Ke Aloha Aina, Volume II, Number 49, 5 December 1896 — Page 2

Page PDF (950.96 KB)

This text was transcribed by:  Christine Ahia
This work is dedicated to:  to 'Imi Pono no Ka 'Aina

KE ALOHA AINA

POAONO, DEKEMAKA, @@@@

 

KE - ALOHA - AINA

 

Hoopukaia no@ ka

 

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

 

LUNAHOOPONOPONO

 

E.A. NAWAHI,

 

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, DEC. 5. 1896.

 

HE OIA MAU NO I KE ALOPALI.

 

            Eia no ke Aliiwahine Aimoku ma Kona home noho aekai ma Waikiki kahi i luakaha ai, e nanea ana i ka heenalu pueone o Kalehuawehe.  He makalapua mau no Kona ola, a pela makou e hoike aku nei imua o ka lahui, aole i loli ae ka ulumahiehie o Kona ola kino.  O ka makou no ia e kalokalo mau ae nei i ka lokomaikai o na Lani, e hoolo@hi mau loa ia aku Kona oluolu maikai.

 

AOLE I MAHAE KA UA I ALAKAI.

 

            Elike me ke kaahele ana o na ao ua ma ka ponaha lani e hoo na ana i ko lakou alahele e haule mai ai maluna o ka ili o ka honua, pe@a no na ao Naulu o na manao kuee i hoea ae ma ke kulanakauhale o Honolulu i na la i hala a nei, no na mea e pili ana i ke koho ana i Peresidena @ou no ka Ahahui Kuwaena Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina.

            O ka la 28 aku la o ka malama o Novemaba i au@ aku la, oia ka la i anoi nui ia, mai na haole noonoo maikai a ano Keonimana oiaio, a me ka lahui holookoa o Hawaii, e hoea mai ke kanaka i wae ia mamuli o ke koho ana a na Lunamakaainana Elele i ka lakou mea i makemake ai i Alakai, a i kanaka nana e pailaka aku i ka lahui, ma ke koena hana a kona mua moe aku la i ka moe kau a hooilo iloko o ke aloha nui ia e kona lahui.

            Ua hala aku la ia la me ka eehia o na hana i malama ia, a ua hoea mai hoi ka hopena o na hana iloko o ke aheahe malie o ka manao, koho a apono lokahi ia o Jas. K. Kaulia i Peresidena no na Ahahui Aloha Aina a pau a puni ka Paeaina, mamuli o ko ke Akua kokua ana mai i na hana a na Elele no ka pono o ko lakou aina hanau.

            O ke kaa ana o ka lanakila ma ka aoao o Jas. K. Kaulia, mamuli no ia o ke koho ana a ka hapanui o na Elele mai na mokupuni mai o ko Hawaii Paeaina, aole ma ke ano kipe, aole @ol ma ke ano halawai malu, e ike me ka ha@a a kekahi poe e ho@o mau ai i ke manao hoouluku o ka leh@lehu, aka, iloko no o ke aheahe malie, a imua iho la @o o he aio o ka makamaka, a o ka hala iho la no ka ia.

            Nani no ko ke Akua lokomaikai, i ka haawi ana mai i ka uhane noonoo iloko o na Elele, e koho lakou elike me ka mea a lakou i ike ai he pono, ina ua ike mua ke Akua, ua kupono e R. W. Wilikoki, i kanaka nana e noho ia kuleana, i keia la, aole o Jas. K. Kaulia, he Peresidena no ka Anahui Kuwaena Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina

            Ina ua komo moa ae kona mana iloko o na p@@wai kupaa, luliluli ole o na Elele, a hoolilo ia lakou i mea palupalu, i mea hehee wale, i mea hiki ke olelo ia, ua helelei wale mai ko lakou mau balota no ke "Kaeaea" a "Ke Aloha Aina Olalau" e pa i mai nei i keia ia.

