Ke Aloha Aina, Volume III, Number 4, 23 January 1897 — Page 5

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 23, 1892.

 

kulu hau huihui e omamaka iho ana maluna o ka ili o ka honua, aole nae ia i lilo i mea na ko ke Alii manao e hoopupu iho ai i Kona moe ana malana o Kona moe, elike me ke ano o ka poe, i maa ole i ka honi ana i na ea o ka aina malihini.

            A ua hooi ia aku hoi keia ano o ke Alii, mamuli o Kona haalele ana i Kona wahi ponoi i noho ai, ma ke kakahiaka nui o ka la Hapenuia iho nei, oiai Oiai e kamoe ana no kahi o Mrs. Li, no ka pahola ana aku i Kona mau hoomaikai i Kona mau kamaaina no na hana makamaka i pahola ia mai Iaia.

            A oiai, aole Oia he mea i maa i na ea, a me ke ano o ka noho ana ma Nu Enelani, aole ia i lilo i mea e hookuihe ai i Kona manao, oiai ke anu e lalawe ana ma Kona mau papalina, me Kona wahi kihei huluhulu e palulu ana i ka wa a ke anu e pa nei.

            He oluolu loa Oia a me ke akahele, a o Kana mau huaolelo e hoopuka mai ai, mailoko mai o Kona mau lehelehe, ua like ia me ka wai ono o ka niu haohao o Puna, ka hele no a komo pono iloko o ka iwihilo o ka poe i launa iki a pa wahi kamailio pu hoi me Ia iloko o ka wa pokole.

            I kekahi manawa Ana e launa kamakamailio pu ana me na makamaka a me Kona mau hoaloha hoi, aole e hiki ia lakou ke kaohi iho i ko lakou hoopuka ana ae i keia mau huaolelo ku i ke anoano a me ka ihiihi: "Kou kuleana e ke Aliiwahine.

            Aia no hoi malalo o ka malu o ke Aliiwahine, he elua mau Hawaii Ponoi, i holo pu mai me Ia malalo o Kana huakai hele, a he Agena hoi kekahi no ka nana ana i Kona mau bila, a me kekahi mau hoolilo e ae.

            O ka wahine ukali, he kulana no kona iloko o kona aina makuahine, a me ia ano i lawe ae ai ke Alii i Ukali no Kana huakai hele ma na wahi a pau Ana i makemake ai.

            Ua hookomoia ke Alii ka Moiwahine Liliuokalani iloko o ka Hoomana Bihopa ma Honolulu, he eono paha mahina i hala ae nei, a eia ka Moiwahine ke hooikaika nei e hooholomua ia aku na hana hoomana iloko o Kona Aupuni, a o Kona Aina hanau hoi.

            A ke lana ala no hoi Kona manao, e hoea mai ana no ka manawa e lilo ai Oia i lala no kekahi halepule e pilipu la i Burakalina, kahi hoi Ana e hool@ana ala iloko o keia mau ia.

            He oluolu a ohaoha maikai no ke ola o Kalani A@moku Kaahele honua, a ke luana ala no Oia me Kona mau kamaai ua a me Kana Kakauolelo pili kino, A o ka leo i puana ia mai na makou e hoike aku : E haawi aku i Kona aloha i ka lahui holookoa o Hawaii, me Kona olelo hou mai, e malama loa ia ka maluhia o Kona Aina Makuahine, oiai Oia ma na aina e.

            A no ia leo aloha, i lawe ia mai e na aheahe kololio makani o ke kaaahi, e ae ana maluna o na pauku hau, e moe lakee ana ma ka pa o ke alahele, a me na kulu hou paka-ua e kilihune ana iluna o ka aina, a me na kiheahea kai e onou mai ana mamua o ke alo, nona hoi ka  mamao i hiki aku ka heluna ma kahi o ka umi tausani, i hikiwawae ai makou e hookauwa aku imua o ka lehulehu no Kona leo alii, i poha mai a ma ka hikina, a kamumu ana imua o ke alo ou e Hawaii Ponoi.

            Nani a walohia keia mau huaolelo kaukau a ke Alii, a ina he Hawaii oe he Hawaii la, e kulu iho no auanei kou mau waimaka, i ke aloha Nona, mamuli o keia hele wahine ana i ke anu a me ke koekoe, hookahi mea nui, o ka mea Ike ole ia, a oia makou e kahoahoa ae nei, e hahai mau ia Kona alahele me na pomaikai he nui, a na ke Akua no e hoihoi hou mau Iaia me ke ola kino maikai i ka aina hanau nei.

