Ke Aloha Aina, Volume III, Number 10, 6 March 1897 — Page 2

KE ALOHA AINA

Mo@pakala no ka

Homaikai e ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

 

E.A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU, MAR 6, 1897.

 

KA LAAU O-NA A KA IA O MAKALEI

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Helene a me ka Australia o ka Poalua nei, ua lawe pu mai no laua i na lono e pili ana no ke kulana kilakila o ke ola o ke Aliiwahine Aimoku o Hawaii, ka pua nani maemae hoi i kanu ia iloko o ka houpo o na kanaka aloha aina a pau mai Hawaii a Kauai. Ua like ka Moiwahine Liliuokalani i ka poe kiekie a koikoi ma ke Aloaali@ o Wainetona, me ka laau o-na ia e ka i-a, oia hoi o Makalei, ka pipili a me ka haiamu mau ia o Kona alo i na la a pau, a o ka oi loa aku no paha, oia na wahine a na Senate a ne na Lunamakaainana o na Hale Kau Kaawai o Amerika Huipuia, a mala@@@ no hoi kekahi poe o lakou, i ka wa i loaa aku ai kela lono telegarapa hoolele hauli mai Kapalakiko aku, e pili ana i ka lawe ana i ko ke Alii ola. Ua hopuiwa pu ia lakou iloko o keia nuhou weliweli, A no ia kumu, ua haalele koke aku Oia i ka hotele o Shoreham, a aia oia ma Cairo kahi i noho ai, i ka wa i haalele aku ai keia mau mo kuahi ia Kapaiakiko. Llapuwale ka manao o ka hehena.

 

            AIA I KA HOTELE CAIRO

 

Ua hoike aku amkou i ko ka Mooiwahine nee ana aku mai ka Hotele  Shoreham a i kekahi hotele hou aku, nona ka inoa Cairo, a makou i hoike ike-aku ai ma ka pepa puka la o ka Poakolu nei, kahi hoi nona ke kiekie i oi ae mamua o ka hotele Ana i noho mua ai. He 12 hale ke kiekie o keia hotele, a he nani a oluolu maikai koaa noho ana mamuli o na ea o pa ana maluna o kona ma@ kaupoku.

            Noiaila, i keia la, aia Ola ke walea @ me ka oluolu iloko o na paia nani o Kona home hou i noho aku la a ma ia wahi Oia e ike aku ai i Kona mau hoaloha ma@ na poai like ole m@ Wasinetona. Nolaila, o noho no kakou me ka haipule @@@@ aku, i ka oluolu o na Maua Lani e kokua mai a e hoopakele ae Iaia mailoko mai o na ao hakumakuma o ka manao ino.

 

HAWAII MA AMERIKA,

 

He Leta Aloha Mai Wasinetona Mai.

 

PUHI LEHUIA KA HOOHUI AINA

 

Hoohalua o Kakina i ke Ola o ka Moiwahine

 

Uhi Kepa Eleele Nalo o Haki ma.

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Auseteralia ma ka la i nehinei i loaa mai ai ia makou na mea hou hope loa e pili ana i ka huakai a ke ALii ka Moiwahine ma Amerika, e like me ka hoike ana a ka leta e heluhelu penei:

Wasinetona D.C., Feb. 17, '97

 

Aloha oe:

            Eia no makou ke lualai ae nei i Wasinetona nei, ua nanea maoli no hoi ia e noho nei e hoohala ia ana ko ke Alii manawa o ka la, ma o ka hoonanea ia mai, e na kaikamahine, na wahine a me na kane, a @a hoa o ka Aha Senate o Amerika nei, a iloko o keia mau la pokole wale no, ua pi pili paa loa aku ke aloha iloko o lakou no ke Alii, o ka wa moe ka wa kaawale aku o kei poe, o na manawa a pau o ka la aia imua o ke Alii, elike no hoi me ke ano a ko kaua la@ui e mailani ai i ke Alii pela no keia, ke kipa mau mai nei i kela a me keia la, he mau Elele wahine i hoouna ia mai, mailoko mai o na Ahahui like ole o na Mokuaina hui o Amerika nei, e ike i ke Alii, a e panee mai i na hoomaikai ana a ko lakou mau Ahahui i ke Alii hookahi mea nui iloko o lakou o ka hele ana mai, mai kahi loi@i mai, ma ke kauoha a ko lakou Ahahui, e hele a lohe pono na elele i ka leo o ke Alii a ua tawa ia no ka lohe ana o na Ahahui a pau.

            I ka hiki ana mai o na Elele o keia ano, ua hamama ka puka no lakou e ike ai i ke Alii a ua paneia aku na kuaolelo o ka hoolauna mea loa ana e ke Alii me he waimapuna la e pipii mau ai iloko l lakou, @ ua hoike mai ke lakou makahehi nui i ke Alii, a kaua i hooheno ae ai ia mau wahi lalani mele o Hawaii.

