Ke Aloha Aina, Volume II, Number 47, 21 November 1896 — Page 8

Page PDF (924.14 KB)

This text was transcribed by:  Meleanna Aluli Meyer
This work is dedicated to:  Jay Kepo'ikai Pricher

KE ALOHA AINA

 

 

HOOKUMUIA AHA O HAWAII,

_______

I kakauia a hooponoponoia e Rev. J F. Pokuea, mamuli o ka Moolelo Hawaii i paiia ma Lahainaluna i ka M.H. 1838, a na paiia a hooponopono ia ma ka Ha@@pai Palapala Auponi @@ Honolulu 1858.

KOK RIKAKI HANAINA IA ANA E KAPENA BAKALA.

No keia palapala a Rikaki i olelo ia ae ia maluna,ua pii iao me la ka ukiuki o keia mau kanaka Pelekane a elua iaia no kon hoouna ana i kona palapala ahiahi i Beritania, a ike wale ia ai kana mau hana hewa i ku i ka hilahila hoomau hana hewa i ku i ka hilahila haa lele loa.

Ike iho la ua olu, ua like ko Poki manao me ko keia mau haole elua e hana ino nei ia Mr. Rikaki, ko ke Akua Kauwa@ e hai ana i ka olelo o ke

ola o na uhana o kanak, a nee ka malamalama o ka nauao iwaena o keia lahui, e noho ana iloko o ka pouli panopano o ka naaupo o keia lahuikanaka.

Nolaila, pili pu iho la ko lakou manao, na alai a me na kanaka, a manao iho la lakou e haalele @ Mr. Rikaki no ka make, aole e uwao iaia, no ka mea, ua palapala aku ko Oahu poe alii i ko Maui mau alii, a penei ka palapala ana.

"E ko Mau mau alii, una i kuu ia aku ke kumu a oukou e Kapena Bakala, a me ke kanikela, a me Kalaka, ea, mai aua oukou iaia, e malama oukou ia oukou iho, e hookuu aku no lakou haole no ia e hana no lakou iho, a ia ko oukou hewa o ka hana wale aku."

O keia palapala maikai ole i kakauia mai e ko Aoahu poe alii, he lua ahi maopopo ia e ale ana i ekia kanaka hewa ole oia e Rikaki.

Holo ae la ko Rikaki make a puai o Hawaii nei i ka lono, alaila, manao iho ia o Kaahumanu, ka mea iaia ka mana o ka hooponopono ana e ke aupuni ia wa, e kanohe aku i ko Hawaii poe alii a me ko Maui a me ko Kauai poe alii a me ko Maui a me ko Kauai poe alii e holo mai i Oahu e huipu ai, no ka imi ana i ke kumu o make ai o Rikaki a me ka ole.

He mea oiaio ua hooholoia keia olelo kuahana a Kaahumanu. ua hiki ae ko Hawaii poe alii me Oahu, a pela nohoi me ko Kauai, a huhui ae la na maka i Kou.

I ka hoea ana mai o ka la i ke kakahiaka o ka Poakolu, oiai no oia i Lahaina ia manawa, a me ko Maui poe alii oiai, oia kona ia ekau aku ai a holo Oahu e hui launa pu ai me na alii a pau e akoakoa ia ma Oahu.

I ke ahiahia ana iho o au Poakolu nei, au akoakoa mai la na alii a me na kanaka maloko a ka halepule no ka halawai Poakolu.  Hoike mai la o Rikaki i kana pooolelo ma Oihana 20:31,22.  Penei i palapala ia malaila: "Ua hoike pono aku no au i na Iudaio, a i ua Helene i ka mihi aku i ke

Akua a me ka manaoio aku i ka Haku ia Iesu Karisto, a eia hoi au ke hele paa nae au i ike i ko'u mea e loohia ai ilaila."

Ua hoike aku oia i ka mamao o ka olelo a ka Haku me ke eehia o na mea a pau e lohe ana i kana mau olelo mai na alii a i na makaainana, ua hiolo

 

makawalu mai la he lakou mau wa@@ ka no ka piha i ke aloha no ke lakou kumu e lawaia nei no ka make.

