Ke Aloha Aina, Volume III, Number 12, 20 March 1897 — Page 7

KE ALOHA AINA

 

KE  ALOHA  AINA,  POAONO,   MARAKI  20,  1897         7

 

E  MIHI  OUKOU,  NO  KA  MEA,

UA  KOKOKE  MAI  KE

AUPUNI  O  KA  LANI.

 

  Pela hoi, o ke au miki, me ke au ko, elua laua, ko ke au i hala e--he make ka hopena, iko hoi ke au i ka aina, he oia ia no ke kanaka.

  He oiaio, ua hala ka wa o ke au ko i ka moana, a eia ke ko nei ke au hoihoi i ka aina ke ola, a oiai na waimaka helelei o ka lahui oiwi ponoi, no ko lakou mau pono pili paa i pakaha ia, he oiaio, e aloha mai no auanei ke Akua i ka lakou mau leo pule.

  He oiaio, o ka Lani ko ke Akua Nohoalii, a o Ierusalema Kona keehina wawae, pela hoi, o Hawaii nei ko Liliuokalani Nohoalii, a o Amerika hoi Kona keehina wawae,

  A e like hoi me na kapuai aloha o ka Haku i imi mai aiai oia no Kona lahui kanaka ponoi ma ka honua nei pela hoi o Liliuokalani i imi aku la i Amerika i ola ao Kona lahui kanaka ponoi ma Hawaii nei, malalo nae o na alakai ana a ke aloha ke Akua.

  A e like no me ko ke Akuawae ana mai ia Ioane i mea e aoaku ai i na kanaka i ka Banetiso ana no ka "Mihi" pela no kana wae ana mai i ka maka o ka'u peni i mea ao aku i kahi poe o ka lahui oiwi i ka Bapetiso ana no ke ola nui a hoea mai.

  A oiai hoi ka leo o Ioane e kala ana ma ka waonahele o Iudea i ka i ana mai: E mihi oukou no ka mea, ua kokoke mai ke Aupuni o ka Lani a peia no hoi ka leo aloha o ka'u makapeni e kuka'a leo aui aku nei i kahi poe o kuu lahui oiwi, e mihi, no ka mea, ua kokoke mai ke ola nui ma na ipaka hale o@ e ka lahui Hawaii oiaio a pau.

  A wahi a kahiko; I ka lani no ka wa, waele e ku pulu, pela hoi; I Kahiki no ka ua, waele e na mahakea o kahi poe paakiki kuhihewa o Hawaii nei, i ola oe, ola kau wahine a me kau mau keiki, a no ka mea, ua hewa oe, no kou kipi kue ana aku i kou makuahine homua, kou aina honau hoi, a me kou Moiwahine i poni aloha a e ke Akua i Moiwahine maluna e ko Hawaii Pae Aina.

  A oiai hoi ka olelo a ka Buke Nui e i mai ana penei: "E uku ia no kela a me keia e like me kaua hana ana." pela no e loaa mai ai na haawina like ole i keia me keia o na Hawaii ponoi i kipi kue aku i kona Moiwahine.

  A oiai hoi kekahi poe o lakou ua kipi io aku i ko lakou Moiwahine me ko lakou ikaika a pau, e hoomaewaewa ana hoi me na haikaika ana o na ino he nui, a no iakou hoi kahi enaena loa e ke imu ahi e aa mau ana.

  A o kekahi poe hoi, ua hoiaeike ae lakou i ko lakou kipi i ka Moiwahine. wamuli ho o ko lakou nele i kahi pahu poi ole a ka Pake, a me kahi lehelehe bipi a Kuataku, pela lakou i ho-o aku ai ia lakou iho iloko o ke kuhihewa.

  E aho iki nae paha lakou nei, a no ka mea, e kaa iki mai ana paha lakou mei ma hai mai o ua imu ahi ala, a o loaa ana no ia lakou nei kahi hoomaha ike ana ae, mai ke okooko enaena ma o ua lu@ahi ala, no lakou nei paha kela wau huaolelo nei aloha a ka Haku Ies@ i Kona Makua, penoi

    E aloha mai O@ ia lakou nei, no ka @, aole paka lakou nel@ ike i ka lakou mea e hana ai, a pela iho la paha e loaa iki ai ia lakou nei he wahi mananalo iki o ka manaolana hauoli,--Ke hiki hoi.

  O ka makemake wae no o ka mea kakau, e hoaiai aku i na hoa makaainana a pau, i ka kopena e ili mai ana maluna o kela me keia i hana i kahi hana awahea o ke aloha ole i ko kakou Moiwahine, a i hoolilo hoi i Kona home aloha, Kona aina hanau a me Kona lahuikauaka i poe kuewa wale maluna o ka ili o ka honua.