            I keia la, aole e hiki ia Jas. K. Kaulia ke hoomokuahana i ka mea a kona mua i kukulu ai, haawi kuokoa aku oia i na pono a pau o ka Ahahui ana i hiipoi ai iloko o kona mau lima ma ke ano Keonimana oiai@, me ka ma@@opaa, e huki like no na mea e pono ai o ko laua lahui hookahi, ko laua Moiwahine hookahi, e noho nei iloko o na ehaeha o keia noho kino ana.

            Pela anei ka hana a kona hoaloha i hana ai, ua hapai ae anei ia @ ka manao Keonimana oiaio lioko o kona puuwai, e kokua aku i ka mea a ka lahui i koho ai, i Alakai, a i Kuhikuhi Puuone hou, nana e hoopiha  iho i ka makalua i hakahaka ?  Ua kakao aku anei oia elike me na rula maa mau, o ka poe maikai, e auamo like iloko o na hana e pono ai o kona aina, ma ka hooia ana aku, e loaa no kekahi mau kuhikuhi maikai e pono ai ka aina a me ka lahui mai iaia aku ? 

            Aole loa oia i hana i kekahi o keia mau mea, ma ke ano Keonimana, aka, ua holoke ae la oia ma kekahi mau wahi, me ka imi ana i ka hana a ka lahui i pau  aku la me ka maemae, i mea helelei, a okaoka liilii.

            Hoala ia ae la he mau halawai liilii o 12 @ 18 lala paha ma kona Keena hana i ka po Poakahi nei, hoolala ia iho na kumuhana ano nui i hoea mai ai oia mau halawai, hapai ia mai la ka lanakoi o ka manao, e kukulu hou i Ahahui Aloha Aina no lakou, a lakou hoi i kapa ai, ua kaa ke kanaiwakumamaiwa hapa haneri, o ka lahui mahope o ka lakou mau alakai ana.

            Ke koho nei oia i ka makani, aole ia ike i kana wahi i hele mai ai, a ua like no hoi ia me ke koho ana i na hua a aka moa e hanau ai me ka maopopo ole o kona nui, e hoolue mai ai iloko o kana punana.

            He mea @@ia na makou ho@@@@@@@ mua, a ua ike a@ makou, e @@ mai ana na k@@@ ana maluna o keia kahua @@@@ o ka imi ana i ke kanaka kupono nana'e hoopiha ia makalua.  Ua hoike aku makou imua o ko makoa lahui aloha, eia m@@ou ke hoopuai ia nei e ko makou mea enemi, me ka manao, e k@ai a make, a i ole, e umiap@aa maoli iho i kona han@, oiai oia e ola ana.

            Ua ho@a mai @a ua manawa la, a eia ua ku@ueu la, ua poh@ ae nei kona mau kukuna malalo o ka inoa hoopili wale i wahi e punihei mai ai na makamaka heluhelu o ka Paeaina holookoa mahope o kona mau mali leo ana, oia hoi ka lawena olelo, "Ke Aloha Aina Oiaio."

            Ke hoike aku nei makou imua o na makamaka heluhelu a pau, ua maopopo loa ke kahua i ku ai o na hana a keia kanaka a ka lahui i manao ai e ola ana ko lakou mau iwi, eia ka h kanaka hoalaala mau ia ina manao hookuee, a o ko kakou hopena aku, e alakai hou ia anei kakou iloko o na hoopilikia ia mai he lehulehu wale, a oiai, ua hala ia mau la o ka enaena, a ua pau hoi ko kakou alualu ana maluna o ia alahele o ka popilikia, a hookahi a kakou alahele e alualu mau nei, oia ka oi hopo ole o ka makakila.