Nolaila paha ia mau wahi lalani me@@ a ka poe kahiko a himeni ai:

Kulu no ka waimaka uwe i ka Opua, He @@@@ pu@ ia me ke Koolau.

I ka hookuu ana o ka lakoua halawai noa, n@ lau aku ia oia no luna o ka moku, a hole aku ia no a Oahu.

Hao ae la na pea lulu ia makani, Kuu aku ia ka moku i ka pae uwi Oahu ka iho.

Ma ke kona iho o Molokai a me Laani ia e holo nei, a malune hoi o na ale kuehu o Pailolo e paulwea ia nei oia,  a hiki wale @@ kela huli e ke kai o Kaiwai.  A me ka kakahiaka nei poni poai wale o ke kakahiaka Poaha pili i na ka mo@u o ka uwapo o Pakaka.Lele aku ia o Rikaki luka o ka aina a me na alii o Maui a hele aku la a ma ka hale o Auhea, malaila o Kaahumanu a me na alii a pau kahi i akoakoa ai no ke kali ana ia Rikaki no kona hoai aku ma Oahu e hookolokolo @ ai no kona hewa a umihala waleia nei e ka opu lokoino aloha ole o ka poe naaupo.

 I ko rikaki hoea ana aku mua a na alii e noho ana maloko o ka hale o Auhea, malaila lakou i hui ai e imi i ko Rikaki hewa e make ai oia a me ke ola.

Elua la o ka lakou imi ana i koRikaki ola, aole i loaa, oiai, ua olelo kokua o Olohana a me Poki ia Kapena Bekala, ua hewa loa o Rikaki ao kona palapala ana aku i Amerika, a hala loa aku a hoolahala maloko o na nupepa o Beritania, a no ia mea aole loa oia e ola ana, a ka make oia kona uku hoopai.

Aka nae, e noho ana kekahi kaulana @@aena a na alii, oia o David Malo, a nana i kaupale mua o na alii e akoakoa ana maloko o ka hale o Aunea.

I ke kaa pono ana ae o ka la i ka loio, oia paha ke awakea o ua la aia enoho nana ka hoopii kua ia Rikaki, a me aa kanaka no a pau,  e noho ana e ake o ka lohe i ka olelo hooholo a na alii n oka make a me ka make o Rikaki.

____

IKE HOU I KA HOME.

________

 

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Austeralia, ma ke kakahiaka Poalua nei Nov. 17, 1896. Ue le-i ae la kauwapo, i ka nuku na kanaka he mau @aniani, no ke ake ana e ike, i na kahulileo lea o Hawaii, i hookuu ia aku nei e ike mai ko Amerika Huipuia, a ma ke kuala ana ae o ka moku, ma ke alo iho o ka uwapo o ka Hui Hoohole Mokuahi Pili Aina o Poka Ma, ua ike ia aku la na kahuli leo lea o Hawaii, e lehau mai ana ma ke kuineki luna loa o ka moku, a ua haawi aku la ko ukanei poe, i na kiani hainaka ana, a panai ia mai me na wehe papale ana a kupou ana e ko ka moku poe, a mahope ihoo na kukai aloha pelalima ana, au haawi mai la na kahuli, i na leo houheuhene oka laou mau hokeo, i kaapuni aku nei i Amerika, a oia ka mua loa o ka lohe hou ia ana o ko lakou mau leo leamaluna o ka lepo o ka aina hanau, mai ko lakou kaawale ana, no ka manawa loihi.  A i ka pili pono ana mai o ka moku i ka uwapo, na piu aku la kekakauolelo piha eleu o na Ahahui Aloha Aina o ka Paeaina Jas. K. Kaulia ma ke ana he Komike Hookipa ohaoha

 

 

@@@ la, @loko, a @@ ke e@e o ka aina ua apola mai la ke Komike, me ke ohaoha mai ia, e like me ke ano @@@ @ @@ @i@@ keiki la a ka lahui, Ame ka noao a ke Komike ua haawi aku la oia iho puka pumehana ana, o ke aloha o ka lahui no lakou, a ia wa i mele mai ai au @@e keiki la a ka lahui i ke mele Hawaii ponoi, a hookuu ia me ka ua puili pumehana @@a, a ka lahui ma ka noao o @@ komike. A mahope iho ua pii akula na ohana, na hoaloha, a me ka leholeho e ike ia lakou, he mau no ka makalapua ame ka nohanohea o ua mau keiki la@ ua la, nana i hehihehi kuiho i aAmerika Huipuia. O Hawaii no ka oi.

