Ke Aloha Aina, Volume II, Number 50, 12 December 1896 — Page 5

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA,M POAONO, DEKEMABA 12, 1896

 

            ko @ hoao kekahi e hooma@ @ hoomokuahana i ko ka@ @ @oho oluou ana, ko kakou @ aloha pu ana, me he oha@ @okahi la, mai puni i na

            @malimali, aka e kupaa @ @ia no he uku nui e loaa ha@ ka mea hoomanawanui @ mai o na popilikia he a@ wale.

@ paha me loba; a me @ wahine hookomani, ma @ @wi ana e hookonokono h@ hoino aku i ke Akua, i oo@ koke iho, a pau ka pili@ Aka, o ke kanaka kupaa o @ loha, pane aku oia i @ mau huaolelo momi imua @ wahine, “o ka pomai@ @ale no anei ka mea e loaa @ aole o ka ino pu ke@.

            @ ka pane a ke kanaka @ hoomanawanui iloko o @ @aeha he nui, a hiki i ka @ he pomaikai ka mea e @ ana, pela no hoi ma@ hooalike ae nei i ka la@ Hawaii, hao ia ko lako @ hoonele ia ke Alii Ai@ i kona kuleana paa iluna @ nohoalii, hoohalikeia oia @ kekahi o kona mau maka@ haahaa loa e auamo pu @ kaumaha, na ehaeha o @.

            @ hoonele like ia i na mea @ ai ka noho ana, hune, @ a pilikia, aka, o, ke aloha @ aina hanau, ua paa loa ia @ kaupoku o Hanalei a i ka @ o lalo loa.  Hooma@ nui no, hoomanawanui @ no ka mea, ke hookokoke @ nei kakou i na la e hekau @ ai ka malie o ke kau, a @ @ualena mai la na ao olino@ ka manaolana iloko o ko @ mau hoopo, ua malae @ kahua hale e hiki ai i na @ @aina ke hoi aku a noho iho @ o ko lakou kuleana mua.  

            @ela makou e hoike aku nei, @ @ mahae, mai hoouluku i ka @aele, elike me ke kauoha @a ko kakou Alii Aimoku, @ malama i ka maluhia,” pela @ @ou e pono ai.

            Nolaila, i nui ke aho, hoo@ loa ia aku ka mea huna @ @hini o ka lua waiwai o He@ @ra, mai kuihe, mai puni wa@ mai hoao e kumakaia i ke @a aina a kakou i paulele ai, @pa ia mai auanei kakou he @a aina kapekepeke.  Me @ mau oleloao, e hoomanao @.

 

HE HANA PAEWAEWA.

            Ma ka po Poaono nei, ua @ ae la he haunaele ma k@ o na hale hoolimalima e @o Ona ia nei e Aliona, ma @kihi o ke Alanui Moiwahine @e Puowaina, ma ka aoao @ka, a me he mea la, o ka @a 10 paha ia o ka po, ua @ ae la kekahi mau haole @ kekahi huewai ie i piha @ ka wai o ka bia, a iloko o ka huikau me kekahi mau hapahaole elua a ekolu paha ko lakou nui, ua komo aku a keia poe iloko o ka rumi noho o kekahi poe o ua wahi la a hoala ae la i ka haunaele, oiai lakou e paina ana i ka lakou mau mea ai i hoolako ai no ko lakou pono iho.

            I keia wa, ua kipaku ia mai la lakou a pau e hele iwaho, no ka mea, aohe o lakou kuleana e komo wale mai ai iloko o ko lakou ahi me ke kumu kupono ole, a o keia ka wa i puhee aku ai o ua poe la iwaho, no ka manawa pokole wale no, a komo hou aku la no iloko, a hooulu hou ae la no i ka haunaele, a hiki i ka wa i puhi ae ai no o ua poe hoohaunaele nei i ka ulili kahea makai.