 

UA HALA O MRS. LUAAPANA SIMERSON.

 

            He ukana, luuluu a walohia, ka ka mokuahi Mauna Loa i ke ahiahi Poalima nei, no ka ohana a me na pilikana, na hoaloha a me ka lehulehu i kamaaina ia Luaapana, kekahi o na pua alii, ma ko Hawaii mookuahana alii, a he mea walohia nui ui ia no hoi ka hoea ana mai oia ma@ lono e hoopilihua ana i ka noonoo o na poe a pau i kamaaina iaia.

            O Mrs. Luaapana Simerson, oia no ka wahine a ke kapena o luna o ka mokuahi Mauna Loa, o ka Hui o Poka M@, ua make oia ma Kahaluu, Kona Akau, ka hora 10 a. m. o ke kakahiaka Poalima, Jan. 8, he ekolu hoi hora mamua iho o ka haalele ana o ka mokuahi a kana kane e holo kapena nei i ke awa o Kou, i kela huakai ana i holo aku nei a hoi mai.

            Oiai ke kapena Simerson ma ke awa o Kailua, ua loaa koke mai la iaia ka lono kaumaha ma ke telepona e hoike mai ana, ua hala aku la k@ uhane ka hoopili o ke kino, o kona hoa uhaiaholo o na ale o ka moana, aka hoi, mamuli o kona manao he mea kupono ole ka haalele ana iho i ka moku, me ka loaa ole o ka mea kupono nana e malama. @a hoomau aku la no oia i ke hana me ka hoohala ana i manawa no ke kino lepo o kana aliiwahine e hoihoi ia aku ai no kona one hanau, kahi hoi e waiho la ka iwi o kona mau kupuna a me na makua ma Napoopoo.

            Ua hoihoi loa aku oia i kona kino lepo a waiho pu me kona mau makua, ma ka auina la Poaono, Jan. 9, a hoomau loa aku la no ola i kona kulana kapena no na awa aku i koe a hiki i Kau, a pela nu hoi i kona hui ana mai @.

            O Napoopoo, @a ke one hanau a Luaapana Simerson, a malaila no hoi @ i holoholo ai i kona wa kamalii, a hiki i ko laua hoo@ ana ma ka berita mare.

            He mau keiki ka laua e ola nei, a @ lakou a pau me ko lakou makua@ iloko o na haaw@ o ke kaumaha. Lihaliha wale.

(Mai ka aoao Ekahi mai.)

 

            Ua hoike hou ia ae no hoi ua haule oia mailuna iho o kona lio, a ua nui na olelo ana, ma ia kumu i loaa ai ia haawina o ka make, aka, mahope iho o ka noi pono ia ana, ua loaa aku la ka mea oiaio, eia no ka oia ke ola nei, aole hoi i make, elike me na lono lauahea i laulaha ae e pili ana nona, a aia oia ke malama ia la kona kino ma kekahi wahi maluhia malalo o na kauoha.

            Malalo o kekahi pualikoa kiu e kiai ana ma ke lahele, i lawe ia aku ai oia me ka awiwi loa, no ka Halemai o Siguanea kahi hoi a na kauka Valdez Dominguis a me Pancho Dominguez, kahi ona e malama ia la me ka pulama nui ia.

            Ua hana ia kela mau hana hoopahaohao i kona make ana, i kumu e noonoo ole ia ai, eia no oia ke ola nei, a he mau hana akamai hoi ma ka noonoo ana.

            He mau palapu io no kai loaa iaia ma ka opu, a ua ku io no hoi oia i ka poka, ma kona iwia a me ke kua, aole nae he ena e poino ai. Hookalakupua maoli na hana a keia kanaka, a ua lilo hoi kona inoa a me kona ano, i mea hoonaukiuki i na pualikoa Sepania.

UA MAKE MAI NEI O McCULLAGH.

            St. Louis, Dec. 31, O Jos. B. McCullagh, ka Lunahooponopo o ka nupepa St. Louis Glope-Democrat, a o kekahi o na kanaka kakau nupepa kaulana loa iloko o Amerika Huipuia, ua make mai nei mamuli o ka haule ana mai luna mai o ka hale elua, ma kahi o 25 kapuai ma ka ipuka aniani o ka hale noho o kona kaikuahine hanauma, Mrs. Kate Manton, ma ka helu 3837, ma West Pine. Minamina na kanaka naauao a hoopono i ka luku ia e ka make.

KO SEPANIA NAWALIWALI.

