Ke Aloha Aina, Volume II, Number 50, 12 December 1896 — Page 8

Page PDF (875.41 KB)

This text was transcribed by:  Shawna Alapa'i
This work is dedicated to:  Benedict Kong, Great Grandpa

KE ALOHA AINA

 

WAIPUILANI

 

I aloha ia no Waipuilani,

ka hale hulahula helu ekahi,

Nana i hoomaka puni ke kaona,

Onaona na pua ke ike aku,

Pane mai e ka leo a o Kilimana,

E uleu oukou e na boys,

Hoolohe pono i ka leo o ka pila,

Kuiliana ia mai me na lady,

Ua eha na maka ke ike mai,

Ua ku i ka @i rhs ks msnso,

Haina ia mai ana ka puana,

O ka hale hulahula Waipuilani

            Hakuia e

                        J.K.B. Kalaniauki

 

HE MOOLELO HOONANEA

NO KE

Kaikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane

 

A ME

Ka Ui Madelina

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

            Me ka malie, papani aku la ua mau opio la i ka puka, a e like hoi me ke ano mau o na hoolauna ana o ka wa mua loa, oia ka wa a ua kaikamahine la i pane aku ai i ka moi opio me keia mau olelo:

            O keia kahi a’u i koho ai, i wah@ no ko’u pauku kiao e hooluolu ai o keia koena no, e like me ka’u i hoohiki paa ai, e imi au i kou wahi e moe ai a hiki i ka loaa ana la ona keia a’u e ike la.

            Nolaila, o keia kahi a’u i hoolaa mai nei, i wahi no’u e hooluolu ai, ke pono ia i kou manao malalo o keia: Ma kou wahi e moe ai i keia po, malaila au e hooluolu ai, iloko o kou poli, e hookuleana ana hoi i ko’u sila nui maluna o kou kino, no keia wa, a no ka wa mau loa aku hoi.

            O keia mau olelo a ua kaikamahine @, ua lilo ia he mau olelo maemae ia ua o na maka o ka noi ipio, a pela iho la i komo aku laua iloko o na puili pumehana ana a ka manao e hakukoi ana mawaena o laua.

            Ia wa, ua komo aku ia laua a elua iloko o na lealea o ko laua mau pauku kino, e hoike ana i ka ono o ka laau iwaena o ke kihapai i hunakele ia, a i ko laua wa i komo pono aku ai i na ai a ka lua, ua ike ile aku la kou mea kakau i ko laua mamamake ana i ko anu, oiai laua iloko o na minute hope loa no ka hooko ana i na koiikoi a ka makemake.

            Ua hala aku la na anuu mua o kona li’a ana, oiai, ua kau pono iho ia oia maluna o kaupo@@ o Hanalei, a hookahi wale no mea ana i koe, e nonoi aku i ko ka maoi opio manao no ko laua hoohui ia ma ka berita maemae o ka mare.

            O na kipona loihi o ka po, ua like iho la ia ia laua a elua i mea pokole loa, oiai laua e uahiaholo ana ma na kamakamailio ana e pili ana ia laua iho, no keia ani o ko laua hoohuiia ana.

            A’oiai hoi, he mea mau ia i ka hookui ana o na opio hou i kahi hookahi, pela hoi kakou e ike nei ia laua nei elua e hakoko ana me na minute mua loa o ko laua hoonanea ia ana me na laau hua ai ono loa o ke kihapai laahia o @, kahi a laua i pono a me ka hewa.

            A oiai hoi, na poe ae la kanawai a ke @, ua uhau puaa ka hewa ia imua o ka heiau kapu, ua lilo aku la ua mau minute i wa no laua e kamailio ai no ko kaua hoo@ni keke ia iloko o ka berita maemae o ka mare.

            A mamuli hoi o ko laua mau manao po@@@ iho, ua hooholo iho ia laua, he elua pule mai ia wa aku, alaila, homo aku laua iloko o ke ano maemae o ka noho ana kane a wahine ana e like me ke ano mau o keia noho ana kino.

            Aole no hoi laua i haawi i manawa no laua e hooluolu ai i manawa no laua e hooluolu ai i ko laua mau kino, a hiki i ke ao ana, no ka mea o na kuka kamailio ana, e lilo ana ia he @ @ ka po e ala ai me ka maluhiluhi ole, e like me keia mau opio elua a kakou e ike ae la, aohe loa o ka po i ke ala ia.

            I ka wehewehe ana mai o kaiao, ua hele koke aku la ka moi opio maloko o kona keena oihana, a malalo o kana kauoha, ua hoouna koke aku la oia i kekahi elele, e kii koke aku i kona Puuku a me kona Aha Kohina, a me kona Ahakukamalu, e hoea koke mai iloko oia mau minute, malalo o kana kauoha alii.