            O keia ka wa i hopu ia ai o kekahi kanaka nona ka inoa o Kumuiki, a oiai nae ka Ma kai kau lio haole e ike a e lohe ana no i keia mau hana hooulu haunaele a ke@ poe aea haukae o ka po, aole oia i hoao aku e papa, aole hoi i kekahi hana e hooki ia ai keia haunaele, a hiki i ka wa i puhi ai o kekahi o keia poe i ka ulili, a oia ka wa i komo mai ai a hopu ia keia kanaka hewa ole, ka mea nana i kipaku aku i keia poe iwaho.

            He hana paewaewa loa kela i hana ia, a ua hiki no ke huli pono ia ka oiaio o na mea a pau i hana ia ai ma keia whai, ina ia he mea e hiki ai ke loaa ka pono mawaena o na aoao elua.

 

LEDE INO KE AO.

            Elike me ka hookauhua ana o ke ao Naulu, make kaulu o ka lewa lani, pela no e hoea mai ai he mau pakaua koikoi maluna o ka ili o ka honua, me ka hikiwawe loa, aka, iloko wale no nae o ka manawa pokole, a pulelehua wale ae la no, a lilo i mea ole, ka ikaiki i kinohi, a o ka hopena he nalo loa aku.

            Pela makou e olelo nei, ua like ka Hui Hoohui Aina, i make a polopolona na iwi me ke ao Naulu e lele ino ana ma ka hanuu lani, ka pupuahulu o na hana, ua koho ia ae nei o Loio Kakina i Peresidena, ma kahi o Haki e noho hoomano mai nei make Aloalii o Wasinetona, no ke ake no e ko o ko lakou mau manao ino, maluna o kakou ka lahui Hawaii.

            No makou iho, aole loa e ko, ko lakou mau noonoo pulelehua, no ka mea, ua hookahua ia maluna o ka pakaha a me ka hao wale, ka mea a ke Akua i hoomanawanui mai ai no na makahiki ae nei i hala, a e haawi ana hoi i ka lahui i manawa no lakou e mihi ai no ko lakou puni wale mahope o na alakai ana a ka poe e noho hoomalu nei maluna o lakou.  Ua maopopo no, o ko ke Akua mana, he palena ole ia, e hiki ole ai ke hoole ia, a malia paha, eia ko ke Akua ahonui ke hookokoke mai nei i ko kakou mau ipuka, alaila, he mea maopopo loa, e anai ia ana ka poe hookiekie mai ko lakou mau kulana mai, a e pelu iho ko lakou mau kuli ilalo me kie noi ana i ke ola.

            Aka, pehea e loaa ai ke ola, no ka mea, ua pani ia mai la ka puka, a ua nele lakou i ka pono e loaa ai ia mau pomakai, a oia ka makou e olelo nei.  Ke lele ino nei ke ao, no ka mea, ua kokoke loa lakou nei i ka pilikia a @e ka piliaiku o ka manao, nolaila, keia hoala hou ana i keia hui, i nakeke na iwi i ka la, i wahi no e hoomau ia ka lakou kumuhana popopo.

            E hoole mau aku ana makou, aole loa e loaa ia mea ia lakou nei, no ka mea, he poe lakou nei i hilinai ole ia, a pela no lakou e hoonele mau ia ai a hiki i ka hopena o ka lakou mea i paakiki ai, nolila, e ko makou lahui aloha, e leha ae na maka iluna, a e nonoi aku me ka haaha, e kokua mai ia kakou ma ka Ninau o Hawaii, ka mea hoi e ola nei a hiki i keia la.

 

UA HALA O SAM KAILI.

            Ma ka la 30 o Novemaba iho nei, hora 8 p. m., ua haalele mai la i keia ola ana o Sam @ Kaili, a hoi aku @a i ka opu o ka honua, ka home mau o na mea a pau e waiho ai.  Ua hanau ia oia ma Makaalae, Hana Maui.

            Haalele oia ia Maui, a hele mai oia no Honolulu nei i ka M. H. 1852, a ua komo oia i ka oihana makai he 26 makahiki, a hiki i kona waiho ana aku i ka oihana makai i ka wa o ke aupuni Moi.