  He rula paa loa iwaena o na lahui o ko na aina e, oia hoi, aole loa lakou e ae, e hoolile i kau wahi lihi iki o ko lakou aina hanau, malalo o na kupu ana a kahi mana e ae, koe wale iho no, malalo o ka hiki ole ia lakou ke hoopakele ae i ko iakou aina hanau mai ka ikaika mai o na lima o ka poe i ake e pakaha i ko lakou aina.

  Oia maoli no ka mea oiaio, a pela iho la e kohu ai ka lilo ana o ka aina i kahi mana e aek, aole nae pela ke ano o kahi poe o ko kakou lahui ponoi e ike ia nei, oia hoik, me kahi apana dala kamakaia i onou ia mai, pela iho la i lilo aku ai ka pono o kona aina hanau a hoopiliwale aku la ma na ano a pau.

  He mea hilahila mae, oiai ke kanaka i alana aku la iaia iho no kahi apana dala kumakaia, a o kana hana ana ia mea, e hoohilahila ia oia, kana wahine a me kana mao keiki ma keia hope aku.

  A e like me ko ke Akua haawi awa mai i hoailena maluna o ka lae o Kaina, pela no aoanei ke Akua e haawi pu mai ai ia hoailona hookahi maluna o ka lae o ka poe i haawi i ko lakou makuahine honua no kahi apana dala kumakaia.

  A e ike aku ana no kakou i ka hooko ia o nei mau mea a ke Kaula Kamuela e wanana e nei i ola honua, koe wale iho no ko lakou hooko koke ana ae i kela poomanao nona nei kukulu manao ana maluna ae, oia hoi; "E mihi oukou, no ka mea, ua kokoke mai ke Aupuni o ka lani, ' a ina aole pela Ea !

Aloha wale na hale o makou i makamaka

            ole,

Ke aiahele mauka o Huli wale ia e

            hui wale,

E huli wale ae ana i ka ukana, i ka

            mohai ole i kuu lima,

E ike aku ai e kanaenae aku ai la hoi

            @ oe e ke Akua,

Eia no ki uku la o ka mihi.

  A no ka mea, o ka mihi me ka puuwai palupalu ka ke Akua mea i oluolu ai, a oia no hoi Kana i olelo ai, aole Au i makemake e make kekahi, aka, e hoi mai na kanaka a pau i ka mihi. aole no ka nui ana o ka hewa e make ai ke kanaka, aka, no ka mihi ole.

  Noiaila, ano ka wa e ola ai, ano ka wa e maiiu ia ai, aohe wa e ae e loaa ai he ola, o keia wale no.

  A oiai ka'u maka peni e kahoahoa e aku o@i i ola honua, e ui aku ana i kola me keia poo ohana i moha ia lakou ino m@lalo o na kulipee o nei hana hooena maikai ole.

  A e like hoi me na haawina ehaeha i kai iho @aiuna o Iuda Isekariota, m@ o k@a lawe ana i na ahana dala ho kauakolu no ke kum@kaia ana i kona Haku, peio @o auanei i ili pu mai ai ia haawina ehaeha hookahi maluna o na Iuda kum@a o Hawii nei, ne ko lakou lawe pu ana i na apana @ala i mea kumakau aku i ke lakou Moiwahine a me ko lakou aloa hanau.

  Nolaila, o ke kuli ka make, o ka lohe ke ola, a pomaikai wale ke kanaka i kala ia kona hala, a i uhi ia hoi kona hewa, a pomaikai wale hoi ke ku i ulaau i hoopili ole ia ke koi lipi ma kona kumu.

  A no ka mea, ke waiho nei ke koilipi ma ke kumu o na laau, a o kela a me keia o na kumulaa i hua ole mai i ka hua maikai o ka mihi, e kua ia ilalo a e kiola ia aku iloko o ke ahi, ilaila e uwe ai, a e uwi ai na niho o ke kolohe.

  I ka hoopau ana i nei episetole, ke waiho aku nei ka'u makapeni i nei manao alakai imua o ma healoha i komo poo iloko o mei kukulu manae ana, a ua akea no hoi na kolamu o KE ALOHA AINA, no na uhane a pau i loaa he uhane mihi, e hoouna la mai ana uo ka hoolaha aku i ke akea.

  Oiai, he mea maikai ka muhi e ana mamua o ka hanini ana o ka waiu, a he mea no hoi e ola ai no kahi wea ma'i, oiai ka wa e aleala ana no ka wai.

