Ke Aloha Aina, Volume III, Number 12, 20 March 1897 — Page 3

Page PDF (926.82 KB)

This text was transcribed by:  Stacey Kawano
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 20, 1897.

 

OWELA KA LANI

I ka Moiwahine Puuwai Haokila o Hawaii.

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Alameda ma ka Poalima nei, Mar. 12, 1897, ua loaa mai ia makou na mea hou ano nui e pili ana i ka nee ana o ka huakai a ka Moiwahine Puuwai haokila o Hawaii, mai ko makou mea kakau ma Wasinetona penei:

Cairo, Wasinetona, D. C.

Feberuari. 27, 1897.

 

Aloha oe:--

            No ka pono o ka lahui aloha aina o kaua, e kau mai la na maka e ike i ke kulana o ka nee ana o ka huakai a ka Moiwahine puuwai haokila Liliuokalani, ola ka’u e hoike aku nei ia oe, a nau ia e huai pau ae ma ka Nupepa KE ALOHA AINA.

            Ma ka la 22 iho nei o keia mahine ka la hoomanao o ka lahui Amerika no ka Peresidena Wasinetona, ua haawi ae ke Alii ka Moiwahine he anaina ike Aliiaimoku, no ka hoomanao ana i ka la nui kulaia ma Amerika nei, ua nui ka poe kiekie o na kulana like ole o keia kulanakauhale i hele mai e hoike i ko lakou mau hoomaikai ana no ke Alii, na hoa o ka Aha Senate, ka lakou mau wahine, na kaikamahine a me na ahahui like ole o kela a me keia ano.

            Ma keia mau la ae nei i hala, ua haawi ae o Shallings i kekahi haiolelo iloko o ka Ahaolelo no ka pono o ka lahui aloha aina a me ka Moiwahine, e koi ana i kona mau hoa o ka auna like, a wahi ana:  E haawi ae i na kakoo ana no ka hoihoi hou ana aku i ke Aupuni o ka lahui Hawaii a me kona Moiwahine ma ka Nohoalii, i ka wa e waihoia mai ai ka noonoo ana i ka ninau o Hawaii e ka Peresidena hou.

            Ua loheia mai, ua holo mai nei o Kamika a me Kakina no Wasinetona nei, a o ka hookahi pule keia o ko laua poluea hele ana ma ko laua alahele, ma na lono hope loa mai nei, ua hiki ae la laua ma Kikako, a ua kahea mai nei ia Haki ma ke telegarapa, e hele aku e hui me laua malaila, ua holo aku nei o Haki, a ma na lono i loaa mai i ko Haki wa i hiki aku nei i Kikako, ua hoo holo iho la lakou e hele e ike ia Peresidena Makinile, @ hiki aku lakou i kahi noho o Makinile, a ua hoao nui aku e ike ia Peresidena Makinile, eia nae, ua pa mai la lakou me ka leo: “Aole oukou e ae ia e ike i ka Peresidena, he omaimai oia, a ua papaia na mea a pau e ke kauka aole e ike iaia.”

            Kulou nui iho la na poo, a huli aku la ma kahi a lakou i hele mai ai, a ia lakou no e hoi ana i ke alanui, oloio iho la o Makinele a kau ma ke kaaahi no Wasinetona nei, nolaila, aole lakou i ikeia mai e Makinile.

            Ua hoi mai nei ua o Haki, malalo iho nei o ko makou Hotele ka pipika hele ana ae, ua hele no hoi a haikea, me he hoola ma’i ana la i ka’u nana aku

            Hookahi no au mea ano nui e hai aku ai ia oe a me kuu lahui aloha aina, oia keia: Ina o ka ninau o Hawaii, a e hoolei ia ae ma ke koho balota ana o ke kulanakauhale nei o Wasinetona, hookahi no balota e hoo ia i ka pahu, oia hoi, “hoihoi hou i ka Moiwahine, a no ka mea, o ka Moiwahine ka po a o ka Moiwahine ke ao i keia lahui kanaka, e noke nei i ke kamailio.

            E aloha kaua a me kuu lahui ina e loaa ia’u na mea ano nui o keia nee aku ma ke telegarapa ae e ike iho ai, e noho me ka hoomanao i ke Akua no makou.

Goodbye oe,

 

HE LONO TELEGARAPA.

            Ua hoike aku makou i ka lono telegarapa i loaa mai i kela pule aku nei, a o ka helu elua keia o na telegarapa a makou e hoopuka aku nei, oiai, wahi mai a ko makou hoaloha ma Kapalakiko, ua loaa mai keia telegarapa mahope iho o kona hoouna ana mai i ka mea mua, ua hookaulua ia keia a ma ka Alameda mai nei oia manawa hookahi no nae, a e heluhelu ia penei:

Grand Hotel,

March 4, 1897.

 

Aloha oe:

            O ka loaa ana mai la no ia o keia telegarapa mahope koke iho no o ke telegarapa mua aku nei ma ke China, a ua hookaulua iki ia a maluna aku o ka Alameda, a ua minamina loa ia au, no ka hakalia o ka loaa ana mai o keia telegarapa a ahiahi loa, oiai, ua hala aku ke China.