____

HE MOOLELO HOONI PUUWAI

-NO KE-

 

KEIKIALII GASIA.

-A ME KA-

 

UI JENITA.

HELU V.

No kekahi mau minute kona waiho a make-ana, aia hoi, ua pohala ae la oia a ewaka iki ae ia hoi kona mau maka, aka, aole nae e hiki iaia ke ike pono, mamuli o ka paa ana o kona helehelena i ka uhiia me ke koko. Nolaila, holio ae ia oia i na kiheahea koko e hilihili ana ma kona helehelena a nana pono ae la hoi me ka hapapa ana aia he pouli pu wale no a pa aku ia hoi kona lima i ka paia o na lua nei, o ia no kona wa i hoomaopopo koke no ai, eia ka oia iloko o kekahi lua, leha ae la kona maka iluna me ka @iama ana ae hoi o kona lima me ka manao e pa ana ka waha o na lua ia, aka, ua hooneleia mai nae ia manaolana ona, ike ae la oia i na hoku e imoimo iho ana maluna ona, me he mea la, e i okoa mai ana no, ua piha lakou i ke kaumaha nona.

I kona ike ana ua hooneleia mai oia i na manaolana no kona pakele mailoko mai o keia lua, ua noho iho la oia ilalo a hoopuka ae la hoi i kekahi mau huaolelo i ku i ka walohia.

Ano, ua hiki mai ia au i ka hopena o ka'u huakai e make ana au moloko o keia lua me ka mea ole nana e ike, a ekela mau hoku e imoimo mai la i ike lihi aku auanei oukou i ka mea a'u i aloha ai, e haawi aku oukou i kuu aloha pumehana hope loa nona, a mai poina hoi i koike aku, eia au iloko o ka ehaeha.

I ka pau ana o keia mau kalokalo aua, uahe ae la oia i kekahi apana o kona nahu a wa-hi ae la i kahi i eha o kona poo, a paa iho la hoi ka hiolo

makawalu ana mai o na kulu koko.  Hina aku la oia ihope me ke ano nawaliwali, pili iho la kona mau maka, e hoomanawanui ana i ke anu o na kulukehau e kaomi ana maluna o kona kino lahilahi, hala he mau minute o keiapupue ana ona i ke anu, aia hoi, ua lilo aku la oia iloko o ka aina @peuhane, a poina pu iho ia na haawina ehaeha i hekau iho maluna ona, Maanei e ka mea heluhelu e waiho iho kaua i ka uhaiaholo ana eku mahope o ka kaua Jenita, e hookuu aku hoi iaia e hooluolu iloko o ka lua me@ki, a e ukali hou aku hoi kaha mahope Gasia, aia aku nei la oia ihea.

 

 

 

 

HE MAU WAIHOU HOU UA HIKI MAI

AIA MA KAHI O

L.B. @ERR.

 

 

E Kuai Hoopaul@ aku ana a hiki i ka wa e hoike houia ai@@

Na lole Kal@@@ he 30 i-a i ke $1.00

  Na lole Hawai h@ no i-a i ke $1.00,

                 Na lole Keokeo  h@  15 i-a no ke $1.00,

              Na Kia@@@  he  i-a i ke $1.00,

                                                   Na Hu@@@@@oe  he  $1.00 a me $1.25 pakahi,

                                          Na Lole Falanela he 12 i-a i ke dala.

 

Ma hoopoina i ke kipa mau mai i keia Halekuai i keia @@ ka Halekuni emi hookahi wale no.

L.B.KERR.

HONOLULU A @ ANUI MOIWAHINE.

_________________________________________

 

UA HOOKO@IA.

