Ke Aloha Aina, Volume III, Number 3, 16 January 1897 — Page 8

Page PDF (770.72 KB)

This text was transcribed by:  Cathy Peloso
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

2                                  KE ALOHA AINA,   POAONO,      IANUARI 16, 1897.

 

HE MOOLELO HOONANEA

-- NO KE --

Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

 

--A ME--

Ka Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

 

            A ua lilo no hoi ia i mea hoopahaohao i ka manao o na mea a pan o luna o luna o ka moku ana e holo pu nei, mamuli o kona komo pu ole ana mai e hana ma na mea i kamaaina ia lakou.

            I ka hala hou ana o ekolu mahina, a o ka piha ana hoi ia o  ka 6 mahina o ko lakou kaawale ana mai ka aina hanau mai, aia hoi, ua hoike mai la ka mea nana o luna o ka ma-ke, i kekahi hoailona e hoike mai ana, ua ike oia i kekahi aina i uhipaa ia e ka noe.

            Na keia mau olelo i hoohikilele ae i ka noonoo o ke Keikialii a me kona mau ukali, a ua lilo hoi he mea no lakou e hauoli ai,

            Oiai, o ka piha ana keia o ka hapalua makahiki, me ka nele i ka ike ana i ke aina, aole hoi  i ke kino o kekahi moku ma ka moana.

            I ka aui ana ae o ka la, aia houi, ua waiho kahela mai la na kuahiwi imua o ko lakou mau maka, a o na kapakahakai hoi, aia ke hoike mai la i ke kuakea o na nalu iuka o ka aina, e like me na kapakai o ko lakou aina hanau.

            O ka ike ia ana aku o ke ao aina, a me ka hoike maopopo ana mai o ka uliuli o na ululaau e ulu lipolipo mai ana mamua o ko lakou mau alo, he hoike maopopo ia, ua hiki lakou ma kekahi aina, a koe wale no ko lakou hui pu ana aku me na kanaka e noho ana maluna oia aina,

            I ke kokoke ana aku o ka la e napoo i ka ilikai, aia hoi, ua ike maopopo aku ia lakou i ke ku-ku mai o na hale o uka a ike pu ia aku la hoi na kanaka e holoholo mai ana mauka.

            Na ke@a mea i hoopau ae i ka naluea o ka manao o ke Keikialii no kana moeuhane pahaohao no kekahi manawa a ua lilo noi keia ike ana ona i keia aina i laau lapaau nana e hoopau ae i na manao uluku iloko ona.

            Ua kalewa iho la lakou iwaho o ka meana, no ke kali ana o ka wehe mai o ke alaola o ke ao o kekahi la ae, me ka hooluolu ana ia lakou iho iloko o na hora kulipolipo o ka h@amoe maikai ana a hiki o ke ao ana, e like me ka@a i manao @ e hooko aku, no ka hoouna ana aku i kekahi elele me ka palapala uka o ka aina.

            Mamua ae o ko lakou makaukau ana e paina i ko lakou aina kakahiaka, ua kakau iho ia oia i kekahi palapala na ka moi o uka o ka aina, e like me kana i makemake ai, pela oia e hana aku ai.

            Hoopaa iho la oia i ka leta me ka hoa@ kalaunu o ke aupuni o Pele Kane, a haawi aku @ o ka inoa o ka elele lawa palapala o ke Keikialii.

            Mamua o ke @ K@ele hele ana no uka ua @ he papaaina nona mea a pau, e like me ke lakou ana mau ilkoko e @ mau mahina 6 @ lakou @ moana ana.

            I ka pau ana no o ka aina kakahiaka ua eleu koke aku la no ka mea lawe palapala i kana hana e like me ke kulana hanohano i haawi ia aku iaia.

            He aina nani a maikai keia, a aole no hoi i hiki aku ka nui o kona mau kanaka i ka miliona, aka, he lehulehu no nae, e hiki a ke hoolaukanaka ia kona mau kapakai a me kona mau kula uliuli.

            1 ke kokoke ana aku o ka elele Iawe palapala e pae iuka o ka aina, aia hoi, ua piha pu mai la o uka i na kauaka, a ua hele hoi a piha kuineki i na makaikai, no ke ake nui e ike mai i ke nao o ka huakai a keia waapa e holo aku nei.

            He manawa pokole no kona o ka awihi ana aku i ke kulana o na kamaaina o uak, ua hiki no iaia ke koho aku, he poe oluolu loa lakou, a me ko lakou lokomaikai.

            Nolaila, ua haawi koke ae la oia i ke kauoha i ke alii waapa, e pae koke aku i ka aina maloo, i hiki ai iaia ke hooko aku i kana hana i hoouna ia mai ai e kona haku opio.

