Ke Aloha Aina, Volume III, Number 4, 23 January 1897 — Page 7

Page PDF (842.42 KB)

This text was transcribed by:  Jon Allen
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 23, 1897.

 

Na Palapala

 

   Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna na poe na alakou i kakau mai.

 

KU IHO LA I KA PAHUKU A KA AWAAWA

 

   He mea ana kaupaona kupono ka noonoo maikai o ke kanaka, pela au i ike iho ai ma ka Nupepa “Ke Aloha Aina Oiaio,” a Wilikoki, e noho kakau mamaoia nei e Kahikina Kelelkona kekahi o na Pi Ki, ke kuhue o ua wahi pepa la; ma kona manao e pai ana i ke Aluaimoku, me na huaolelo kuhu i maka ala ia e ka lahui no na mea e pili ana i ka Moiwahine ma Amerika, e olelo ana, ke Alu ka hooilina o ke aloha o ka lahui, pololei, pehea la i loaa ae la ia mau huaolelo?

   Mahalo a nui, pela no hoi paha ka pono e olelo ai, aole hoi o ke pelu o ka huelo ma ke kowa o na uha, a nana mai me na maka konakona a me na olelo hoomaewaewa, “ke Aliiwahine o Aikupika, a pela aku.”

   E nana aku i KE ALOHA AINA a ka wahine e alakai nei, oia ka hana ana ola ka lahui, aole o na hana hookeekee e waiho a kanu loa ia mau hana, hoi ae kakou hookahi wai o ka like i Waiolohia.

   Ho hou mai ua maikai a nui, a ina he wahi aku koe.  Mahalo.

LAWE PEPA NO KE ALOHA AINA OIAIO.

Kalihi, Ian. 15, 1897.

 

   E Muli Oukou i ka Palapala Hemolele; no ka mea, na Manao Oukou, he Ola mau loa ko Oukou Malaila, a o ia ka mea Hoike mai No’u. – Ioane 5:39

 

   O keia poomanao maluna ae, eia imua pono o kou alo e kuu lahui aloha.  E ao mai ana ia oe e huli nui aku i ka palapala hemolele i loaa hoi ke ola mau loa.  Ke ni@au mai nei kekahi, heaha la na pomaikai nui e loaa mai ana ia’u ke huli nui aku au i ka palapala hemolele?

   A oiaia noi, he 70 makahiki a oi nei mea o ka palapala he aolele i kaapuni hele ai ma na paemoku o Hawaii nei, aole loa au i ike i kekahi haawipa pomaikai a ola hoi e loaa mai ana ia’u, koe wale iho no ka’u mea e ike nei, o ka pau loa ana aku nei o na wahi moo aina o’u ma ka lima o ka poe nana i lawe mai nei mea, he palapala hemolele.

   A oiai no nae palapala hemolele ka’u milimili nei i keia manawa.  A o ka’u wale no e hoomaopopo nei i ke ia wa, ua kaawale aku na pono a o’u mau makua i hooili mai ai ia’u.  A ke ku olohelohe nei au mai luna a lalo me ka milimili mau ana no nae i nei mea he palapala hemolele. 

   A ke olelo mai nei hoi oe, e huli nui i ka palapala hemolele, i loaa ka ke ola mau loa no’u iho.  No’u iho ke manao nei au, ina no he mau tausani makahiki a’u e huli @ i nei mea au e hoike mai nei ia’u, aole no e haa ana i kekahi wahi anoano @ e ke ola mau loa.

   Oiai nei mau haawina a’u e ike nei me ko’u mau maka ponoi, u@ nele au na hune hoi ma na ano a pua, a’u e manaoio nei, na nei olelo a’u e @ nei i @ mai ia’u, ka’u wahine a me a’u mau kaiki aloha.

   A oiai hoi, o Iesu kekahi ilaila, ua ike aku la oia i kekahi kanaka ma’i kahiko o kanakolu kumamawalu makahiki, hu ae la ko Iesu aloha iaia, a na ia aloha o Iesu i ninau aku i ua kanaka la, ea ke makemake nei anei oe e ola?

   Ae, o ko’u pilikia wale no, aobe mea nana au e lawe aku  iloko o ka wai auau i ka wa e aleale ai ka wai.  A oiai hoi, ka nawaliwali o ke kino e hoopuni nei ia’u ua hookaika ae la au no ke ake no e ola, e hiki aku ai iloko o ka wai i ka wa kupone, aka, ua uleu e aku la no kekahi mamua o’u, a owau hoi, ua nele iho la ia haawina pomaikai mai ka Anela mai.