            He kamaaina oia no Kapuukolo, a he Ike ne hoi a he heahea i na makamaka.  He 58 ka nui o kona mau makahiki i keia ola ana a hala aku la ma kela aoao mau o ka honua, ua make mua kona hoapili mua oia o Mrs. Keala Kaili, a ua mare hou oia i ka wahine, ua waiho iho oia i ka wahine, ua waiho iho oia mahope nei he wahine a me na keiki, a me ka ohana e paiauma aku ana iaia ma keia aoao o ka lua.  Ua make oia ma Koiuiu, a ua lawe ia aku kona kino lepo no ka uka i Pauoa.

GEORGE K. KAUIMAKAOLE.

 

MAI PAU I KE AHI.

            Mawaena o ka hora 2 a 8 o ka po Poaono nei ua hoala ia ae la ka hiamoe o ka poe e hiamoe ana maluna o ko lakou mau wahi moe, i ka lohe ana i kekahi leo kuhea o ka pilikia iloko o keia wa kololio o ke kehau o ka wanao e pa ana:  “Pau kakou i ke ahi e!  Pau kakou i ke ahi e!!

            O keia leo kuhea e wawalo nei, ua puoho mai la ka lehulehu a ku ana iwaho, aia ke ahi ke ai la i ka holoku o Manaole, iluna o ka lanai o ka hale a oiai nae e lilo ana kekahi poe i ka nana iluna ua ike hou ia aku la ka wena ula o ke ahi, ma kekahi rumi mahope o ka hale ilalo, e pili pu ana i ke alapii, ua a ia he mau holoku no kekahi luahine, oiai keia luahine e hiamoe ana.  Mamuli o ka nui o na lima kokua, ua pakele ka hale a me ka ukana o na poe noho hale.

            O keia hale i aneane e pau i ke ahi, oia no ka hale ma ke kihi o Alanui Moiwahine me Puowaina, a no Ah Leon hoi ia wahi.  Ua paa ka hale i ke panihakahaka ia a k@ huli ia mai nei ka poe nana i lawelawe keia hana ino.

 

HUI KALEPA HOOKUONOONO HAWAII.

            Hoeueu na Oiwi o ka aina.  Kuloloia ke kahua hana.  Oni ka lae o ka I’a O’eo’e ana nei Bipi nui.  Samano i’o ula o Keomolewa.

            No kekahi mau mahina i hala ae nei na hoomakaukau a me na liuliu ana o keia Hui no kona kahua hana, a i keia wa, ua makaukau oia e hoike aku imua o ka lehulehu, he “Hawaii oe, he Hawaii au, imi ae no a loaa i Kuleloia, ke hiki aku i ka la 31 o Dekemaba o keia makahiki.”

            Ua ku ka Hui, ua pao i ke pa’i ia kona Kumukanawai a me na Kanawai, ua koho ia na Luna Nui no keia makahiki e nee nei, a ke alu nei ka pule ia Hakalau i kona mau lala no ka hoahu ana i ko lakou mau waihona hookuonoono iloko o ka Hui.

            O ka hana a keia Hui, oia ke kuai ana i na i’a maka, i’a maloo, bipi, samano a me na waiwai like e ae a pau e ono ai, a ma ka Makeke ma Kuloloia e lawelawe ia ai na hana a pau.

            Ke ku makaukau nei keia Hui e hookipa mai i kona mau hoa oiwi ponoi, aole ma ka heluna i mau haheri wale no, aka, i mau tausani.

            O ka lu ana i ka oukou mau kenikeni ma ka Makeke o keia Hui, ke lilo oukou he mau lala, ua hoihoi ia mai he hanu hou iloko o ko oukou mau kino no na la mamua aku.

            Nolaila, ke poloai ia aku nei na hoa oiwi ponoi, “E naue i ke ola, e hoomahui ma na hana hookuonoono.”  E ui, e ninau, a e kipa ae ma ka halehalawai mau ma Kapalama, a e lilo no oukou i mau lala no keia Hui.

 

ULU KA HAUNAELE MA LEAHI

            Maka Poaono iho nei, ua laulaha ae na lono e pili ana no ko Arthur Fitzgerald pepehi ana ia Stone, ka Luna Paahao i hoouna pu ia ai ma ia huakai a na Paahao, ma ke Alanui malalo iho o Leahi, ia kakahiaka no.