            A oia hoi ka ke alii waapa i haawi koke ae ai i kona mau ko=lu e pulaheke na hoe, no ka pae ana aku i ka aina e like me ko ka Elel manao.

            Okahi hoi e pae aku ai ka waapa aole ia he uwapo e like me ko kakou i keia wa, ka hele aku no a pili, lele aku ka kpoe e kau ana o luna, aka, he lae pohaku kela i puka mai iwahe o ka moana, e like kpaha me ko Kalaupapa i Molokai, a no ka wa malie wale no ka pono, aole no ka wa hakukoi a inoino.

            O keia wa hoi a lakou e holo aku nei, he wa malie loa ia o uka, a ua hiki ke hookaha iho ka manao, i ka nani molale o ka waiho malie ana o ke kai, e hoohauoli ana hoi i ka manao o ka poe e hele nei iuka.

            A o keia no hoi ka wa i hekau aku ai o ka waapa i ka lae kahakai, e like me ke kuhikuhi a ka poe o uka.

            Ua haawi koka mai la na kamaaina i ko lakou aloha, ma ke ano e hoike mai ana i na malihini i pae aku iuka he poe oluolu loa lakou me ka lokomaikai, aohe lakou he poe lokoino, a hihiu hoi.

            I keia wa a lakou a pau i lele aku ai iuka, a me ka manao hauoli i halawai pu aku ai lakou me na kamaaina iloko o ka piha hauoli, aka, aole nae la he mea no ka elele e hoohakaha a hoopau manawa wale ai no ma ka nana a kamailio ana.

            Ua kamoe loa aku la oia no kahi i maopopo ole iaia o kana wahi ohele aku ai, aka, ma o ke kulana la o na hale, malaila ola i hookolo aku ai a hiki ika loaa ana o kahi ana i makemake ai, e like me ke kauoha i haawi ia iaia.

            O keia wahi kahi ana i ike aku ai i ka pahu hae, a me kona hae e kapalili ana i ke ahe a ka makani, maluna ae o kaupo@u o ka haleahi, a e holoholo ana hoi na koa mua a ihope, e like me ko lakoku ana kulana maluhia.

            O ka pa hoi o ka halealii, aole ia o uke me ka p@lu e kekahi mau aupuni e ae, aka, he waho @amama pu wale iho no, a me @ @mu, ua hiki iaia ke ike aku i ka poe a pau o loko e holoholo mai ana, a e noho mai ana hoi ilalo e like me ke @ mau.

            O ka @ keia aupuni, @ elema@le loa @, @ na makahiki i a e aku mamua o ke 80, a o kana mau keiki hoi, ua hoohua mai lakou i na moopuna lehulehu mai loko mai o ko lakou mau puhaka, e hoohauoli mai ana hoi i na la palupalu o keia noho kino ana.

            Ma ke kulana hana i haawi ia aku i ka Elele, ua kaalo iho la oia mamua o ke alo o na koa e holoholo ana, ma ke ano pili oihana, a aia hoi ka lea a kona haku opio e paa ana ma kona lima, i loea he hooia nona, he mea oia ua paa malalo o kekahi leta ano nui.

            A oiai hoi, ua uhi iho ka alu i na maka o ka elemakule moi, a o kana mau keiki hoi, ua oo no a ke ukali aku la mahope o ko lakou makua, ua hoike koke ia aku la ka lohe iaia, aia kekahi mea malihini ke hele mai nei e ike iaia.

            A aia ma kona lima, he palapala nau e ke alii ka moi, wahi a kona mau ukali i pane aku ai iaia me ka awiwi.

            E ae aku iaia e hele pololei mai imua o ko'u alo, aole loa he mea nana e hoopoino i kona ola, oiai ka aina iloko o ka maluhia, wahi a ke alii i pane aku ai me ka oluolu waipahe.

            Ua hookomo loa ia mai la ka Elele lawe palapala a ke Keikialii ma ke auo i puia maia ia ma ke ano aloha, a oia ka ka Eiele i haawi aku ai i ka palapala a kona haku iloko o ka lima o ka moi, me na nanaina ohohia o ka hauoli.

            O ke kulana o ke alii elemakule a me kona mau makaainana, he poe lakou ua hookamaaina ia e ka naauao o na ano aupuni o Europa, a o ka lakou olelo kamaaina a wale waha loa ia lakou oia on ka olelo Farani, ka olelo kamailio mau ia iloko o ka poai kipa malihini ia aku, a me ka poe kupa ponoi o luna o ka aina.