Hiu no au, a na'u oe,

E lawe no au a lilo,

Hiu no au, a na u oe,

Ua we la a paa

            Ua hoopuiwa ia makou me ko ke kulanakauhale nei o Wasinetona i ka loaa ana mai he telepona mai Kapalakiko mai e hai mai ana, i @ lo mai nei o Kakina i Amerika nei e powa i ke ola o ka Moiwahine. O ka moa nana i telepona mai aole i ike ia, aka, ma ke koho aku he hoaloha oiaio oia no ke Alii ma ka olelo Hawaii ke telepona ia ana mai ia J. A. Palmer, a no kona ike ole i ka olelo Hawaii, ua pela ia mai na hua pi-a-pa a pela oia i kakau ai, a hoihoi mai la e hoike i ke Alii, a i ka heluhelu ana iho o ke Alii ua ike ia penei na olelo o ua telepona nei.

            "My dear Sister,

            Eia mai o Kakina ke holo aku nei i Amerika e powa i ka Moiwahine. E hoike koke aku i ka lohe Iaia."

            Ua hoihoi mai o J. A. Palmer i keia lono telepona me ka maopopo ole iaia o ka manao. A i ka heluhelu ana o ke Alii, a pau, unuhi mai la ma ka olelo Beritania aia ia wa he poe kakau nupepa kekahi, ua hooho ae la lakou me na leo hiena: O Kakina aku la no kena!!

            Ia wa, ua ninau aku la lakou i ko ke Alii manao, i na paha ua hopohopo Oia no keia mea? ua pane ia mai me na minoaka ana maluna o na helehelena o ke Alii. Aole, ia wa i pahola aku ai keia lono iloko o ka hotele, me he imo ana la na ka maka, ua piha mai la na rumi o ke Alii me na poe o ka Hotele, me na olelo e hoike mai ana, na makou Oe e kokua, na makou e kiai, a pela aku.

            Ma kekahi la ae, ua puai o Wasinetona nei i ka nune, no ke aloha i ke Alii, no keia mau hana ohumu e manaoia mai nei e na enemi, ua @ui ka poe i hele mai, a pahola mai i ka lakou mau kokua ana i ke Alii.

            Eia keia mea hauoli nui wale o ka "Hoohui Aina" ua make loa, ua "Crem@te" ia, a o kona lehu, ke lu ia nei ma na paepae o ka Hale Kaukanawai o Amerika nei

            Eia hou: Ma ke ahiahi o ka la 11, o Feg. nei i haawi ae ai ka Peresidena Kalivalana he anaina ike hope loa, i na Luna Aupuni o na Aina e, ua konoia na Luna Aupuni o na Aupuni a pau, a koe ke Kuhina a me ke Kakauolelo o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, ninau aku Ike Peresidna a Kalivila@a, ma ka la 14 o Feberuari, he hoike ana mai ia i ka hoohaahaa loa ia o ka Luna Kiekie o keia Repubalika o Hawaii, a hoowahawaha pu ia me kona Aupuni, ua like keia hana me ke kuha nana mai i na maka o ka Repubalika o Hawaii, oiai e aa aku ana no imua on a.

            Ma na rula pili Aupuni naauao, o ka hanaia ana o kekahi Luna Kiekie o kekahi Aupuni i na hana e hoike mai ana i ka hoowahawahaia o kona Luna Kiekie he mea noia a ke Aupuni nona ua luna la, e kakea aku iaia e hoi mai, a i ole e lawe ia ae ia he ninau inawa'ena o na Aupuni elua, oia nae paha no na Aupuni ia i leaa me ka pona, a o na Aupuni i loaa me ka pono ole, pela no knoa mau lana e hana pono oleia mai ai, aka, he wahi mea hilahila nae ia iloko o kekahi Aupuni i olelo iaia iho he mana.

 

IMUA E KUU LAHUI ALOHA, E MALIU MAI.

 

            Up phi aku nei na makahiki eha a me ka malama keu, mai ka la 17 mai poina ole o Ianuari 1893, a hiki i keia wa. He mau makahiki hoi ia o ka ehaeha a kakou a me ko kakoo Moiwahine i noho hoomanawanui ai, malalo o na hana ino a Kakina ma, i kokua ia e ke aupuni Amerika ma o kona Kuhina la i Hawaii nei.

            Iloko oia manawa i hala, ua hoouna ia ua Elele ma ko kakou me ko kakou Moiwahine aloha nui ia, imua o ke Aupuni Amerika, no ka waiho ana aku i na hoakaka piha o ka oiaio, no na hana ino i hana ia mai ia kakou a me ko kakou Moiwahine, me ka nonoi pu ana aku hoi i ua Aupuni Nui ia, "e hoihoi nou ia mai ko kakou Aupuni Kumukanawai me ko kakou Moi."

