Ke Aloha Aina, Volume II, Number 51, 19 December 1896 — Page 8

Page PDF (880.06 KB)

This text was transcribed by:  Ululani Victor
This work is dedicated to:  George Pahio Victor

KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 19, 1896.

 

HE MOOLELO HOONANEA

NO KE

Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

A ME

Ka Ui Madelina.

 

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

            A i ka pau ana o ka ai ana a na mea a pau, ua waiho mai la ka moi opio he kuahaua imua o ke anaina o kona mau makaainana a me na poe a pau i hiki aku malaila ia la, a oia keia:

            Ke kuahau aku nei au imua o keia anaina kukaokoa e hookuu lanakila ia na pa h@ @ n@ ko @ kahi@ p@ a P@ kala ia lakou ma na ano a nani, a @ele lanakila lakou.

            Ua lilo keia kuahaua a ka moi opio i mea e kaao nui ia ai iloko o ka lehelehe o kona mau makaainana, a ina no paha pela iho nei o Peresidena Dole i hana ai i na pio aloha aina a pau, huikala aku i ka lakou mau mea a pau i hana ai no ka pono o ko lakou aina, aohe mea nani okoa a koe aku, a ola no hoi ka noho ana i na pela ka hana ana.

            Na keia hana maikai a ko lakou moi opio i hooi loa aku i ko lakou aloha a me ka makee nui nona, a o na poe naau keemoe i na la aku mamua nona, ua helelei aku ia mau manao a pau mailoko aku o ko lakou mau naau.

            O ka noho ana o ka aina iloko oia mau la, ua hoike mai oia i ka moekahi o na hana ma na ano a pau, a ua lilo hoi ia he mea e hookupaa ia ai ka maluhia a puni ka aina.

            I ka pau ana ae o na la hauoli o ka noho ana, no ka malama ana i ka hanohano o ko lakou moi opio, ua hoi iho la ka noho ana a e like me ke ano mau e haawi ana i na kauoha e like me ka mea mau.

            I ka hala ana ae o ka mahina hookahi o ko na alii opio noho ana iloo o ka berita maemae o ka mare, aia hoi, ua hookauhua mai la na haawina o ka hapai keiki ana maluna o ka Moiwahine a ua hoiloli mai la na helehelena e hoano e ana i ka noonoo maikai o ke Aliiwahine.

            I kekahi la, oiai laua e noho kokoolua ana, o laua wale no, ua pane aku la ke aliiwahine i kana kane i keia mau huaolelo penei:

            O ka piha ana keia o ka mahina hookahi o ko kaua noho pu ana he kane a he wahine, a ua hookamaaina iho hoi i ke ano o ka noho ana o ke kane a me ka wahine, ke manao nei au halawai mai kaua me na pomaikai o keia noho kino ana.

            Oia hoi, ua hookau mai maluna o'u na haawina o ka loaa ana he hua makamae mailoko mai o ko kaua mau puhaka, ka mea hoi au e ke alii i upu ai e loaa ona hooilina nana e malama i ke kalaua o kou aupuni e ke alii.

            A ina io, ua haawi mai ka nani o Alahe i hua maemae iloko o ko kaua mau puhaka, alaila, ke hauoli nei au i ka hoike aku ia oe, ua ola ko kaua mau la opio, ma o ka hanau ia ana mai oia mea nani na kaua e hiipoi aku, aole ma ke ano he mea koho wale aku, aka, ma ka ike a'u i lohe ai mai ko'u mau makua mai.

            O keia mau olelo a ke aliiwahine i hoike aku ai imua o ka moi opio, ua lilo ia i mea hauoli loa i kona manao, a oia kana i pane mai ai:

            O kou hoike ana i ua mea e pili ana i ka mea a kaua i kuko like ai, he hoike ana mai ia i ka hooko ia o ka kaua mau leo nonoi iluna.

            I ke kokoke ana aku o na la e hookokohi mai ai o ka ehaeha o ka hanau keiki maluna o ke aliiwahine, ua hoike mai la na ao opua i ko lakou mau helehelena hookalakupua maluna o ka lewa lani, e hoike mai ana, o ka opuu lani alii e makaukau nei e hoopuka ia mai i ke ao malamalama he alii aimoku mao@@ @@ ma na ano a pau @na o kona @@@ @a.

            Oiai na @@@te e @@ ehaeha hanau keiki maluna o ke aliiwahine, aia hoi ka moi opio a me kona ahakukamalu e noonoo ana no na mea e pili ana i ka pono o kona lahuikanaka.

