomaikai ana @@@@ui, a e hoomau aku hoi, i keia hana maikai.

 

UA LOHE WALEIA MAI.

   Ua lono lauahea wale anai makou, eia kekahi poe lede ke mana@ nei e wehe aku ana lakou ma keia @@a koke iho i hale hoahu a kuai aku i na mea hanalima i maiau ia e ko lakou noeau a me ka ike hana ma na ano a pau.  E laa ka ulana ana i na i e papale a me ka humu ana, ka ulana ana i na peahi o na ano like ole a pau, na moena lauhala me ka ohe, i hoopanio ia me ka anoni pu ia ana i ka wa e ulana ai.

   Aole wale oia pau ae la.  He humuhumu lole maoli kekahi o na wahine malaila e hanaia ai keia mau mea a kuai ia mai.  A o kekahi mau mea ka hoi, e hoohuia ana malaila no ke kuai mai na kapa Apana, na lihilihi ulana lima, a pela aku, a me na ike lehulehu e ae.

   Ua manao wale ia, e hoohui ae ana paha kekahi mau lede o ke kulanakauhale Alii nei, ame kekahi poe iede hoi o Kauakanilehua no ka hapai ana e hooholomua i keia hana.  Nolaila eia ka makou, imua aku e na Lede o Hawaii imiloa.  Hoike ia ae ka noiau o Hawaii i ike ia ai hoi o Hawaii no ka oi.

 

HOOLAHA HOOKAPU KAI LAWAIA A ME KA AINA.

   Ke hoikeia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa, a hookapu loa aku nei au ina kanaka aole e hele wale e lawaia, a i ole lawewale paha i na waiwai pae hewa ma kuu kai lawaia, a pela pu hoi me kuu aina e waiho la no ma ia wahi hookahi no, ma Poaihala, Koolaupoko, ua kapu loa na kanaka a me na holoholona, aole e helewale maluna o kau aina, a lawe wale hoi i na waiwai oluna o keia aina.  O ka poe a pau e hoolohe ole aua i keia e hoopii ia no ma ke kanawai.  Ua hookohu pono aka au a John Kalaukoa i Luna no ka nana ana i ko’u mau waiwai i hoi keia ne la.

                Owau no me ka oiaio,

                        JULIA WAIANUKEA.

Honolulu, Oct. 26, 1896.

 

HE MOOLELO HOONANEA.

----NO KE----

Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

---A ME---

Ka Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila e Ainapo.

Hooheaoia no KE ALOHA AINA.

   I kela wa kahiko loa, i ka wa hoi e noho hoomalu ia ana ke aupuni o Pelekane e kekahi alii Noremana, nona ka inoa i kapa mau ia e kona mau enemi, “Ka Iliohae hanu meheu o na kuahiwi,” a kapa ia hoi e kona lahui ponoi iho, o Ferederika ka Nui, ka mea hoi nana i hoohui ae ia Sekotia, Irelani, Enelani, Farani, Holani a me Noremana, kona aina hanau ponoi i hookahi aupuni.

   Ua lilo kona noho hoomalu ana maluna o keia mau aina, i mea aloha ia mamuli o kona komo kino maoli ana aku e kokua i na poe ilihune a pau iloko o na aina ana i noho poo hoomalu ai maluna o lakou.

   Ua haawi aku oia i na aina aupuni i noho ole ia, i wahi no ia poe e noho ai me ka hoolako pu i na hale, a me na mea e pono ai ke ola ana.

   A o kona mau enemi iloko o kona aina ponoi iho, a me na aina e ae, ua kala aku eia ia lakou, malalo o na kuahaua pili aupuni, e hoolilo ana ia lakou i mau hoaloha ma na hana e pili ana i ka holomua o ke aupuni.

   Ua hookupaa ia kona mana maluna o ka aina, a ua lilo oia i punahele na kona mau makaainana, mai ke kiekie a hiki loa aku i ka haahaa loa.

   He kana opio wale no o Ferederika ka Nui, i kona wa i pii aku ai e noho maluna o ka noho ka@aunu o ke aupuni o Pelekane, a me na aupuni hui malalo ona, nona na makahiki he 15 wale no ia wa.

   Ua haiamu ia kona mau helehelena e ke kana ui, a e aai mai ana hoi kona mau maka poniponi me na waihooluu ula lahilahi maluna o kona ili.

   O na kaikamahine alii o kona aloahi ua hoonuanua aku lakou i na hoomakaleno ana a ko lakou mau onohi maka maluna o kona wahi kino opio, me na awihi maka ana maluna o ko lakou mau helehelena palupalu.

   Aka ua pale ae oia ia mau mea, mamuli o kona hoolilo nui i kona manawa ae o na hana pili aupuni, ma ka holoholo waapa ana, a me ka auau kai ana.