            Aka, aole no nae lakou i hoohenia hema i ka olelo Enelani, no ka mea, ua hiki no ia lakou ke heluhelu a kamailio, a me ka ike pu i ka manao, ina paha he mau leta hoouna ia aku, elike me ka ka elele lawe palapala i lawe aku ai imua o lakou.

            I ka wa i loaa aku ai o keia leta iloko o na lima o ka moi, ua wehe koke ae ia oia i ka wepa i hoopaa ia ai o ka wa-hi o wahio, a oiai nae oia i hoao iho ai e wehe i ka wepa, oia kona wa i ike koke iho ai i ke kalaunu o Pelekane e kau ana.

            Nolaila, ua wehe koke ae la oia i ua palapala nei, a nana iho la i na manao mai ka mua a hiki i ka pau ana, a ike iho ia, he Keikialii ka ko luna o keia mau aumoku kaua e lana mai nei iwaho o ka moana a e hoike mai ana hoi, he mau manao maikai kona o ke ano makamaka a hoaloha oiaio hoi.

            H@ koke ae ia oia a pane aku ia i kana kakauolelo, e pane koke aku i ka @ a ke Keikialii me keia mau olelo pokole.

            Ma ka inoa o ka moi e na mokupuni H@ o @, he pahoia aku i na manao ohaoha o ke aloha oiaio mawaena @ o  ke Keikialii a me @ hoi.

            O na manao maikai o kau palapala, he mea @ e @ mai ana ia'u, i kou mau manao maikai e ke alii, a ua @amama na @ o ko'u halealii no kou @ ana mai a hoomaha @ ma na @  ko'u mau mokupuni ina @ makemake e hana pela ke@ manawa e keia la.

 

HE MAU WAIWAI HOU UA HIKI MAI!!

AIA MA KAHI O L. B. KERR.

 

E Kuai Hoopauia aku ana a hiki i ka wa e hoike houia aku ai

 

Na Lole Kalakoa he 30 i-a i ke $1.00

 Na Lole Hauliuli he 20 i-a i ke $1.00,

  Na Lole Keokeo he 15 i-a no ke $1.00,

   Na Kinamu he 16 i-a i ke $1.00,

    Na Haliimoe 90 iniha laula he 18 keneta o kai-a,

     Na Uhimoe he $1.00 a me $4.25 pakahi,

      Na Lole Falanela he 12 i-a i ke dala.

Ma hoopoina i ke kipa mau mai i keia Halekuai i keia wa ka Halekuai emi hookahi wale no.

L. B. KERR

HONOLULU ALANUI MOIWAHINE.

 

            I ka hooki ana iho i ka pane ana aku i kau leta e ka hoaloha, ke panai aku nei au i na hoomaikai ana he nui ma ko'u aoao hou e ke alii, a oiai hoi, o ka mua loa keia o na malihini kiekie i kipa aku ma ko'u alo alii nei ma ke ano makamaka, nolaila au e nonoi aku nei ia oe e hoike mai oe i kou wa e lele mai ai iuka nei o ka aina, i kekahi manawa o keia la, a i ole o ka la apopo paha.

Owau iho me ka haahaa,

                                    Kau kauwa hoolohe;

                                                                        ISULIANA IV.

Ka Moi Huna o na Mokupuni Vizaravina,

            Mahina o Abiba, 1427.

            I ka paa ana o keia mau mea a pau, ua haawi aku la oia i kana palapala iloko o ka lima o ka Elele Lawe Leta a ke Keikialii, me kona hoouna pu aku i kekahi o kana mau keiki ponoi ma ke ano he ukali hoohanohano mai no ka wa e lele mai ai o kana malihini hanohano iuka o ka aina, a pela iho la i hoopokole ia ai ka huakai lawe palapala a ke Keikialii, e huli hoi ala no luna o ka moku.

            Oiai ka Elele e hoi ala me kekahi ukali o ka moi, ua kukala koke ae la ka moi no ka hookaawale ana i na halealii, i wahi no ke Keikialii e noho ai no ka manawa, a ua makemake ia hoi na makaainana a pau, e hoomakaukau i mau makana no ka ike alii ana, i ka wa e pae mai ai o ka lakou malihini i ka aina, a ua pahela ia aku ia ka lono ma na wahi a pau e like me ke ka moi makemake.

 

UA HALA O REV. S. KAMAKAHIKI

 

            Ma ka hora 8 o ke ahiahi o ka la 7 o keia mahina, ua kii mai la na lima aloha o ka Mea Mana Loa, a lawe aku la i ka @an@  hope loa o ka makua Rev. Kamakahiki ma kona home ma Keanae, Maui, mai waena aku o kona mau ohana a me na hoaloha.

