Ke Aloha Aina, Volume II, Number 52, 26 December 1896 — Page 6

Page PDF (932.48 KB)

This text was transcribed by:  Lynne Minamishin
This work is dedicated to:  Minamishin 'Ohana

KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 1@, 1896.

 

KA HAIOLELO A JAS. K. KAULIA MA KA LA KUOKOA.

 

(Hooma@ia.)

            "A i ka pau ana o kana mau olelo kaukau ana, ua ku mai la o Kamehameha III, a hai mai la i ka makia o kona Aupuni a me ka Nohoalii, a o @@ keia moto: "Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

            "A o Ioane Ii, ka haiolelo o ka la maluna o ka makia a ke Alii, a mahope o ka pau ana o kana haiolelo ana, ua hookuuia na hana iloko o na leo hoo@o hauoli o na 'lii me na makaainana.

            "Ma keia la ua hoi mai la ke ea o ka aina, a he hookahi mea nui a kakou o kali aku ai, oia hoi, ke kuokoa a kako e hoomanao nei i keia la

            "E hoomanaoia aia he mau eleele ko kakou ma na aina e, e imi ana i kuokoa mau loa no Hawaii nei.

            "Ma ka la 19 o Dekemaba, M. H. 1842. ua kipa aku la na eleele Hawaii me na poo Aupuni kiekie o ke Aupuni Amerika, a ua aeia ami ke kuokoa ana o Hawaii nei, a o ke koena aku o na hana i koe a na elele, ua hala loa aku laua no Beritania Nui, Ua kipa aku na elele Hawaii ma Ladana, ke kulanakauhale poo Aupuni o Beritania, ua apoia mai na elele me na hookipa kiekie a ke Aupuni o Beritania Nui, ua apoia mai laua e ka Moiwahine o Beritania me na hoohiwahiwa he nui i p@holaia mai

@-unreadeable ma ka la 12 o Aperila, M. H.

@-unreadable ua noho ka aha uwao o Beritania

@-unreadable me Farani a me na elele Hawaii.

@-unreadable ae ia ke kuokoa ana o na Paeaina o Hawaii. A i ka holopono ana o na hana a na elele, a ma ko laua ala huli hoi i ka aina, ua make iho la ka Elele Alii Timoteo Haalilio ma ka la 3 o Dekemaba, M. H. 1843. He kauwa hoolohe me ka hoomanawanui no ka Moi Kauikeaouli, ua kuu ka @@@@ iloko o ka hauoli @o ka pono o ka aina, ka hana hoi e hiki ole ai ke hoopoinaia no ka nui o kona aloha i kona Alii, ka aina a me ka lahui.

            "A ma ke kulanakauhale poo Aupuni o Ladana ma ka la 28 o Novemaba, M. H. 1843, ua kakauinoaia iho la ke Kuikahi Kuokoa o Hawaii, a e heluhelu penei:

NA OLELO O KE KUIKAHI.

            "O ka Moi, ke Aliiwahine o ke Aupuni Hui o Beritania Nui, a me Irelani a me ka Moi o ka Poe Farani, ma ka noonoo ana a me ka lawe ana mai i ke kulana o na mokupunui o Sandwich Ailana, he Aupuni kona he hiki ke hoomaopopo no ka hooko pololei ana i kona mau luana ana me ko na Aupuni e, ke manao like nei he mea pono @@ hui lokahi ma ka hoike ana he Aupuni Kuokoa ka Paeaina o Hawaii, aole e lawe a lilo ia laua, aole hoi ma ke kaili pololei ana, a i ole, ma ke ano hoomalu aole hoi ma kekahi ano ae i ke kau wahi lihi o ua wahi la.

            "O na mea nona na inoa malalo iho oia hoi, ko ka Moiwahine Kakauolelo Nui o ke Aup@ni, a Kuhina hoi o ko na Aina E, a me ka Elele Aupuni Nui o ka Moi o na Farani, e noho ana ma ke aloalii o Ladana, i hoolako like ia me na mana piha, no ia mea ke hoike nei ma o laua @a, ua lawe pakahi me ka lokahi like ia aelike.

            "I hoike no ka oiaio, ua kakau na mea nona na inoa malalo iho i keia hoo@@@ 222, a ua hoopili i ke Sila Nui o ka lana oihana.

            "Hanaia ma @a kope palua i ka la 28 o Novemaba, makahiki o ko kakou Haku 1843.

(Kakauinoaia)  A@ERDEEN

(Kakuinoaia)   ST. AULAIRE.