            A maluna oia kahua paa, naueue ole, lokahi mau, i kohola ai na Elele a puni ka Paeaina, malalo o ke kuaha@a a KE ALOHA AINA,aole mawaho aku.  E hoomanao i keia, a e makaala mau.  No ka mea, aole i mahae ka Ahahui Kuwaena Aloha Aina o ko Hawaii Paeaina, eia no ia ke kupaa mau nei, ke hana nei no lakou i ka lakou hana elike me ka mana i haawi ia aku ia lakou.  Aka, o ka poe paupauaho no kai mahae, a o lakou no ia e noke mai nei i ke kupaka i ko ka lahui kuleana i kaana ia iho la no i ke alo o ka oiwi.

 

ONIPAA MAU NO KE ALOHA AINA.

 

            Elike me ke kupaa o ka lani i kahi hookahi, a o kona mau ao kaalelewa ke lele ana io a ia nei, e ahai ia ana e na aheahe makani ahiu mai ka hikina a i ke komohana, a mai ka akau hoi a ka hema, pela no KE ALOHA AINA e kupaa mau nei maluna o ke kahua i kukulu ia ai e ka mea nona ka nale a makou e noho nei, e hoomaemae nei no ka pono o na mea a pau.

            O ke aloha no i ka aina, ka lahui a me ke alii, kona kahua i puka mai ai i kinohi, i keia la, a i ka mau loa, a o ka poe a pau i ike i kona mau helehelena, ua hooia mai lakou i ke onipaa o kona kahua i ku ai, aole kapekepeke, aole luliluli wale, aole pee a huna, elike me ka hana a kekahi poe,

            A@@ @@@@@@@ @@@@@@@@ m@@ @@@@ @@@@ @ @@@@@@ lehulehu, @@ @@ @@@@ @@ @@@@ na hoopi@@@@ @@ m@@ @ @@@ @@ @@@ no @@@@@ @ @@@@ @@ @@@@@ i keia la, a m@@@@ @@@ @@ @@@@ ana pela, ua @@@@ @@@@@@ @@@ kou lahui aloha ia ma@@@ @@ kou lahui aloha ia m@@@@ @@ he mau @@@@ la @@i @@@@@@ ak@ hookahi @@@@ @@ iho @@ @@ makou, a h@@@oe a @@ @@ @@@@ @ ka poli, m@ kahi @@@ @@@@@

             Hoop@@@@@@@@ @@@@ @@ @@ makou me na @@@@@ ohohia, a makou, hoi e hoo@@@ @@ nei, onipaa KE ALOHA AINA.

            O ka makou @o @ e ka@@@@ aku nei, lawe ia ka nupepa @ana i kakoo mau i ko oukou makemake, ka nupepa hoi a @@ oukou Alakai a Kuhikuhi P@@one i hiamoe akku la i ka lep@ @ ka hoaua, aka, aole @ ko@a hala ana ma ia alahele, o @@ mea ia e nele ai he Nawahi iluna o ke kahua o ka makap@ni, aole loa pela.  Eia no he Nawahi hou, he hoola hou, e hoolanalana mau ana i ko kakou mau manao kupaa, mai nana i ka poe i lihi launa ole mai i na hana a Nawahi i kukulu ai, he poe kao ahiu lakou ao ka waonahele, a no ko lakou ike, ua mehameha a malu ke kula, ua komo mai nei lakou iloko o na pu-a kao laka, a hoomaka aku nei e alakai i kekahi poe maikai oloko o ka pu-a i poe hihiu, e hoohalike aku, elike me ko lakou ano makanahelehele, e lelele ana maluna o na ahua pohaku a me na pali kuhoho.

            Mai maliu aku ia ano poe, he poe alakai lalau lakou i ka lahui, e alakai aku ai ia kakou e hookomo ia iloko o na wahi e poino mauwale ai ko kakou mau kino, a oia ka makou e hoonaauao e aku nei i olehonua.  O ka lohe ke ola, a o ke kuli ka make.

 

LEHAU MAU KE ALOHA AINA.