            E like ma ke ano mau, ua lawe ia na kauoha i ka waipakole loa, iloko oia mau minute ponipono o ke kakahiaka nui, ua hoea mai la na mea a pau i makemake ia malalo o ke kauoha alii.

            Ua hoopahaohao nui ia no hoi ko lakou manao, mamuli o keia kauoha @ nui o keia kakahiaka, a oiai hoi lakou a pau e hune ana pela, oia no ka wa o ka moi opio i pane mai ai, penei:

            Ua kauoha ia aku oukou a pau e akoakoa mai i keia kakahiaka, no ko’u waiho ana aku i kekahi kumunana ano nui e pomaikai ai ko’u aupuni ma keia hope aku.

            Aole no paha oukou e puiwa ana, ua lohe aku oukou i ka mea a ko’u puuwai i manao ai e hana aku no ka pono o ka aina a me ko’u lahui aloha, aka, malalo o na rula maa mau, ua waiho aku au i keia hana ano nui iloko o ka pono o ko oukou mau lima, me ko’u manao e apono mai ana no oukou me ka lokahi, a i mea hoi e ala ole mai ai ko oukou mau manao kuee, pela au i kahea aku ai ia oukou.

            Oia hoi, ua makemake au e hoohui ia me ke kaikamahine alii o Denemaka iloko o ka berita maemae o ka mare, a oiai hoi, ua oi aku ka pono no’u e noho kokoolua mamua o keia noho hookahi ana.

            O keia mau olelo a ke alii opio i waiho aku ai imua o kona Aha Kuka, oia ka lakou a pau i hoike mai ai me ka lokahi, e kokua ana i ka manao o ko lakou haku moi opio, no ka mare ana i ka wahine.

            Iloko no hoi o keia wa, ua loaa ka wa kupono e hooko ia ai o keia hana iloko wale no o elua pule mai ia wa kau a hooko ia na hana o ka mare maluna o laua.

             I ka pau ana o na hana kuke a kona ahakukamalu, na Kuhina a me kona Puuku, ua hoike koke ia aku la ka lohe ma na wahi a pau o Pelekane a me kona mau Panalaau a puni, mo ka wa e mare ai o ka moi opio i ka wahine, e like me kona makemake a me kona mau hoa kuka pu hoi.

            Iloko wale no o na la pokole, ua @ @ @ la ke kulanakauhale nui o Ladana ma na Luna Aupuni hei mai leta a me keia wahi mai e loaa mau Punalaau, a pela pu hoi me kona mau makaainana e noho ana malalo o kana hoomalu ana.

             I ka hiki ana mai ia la, ua kauluwela ke kulanakauhale i ke ahi o na mea ai no na hookipa ana mai i ka lehulehu, a ua hoi ke kulanakauhale ua hele a le@ Kohala i ka puku na kauoha.

            H@@m@a oiaio no paha, @ la nui ia no ke aupuni liona, no ka mea, o ka la ia o ko lakou moi opio e hekau ai ka heleuana o kona noho mehameha ana, e like me ke ano mau o kekahi poe opio e noho ana malalo o ka malu o kona mau makua.

            I ka hookokoke loa ana mai i na minute e ku aka ai na mau opio la imua o ke kuahu laahia o ka Mea Mana Loa, oia hoi na mea a pau e @ ana no ka halepule, kahi hoi e hoohui ia ai ko laua mau kino iloko o ke kaula gula o ka noho ana ohana hookahi, ka mea hoi a ka moi opio i upu ai e loaa mai ka hua nani mailoko mai o ko laua puha@@.

            He la nui ulumahiehie keia no ke kulanakauhale o Ladana, ke hele la mai ka poe ikaika a ka poe hanauea, e kaupe ana me ke kookoo ma ko lakou mau lima.

            O ka hale pule kahi e hooheui ia ai o ua mau opua la, ua hele a lehau koha mau paia, a ina paha o kakou kekahi malaila i ua la ala, aole no e hele ko kakou komo ou iloko o ke ohohia, no ka mea, ua hele ke kulanakauhale a piha i na kanaka.

            I ka hiki ana mai i na minute hop loa e ku aku ai o na mau moi opio la imua o ke kuahu laa o ka Mea Mana Loa, no ka hoohui ana ia laua i hookani, oia ka wa o ka papa himeni i haawi mai ai i ke mele lahui, a oia no hoie ka wa o ke anaina i ku ae ai iluna no ke kakoo ana aku i na hana a ke kahunapule e lawelawe ana.