            Wasinetana, Jan. 7. Ua loaa mai ia Olneu, ke Kuhina Nui o na Mokuaina o Amerika, he lono mai ke Kuhina Noho Amerika ae, Hannis Taylor, mai Maderida mai, e hoike ana o ke Kuhina o ko na Aina E o Sepania, ke Duke o Tet@ ua kono mai iaia no ka haawi ana aku i na manao no ka hoomaemae ana ia Porto Rico, elike me ka hiki ke ana ia ia aupuni ponoi no Cuba.

            O ke Duke o Tet@an, ua ninau aku oia i kona manao no na mea e pili ana i ka holoi a hoomaemae ana i na aweawea koko o ke kaua ma Porto Rico. Ua hoike aku ke Kuhina Amerika, he mea maopopo ole ia iaia, a oia mau lono i wawa ia ae, ua like ia me ka puahiohio ma Amerika.

            Ua koi ikaika aku na Poo Aupuni Sepania i ke Kuhina Noho o Amerika, no ka hana ana a kukala ana aku i aupuni ponoi no Cuba, ma ka hoihoi hou ana i na mea a pau, iloko o ka maluhia.

            Ua loaa koke ae keia nuhou ano nui ia Kuhina Nui Olney e hoike mai ana hoi i ka hopena loa o na hana a ke aupuni Sepania maluna o Cuba, a haawi ana i pono a me na pomaikai o ka ike ana aku, elike me ka Amerika e koi nei, no ka hoopau ana i ke kaua.

            Ua hoouna ia kau keia mau olelo imua o ka Peresidena a mahope iho o na kamailio ana o Kuhina Nui Olney me Kalivalana, ua hoouna koke ia aku keia mau olelo ma ka olelo, i ke Kuhina Noho Taylor ma Sepania.

            O kou manao ikaika i kakaku ia, e ao ana a e koi ikaika ana hoi, maluna o ko Sepania apono ana i keia kumuhana he mea hiki ole ke waiho ia aku pela, me ka hoeueu ole ia o ka manao me ka hikiwawe, i wahi e hoopau ia ai o keia k@ua.

            Ua lilo keia lono i puupuu ikaika, e hoike mai ana i ko Sepania kulana nawaliwali, ina nae he oiaio keia mau lono telegarapa i hoouna ia aku maloko o ka uewa telegarpa.

 

KE AU O KA MANAWA.

 

            Ke holo nei ke au o ka manawa me na kulana hana aupuni a kakou i ike maka ai. Aole loa he mea pohihihi i kela a me keia kanaka hoopono a kuokoa hoi, na mea hoi i maalo ae nei mamua o ko kakou mau maka iloko o na hooponopono pili kalaiaina ana o Hawaii nei, ia mau makahini i hale aku la, aole he makapo e nele kona ike, aole hoi he kuli e nele kona loha i na hana i hana ia a kakou i ike kumaka iho la no.

            O na mea i hanaia, ua lawa ia e ike ai i ke ano o ke aupuni, no ka lehulehu paha, a i ole, no kekahi poe uuku wale iho no paha iloko o ka lahui, Aka, ma ia manao ana, ua hiki no ia ke hoomanawanui ia e ka lahui, oiai, o ko ka lahui Hawaii kuleana oi aku o ka pono loa, oia no ko kakou hoomanawanui ana me ka hilinai ana na ke Akua wale no e kokua mai ia kakou. O ka mea hiki ole no i ke kanaka ke hana, e hiki no i ke Akua ma na ano a pau loa, a oia ka mea kupono e hiki ke paulele ia aku.

            O ke au o ka manawa i hala aku la, he mea ano nui maoli no ia, aole no na pomaikai he nui e like me na mea i @ wale ia aku, aka, he mea a maopopo ai ia kakou o na poino i loaa mai ia @e e ka lahui Hawaii. O ke au oia manawa, he poino lua ole mai mua mai, he kulana haahaa loa o ka nele kai pa hoia ia mai maluna ou e ka lahui ma na ano a pau, @ o na aoao kalaiaina o na @ a elua, na hoike no keia mau poino, a o na nupepa oia mau aoao a elua, na wahaolelo e pahola ana imua o ke ao holookoa i ike i ke ano e ke kulana poino @u e ka lahui Hawaii, i ike ole ia mai ko@ wa i kukulu ia ai he aupuni a hiki i keia wa.