_____

 

Ua hooko ia i keia la 7 o Novemapa, 1896, ke koho ana i na Elele o ka Hui Aloha Aina o Kipahulu no ka hele ana i Honolulu i ke Koho Peresiedena Nui no ka Hui Aloha Aina o ka Paeaina Hawaii, ma ka la 28 o Novemapa, 1896. e like me ke kauoha a ke Kakauolelo Nui Jas. K. Kaulia Esq.

He oiaio, ua kahea ia he halawai na kaae, na wahine a me keiki, a ua koho lakou ia Mose Manu a me L. K. Naholoaa i mau Elele mo lakou e hoophaa ai no ka @ooko ana i ka kauohe a ke Kakauolelo Nui o ka Hui Aloha Aina i hoopuka ia mai ai me ke nupepa KE ALOHA AINA, Helu 44, Oct. 31, aolaila, au koho pono i aluaa, a au kauoha i aka Perisenda P.M. Kaluna, a he mahalo ko'u i keia Ahahui i ka makaala o kona mau Luna, a oia keia:

P.M Kaluna, Peresidena; L.K. Naholoaa, Hope peresidena, G.W. Kauhana, Kakauolelo; Pohepohe opio, Kaahaaina opio, Sila Pupuhi, Papalima, Lui Pooaika, J.Keko, J.K, Malaihi a me Paele na Komike paipai. Na Komite wahine; Mr.s Keo Kaaimoo Mrs. Uaio Kaowili, Mrs. Kekane a me Juliana Williama.

Ma ko'u hoomapopo aku, he poe aloha aina oiaio lakou, no ka mea ua paa ko lakou manao aloha i ko lakou aina, ko lakou lahui, ko lakou aupuni a me ko lakou Moi.

Eia ka@@, au lulu dala no lakou no ko lakou mau Elele no keia huaka@hele, o na Komite wahine i hoikau ae ia maluna o lakou ka poe i hele e ohi mai ino kenikeni Aloha Aina.

Owau, ua ae au, a ua hoohiki au e lilo i lala no keia Hui Aloha Aina o Kipahulu i keia la 7 o Nov. 1896, ua lawa au ma keia, no kahi wa aku.

Me ka oiaia,

KAAUHAPAKA OPIO.

Kipahulu, Novemapa 13, 1896.

___________

AHAHUI ALOHA AINA O KIPAHULU.

___________Ma keia palapala, ke hooia aku nei au, ua koho pono ia o Mose Manu Esq. i Elele no keia Ahahui e hoo@@a ai no. Honolulu no ke Koho Peresidens ana ma ka la 28 o Novemapa, 1896.

Ke kakau nei au i ko'u inoa a ma ko'u sila i keia la 13 o Nov. 1896

P.M. KALUNA.

Peresidena o ka Ahahui Aloha Aina o Kipahulu.

 

 

KA LAAU HOOLA@@

A KAMALEI

E like me ka rula may he kue au @

mea i ekeia no na laau lapaau, oia hoi@@@

kumuokuai oia kekahi mea oi aku o ka @@

@e moa hoi i mauao nui la, i ka wa e @@@

ka loko ma na ao o ke kino, mai ka m@@@

mai e maha ai na wahi a pau. E like @@

hoopii paa, ua loaa ia'u ka LAAU HO@@@

A KAMALENA, no ka ma'i ho'i ka @@@

aku a na luau lapaau a'u i ike ai, a i hoo@@@@

hop no na ago mai like ole, Ua l@na h@@@

alakai ana o ka mano ma ka pono io @@@

pakele ai i ke ola o na mea a pau.

WILLIAM HORNE M.D.

Jansville, @@@@

Kuaiia a na poe hana laau a me ka po@@@

aku.

Benson Smith & Co,.

Apena Nm. Honolulu, @@@

_________

He mau makahiki i hala ae nei au lo@@@@

la au me kekahi mai koikoi loa, me ka h@@@@

ole, na moe au maluna o kahi moe no @@@

aole loa he mea hiki ia'u ke hana @@@

nawaliwali e hekau ana maluna o ko'u k@@@

hiki i kuu @a i hoao ai i ka LAAU HO@@@

HI A KAMALENA, a ua hooia mai @

ka lona ana mai o ka palekana, a ua lawe@@@

i laau lapaau no ka'u ohana ponoi iho, @@

na'u i ike mua ole i knoa lua, a'u e hool@@@ ne ai.