            He anoano a eehia na hana e lawelawe ia aua, e like me ke kapukapu alii o ua mau moi opio la e hoohui ia nei, a i ka pau ana o na hana maloko o ka hale pule, ua pahola ia mai la kekahi mau papaaina nui, e lawa pono ai o ka poe i hiki aku malaila, a ua haupa iho na mea a pau i na kohi kelekele a ka puukolu, a ua inu hoi a kena.

 

OLELO HOALOHALOHA

 

O makou na wahi aloha aina kakaikahi e noho nei ma ka apana o Kalihi uka nei, ma o ko makou komite la mamuli o ka ili ana iho o keia lono kaumaha a luuluu no hoi, i ka hala ana aku o kau mea aloha he kane, a huna aku la i ke ala polikua a Kane, a waiho iho ia oe a me na lei he mau kaiki i hoohele ia i ka maku ole, aloha no, aloha ia leo, “I ke Alii, e nana i na keiki makua ole a kau kauwa nei.”

            E lili lehua i Hopoe,

            E popohe mai la i ke pili,

            E pili ke aloha me oe,

            Me ka ua kilihune o uka

HE KANAENAE NO JOSEPH HAWAHI.

Kahiko ka nani i Halai,

Ku kilakila i Puuhonu,

Nuhou kamahao keia,

Maluna aku o Hawaii,

I ike na kini a pau,

Na lehulehu o ka aina,

 

 

 

HE MAU WAIWAI HOU UA HIKI M@

AIA MAKAHI O

I@ H. KERR

 

            E Kuai Hoop@ul@ aku loa a hiki i ka wa e hoike houia @

Na Lole Kala@ he 30 i-a i ke $1.00

Na Lole Hauliuli he 20 i-a i ke $1.00

Na Lole Keokeo he 15 i-a ke $1.00

Na Kiaaina he 16 i-a i ke $1.00

Na Hailimoe 90 iniha laula he 18 keneta o @

Na Uhimoe he $1.00 a me $1.25 pakahi, @

Na Lole Falanela he 12 i-a i ke dala

Ma hoopoina i ke kipa mau ami i keia Halekuai i ke @ ka Halekuai emi hookahi wale no.

                        L.B. KERR

HONOLULU ALANUI MOIWAHINE

 

E ke one wali o Ohel@,

Eia mai ko milimali,

E ka wai o Waiolama,

Malama ia ko pulapula,

E ka hale hope o Haili,

Eia mai o Nawahi,

E ka uluwehi o Homelani,

Eia mai ka hoku loa,

Nana i keapuni ka honua,

 A hiki i ka aina pua,

Ipuka gala o Kaleponi,

Hau hookuokoa i ka ili,

Ili iho nei e ka luuluu,

Maluna hoi o ka lahui,

E paa nei o ka manao,

Ma ke aloha i ka aina,

Ke aloha i ka Moi,

Me ka Noho Kalaunu o Liliu,

Hea aku no o mai oe,

Nawahiokalaniopuu ua hala

 

      Me keia wahi kanaenae makou e komo pu aku nei me oe e Mrs. Emma Aima Nawahi a me na keiki i hoohele ia i ka maku ole, ke komo pu aku nei makou me oukou i loko o ka luuluu a me ke aloha @aumak@@ a e komo pu aku ana makou iloko o na enaena me ka ohana o ka mea i haalele mai ia kakou, aka, i kulike ai hoi me na olelo o ka Baibala, Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku, e Hoomaikai ia ke Akua ma na Lani.

      Ke noi ae nei makou i ke Akua Man Loa, e malama mai i ka wahine i hoonele ia i ka papa, @ ka Inoa o na Lani, Amene.  Nolaila, e paa i ke aloha aina a hiki i ka manawa hope loa e like me ko kakou mua i hele aku la.

Aloha no.

      Ma o ko makou mau Komite la,

                                                     S. Kauluwehi.

                                                     Mokina

                                                     Keakahiwa

      Komite:}                             Nawahie

                                                     Nahuina

                                                     Kalama

                                                     Kalola

Kalihiuka, Dekemaba, 1, 1896

 

HOOKAHI TAUSANI APANA AI NA MA KAPIOLANI PAKA, NO KEKUAI ANA

AIA NO HE 1000 A OI AKU APANA

 Aina, 50 kapuai la@la a he 100 kapuai loa, mauka iho o Kapiolani Paka, e pili ana me na pahale o M@. C. Brown, H.J. Noho, Tom Hollinger a me kekahi poe e ae.

      E kuai ia aku ana @ mau Ahana A@ me ka eeai loa i ike oleia ma Honolulu nei mamua aku nei, a mahope mai hoi o ke Alii i Nohoalii ai o Kauikeaouli Kalokomaikai Kamehameha III.