            Aka, aole no’u ia, no ko kaua hoaloha mai ia ma kela aoao o ka piko o ka laina.

            Aka, ke kono ae nei no ka manao ulumahiehie o ka hauoli, e hoouna awiwi aku i ou la, elike me ka hikiwawe e loaa ana ia’u, i ike iho ai oe, a me na hoaloha o kaua e kau noi la, o ka loaa wahi lono aku ma keia aoao akea o ka Pakipika, aole au e nee koke ana i keia mau la, elike me ka’u hai mua ana aku nei ia oe, no ka mea ke oioio e mai nei no iloko o’u na manaolaa ana no ka hoea koke mai o na hopena e hoohikiwaweia mai ai o ko’u ike hou ana aku i ka aina a’u i hoohiki ai, i makuahine no’u ke ike aku nei au i ka malamalama wena o ka la e pii ae la i ka ili kai a kau pono iluna o Hawaii, o ka malamalama no ia o ke alahele, e au aku ai na wawae, a penei iho na hookapalili ana o ka uwila o ke telegarapa:

Wasinetona, Mar. 4, 1897.

 

Aloha oe:

            Ua palaka loa la au i ka hoike ana aku ia oe, ma kela telegarapa mua aku nei a’u i kakahiaka nei no ke konoia ana mai o ka Moiwahine no ke anaina poni Peresidena, e hai aku ana au ia oe, na Kuhina Nui Onile i pau, a me Kuhina Nui Sherman o Makinile e noho mai ana, i hookaawale ae i noho no ke Alii ka Moiwahine, ma na noho mamua loa e kokoke ana i kahi o na Peresidena Makinile a me Kalivalana, a mahope aku o ke Aiii na Luna Aupuni Kiekie o na Aine E, na kekahi mau luna nui o ka Ahaolelo i hookipa mai i ke Alii, oia o Perkin a me Elkins, o na mea ano nui ia i ka wa i poni ia ai ka Persidena Makinile, o ka hoihoi ia ana o ka noho o ka Moiwahine a kokoke i na Peresidena elua, i na e ike iho oe i ke kii oia no kona noho iloko o keia anaina.

            No Haki ma, aole i ike ia, ua kaa ka hoohanohano ana i ke aupuni o Hawaii, i ka Moiwahine, aohe he noho no ke Kuhina Haki o Hawaii i hookaawaleia, aohe au i ike iaia.

“Aloha nui”

 

NA AUMOKUKAUA O TUREKE.

            He mea maopopo loa, o keia hakaka pili kalaiaina mawaena o Tureke a me Helene kekahi mea nana i hoopahaohao mai i ka manao o na aupuni nui o Europa, oiai lakou e ku aku ana me ka nanamaka i ka pepehi kanaka hoomainoino weliweli e kaualako hele ia ana ma na alanui o ke kulanakauhale poo aupuni o Konatinopala.

            E hoike ana hoi kekahi lono, mai ka nupepa Daily Mail, mai Konatinopala ae oia he @ mokukaua @, lawa no ka hakaka ana me kahi aupuni ukulii o Helene, ka mea nana i hookaa kea aku i kekahi mau aupuni nui o ka honua, he hiki wale no ke hanaia ka hana nui ku i ka weliweli, malalo o ke a@o ke aloha a me ka lokahi.

            Ua hoike hou ia ae no hoi, ua hoike ia aku i ka moi-kui o Tureke, oia hoike Suletana, oia he @,000 koa i lako me na mea kaua, no ka hele ana e hakaka me ka poe Helene, a ua hiki no ke hoomahuahuua hou ia ae i na wa a pau, a hiki i ka @10,000, oia ke kauoha hope i haawiia aku e ka mana kaua o Tureke no ka hoouna ana aku maluna o ke kahua kaua.

 

Opeapea paha auanei ka Repubalika o Hawaii, no ke Kakaiapola ole.

            Ua hoike aku makou i ka manao o Haki, ke Kuhina noho o ka Repubalika o Hawaii ma Wasinetona, ma ka pepa o nehinei, i hoolahaia ae ma ka nupepa Hoku o Wasinetona, o ka la 18 o Feberuari 1897, a i na e nana pono ia iho ua mau manao la, e ike ia ana, ua komohia ka makau a me ka hopohopo i na Kuhina la o ke aupuni, a i oi loa aku hoi, ma kona hoike hookamani ole ana ae i kona manao, wahi ana.

            He kuhihewa loa ka manao ana, ua hiki loa i ke aupuni Repubalika ke hoomau aku i ke ku ana, elike me ia e ku nei i keia wa.

            He mea kupaianaha, a ku no hoi i ka hoopahaohao, keia mau huaolelo i puka ponoi mai ka waha ae o kekahi o na Kuhina o keia aupuni e ku nei, a he mea nani no hoi no ko ke Akua hookomo ana ia manao iloko ona, e hoike ae i ka mea oiaio.