J.C. Marlow,

DECATOUR@ @@@

Kualia e ka poe kauka a me ka poe @@@

laau.

Benson Smith & Oo.,

Agena Nui, Honolulu,@@@

Iloko iho nei no o keia wa koke no, @@@

mai ho leta mai kekahi mea hana lima aka@@@

Mr. W.F. Benjamin, he Lunahoopono@@@

nupepa no ka Spectator, o Rushford Nu@@@

e olelo ana: "Ua loaa ia'u ka oluolu e h@@@

aku imua o ka akea. i ke keikie oi pookela@@@

aku, ma ka manao nui ana aku, o ka @@@

Lapaau a Kamalena, ua kupono no ia n@@@

lawe ana maloko o ka poai lakou ohana@@@

ole, ma o na kanaka l@@ paha maloko o @@@

mokuaina ponoi ihoi he mea @@loa akua k@@

no e ike ao lakou no lakou iho. O na@@@

kaahino ohana, a hanaui a ma Maina, (@@@@

kula, dala a nanahu paha), a e noho @@

ma Dexter, Iowa, ua hele mai oia i o'u @@

he mau makahiki kakaikahi a haia ae nei@@@

mamua o kona haalele ana iho i kuu home@@

kakau o kona haalele ana iho i kuu home @@@

kakau mai la oia ia'u me ka ninau mai, @@@@@

poha he kuai ia nei maanei nei, una hoi i@@@@

mea hiki, kona lawe pu ana ia mau @@@

ia. O ka laau hoola a KAMALENA @@@@@

kunu, ua hana nui ia kela iloko o na o@@@@

a ua hoole ia hoi ke ola hikiwawe ana o@@@@

k@nu, ke anu a me ka maeele.  Oka LA@@@

HUI BALM A KAMALENA, no ka ru@@

@ika, kikala hunee, hu'i iloko o ka aoao, @@@@

ka eha iloko o ka kina, o ka iaau hoola @@@@

korela, a me ka eha o ka opu a Kamalena, @@@

mea hookahi wale no e hiki ke hoopau @@@

ia ka naluea.  Ua hoohana nui ia keia @@@@

lapaau ma ka mokupuni o Iowa, a me he @@@@

la, he hapaha o kela aina i hunamahi na@@@

hana ana i keia laau lapaau.  O na kanaka@@@

loaa ia lakou ka noonoo maikai, ua hoike@@@

lakou i kekahi mau manao maikai, no ka @@@

awi ana i@aa hooia kupono no ke ola o k@@@

laau, a e hoolawa ia hoi ma na wahi a pau. @@

Ke kuai ia nei lakou maloko o na hale@@

uka a me na wahi haawi laau,

Benson Smith & Oo…

Agena Nui, ma Honolulu, Hi.

______

 

Mai loko mai o na mea a pau e pihi ana@@@

keia Laau Kumu a Kamalena, e hiki ai @@@

hilinai ia, e hoopakele ana ia i ke ola o@@@

poe mai'i. Ke Demonkara@a, Cairolhon, @@@

Kuni ia ma na hale kauka,  a me na wa @@@@

haawi laau. Denson Smith & Oo…

Agena Nui, Honolulu Hi.

_________

OLELO HOOLAHA.

I keia la i hookohu aku nei au ia Leh@@@@@

(k)  (Lana Nana no kuu aina a me na p@@@

no kai lawaia a pau, e waiho la ma No@@@

 Apana o Kona, Mokupuni o Oahu.  A @@@

@ale no ka mana e hana, a e lawelawe na @@@

mea e pili ana i ka aina i oleloia, a ua loaa i@@@

ka mana hoopii i na poe a pau e kue mai @@@

ma ko'u inoa. Hanaia i keu i a oha o N@@@ maha.

KAPIOLANI.

@@@ 5--lots dly