MANAO WEHEWEHE,

            "Ke manzo nei au he kuhihewa loa na mea e leloia hoi,  mamuli o ka hukiia ana? ka Hae Beritania iluna, ua noho pio ilio la kakou, ma ke ano he aupuni pa@alaau no Enelani, ke-olelo nei au aole pololei o kela manao, no ka mea, o ka Hae no ke Aupuni ia o Beritania, a o keia hana pakaha, na Lo Keoki wale iho no ia, me ka loaa ole he kawoha pali Aupuni no ia hana, mai kona Aupuni mai, e hele mai a e kailiku ae i na Paeaina o Hawaii malalo o ka mana o Beritania Nui, nolaila, aole hiki ia'u ke olelo @@, ua pii ae ka Hae Beritania iluna ma ke ano pili Aupuni, o ka hoike maopopo no ia mea, oia no na hana makamaka a hoaloha a Adimarala Kamaki i hana ai ma ka la 31 o Iulai M. H. 1843. Nolaila, aole loa e hiki ke oleloaa he hana Aupuni ka L@ Keoki i hana ai.

            "O ka hana pili Aupuni wale no i ike ia ma keia moolelo, oia no ka huki ia ana o ka Hae Beritania ilalo. He mea paakiki ke olelo ae, ua hoopio Aupuni ia kakou a ua lanakila Aupuni hoi.

            "A o ka pololei ke oleloia, ua pakaha lima nui ia ke Aupuni e Lo Keoki, a na ke Aupuni o Beritania i holoi loa aku ia mau hana ekaeka a kona kanaka i hana ai i ole ai e hoopaumaeleia ka inoa o Beritania Nui. Nolaila, e na Keonimana; ke makemake nei au e hoike aku @@ kakou, o ke ano nui o keia la o kakou e hoomanao ai, oia keia:

            1. "E hoomanao kakou i keia la, ma ke ano nui, e haawi aku kakou i na hoomaikai kiekie loa i ke Aupuni o ka Moiwahine o Beritania Nui, ma ke ano he Aupuni hoopono kuio, alunu ole, a i nana hoi i ka maemae o kona inoa a me kona Hae.

            "A no ka mea, he oiaio, ina he Aupuni okoa ae ka mea nana keia kanaka i lawe ae ai i ka mana o ke Aupuni i keia @a, a e like me ka kakou e @@@@@ ka nei i keia la, he maka a he maka, ina no, ua lilo kahiko ko kakou pono kulana Aupuni mai ia kakou aku, a no keia mau, aohe hana i koe a Beritania e hana ai, o ka apo wale mai no i ke Aupuni, i loaa i ka mana o Lo Keoki kona kanaka me ka eha ole o ka ili, aka, aole o Beritania he Aupuni alunu wale me ka makee i ka pono noho Aupuni o kekahi Aupuni nawaliwali e like me ka hana a kekahi mau Aupuni e ae o ka honua nei, nolaila, aole loa i ae aku o Beritania e hooko aku i na manao pakaha a Lo Keoki i mea e pomaikai ai, e like me kekahi o na olelo kaulana, "O ka waiwai i loaa hewa mai, aole ia he mea e pomaikai ai."           

            "A ua hiki ia'u a ia kakou a pau ke kaena ae, o Beritania a me Farani, o laua na Aupuni, aia iloko o ko laua mau umauma, ka makemake ole i ka waiwai alunu, makee a pakaha, a  o k@ laua i hana mai ai no Hawaii, he a@e nui ia e poina ole ai i ka puuwai o kela a me keia kanaka Hawaii, i na hana makamaka a hoaloha oia mau Aupuni.

            " A me ka ehaeha no ke hoomanao ae, i keia la ke hoomanao nei kakou no ka hauoli ana i ke kuokoa o ko kakou @@@, aka @@ kaou a hoihoi @-unreadable

mau @@@@@ ana a @@@@ @ iho@@@ @@

@@@@@ mau aoao, e hook@i ana la @@@

oli me na haawina ehaeha @ ka @@@@ ia

ana o na p@@@ k@okoa o ke kanaka Hawaii i kukuiuia e ka pono o ke kuokoa i loaa mai, mai na Aupuni o Beritania Nui a me Farani, @@ kaili ia aku @@ mai luna aku o ko kakou  mau poohiwi, a ke ku nei ke kanaka Hawaii @@ he kuewa la, aohe ona aina.