   I kekahi la, oiai ua alii opio la, oia hookahi wale no, e nanea ana ma kuaau nalu, i ka auau kai, e like me kona ano mau, aia hoi, ua hoopuiwa ia ae la kona mau onohi maka, i ka ike ana aku i kekahi wahi moku kialua, i hoohiwahiwa ia me na hae a i ka huini o ke kia hope, e welo ana he hae kalaunu.

   Na keia mea i hooki koke iho i kona lealea auau kai, a huli hoi koke aku la oia no ka halealii, no ka hoouna ana aku i kona Puuku, e hookipa mai i keia malihini kiekie, nona kela hae kalaunu e welo haaheo la i ka makani.

   O ka mea nona keia wahi moku @@@lua, oia no o Maria o Kopanaha@@@ ka Hooilina Alii o ke kala@@@ o Denemaka, ua kanoia oia e hola hoo@@hi mai, mamuli o keia mau olelo @@@@ i kona mau makau, i he ana aku @@@@@.

   He mea hewa anei i ka manao o ko’u mau makua, ke heonui hou la aka ko laua mana @a na aina mamao aka, mai na kapakai aku a ka moana ana akau, aole anei hoi e pono, e hoao ka lana kaikamahine e eo mai ka puuwai kupaa o ka Moi Opio o Pelekane, i ke kaikamahine o ka hau iniki ili o Denemaka.

   A ke lilo oia ia’u, alaila, ua eo na Hokupaa a pau o ka lawa lani i ka olua kaikamahine hookahi wale iho no ka mea a olua i hiipoi ai me ka naau makee keiki oiaio.

   Heaha ka waiwai o ka olua pulama ana ina aole he kokoolua ma ko’u aoao e like me olua e noho mai nei imua ou i keia wa?

   Na keia mau olelo i haawi aku i na apono ana i ka manao o ka laua kaikamahine, a oia keia a kaua’e ka mea heluhelu e ike ae la i keia wahi moku hoonahoa o ke ehuehu kai.

   Aole i hoohakalia iho ke kaikamahine alii i kona manawa malana o ka moku, oiai no ka moku e hoomo mai ana no ke awa, aia no kona waapa alii, i hoohiwahiwa ia me na hae, ke pili la ma ka aoao o ka moku.

   I ka wa i hekau i@@o ai ka heleuma iloko o ka hohonu lipolipo o ke kai, oia no ka wa i ike ia aku ai ka hae kalaunu o ua kaikamahine alii la e welo haaheo mai ana iluna o kona waapa alii, a oia hoi ka wa o na papu o uka o ka aina a me ko na mokukaua e ku ana i ke awa, i haawi mai ai i ko lakou aloha nona.

   I keia wa a na pukun@ahi e kani nakolokolo nei me kona leo halulu, eia ka waapa o ua kaikamahine alii la, ke kamoe ae nei no kahi hoopili waapa, i ku i kona kulana alii.

   A o keia no hoi ka wa i hiki iho ai o ka Puuku o ke aloalii maluna o ka @@@ moi, me kona haku alii opio, e ukal@ la ana e kona mau ukali pilikino ponoi iwaena o na leo hoohauoli o kona mau makaainana.

   Ua lele iho la ka Moi opio mailuna iho o kona lio, oiai ka waapa alii e hookokoke mai ana e pili i ka uapo, kahi hoi ana i haalele aku la i kona lio iloko @@@ poh@@@ o @@@@ @@ @@@kaainana @@@ ela @@@@ hi@@ @@@ kaikamahine alii opio ka ho@@@@popo ma o ke keiki opio keia e ku aku nei i ka uapo o Pelekane.

   Ua hoonuu iike ae la ko laua mau kii onohi maka, me na manao e hookupilikii ana iloko o ko laua mau houpo pakahi, a oia hoi ka ua moi opio la i panai koke aku ai me ka leo ohaoha o ka hookipa ana mai i kana malihini kiekie me keia mau olelo:

   E ke aliiwahine opio, o na ale kuehu o ka moana, o ka makamua loa keia o kou kipa ana mai ma ka kaiaulu o kou aupuni, me ka lohe naua ole ia o ke ano o kau huakai hele, aka, aole nae ia he na’u e nana @@aka aku ai i na hoohiwahiwa ana aku ia oe e ke Aliiwahine.

 

OLELO HOOLAHA!!

   E noho ana ka Halawai Noi Kuikawa o ka Hui Kuai Aina o Peahi ma ka la 30 Poakahi, hora 9 a.m. ana Pauwela, Apana o Makawao Mokupuai o Maui.  Ua makemake ia na Lala a pau loa ola Hui e hiki ae maia la.  I na aole pala e hoopai ia no.

                 T. K. PA,

              Kakauolalo o ka Hui