            Aole oia wale, aka, ua hoouna p@lolei aku no ko kakou Moiwahine i Kana palapala imua o ka Peresidena o ua Aupuni ia, me ka hoakaka aku i na kumu o Kona haawi pio ana. A ma ke kumu ekoiu oia palapaia, ua olelo iho oia (Moiwahine). "he lana Ko'u manao me ke kanalua ole, i ka wa e loaa aku ai o na hoike piha i ke Aupuni o Amerika, e hoopololei koke no oia i ka hewa nui i hanaia i Ko'u Aupuni a me Ko'u ianuikanaka.

            Aka, ua oi aku ka uahoa o kela Aupuni Amerika, mamua o ka manao maikai o ka Moiwahine, Ana i mana@@@ ai, "he Aupuni makemake ole o Amerika i na hana apuka a pela aku; "elike me kekahi o kaua mau olelo maloko oia palapaia ma ke kumu eko@@ e olelo ana. "oiai, aole loa o Amerika e ae ana e hookola kekahi ka@@ha kue i ke kahua o kona kumukaoawai e ku nei a e hapal@ ia hoi @@@@ inoa hanohano me kekahi @i@o eleele o ke apuka, he Aupuni pakaha aina."

            A o kela hewa nui, a ke Aupuni o Amerika i kokua maoli ai, aole loa oia i hoopau iki i ua hewa la, a @au aku la na makahiki eha, a ke helu nei ka elima o ka makahiki.

            Ua hoounaia no mahope mai o ka hoouna mua ia ana , he mau Elele hou, a na ia mau Elele na olelo hoohoihoi makuahuaowai, e olelo ana ua ono ka ai, ua pala ka maia, a pela aku.

            Ma ka aoao kue mai hoi ia kakou a me ko kakou Moiwahine, he mau olelo no hoi o ke kamake haalele loa, manao ole ai-e, he koko hookahi ,he ia hookahi, he Aupuni Moi Kumukanawai, he Moi, a he Kuokoa. He ka no i ke i ke ino haalele, ku ka ena o ka olelo, o ka hoonaaikola no a pau; a o ka haikaika no a koe ole aku; o ke kuha o ka hupe, a pau iluna o ka Moiwahine me ka lahui kupaa mahope On a, o ka helei mai ka maka a hoopaiho mai la i ka manamanalima nui, mawaena o na manamanaima mikipoi elua, a pela wale aku.

            "Noho mai o Waipa i ka uahoa, Opu lokoino he aloha ole."

            Me ia ano no ia hoa kanaka kaulana o ka makakila, a hiki ka min@te hope loa o kona hanu aoa ae i ke ea o kona aina hanau, e hoino ana i kona moi, kona lahui, a me ke kuokoa o ke Aupuni malalo o na Moi, a make ne iloko o ka olelo ino mau. Aloha no oia!

            E kuu lahui aloha, me ka manao kupaa mau, a luli ole ae ke alelo ae nei au. "O ka hele kino ana" ku nei o ko kakou Moiwahine i Amerika, oia ke kumu e hookoia mai ai kela hoopii a kakou a me ko kakou Moiwahine.

            Aohe ou kanalua @a keia manao a ke nana iko kakou i na mea i hoikeikeia mai nei ia kakou, no Kona hele ana, hui ana, @a@@a ana, kono ia nan mai, poloai ia ana mai, nonoi ia ana mai, kukai olelo pokole ana, na pane aku no na ninau na manao mahalo o noomaikai mai, ka makamaka kiekie loa, ke ano a me ka hana a ia makana. Oia mau mea a pau i ike ia e kakou ke kukala e mai nei lakou i ka oelo kuahaua o ka olioli no ka lahui Hawaii ponei, me kona Moiwahine Liliuokalani.

            Aia ka manawa ua kokoke mai no ka hookoia o ka hoopii a kakou i kakali ai me na uhane i hoeh@eha ia e na haua awaawa a ka na lokoino a na keiki mikanele kalawna o Amerika mai a Amerika i kokua ai.

            O ka pono ke hanai, a @@@ ie mai na lani,nolaila, e hoomau i ke kupaaine ke ahonui, a e @ooi na i ko kakou manao @@ o ke aloha a me ka loko maikai palena ole o ko kakou Haku Nani o iesu K@risto, ka Mea N@na e hookolokulo mai i ko ke ao nei @ua ka pono a @@ ka pololei, a e ho@ pai mai hoi i kanaka kolohe me ka @w@@@a ole.

Owau iko ao me ka @aa@@@.

            Edward Kekoa

Hilo T@@@, March 1, 1891.