            O kahi moolelo pokole i loaa mai ia makou, oia no keia:

            O keia Fitzgerald, oia no ka mea nana i kipoka ka uha o ka Makai Kiu Pake, aole i loihi na la i hala ae nei,k no ka imi ana i ka mea nana i aihue ke dala o ke kaa hapaumi, he puahao hakihaki mau oia i na rula, a pela no i hoea mai ai keia uluaoa ana ka Poaono mawaho o Leahi.

            Ua hoike ae ka Luna Paahao nui i kona @, a penei e hoomaopopo ia ai.

            “O Fitzgerald, wahi ana, ua oi aku mamua o eha mahina kona nohe ana iloko o ka halepaahao, a ua hoopaa mau ia oia iloko o ka rumi pouli, no na manawa like ole, no ka aheki i na rula o ka halepaahao, a ua hooulu mau oia i ka pilikia i na wa a pau.

            Ma ka Poaono nei, mahope iho o ko ka Luna puhi ana i kane ulili, no ka hoike ana aku no ka hoomaka ana i ka lakou hana, aia hoi e Fitzgerald me ke kaa huila baro, i piha i ke lepo, no ka halihali ana i kekahi wahi e hoopiha ia ai i ke lepo.

            Mamuli o keia kumu, ua ulu ae la he hakaka mawaena ona a me kekai paahao, a mamuli o ka uwao ana a Stone, ua pau wale, aka, ua holo aku la oia i kahi o ke Kuke e hana ana, a lawe mai la he koi, a me ia mea oia i hoeha ko ai i ka Luna, aka ua pakele no nae e ola, mamuli o ko ke Kuke uwao ana i keia hana ino.

            Ua hopu ia oia a nakiikii ia i ke kaula, a ua hoihoi ia mai oia no ka halepaahao@ a pela pu no hoi me ka Luna Paahao i hoeha ia, ua hoihoi ia oia no ka halemai o loko o ka halepaahao.

 

NUI KA INO MA MAUI HIKINA.

            Ma ke ana mai a ka mokuahi Likelike i loaa mai ai kekahi mau lono ai Maui no kekahi ino nui i pahola ae ma Maui Hikina, ma ka po o ka Poalima o kela pule aku nei, a me ka ili ana o ka mokupea Lurline.

            Mawaena o ka hora i o a me ka @ o ka po Poalima nei, na puhi mai, ia ka makani me ka ikaika mai ka moana mai, a oiai, ka mokup@ Lurline e ku ana ma ke awa o Kahului me ka manao mua ole e halawai ana oia me kekahi ulia pakalaki.

            Ua hoomau mai ka pa ana o na kikiao makani me ka ikaika, a iloko oia wa i moku ae ai ke kaulahao i hoopaa ia ai i ka mouo, a kaualako ia aku la hoi ua moku la no uka o ka aina, ua kau loa aku oia i kula.

            Ua holo aku ke pailata iluna o ka moku poino, no ka hoopakele ana i ka moku, aka, o kana mau hoaa ana a pau no ka palekana, aole ia i hookoia.

            Ma ka hora 0:30 o ke kakahiaka Poaono, ua hiki mai la ka mokuahi Likelike i ke awa o Kahului, a mahope o ka ae ana o ke kapena o ka mokupea poino i$5,000 ka uku no ka hoopakele ana i kona moku, ua hoomaka ka mokuahi Likelike e huki iaia no waho o kahi hohonu o ka moana, aka, aole nae ia i nee aku, nolaila, ua kiola ia kekani mau tona pohaku balaki.

            Ua hoomaka hou ka Likelike e huki i ua @oku ia, a ma ka hora 1:30 o ka wanaao la Sabati, ua hemo mai laoia, ma ka hora 7 o ke kakahiaka la Sabati, ua hoomaka ia ka hookomo heu ana i 50 tona pohaku, a i ka hora @ o ke awakea i haalele aku ai ka @ LIkelike i ke awa o Kahului me ke kolo pu mai i ka moku poino no Honolulu nei.

            A ma ka wanaao Poakahi i hoea mai ai laua i ke awa @ o Kou nei me ka palekana.  He mau poino  @ kai loaa iaia.