 

PAPA HOONOHONOHO I NA MEA ANO NUI I MOOPONOPONOIA ILOKO O KEIA HAIOLELO.

            1. "Mai ka hooena ia ana o na Elele T. H@alilio a @@ Rev. Richard, a hiki i ka la i kakau inoa ia ai ke kuikahi, i makahiki 4 mahina me 10 la.

            2. "Mai ka haunaele mua loa a ka Farani a hiki i ka la i kakau inoa ia ai ke kuikahi kuokoa o Hawaii, he 4 makahiki 10 mahina me 28 la.

            3. "Mai ka huki ia ana o ka Hae Hawaii ilalo a i ke kau hou ia ana e Adimarala Kamaki, he 5 malama me 3 la.

            4. "Mai ka hookahuli ana a Lo Keoki i ke Aupuni a hiki i ka ae ia ana o ke kuokoa o Hawaii e Beritania Nui, he 9 malama me 16 la.

            5. "A mai ke kakau inoa ia ana o ke kuokoa a hiki i keia la, he 53 makahiki, ua like hoi ia me 54 la kuokoa o Hawaii."

KA HOPENA.

 

HE OI AKU ANEI KO KA LAHUI HAWAII MAU POMAIKAI KE HOOHUI IA O HAWAII NEI ME AMERIKA?

            O kela ninau e kau ae la maluna o ko kakou poomanao, he keiki kamehaiia i hanau ia mai, mai ka opu mai o mai ka opu mai o kona makuahine, i kekahi o na makahiki i @ui aku la, a i kamaaina hoi kona inoa ia kakou, o "Kuikahipanailike," a hiki i keia la, ua kanaka makua ua keiki al@, ke ku mai nei oia me kiona oiwi kanaka maikai, aohe puu, aohe kee, pali ke kua, mahina ke alo, he ui maopopo oia e hina ai ka manao paa o ka mea kupaa.

            Aka, e ninau iho nae kakou i keia ninau; He oi aku anei ko ka Lahui Hawaii mau pomaikai, ke hoohuiia o Hawaii nei me Amerika?

            Ae. He ninau ano nui keia a kela me keia mea waihona noonoo maikai, e huli aku ai i ka haina loaa pololei, me na hooiaio kupono, a waiho ae i ke akea, no ka hoomalamalama ana ae i ka lahui Hawaii oiaio a pau, a oiai hoi keia wa a kela me keia o na makaainana e kaup@ona nei i ka pomaikai a me ka ole o nei Ninau.

            Nolaila, ua hiki mai i kahi a ka mea kakau e hoike aku ai i kona manao ponoi iho no kana haina e pili ana i nei ninau hoomaka'uka'u a me he akua lapu ala. Mamua ae o ko'u hoike ana aku i ka'u haina no keia ninau, e hoike mua aku ana au i kahi mau mea a ko'u m@k@ i  ike ai i ko na aina o, a i haha pu ai hoi me ko'u mau lima, a i kamailio pu ai hoi me ko'u waha.

            Iloko o ke kowa o 18 malama ko'u kaawale ana aku mai ka lepo aloha aku o ko'u makuahine honua (Hawaii), ua hoea aku no ka Hikina, a i ka mahele aina o Peneselevenia i k@ kulanakauhale o Tittusville, ka palena pau o ka'u huakai i ka Hikina, he mau kapuai helu wale no hoi koe komo aku i ka mahele aina o Nu Ioka, aka, ua huli hoi mai la @o ma k@ aia, a'u i hele aku ai.

@-unreadable

@-unreadable

@-unreadable

@-unreadable

@-unreadable

k@ noho @-unreadable

@-unreadable

@-uneadable

            Ua @-uneadable

n@ho ana like me @ @@@ @@ @@@ @@ @@

kakou @oho ana i @@ wa, a me @@ @@@

ala, he haawina ma@ no paha ia @@na

lahui kanaka a @@@, i poe waiwai @@@@,

i poe @@@@@@ no hoi @@@@.

            He oia@@, n@ @@@@ k@'@ @@@@ me ka

poe waiwai a @@@@@@@@ @@@@ pu me ia -

kou, a pela no hoi i ka po@ @@@@@, @@ lui@lima aloha pu no hoi@@ @@@@, @

iwaena o na k@kai olelo me ka poe waiwai a ilih@ne @ia mau kulanakauhale, ua hoea mai ia na ninaua me na @@@@@ like ole e pili ana i ko kakou ninau i keia la.