   E hoomanao e ka mea heluhelu i na kukai olelo ana o ke kanka a me Iesu, he mau olelo aloha e paa ole ai no ka waimaka o ka haipule oiaio.  Oiai, na huaolelo kaukau a ka mea i loohia me na haawina ehaeha o ka popilikia no kanakolu kumamawalu makahiki, aka, he oiaio, e ka mea heluhelu, aole o Iesu i hoohakalia iho i ka olelo ana aku i ua kanaka la penei: E ku ! ku a e kaikai i kou wahi moe, a e hele.

   Me ka hoohakalia ole, ua ku ae la ua kanaka la me kona kina oia maikai, a opeope ae la i kona wahi moe a hele aku la. He la Sabati nae ua la la.

   A e na hoahanau, ka lahui oiwiw i poni@a e ke aloha oiaio, ano, ua hiki mai kaua i kahi a ka u makakila i manao ai e kalai aku imua o kuu lahui aloha no na me e pili ana i ko kakou poomanao a’u e noi aku nei i ko oukou oluolu e kala mai ia’u i na ua auwi paewa iki ae ka’u mau wehewehe ana no ia mea, a penei na hooponopono ana:

   “E huli oukou i ka Palapala Hemolele, no ka mea, ua manao oukou he ola mau loa ko oukou malaila, a oia ka mea hoike mai nou.”

   Me kaia mau hoopuna olelo maluna ae, ua poha pono aku la ia iloko o na pepeiao o ka lahui lukaio i kela wa, a pela pu nohoi i ko kakou mau pepeiao i keia la.

   Ke waiho nei ka olelo mawaena o ka lani a me ka honua, a imua hoi ou e kuu lahui aloha.  He olelo ao, e noi mai ana ia oe nona kau wahi keena o kou puuwai, e imi mai ana ia oe, oiai, oe ma kahi e loaa ai.

   A he mea haohao ia’u kau olelo ao no ka huli ana aku i ka palapala hemolele i loaa ka ke ola mau loa.

   O keia ae la kekahi mau hopuna ole lo i pakuikuiia mai ai i kou mea kakau, a’u hoi e manaolana nei, e haawi mai ana no ko’u lahui aloha, i hookahi wahi awini ana iho no ka’u kalai ana maluna o keia poo maluna ae.

   Aia i kela wa o kikilo loa, e nohoana ko kakou Haku Iesu Karisto imua o kona lahui kanaka ponoi “Iudaio,” a oiai he ahaaina ka na Iudaio @ @ sa'ema, o Iesu kekahi ilaila.

   Aia ma k apuka hipa kekahi lokowai auau, “he wai ola,” o Beteseda hei ka @oa ma ka olelo Bebeta, a o ka Hale okealoha ma ka kakou olelo.He elima mau hale malumalu, he wahi hei no ka poe ma’i e noho ai, e kekahi ana hei o ka iho mai o ka anela @ i ua loko wai ala & o ke kino kanaka e hoea mea aku ana @o ua @wai aia ka wa e aleale ana ka wai, e Ola @ @ na no ia he Mikipaa, O@, @ a me @ @ mai like ole a pau, e ola an ia ke Poholo iloko oua lokowai ala i ka wa kupono.

   Ke kikeke mai nei hoi i ke pani puka o kou puuwai, e wehe hamana ae i alanni hele no ka olelo ao a ke Akua e komo mai ai oia iloko ou, a e lilo hoi ua olelo ao ia i hoapili mau nou i na la a pau o kou ola ana, i hoa hele, hoa noho, hoa hoolaukanaka o kahi mehameha, i hoa ai pu nou o ka ipukai hookahi a me ka umeke poi hookahi, i hoa ohumu pu hoi no ka pono o kou noho ana i na la a pau o kou ola ana.  A no ka mea, he ola io no kai loko ona.

   Pomaika ke kanaka ke lilo nei olelo i ipo aloha nana, a i aniani kilohi hoi i na la a pau o kou ola ana.  A oiai nei mamala olelo i pehi pono ia aku la i na Iudaio ia wa, pela no i pehi pono ia mai la i kuu lahui aloha i keia la.

   A oiai hoi no kakou nei olelo hoolana, a @@ kakou mau mamo ma kaeia hope aku.  Nolaila, he mea pono no ia kakou ke kui i nei olelo i lei hanohano no ko kakou mau a-i, i ina e manao ana kekahi no ka hiki ole ke hilinaiia i na olelo, alaila, he mea pono no ke hoomaalo mau i nei olelo imua o kou mau maka i na la a pau o kou ola ana.

   A mai ia hana ana au p@la, e loaa no auanei ia oe ka malamalama olino o ka ke Akua olelo, a e ike pu iho no oe i na pomaikai loaa wale mai mai ke aloha wale mai o ka mea nana ua olelo la.