            Oiai no ka wa i hoea koke mai ai o ka elele a hoike mai la imua o ka moi, ua hanau ke aliiwahine i ke keiki, a oiai hoi, aole i maopopo i ka elele ke ano o ke keiki i hanau ai, nolaila, aole e hiki i ka elele ke hoike pono aku i ke keiki a ke alii i hanau ai.

            Ua hoohikilele ia ka manao o na hoa o ka Ahakukamalu i ko lakou wa i lohe ai i na olelo a ka elele, a ua hiki ole hoi ia lakou a pau ke noonoo, heaha la ka lakou hana pono e lawelawe ai iloko oia mau sekona o ka pihoihoi.

            Nolaila, ua hoopane ia na hana o ka ahakukamalu, e like me ke noi a kekahi hoa, a pela i hoopau koke ia ai na hana e pili ana i ko ke aupuni mau hana ponoi.

            I ka wa i komo aku ai o ka moi ma ka rumi o kana wahine e moe ana, ua kukuli iho la oia ma ka aoao o ka moe a me ka huaolelo i hoopiha ia i ka ilihia o ka hauoli, ua pane aku la oia i kana Aliiwahine me keia mau huaolelo:

            Ano, eia kaua iloko o na minute mua loa o ka noho hauoli ana, no ka mea o na upu a me na lia ana o na la i hala, ua hookoia ia i keia manawa a ma ka inoa o na Mana Lani, ke noi ae nei au e haawi ia ke ola maikai maluna o ka opuu makamae i loaa mai loko mai o ko kaua poli.

            O keia mau oleo, ua lilo ia he mau olelo e makia ai i kana mea i hoike ak ai, a me ia ano hoi i komo aku ai na hoomanao ana iloko o ka puuwai o ke aliiwahine, no ka laua mau olelo hoopaa mua loa, oiai na la mua loa o ko laua hoau ana ae ma ka berita maemae o ka mare.

            I ka pau ana o ka laua mau kuka olelo ana, ua haalele iho la oia i ka rumi e moe ana o ke aliiwahine, a komo aku la oia e nana pono i ke ano o ke keikialii, e lawelawe ia ana malalo o ka malama ana a na kahu hanai.

            Ua hoohikilele ia ka manao o ke alii i kona wa i kiei iho ai maluna o na helehelena o ke keiki opio e moe ae ana, a aia hoi kona mau hiona mohaha e waiho kahela ae ana imua o kona mau onohi maka e nana pono nei, me na manao i hoolawa ia i ka makemake no ka mea ana i noi ai.

            No keia ikemaka ana iho la o ka moi opio i ka hua i loaa mai, mailoko mai o ko laua puhaka, ua ulu ae la ka manao iloko ona e hoike aku i kona olelo kuahaua @@@ no ka pono o kona nohoalii a oia kona wa i hoi aku ai ma loko o kona rumi kuka, a huipu aku la oia me kona Puuku e kali ana no ka manao ana paha he hana kekahi a kona Haku Moi nona.

            Me ka leo i hoopaha ia i ka hauoli, ua pane aku la oia i kona Puuku penei:  Ano, ua loaa ia'u ka manawa kupono e hoike hou aku ai imua o ko'u lahuikanaka, no kekahi hana nui a'u i manao ai, e hana ia.

            Oia hoi, ua makemake au ia oe, e hoouna aku i na Elele a puni ka aina, he ekolu mahina mai keia la aku, alaila e bapetema ia ke alii opio iloko o ka oihana ho@@e@@e @@a ekalesia, oia @@, aole @@ @ ma na wahi a pau @@@ @@@ @@@ ana, e like me ke koikoi o ke kanawai o ka aina.

            Ma keia, ke kukala, hookuu, a hoopau loa aku nei au i ko lakou noho pio ana maloko o na halepaahao o ko'u aupuni, no ka lua o ka manawa, no ka hanohano o ka Hooilina alii o ke aupuni o Pelekane.

            E hoike hou aku oe malalo o ka'u kuahaua pili aupuni, e hookaawale ia aku ana i mau home noho no ka poe ilihune a nele, a e loaa ana ia lakou na pono o ka noho kuokoa ana.

            E hoika aku oe i keia kuahaua elua ma ka inoa o ka moi opio o Pelekane, me ka hoopaa pu iho i ke Sila o ko'u aupuni.