            A wahi a'u ia lakou. He oi aku anei ko ka Lahui Hawaii @kau pomaikai ke hoohuiia ko makou aina nae ko oukou?

            Aole i ku'uka@l@@ iho ka ninau, ua loaa koke mai la no kekahi haina moakakalea, mai kekahi kamaaina ano, kulana ilihune mai; Aole! Aole loa e loaa i ko oukou lahui na pomaikai @@@e, "a aole no paha e loaa ana ia oukou ia mea he hoohui aina me Amerika nei."

            A wahi ana; A no ka mea, e like me kkou ike ana mai i ko'u kulana ilihune i keia la, pela no ia kulana hookahi e ili aku ai maluno o kou lauikanaka, ke loaa ia oukou ia mea he hoohui ana me Amerika nei.

            Oiai hoi, owau kekahi o na kanaka ike hana o keia me keia ano, aka, mamuli o ka nui o na limahana akamai e noho nei ma ke@a a me keia wahi like ole, ua paa e aku la no na wahi hana ia lakou, a ke noho wale noi no au a me kekahi poe ike hana e ae ma kela a me keia wahin like ole, he mau tausani ko lakou heluna.

            A ina he mea oiaio ia, e hoohui io ia ana kou aina me ko makou, alaila, o makou ke pomaikai ana, aole o oukou, a no ka mea, iloko o ka imo ana a ka maka, aia he mau tausani limahaa akeakamai o kela me keia hana like ole e hoea aku ana i Hawaii, a o na hana i kul@ma mau ka pipili i ko oukou mau poholima, e pahaohao ana oukou i ko makou kaili ae ia mea mai a oukou mai, a oiai, o ka oukou palaoa ia me ka oukou waiu beta a makou i lawe mai la, a heaha aku ka oukou e hoopiha ai i ko oukou opu?

            Nolaila, e hoomaopopo iho oe i keia ia, aia he heluna nui o na lahui Pake, Pukiki a m@ Iapana, he mau tausani ko lakou be@@na, a ke ola ala ko lakou noho ana mai ke kailiku ana ae i na hana i kuluma mau i ko oukou mau lima, a he aneane hiki kupono ole i kekahi o kou lahui ke ola ana i keia la mai ke kaili ia ana aku o ka lakou palaoa me ka wa'ubeta mai ko lakou poholima aku.

            A ina e hoomau ia a@a kela hana hoopae limahana o na Iapana, Pukiki me Pake ma ko oukou aina, he oialo, ua umi-ola ia oukou, oiai no na maka e kaakaa mai ana, hui pu aku hoi me nei hoo@hi aina e upu ia nei, i h@@ aku la oukou e no@o ai.

            He ualo no ka olelo a kahi poe, e @ooia mai ana no lakou, he pomaikai loa no ka lahui Hawaii ke hoohui ia

@-ureadable @lua me Amerika nei, @-unreadable

@-unreadable iho paha kakou penei:

@-unreadable O ka poe hea ia? O ka haina, @-unreadable

@-unreadable loa. O ka poe waiwai no. O@-unreadable

@-unreadable iwaena o ko oukou labur? @-unreadable

@-unreadable ko lakou mau inoa pakahi? @-unreadable

@-unreadable ko lakou heluna?

            @ i mai ana paha kekahi, o mea @-unreadable

@-unreadable poe ala, a o mea no hoi @-unreaedable

@-unreadable inoa, a he kanalima no hoi @-unreadable

@-unreadable heluna.

 

            Alaila, ina pela ae la ka heluna @-unreadable

nei mau Hawaii ponoi i loaa na @-unreadable

@-unreadable mai ka hoohui aina mai. O-unreadable

@-unreadable anei ka Lahui Hawaii? Ao@-unreadable

Ao@@ loa!!

            Nolaila, o makou a pau e ku aku @-unreadable

@@@ o kou alo, he poe ike limaha@-unreadable

wale no a pau, a mamuli o ka lehule@-unreadable

@@@ o na limahaua maluna o ka @-unreadable

pela oe e ike mai la i ko makou @-unreadable

keia la. A ina ua loaa ia makou, @-unreadable

poe ike hana lima i nei haawina ilih@-unreadable

aole anei e loaa pu aku i ko oukou @-unreadable

hui kekahi haawina o keia ano?