   He oiaio iloko o ka puuwai o ka lahui Iudao, ka manao lili ka huahua, a manaoino e pepehi ia Iesu.  Aole wale no kona hoola ana i ke kanaka i ka la Sabati, aka, no kona olelo ana oia ke keiki a ke Akua, oiai, nae ko a mau makua o Iosepa ke kane, a o Maria ka wahine, a mai ko laua puhaka mai nei ka mea e hoola nei i ke kanaka, a e olelo nei hoi iaia iho o ke Akua kona makua.

   He oiaio, e ka ke lahui i aloha ia, eia ka wai ola o ka ke Akua olelo imua ou i keia la, ke kikeke mai nei i kou puuwai, e inu aku oe i ua wai ola ala, a no ka mea, he waipuna ia e pipii ana i ke ola mau loa, a o ka mea makewai la, nole ia e makewai hou ke inu oia i ka olelo a ke Akua i na la a pau o kona ola ana.

   Oiaio hoi lahui Iudaio a manao ai e pepehi ia Iesu, i kela wa no kana hana maikai ana, pela no kakou e manao nei e pepehi pu iaia i keia la, a ke ku mai nei kekahi me na manao o ka pepehi kanaka iloko ona no na kokua aloha i loaa mai ia kakou mai a Iesu mai, a kakou e manao nei, no kakou iho no ko kakou ola a me ko kakou mau pomaikai, aka, ua kuhihewa @ ia maano ana, a no ka mea, ke olelo mai nei ka palapala Hemolele, e huli nui aku kakou i ua palapala ala, i loaa ai @ kakou ke ola mau loa.

   A oia no auanei ka mea hoike mai i kona mau @ a pau, a e loaa pu no hoi la kakou ka kak@  mea e iini nui ai, a e hoolawa pu ia hoi keia iini ana i kana olelo me ka manaolo ka manaolana a me ka aloha.

   A maluna @ o na mea a pau, mai poina i ka pule ana, me ka ohana a me ka o@oi a pau, i loaa ai ia kakou ke ola o ke kino a me ka ohana, a e lalo pu ai no hoi ke kino i na mea e oluolu ai a pela no hoi ka @ i na mea e oluolu ai ka ohana, ma ka inoa hoola@ wale no @ o @ K@ ke @@@

   SAMUEL K KAMAKALA

 

   Ma ka @ o ka @ nei i @ @ mai ai ke @ mai Kapalakiko @

 

HE MOOLELO HOONI PUUWAI

 

NO KE

 

KEIIALII GASIA

 

A ME KA

 

UI JETNIA.

 

HE MOOLELO HOONO PUUWAI

 

NO KA

 

   E like me ke kauoha a ka kaua Gasia pela ke kanaka kahuhipa i hooko aku ai, unuhi ae la oia i ke ahi mailoko ae o kana eke ili, a bea aku la hoi i ke ahi, a i ka a pono ana ae hoi o ke ahi, ua hoahuwaleia ae la na helehele na o ua mau holoholona la e waiho oni ole ana iluna o ka lepo.

   He bea ka keia mau holoholona i halawai iho nei me kaua, wahi a Gasia i pane aku ai i kona hoa.

   Ae, ke ike mei au he mau bea nunui maoli keia e waiho nei, auhea e haalele iho kaua i keia wahi ano, no ka mea, ke ulu mai nei na manao hopohopo iloko o’u, aole e nele ka hoi hou mai o kela bea i pakele aku nei me kona mau hoa oia auna hookahi.

   Ae, ae e haalele kaua i keia wahi me ke kaulua ole, oiai he make wale no ko kaua ka hala hou he me minute ia kaua maanei.

   Nolaila, meka puahi nui hooululu ae la ke kanaka kahuhipa, i kana mau hipa e loaa ana me ka haalele ana iho i ke koena nui o na hipa mahope, aka, aole no uae ia he me nona e minamina ai.

   Ho-a aku la ua kanaka nei i kana mau hipa imua me na kapuai kiauau, a oia no hoi ka wa hou ae ai o Gasia i ka opu o kona lio, a kainepu koke aku la hoi ua lio nei me ka ukali ana aku hoi mahope o ka meheu o ke kanaka kahua pa.

   He mea oiaio ia laua i haalele iho ai i ke kahua a laua i hoouka kaua ai me na bea ekolu, a mahuka aku la hoi no ko laua mau ola, ua hoea hou mai la he eono bea e alakai ia ana hoi e ka bea i pakele ai me ka manao paha e ai maka aku i ka kaua mau eueu.