            He mea oiaio, ua hoouna aku ke aupuni Repubalika ia Haki i Kuhina noho ma Wasinetona, a i kanaka hoi nana e nakiikii ae i na apana welu nahaehae, o ka Hoohui Aina i loaa ai he kakaiapola, nana e kaohi i ke kikowaena o ka hapai o ka lupe e lele ai (oia ka Repubalika o Hawaii) aka, i kona hoao ana me ka ikaika e nakiikii, ua pau iho la i ka mokumoku a i ka hiki ana aku nei hoi o ka Moiwahine, ua pau aku la i ke ka-ia a kau liilii io a ianei, a o ka hopena ke hoike mai nei oia i ka poe e paa nei i ka piko o ke aho ma keia aoao, aole e lele pololei ua lupe la, aka, he wa wale no a kimo iho kona po ilalo, mamuli o ka leo kahea a ke Alii ka Moiwahine Puuwai haokila e hea nei, “eia iho ilalo ke poo puaa” oiai ua nele oia me na kaula e nakii ae ai i ke kakaiapola i manao ia no ka lupe Repubalika o Hawaii.

KE AUHEE NUI O NA LIMAHANA A ME MIKANIKA.

            Ua hoike hou ae o Haki, ma kana olelo ana: “He mea ia e hoea mai ai kekahi loli ano nui ana, malia paha o kona ano (wahi ana) wahi a ka oleloia oia ka haalele ana iho o na limahana a me na poe mikanika ma Honolulu ia laila, a hele aku no kekahi mau wahi hou aku, a o lakou iho la no nae ka poe kakoo ikaika loa i ke aupuni Repubalika.

            No makou iho, a me ka lahui Aloha Aina, aole e ninau ia ko lakou pau i ke auhee, (aole makou e no na limahana a me mikanika i aloha i ka aina) a i kupaa pu me ka lahui aloha aina, aka, ke kamailio nei makou no ka poe i hawahawa pu na lima i ka hookahuli ana i ko makou aupuni, aole e lilo ko lakou auhee ana, i mea e noonoo ia ai e ka lahui, na oi aku ka hauoli e loaa ana i ka lahui ia la i ko keia la, aole no e hoopilikia ia mai ka lahui, no ka haalele ana mai o keia poe i ka aina, o ka makou wale no e olelo ae ai i na oia ka mea e hoea mai ana, makehewa ke kali ana ku a e no lalau na wahi opeope a haalele iho la Hawaii, e waihe iho ia Hawaii nana e hooponopono nona iho aohe a makou makou makawelawela ana no ia mea.

HOIKE KUE IA KUOKOA.

            Ma ka nupepa Kuokoa i hoike ia i na pule ae nei i hala, ua olelo ae oia, ua lilo ka nee ana mai o ka Moiwahine no ka nui o ka lilo i ka hotele mua Ana i noho ai no ka pii loa, a oia ke kumu i nee ai i hotele hou, kahi Ana e noho mai la.

            Ma ka Kuhina Haki ponoi olelo, wahi ana:  “Ua hoike wale ia ae no hoi me ka manaoino ua nui loa ka aie o ka Moiwahine ma ka Hotele Shoreham, a oia ke kumu i hoololi ae nei i Kona wahi noho, i mea e hoemiia ai na lilo.

 

            O ka nee ana ae o ke Alii a noho ma ka Hotele Cairo, he kukulu ana ia i kahua paa Nona e noho ai, mo ka hoohana ana aku i na keehina hana o keia mua aku.

            Aole hoi e like me na olelo a na nupepa waha-a o kakou nei, o kawai la ka oi aku o ke koikoi o ka keia mau nupepa anei?  a i ole, o ka Haki ke Kuhina paha o ke Aupuni, e olelo mai nei, he nee ana ia o ke Alii e kukulu ai i kahua paa no Kona kulana makaukau no ka paio aku, he wahine ma kekahi aoao a i hookahi kauna kane loio piha mai me na kulana Kuhina ma kekahi aoao.

 

UA EO IA PAUOA.

            O pauoa ka Apana nana i lawe haaheo ae i ke kulana alakai, no na mea e pili ana i ka Waihona Hookuonoono Lahui, a makou e hoolaha mau nei, ma ke koho ana i ko lakou mau Luna Nui a me ka lulu dala maoli ana, me ke koho ole ma ka mahele a mahope aku lulu mai na dala.

            A penei na hana i lawelawe ia ma Pauoa, e ka Peresidena Nui o ka Hui Aloha Aina, me kona hoahele:

@, Peresidena, T@ He-u, Puuku; John Mana-Kakauolelo.  Mahope iho o ke koho ana i na luna, ua lulu @maoli, a aia no ma ka lima o ka Puuku, @ mea i loaa ma ia hana, he hoike keia mau hana i ko Pauoa manaoia hana no na mea e pili ana i ka pono o kona aina hanau.

            Mahalo nui i ko oukou holomua.  Owai hou aku ia Apana e lawelawe ana elike me ko Pauoa, o Kamoiliili anei, o na keiki hoehoe waapa anei o ka uwa@?  Eia ka wa no oukou e hoike ae ai i ka mea nana ke eo ma k@ hana.  Mai noho hamau, aka, e ku a maioe@ hoonee aku mua.