            Nolaila, o ka makou wele no e ho@-unreadable

aku nei ia oe, aohe mau pomaikai oi@-unreadable

a emi mai paha, e loaa ana i ka La@-unreadable

Hawaii ke hoohui ia me Amerika @-unreadable

a @@u aku e noonoo na mea i ko@-unreadable

pili ana i nei kukai olelo ana a ka@-unreadable

good-bye, hoi lakou la, hoi mai la@-unreadable

hoi au.

            A e ka mea heluhelu, ua hiki mai @-unreadable

kaua i ka pahu hopu o keia ninau, @-unreadable

ka haina a kela poe, o ka mea ka@-unreadable

pu kekahi ia haina hookahi. Ao@-unreadable

Aole!! Aole loa!!!

SAMUEL K. KAMAKAIA.

Honolulu, Dec. 23, 1896

 

KA HUAKAI KAAHELE A K@-unreadable

KAHI MAU KEIKI UAPO IA@-unreadable

OAHU NEI

            Haalele i ka home ma Alanui A@-unreadable

kea a me Kalepa, hora 1:30 a.m. o-unreadable

Poalima, la 18 o keia mahina, a @-unreadable

aku la ka makou huakai hele waw@-unreadable

ka Lae o Makapuu, kahi n@na ka U@-unreadable

ka'i i ka @ora 7 a.m.

            Haalele ia wahi kaulana, iho ma @-unreadable

la @uli, hiki i Waimanalo hora 11 @-unreadable

kaahele ma ia wahi e pi@@ ana ma @-unreadable

puu, e iho ana ma na awawa, ike ia @-unreadable

neohe, pii malaila a @@k@@ Hakipuu@-unreadable

@@ 9:30 p.m.

            Moe iho la i ke alanui aupuni a @-unreadabe

i ka hora 3:16 a. m.; haalele ia Haku@-unreadable

hora 3:30 Poaono, la 19, kaa@o ma@-unreadable

halo wili a Wail@, a loaa pu i ke ku@-unreadable

o aneane hora ka loihi, kali ike ma @-unreadable

lanai o kekahi hale kanaka ole olo@-unreadable

iloko no oia kilihune ua i haalele @-unreadable

makou, a hele no, hiki i Punaluu @-unreadable

halekuai palaoa hora 8 a. m., paina ila@.

            Ike i ka nani o na Pali Koolau a @-unreadable

ka aina a hiki i Kahuku hora 1:30 @-unreadable

Haalele no ia wahi, hoomau no i ka @-unreadable

le ana a hiki i ke Ehukai o Puaena, 2-unreadable

ra 8:30 p.m., moe malaila i ka hale @-unreadable

Mr. Kaio@ me ka malama maikai @-unreadable

            Haalele ia Waialua hora 3:30 @-unreadable

hele ana i ke kula moena pawe@-unreadable

Mokuleia, hiki i ka Lae o Kaena @-unreadable

9:30 a.m., a na keia lae piha i ka poh@-unreadable

i haawi makana mai ia'u a me ko'u @-unreadable

hoa he puolo nui, i piha oloko i ka @-unreadable

hi, ka eha o ke kino holookoa, ka @-unreadable

@i, ka makewai a me ka wela o ka @-unreadable

hoomau no nae makou i ka hele @-unreadable

hiki i Makua, i ka home o ko m@-unreadable

papa aloha, Mr. Namea, a nana i @-unreadable

kua mai ia makou i ai a loaa hou @-unreadable

la ka ikaika o ka hora 1:45 no ia.

            Haalele ia laila maluna o na lio, @-unreadable

ki i Waianae hora 2:45; haalele ia @-unreadable

anae hora 4:16 hiki i Honolulu @-unreadable

@:15.

            A nolall, o na makamaka a pa@-unreadable

noho ana mai Wailupe a puni ka @-unreadable

kupuni a hiki i Makua, i haawi ma@-unreadable

na kokua i ka wai, a me ke kuh@-unreadable

ana mai i ke ala, k hi e hele ai, oi@-unreadable

makou @ haawi aku nei i na hooma@-unreadable

he nui mailoko lilo mai o ko ma @-unreadable

puuwai, a na ka Haku e aloha mai @-unreadable

oukou a pau loa. Aloha n@@.

            Na hora i kaahele wawae ia e @-unreadable

ma ko Makoa wahi, ke kukini a Ka@-unreadable

hameha he 49, i na mile hoi he 86,@-unreadable

keia ka manawa maikai loa ma ka @-unreadeable

wawae ana.

            O makou iho no me ka mahalo.

JOHN MAHUK@-unreadable

SAM@I KA @-unreadable

KAL@-unreadable