   Aka, ua hala nae ka puulena aia i Hilo, he mau minute wale no hoi ke kaawale mai ka ka Gasia ma wa, i haia aku ai, hanuhanu hele ae la ua poe bea nei ma o a maanei o ua  kahua la, a i ko lakou ika ana, ua hoone’ela lakou i ka mea paina ole o ke aumoe, ua uwo ae la lakou me ka leo weliweli nui e hoopaiakuli ana hoi ia loko o ka ulu laau.

   I ka pau ana o ka iakou huli ana, ua hoi @ ai la lakou no kahi a ko lakou mau hoa e waiho ana, a i ka hala ana hoi he mau minute, ua huli hou ae la lakou a nalowale hou aku ia hoi iloko o k aniulaau.

   Mainei e ka mea heluhelu, e hoomau hou aku hoi kaua i ka hookole ana aku mahope o ka kaua Gasia, @ aku nei la oia ihea.

  Ia Gasia ma a hele la me ka puahi nui, ua ha’a aku la hoi ke laua puu make ihope @, aka, @ @@ ia he mea no laua e hoe@ mai ai i ko @ mama e hele nei.  I ka piha ana o ka @ a oi e keia hele @ a laua ua @ @ @ la hoi @ ao wahi @@ ulu laau ia, a mailuna hoi o kaki@ pau i @ i hoemahi ai, noho iho @ ke kanaka @ @@ ana.

 

 

Makaikiu Ronada

 

Ke Kaeaea Huli Meheu o ke Alahele Pohihihi.

 

A I OLE NO

 

MAMAUDELA.

 

Ke kanaka Opio Kamana

 

MOKUNA VII

 

UA HOOPUIWA IA

 

   Kulou iho la o Mamudel ilalo, a i ka hala ana ae he mau minute o keia noho hamau ana; aea ae la kona poo a me na lima aloha, puili ae la oia i na lima o kana aikane me ka pane pu ana mai.

   E kuu aikane Laionela ke hoike aku nei au imua ou me la oiaio, a imua hoi o na Lani mai keia manawa aku, a no ka manawa pau ole ke kala aku nei au ia oe me ka manao maikai, a ma keia hope aku hoi, ma kou wahi e hele ai malaila au e hele ai, ina no ka pomaikai a no ka nele paha.

   I ko laua hiki pono ana aku iluna o ka oneki, ua alawa aku la o Mamudela ma @ o maanei me ka lini ana e ike hope aku i na pae mauna o kona aina hanau, aka, oia mau iini ana, ua hoopohoia ia, a o na ili hulala o ka moana i hookuakea ia e ka makani, oia wale no kana e ike nei, a o na kikiao makani e hu ana me ka ikaika oia kana e lohe nei.

   Na keia hooneleia ana o kana mau haupu ana, ua kulu iho la kona mau waimaka me ka ehaeha no ke aloha i kona makuakane, a no Adele hoi kona aloha kakia iwi.

   Ike aku la hoi o Mamudela i ka nui na kanaka e hana iluna o ua moku la, e hoike mai ana hoi kekahi he poe la kou makuakau holomoku, a o kekahi poe ua hiki no ke ikeia ko lakou hawawa.

   Ua hoike mai hoi oe ia’u he eono wale no ka nui o na kanaka iluna o keia moku, a no hea mai nei hoi ka nui o kela poe kanaka?

   Nana mai la ua poe nei ia Mamudela me ka hoopuiwala, oiai laua e he@e ana no kahi a ke kapena e ku ana.

   Kilohi mai la hoi ua kapena nei o ka moku ia Mamudela, a i ka pau ana hoi o kona kilohi ana, huli ae ia oia a pane aku @ @ Laionela penei:

   O ke kanaka anei keia au i la@ malu mai nei, au hoi i hai mai nei?

   Ae, e ke kapena, wahi a Laionela.

   Ua maepopo no ia oe he kupea ia i ka hae ka poe kokua i na poe holo mahuka, a mai @oko aku no au ia @ maluna o olua @ aole au i pokule me @hanahana o ka moku.  E ke kanaka malihini owai l akou inoa?

   O Mamudela.

 

AIANA  KUAI

 

AIA ma ke a@aui e pai la uka o Kalihi mahope aku o ka Halekula o Kamehameha lake i ke @ anui  M@ he @ kea aina nona ka nui o ka apana @ he @ kapoa ka @, a he @ kapuai ka @ i makaukau no ke kuai aku i @ Pahele noho no la poe makemake ana.  Aia pu no hoi malama @ pohaku @, no ka poe makemake ana e ke ike i ke @ o ka aina e n@ @ ia N. Fernandez @ hana e @ @ ia me ko J. O. Carter Alanui Kilepa @ @ @.

   AWA@ FERNANDEZ

  @@

Ka@ Jan. 18, 189@

     Jan. 18 @ @ @