            O keia mau olelo a pau a ke alii opio i kamailio aku ai, oia ka kona Puuku i hooko koke aku ai me ka hakalia ole, a e ahai ana hoi na elele me ka hikiwawe loa ma na wahi a pau a puni ka aina.

            O ka hoea hou ana aku o keia kuahaua elua a ka moi opio imua o kona mau makaainana, ua lilo ia i mea i hoouluku ai i ka manao o kona mau hoa alii aimoku, a ua komo mai la hoi ke anu maeele o ka hopohopo maluna o ko lakou mau puuwai pakahi.

            No ka mea, o keia hana a ke alii aimoku o Pelekane, aole ia he mau hana e nele ai ka ulu mai o na manao hoohaunaele mai ka puuwai o ko lakou mau makaainana.

            Nolaila, ua ulu ae la ka manao iloko o kekahi mau alii o kekahi mau aupuni e aku, e ku lakou e luku a lawe pio mai i ka moi opio o Pelekane, i paahao na lakou.

            Aole no hoi o na makaainana wale no ka ka moi i malama ai, aka, ua malama pu no oia me kona mau alii hanau o ka aina, a ua haawi aku i na kuleana a pau o ko lakou mau makua iloko o ko lakou mau lima, a na ia mea i kinai oa i na manao ahiu o ka huwahuwa iloko o ko lakou mau puuwai.

            A i ka nana aku, ua lawa ka aina malalo o ko na makaainana malama ana, a ua hiki ole i ka mana o kekahi aupuni o waho ke aa mai e komo iloko o na pohai o Pelekane me ka manao e kailiku ae i na mea a pau, mailoko aku o ka lima o ka moi opio o ka aina, nona ke kahiko ia, aole e napoo ka la ma kona mau palena.

 

KE MAU NA MEA HOU UA HIKI MAI

@@@AKAHI O

L. B. KERR.

E Kuai Hoop@@@@ a hiki i ka wa e hoike @

Na Lole Kai@@@ i ke $1.00

Na Lole Ha@@@ i ke $1.00

Na Lole Keokeo he @ i-a no ke $1.00,

Na Kinamu he 16 i-a i ke $1.00,

Na Haliimoe pu liliha laula he 18 keneta o k@

Na Uhimoe he $1.00 a me $1.25 pakahi,

Na Lole Falanela he 12 i-a i ke dala.

Ma hoopoina i ke kipa mau mai i keia Hui kuai i keia @ ka Halekuai emi hookahi wale no.

            L. B. KERR.

            HONOLULU ALANUI MOIWAHINE.

 

O KE ALII WALE NO KA'U MAKEMAKE, O KA @UHI O MAUA ME IA NEI, UA IKE A-HA-O-E.

            I ka nupepa KE ALOHA AINA, ka milimili, a o ka lei alii  a ka lahui;

            Aloha oe:

            Ma kou he u puka ia o ka la 14 o Dec., i ike iho ai au i kekahi ninau a ka lahui oiwi, ma o'u nei, e ui mai ana ia'u no na Opuu Rose a ka lahui no ko lakou hoi hou i ke ehu me he Moi ala, "Bana Pigi."

            "Ae.  He ui, he ninau.  Ka hua i ka umauma la, haina ia ae i ke akea."  No'u iho, a ma ko'u kulana hope alakai no ka Puali Puhi Ohe a ka lahui Hawaii, ke ku aku nei au me ka oiwi maloeloe, a kukala leo nui aku imua o kuu lahui aloha.  Aole!  Aole !!  Aole loa !!!

            A no ka mea, nawai ia e hookaawale aku i ke aloha aina oiaio, mai loko aku o ko makou mau puuwai.  Na ka hune anei i kahi kapa ole?  Na ka nele anei i kahi oolopu wai e hoomau ae ai i ko makou makewai?  a i ole, Na ka nele anei i kahi ma-na ai ole e hoomaona mai ai i ko makou la pololi?  Aole loa!

            Nolaila, o keia ae la ka haina o kau ninau ia'u e Ka Lahui Oiwi.  A no ka mea, oia ka makou olelo hooholo i hooholo ai iloko o kekahi halawai imalama ia i ka la 15 o Dec. ma ko'u home "Kahalauaola," i ka hora 9:30 a.m., Poalua.

            Aka, he mea ehaeha nae ia'u ka hoike aku i kuu Lahui Oiwi, hookahi o makou i ike ia aku e puhi ohe pu mai ana me ka Bana Pigi i ka po Poakahi nei, la 14 o Dec, ma ka Ema Kuea, oia paha o makou kai poholo aku, aole paha.  Aka, e ike ana no ka lahui i na mea e pili ana no na Opuu Rose au e Hawaii imi loa, ma keia hope iho.