            Nolaila, he mea nui ke au o ka manawa i na mea a @ nolaila, eia ka hou i na la mua o keia makahiki, @ aku la ke au o ka manawa oia mau makahiki me kona mau hana a kakou i ike @ kakou e ka @ ke @ aku nei i ke au o ka manawa e hiki mai ana, oiai ko kakou mau manao e hoopaka@ ia ana i @ a @ aka i hookahi wale iho @ o kakou @ e @.

            Ia kakou e kali nei e ka lahui hoomanawanui, eia ke au o ka manawa ke lawe nei i na mea o kela a me keia ano e pono ai, a e poino ai paha ka lahui Hawaii holookoa a pau, aka, aole ia kakou ka ike i ke au o ua manawa ala e hiki mai ana. Eia ka Iesu olelo i na haumana: "I mai la oia ia lakou, aole ia oukou ka ike i na wa a me na kau a ka Makua i waiho ai i kona Mana iho." Oih @:7.

            Nolaila, ke ike ae la no kakou e ka lahui, aole kakou i ike i na wa a me na kau o ua manawa ala e hiki mai ana, oiai, o ke Akua wale no kai ike ia mea.

            Aka, hookahi wale iho no kahua nui o ko kakou lanakila, o ke kupaa me ka hoomanawanui, a hiki mai ua manawa ala, oiai, ke au o ka manawa e nee aku nei imua, me kana mau hana i Like ole ia. Oiai ke au o ka manawa o na diabalo o ka po ke hoomakaukau nei me ka lakou mau kipukaili palaualelo, me na kepau hoopipili, me ka manao, oia ka mea e puni ai ka lahui, a haule malalo o ka lakou mau alakai ana.

            Aka, aole loa e hiki, oiai, ua ulu, ua mole, ua aaki paa i ka papaku o ka honua, aole loa he kupua nui ma keia ao nana e ulaa pu ae, oiai ke aloha o ka lahui i kaaina, aia wale no a huli pu keia honua, oiai na mahele elua o ke au o ka manawa e nee ana, ke au o ka manawa o ka holomua a me ke au o ka manawa o ka popilikia.

            No ka mea, ke hele palua nei ke au o ka manawa iwaeha o ka lahui, aka, hookahi wale no mea nui a ka manao e kau aku ai, o ka leo o ko kakou wahaolelo, KE ALOHA AINA, ka ipukukui uwila nana e hoomalamalama ia kakou.

            "Nolaila hoi, o ka mea lohe i keia mau olelo a'u, a malama ia, e hoohalike au iaia me ke kanaka naauao, nana i kukulu i kona hale maluna o ka pohaku." wahi a Iesu. He mea oiaio e ka lahui, aole anei kakou i hoohalike me ke kanaka naauao, i kukulu i kona hale maluna o ka pohaku?

            Ke manao nei ka mea kakau ua like loa, oiai, ua hookahua ia ka manao maluna o ke kupaa me ka hoi hope ole, oiai na tausani hoowalewale, oiai hoi ua lohe i ka olelo a malama.

            Oiai ke au o ka manawa i ka wa o J. Nawaki ka hoopakele ma ko ka lahui aoao, ua ike ia kona manao akea pili kalaiaina, ua ike ia kona wiwo ole e paio ana no ka pono o kona aina a me ka lahui, e ka ua ana i ka holomoku nui ana o ka lahui iloko o ka luameki kuhoho kahi hoi a kakou e ike ole aku ai i kona hopena.

            Aole he mea maopopo i ke au o ka manawa, i na manao e hana nei iloko o  na aoao kalaiaina, aka, aia wale no i ke Akua ia mau mea, ma Kona mau mea kaupaona kahi i paa ai a Nana no ia e hoopuka mai i Kona manawa kupono Ana e ike ai, oia ka wa kupono e hoike ae ai ia mea.

            Ia kakou ma ko kakou mau home ponoi i na hora a pau, aole e nele ka ulu ae mailoko ae o ko kakou mau noonoo e ui ana e ninau ana, a e aia mai ana @ manao he lehulehu @ i pala i ka pono o me ka hewa o na mea i @ oiai lakou e oia ana.

            Nolaila ua @ ole i ke kanaka kona oluolu kona @ kona hiamoe pono @ mamuli o ka @ ia ana o ka @ ka manawa i @ oiai ke au o ka manawa e kokua ana.

            Nolaila, ke kauleo aku nei keia makapeni, paa ia a paa ke ai ha i ka aina a @ keia @ auanei na @

*(Last two paragraphs are unreadable)*        

            J. K. A. K@

            @ Jan. 14, 189@