      E hoomoeia ana ka Wai i ka wa o makou kau ai ka poe kuai mai e kukulu i ka Hale.

      O ke kumukai o na Apana Alii ma ke @ no ka Apana a @ aku a hiki i ka $50.  Aole wa maikai e ai e loaa na @.  E ae ia no ma ka uka liilii.

      No na mea i hoe e ninau ae ia

                                                     W.C. Acmi $ Co.

      Na Boroka o na Waiwai P@

Honolulu, Nov. 15, 1896

                                                     dec 1-@

 

KA LAAU HOOL@

A KAMAL@

 

      E like ma ka rula mau, he kue @ mea i ikeia no na laau lapaau, oia @@@@ukuai oia kekahi mea @ aku o @

oe @oa hoi i mauao i oi ia, i ka wa @ ke koko ma na aa o ke kino, mai ka @mai e maha ai na wahi a pau.  E li@ hoopili aaa, ua loaa ia’u ka LAAU @ A KAMALENA, no ka ma’i hai aku o na laau lapaau a’u i ike ai, a i @ hoi no na ano mai like ole.  Ua loa @ alakai ana o ka manao ma ka pono pakele ai i ke ola o na mea a pau.

                                                     William Horne, M.@

                                                            Jansville

Kuaiia e na poe hana laau a me ka @ aku.

                                                            Benson Smith & Co.

                                                            A@ena Nui, Honolulu

 

      He mau makahiki i hala ae nei, a @ a au me kekahi mai keiki@ me @ ole, ua moe au maluna o kahi moe n@

aole loa he mea hiki ia o ke hana,

nawaliwali e hekau ana maluna o ke @ hiki i kuu ma i hoao ai i ka LAAU @ HI A KAMALENA, a ua hooiamai ka loaa ana mai o ka pelekane a ua l@ laau lapaau @ @ @ ponoi @

na’u i ike ae ai.

                                                     @

                                                     @

Kuana e ka@ @ ka po@ nau.

                                                     BENSON SMITH & CO.

                                                     @ @ @

Iloko iho ae @ @ @ @ mai he leta @ ke @ @ @ @ @

Mr. W.F. Benjamin,  @ Lanahoo@ nupepa no ka Sp@ @ e olelo ana: “Ua mai @ @ @ aku imua o ke akea, i ke kiekie i p@ aku, ma ka manao nui ana aku, o Lapaau o Kamalena, ua kupono no ia lawe ana maloko o ka poai o kou @

ole, ma o na kanaka e paha maloko mokuaina ponoi @ he mea@ a@

no e ike no lakou no @ kuahine ohana, a hana @ @ Main@@ula, dala a nanaho @ a e noho ma Dexter, @ @ @ @ @ he mau makahiki ka@@ka@@ i hala @ mamua o kona haalele ana moi k@@ @ kakau mai la oia ia’u me ka ninau paha ke kuai ia nei maanei nei, ina @ mea hiki, kona @ e pu ana ia @ ia. O ka laau hoola a KAMALENA kuau, na hana nui ia kela iloko o @ a ua hooia ia hoi ke ola hikiwawe @ @, ke ano a me ka m@.  O @ HUI BALM A KAMALENA, no @ @ika, kikala hanee, hu’i iloko o ka @ ka eha iloko o ke kino, o ka laau @ honela, a me ka eha o ka opu a Kama@

mea hookahi wale no e hiki ke @ a ka naluea.  Ua hoohana mai ia @

lapaau ma ka mokupuni o Iowa, a me @ ia, he hapaha o kela aina i huli@ kana ana i keia laau lapaau.  O na @ loaa ia lakou ka noonoo maikai, ua lakou i kekahi mau manao maikai, @ awi ana inoa hooia kupono no ke o@ laau, a e hoolawa ia hoi ma na wahi a @.

      Ke kuai ia nei lakou maloko o na @ uka a me na wahi haawi laau.

                                                     Benson Smith & Co.

                                                     Agena Naui, Ma Honolulu

 

      Mai loko mai o na mea a pau e @ keia Laau Kuau a Kamalena, e @ @ i , e hoopakele ana ia i ke @

poe ma’i.  Ke Demoharatam , Ca@

      Kuai ia me an hale kauka, a me @ haawi laau.

                                                     Benson Smith & Co.

                                                     Agena Nui, Honolulu

 

OLELO HOOLAHA

 

      E ike auanei na mea a pau @ @ Lawaia o Kahala a me ka Pa @ @ mai ia’u ma ka hoolimalima hookoku aku au ia Akana K@ ka mama @ a pau, a hoopu @ ke Kanawai.

                                                     J. A@

Honolulu, Dec. 7, 1896

dec 7 -  @ dly