            Ua kaulana nui keia makua ma ka hoomanawanui i ka nana ana i koho ai, a @ @waliwali o kona kino i hooki @ ahiki i kona @ ana aku @, o kona moolelo paha e hoihoia aku @ ia me keia mau pule aku.

            Me ka lana o ka manao e loaa ana no he puuhonua nona ma o kahi hoi i hoomakaukau o@ me na lima.  Ke @am@au aku @ makou no ka @ i hoo@ i ka makua ole a me @ i hoo@ i ko lakou kahu.  E hoo@ ke Akua.

                                    @ N. KAM@UNA.

 

KA LAAU HOOLA A KAMALENA.

 

            O kuu kaikamahine, iaia i hoola ae ai mai na haawina ehaeha a ka ma'i Fiva, ua loohia iho la oia me kekahi eha ma ke kua, wahi a Grover Louden o Sardis, Ky.  Mahope o ka hoao ana i na ano laau he lehulehu wale, aole nae he wahi pomaikai i loaa mai, ua hoao iho la oia he hookahi omole o ka Laau Hamo a Kamelana, Chamberlain's Pain Balm, a ua loaa hoi iaia ka oluolu.  Ua hiki loa i keia Laau Hamo a Kamalena, ke hoola i na ma'i Rumatika.

            Kuaiia e na poe hana laau a me ka poe kuai aku.

                                                Benson Smith & Co.

                                                            Arena Rm. Honolulu, H 1

 

            O na lede holomua o Westfield, Ind., ua hoopuka ae lakou he nupepa i kapaia, "Woman's Edition, a ma ka pepa o ka la 3 o Aperila, ua hoopiha ia hoi me na mea e pili ana no na wahine, ua ike iho la makou he manao no kekahi mea i hoopukaia e ka lunahooponopono o ua nupepa ia, no ka pomaikai o ko lakou mau hoa penei.  O ka laau hoola maikai loa no ke kunu, puu eha me ke anu, i loaa iho nei ia'u, oia no ka Laau Kunu a Chamberlain.  aohe o na lua e like ai ma ke kupono no na ohana.  Ua mahalo hoi au ia Laau.

 

            Kuaiia e ka kpoe kauka a me ka poe pa 'ipa' laau.

                                                Benson Smith & Co.

                                                            Agena Nui. Honolulu, H 1

 

            O na makuahine i loohia, ka lakou mau keiki me na hoopilikia ana a ke @ kalea, pua eha a me ke anu, e heluhelu lakou i ka Kauka R. E. Robey o Oinoy, Mo. i olelo a@ No kekahi mau makahiki o ko makou malama ana i ka Laau Hoola Kunu a Chamberlain, a ua h@awi mai oia he maha i ko'u ohana mai na ano kunu a me na anu i pa@.

            Kuai ia ma na hale kauka, @ me na wahi haawi laau.

           

                                                Benson Smith & Co.

                                                            Agena Nui. Honolulu, H 1

 

            O na poe a pau i @ me na popilikia me na waihona ai @ hoopomaikai la no lakou ka heluhelu ae i ka hoike a Wm. H. Pe@ ke kupakako nui @ ka laina kaahi halileia o Des Moines, Iowa, penei: Ua hoea nei he manawa no'u e kamailio aku ai i ke akea, no na hana maiki a ka Laau Hoola @, Hi, a me na Opu Eha.  No elua makahiki o ko'u loo@ia me kekahi pilikia ma ko'u waiho@ ai, a @ hoaa mau hoi au me ka eha ma ka opu.  A i ko'u wa i eo@ @ inu i keia laau no elua @ ua @ ke ola.

            Ke kuai ia aei lakou maloko o na hale kauka a me na wahi haawi laau,

                                                Benson Smith & Co.

                                                            Agena Nui. ma Honolulu, H 1

 

OLELO HOOLAHA

 

            E ike auanei na mea a pau o ke Ka Lawaia o Kahala a me ka Pa Hale, ua lilo mai ia'u me ka hoo@.  Ua hookoho aku ae @ Akena Kalau@, oia ka mana @ a pau, a hoo@ paha ma he K@.

                                                                                    J. AHA

            Honolulu, Dec. 1, 1896.

                                    dec7-1@ d@y

 

PEPA HOONANI HALE

 

            A @ mau nei i hiki mau @ Pepa Hoonani Hale @ ana ka Hale Kuai o Wa@ ma @ ke @ Papa @ Moiwahine.  He oluolu @ ke kumukuai @ ka mea he nani @ na Pepa o na ano @ oia.

            E @ nei ae a e kuai makep@ na Pepa i mea Hoonani no ko oukou @.                     

                                                                                                W@ MA

                                                                                                @