            Owau no me ka haahaa, ke kauwa a ka lahui.

            SAM'L K. KAMAKAIA.

 

            Ua wehe ae nei o Severin a me McCandless, he mau loea paikii, he Hale Paikii no laua ma ke kihi o na Alanui Nuuanu a me Pauahi, he emi loa ka uku o ka laua pai ana i ke kii.

 

            Ma ka mokuahi Likelike i hoea mai ai ka Lunaleta N. Olmstead o Hana, he kanaka hoi i hooneleia i ka haleleta, halekuai, a me kahi moe, mamuli o ka pau ana i ke ahi, ua pau kekahi mau leta i ke ahi, na waiwai o ka halekuai a me kona hale mua e pilipu ana.

 

KA LA@@

            O kuu kaikamahine @@@ ae @ na haawina ehaeha a ka @@@ Aia iho la oia me kekahi eha ma ke kua, @ Grover Louden @ Sardis, K@@.  Mahope @ hoao ana i na ano laau he lehulehu wale @ nae he wahi pomaikai i loaa mai ua hoo @ la oia he hookahi omole o ka Laau H@ Kamelana, Chamberl@n's Pain Balm, a ua @ hoi iaia ka oluolu.  Ua hiki loa i keia @ Hamo a Kamalena ke hoola @ ma'i R@tika.

            Kuaiia e na poe hana lau a me ka po@ aku.

            Benson Smith & Co,

            Agena Nui, Honolulu, @

 

            O na lede holomua @@@ hoopuka ae lakou he @@@ man's Edition, a ma @@@ rila, ua hoopiha ia h@@@ na wahine, ua ike iho @@@ ana kekahi mea i hoopukaia @@@ o ua nupepa la, no ka po@@@ o @ mau hoa penei.  O ka la@@@ no ke kunu, puu eha, me ka @@ iho ia'u, oia no ka Laau Kunu a Chamber@@ Aohe o na lua e like ai ma ke kupono @@ ohana.  Ua mahalo hoi au ia Laau.

            Kuaiia e ka poe kauka a me ka poe pa @@ laau.

            Benson Smith & Co.,

            Agena Nui. Honolulu, @@

 

            O na makuahine i loohia ka lakou mau @ki me na hoopilikia ana a ke kunu kalea, @@ eha a me ke anu, e heluhelu lakou i ka K@@ R. E. Robey o Olnoy, Mo., i olelo ai:  @@ kekahi mau makahiki o ko makou malama @@ i ka Laau Hoola Kunu a Chamberlain.  @@ haawi mai oia he maha i ko'u ohana mai@@ ano kunu a me na anu a pau.

            Kuai ia ma na hale kauka a me na w@ haawi laau.

            Benson Smith & Co.,

            Agena Nui, Honolulu, @@

 

            O na poe a pau i loaa me na @@@ waihoa ai, e hoopomaikai ia no lakou @@ ke @@ luhelu ae i ka hoike a Wm @@@ pakako nui o ka laina @@@ a o @@@ Moinea, Iowa, penei.  Ua @@@ mai he @@ nawa no'u e kamailio aku ai @ ke @@ no @@ hana maiki a ka Laau Hoola @@, Hi, a @@ na Opu Eha.  No elua makahiki @@ me kekahi pilikia ma ko'u waihona ai, @@ lona mau hoi au me ka eha @@@ ko'u wa i aoao ai e inu i keia laau @@ elua @@ nawa, ua loaa iau ke ola.

            Ke kuai ia nei lakou maloko o na hale @@ uka a me na wahi haawi laau.

            Benson Smith & Co.,

            Agena Nui, ma Honolulu, H@

 

SEVERIN & MCCANDLESS

Mau Mea Paikii Akamai

            Aia ma ka Hale Paikii e ku la ma @@ kihi o na Alanui Nuuanu a me Pauahi @@ ka Hale maluna ae.  H@@@ loa @ o ke pai ana i ke kii.

 

OLELO HOOLAHA

            E ike auanei na mea a pau o ke K@@ Lawaia o Kohala a me ka Pa Hale, @@ lilo mai ia'u ma ka hoolimalima.  U@@ hookohu aku au ia Akana Kalauki, @@ ka mana ano a anu, a hoopii paha @@ ke Kanawai.

            J. AKA.

            Honolulu, Dec. 7, 1896.

            dec 7 -- 1m dly