 

            E like no me ka makou i hoike mau aku ai, he lehau mau ke Keena Hana o KE ALOHA AINA, pela mau no ia e piha mau ia nei a hiki i keia la, a o ka poe i iko ole i ko makou Keena Hana, ua hoomanawanui ae no lakou i ka hele e ninan@@@ i na makamaka a me na hoalohe me ka paupauaho ole o ka manao, a hiki i ko makou halawai pu ana he ma ka a he maka.

            Lulu lima pu me na manao ohohia o ke aloha, me na olelo e hiki ole ai ia makou ke poina a kau aku iluna o ka makoa mau man@o ma keia hope aku, a penei ka lakou mau olelo i makana mai ai na mako@ a l@@ mau aku;

            "Mamuli o ko makou kuhihewa, a me ka manaoia paa hoi, o oukou a pau, he mau kino @@nui la a makua@@@, elike @@ ko kekahi poe L@m@@@@@ponopono e ae, e na nupepa a me @@@@@kamaaina ai, elike @@@@@@ @@i, Poepoe. Hoke, @@@@@ @ me kekahi poe e ae @@@@@@ wale.

            @@@, ua hoopahaohao @@makou i ka ike ana malo@@ @@ nupepa e kue ana ia @@@ he kamalii, a he hiki @@ hilinai ia.

            No makou iho, ua wae a @@@@ me ke akahele loa i oukou mau manao heluhelu pili a@a i ka pono o ka la holookoa, a ua ike makou, oi aku ke koikoi o na olelo na Lunahooponopono kama k@pa hewa ia e ka poe ho@ mamua o na nupepa e ae a o@ ka Paeaina.

            "A o ua mau kamalii la @@@@ @@@ ia, o lakou na alakai i @@@ @@@ ia, a ua mana ko lakou iloko o na kihi eha o ka Pa@@@ @@, a o ka makou wale no e @@@ aku nei ia oukou, e hoo@@@  @@a aku ma ia alahele a hik@ l@ lanakila ana, mai kuemi @@, mai maka'u, e hele imua ka pono o ko kakou aina, @ @e Akua no auanei ko ou@@@ Puuhonua nana e hoopake@@@ @a oukou mau hana a pa@@@@ ka pono o ka lehulehu

            "Ua hooiaio ia mai hoi makou ike ana aku i ko ou@@@ mau helehelena, e hoomaka@@ mai ke Kapena, ka Malama @@, Hulipahu a me na luin@@@ poe opiopio wale no, a he eleu loa hoi, mamua o na @@@ makule, kaumaha ka hanu, @@@hi a ka olelo."

            O keia na olelo a na m@@@ maka a me na hoaloha mai mokunni mai, a ke hauoli nei makou ia mau olelo ma@@@ me ka hoomanao mau ana, iloko o ka hoino ia @nai, e a@ ka hanohano o ka inoa, @@ ia makou e lei nei ia ha@@@ @o mai ka waha mai o ka hulehu, aole mai a makou a@@

            O na oleloao i haawi ia na makou e hana, e kupaa wiwo ole, a e hoomau aku i ke alahele a ko makou @@@ hana ai, oia no ka makou @@@ @a nei, a e hana aku ana @@@ keia hope aku, me ke emi @@@ ole, no ka pono  o ka lehu me he mau alihikaua la, e @@ ana i ke kulana hoolulu o @@ enemi, a ke kaawale iki a@@ ua komo aku la makou @@@ wahi, a lawe pio ae la, no@@ pono o ko makou mau @@@ nana i haawi mai ia make@@ ka hana e hoopakele ia ai@@ lakou mau ola.

            Ke hooia aku nei no ho@@ hou, e kiai no makou me makaala loa, o komo ma@ Alopeka iloko o ka mala @@ n@, a hoopoino i kona @@@ l@ua maemae e luluu ana @ na o kona mau lala m@@@ o hoopoino holookoa ia h@@ malawaina mamuli oia ma@@@ @@loholona.  Nolaila, o k@@@ @ou hana pono, o ke k@@ @ku mawaho o ka mala@@@ @ pakele ai kona mau @@ @ae.