  A pela auanei e hauoli ai ma puali anela o ka Lani i ke kanaka hewa hookahi e mihi ana. Hauoli ko ka Lani hauoli ko Hawaii nei, mai Hawaii a Kaua, ola ka aina, ola ka lahui, o'a ka nohealii o Hawaii, a hiki a kau a mau loa aku ne mai ke ao kumu ole, a i ke ao pau ole.--Amene.

                        SAMU'L K KAMAKAIA.

 

KA  NIUHI  HOLO  MOANA  O  KA

ATELANIKA.

 

  Eia ka Laina Mokuahi "Ka Hoku Keokeo," ke hana aelike nei me na Mesars. Harlan & Wolff, o Belfast, Irelani, no ke kapili ana i kekahi mokuahi ane e, mai ko na laina mokuahi e ae no ko lakou laina, ma na wai o ka Moana Artelanika.

  E kapa ia aku ana kona inoa o ka "Oceanic," i mea hoomanao poina ole no na hana holomua o kela laina mokuahi.

  He 704 kapuai kona loihi, a he 25 kapuai hoi kona oi aku imua o keia moku kupua nona ka inoa o "Ka Hikina Nui," ua like hoi me 117 anana a me 2 kapuai kona loihi, oiai hoi ko Ka Hikina Nui loihi, he 679 kapuai, ua like ia me 113 anana a me i kapuai.

  O keia aku ana ka Emepera o ke ae holookoa, ma na wai akea o ka Moana Atelanika a me ka Pakipika, a e like me ka nui o kona kino, pela ka nui o kona mau mea paahana, a me ka ikaika hoonee o kona mau enegini mahu e hooi ana hoi i kona ikaika holo i ko na moku e ae.

  E lawe ana oia he mau tausani ohua Kapena maluna okona onekik, a pela no hoi me na ohua oneki o ka poe malalo iho. Nui ka naauao a me ka waiwai, helomua no na hana.

 

KOHO  ANA  I  NA  LUNA  NUI.

 

  Ma ka halawai a na poe paa mahele o ka "Hui Kalepa Hookoonoono Hawaii Kaupalenaia," i malaipaia oia ka la a o Maraki 1897, ua koho pono ia na Keonimana no lakou na inoa maho pe ae nei i mau luna nui no ua hui io no ka manawa o hookahi makahiki, e hoomaka ana mai ka la i hai oiwa ia ae nei:

S. K. Makekau . . . . . . . . . . . . Peresidena

J. M. Kealoha . . . . . . . .  Hope Peresidena,

D. W. Keino@moku . . . . . . . Kakauolelo.   

Jos. L. Kukahi . . . . . . . . . . . . . . . . Puuku.

Jas. K. Kaulia . . . . . . . . . . . . Luna Hooia.

S. K. Koloa . . . . . . . . . . . . Luna Hoohana.

Asa Kauiia,        }

W. K. Naha@u,  } . . . . . . . . . Papa Hooko

D. K. Kaelele,    }

D. W. KALEIOKAMOKU,

      Kakeu@lelo o ka H. K. H. H. K.

  Honolulu, M@ @, 1897.

 

  Aole e ho@ aku ana ka mokuahi Mauna Loa n@ P@a ma keia pule @e e like me ka makou i hoolaha aku a mamuli o ka pilik@ loa o John K@ @ta ha@

 

HE  MOOLELO  HOONI  PUUWAI

--NO KE--

KEIKIALII  GASIA,

--A ME KA --

UI  JENITA.

  Maanei e wehewehe iki aku kou mea kakau, oiai, ua haohao paha oe e ka mea helu i kela loii ano e ana ae o ke kulahekauhale mai ke kaumaha a ka hauoli, a me na kanaka hoi e naholo mai ana mo kahi a ke kanaka kahuhipa e ku ana.

  Mai ka wa a ke Keikialii Gasia haalele aku ai i ke kulanakauhale o Castivano, aia hoi, ua kauoha ae la ka Moi e haawi ia ne he uku makana kiekie i ka mea nana e hoike mua ae i ka iono oiaio no ko ke k@ikialii huli hoi ana ma i ke kulanakauhale, nolaila, ua tioopina ia ae la o luna o na puoa kiekie o ke kulanakauhale me na poe e ake ana e lilo i kekahi o lakou ka makana a ka Moi.

  Aka, hala ae la nae he mau la o keia kiai ana a lakou aole he mau kahoaka e hoike mai ana no ka mea e pili ana i ke keikialii, a i ka ike ana o ka Moi, aole he mau lono e pili ana no Gasia i leheia, nolaila, ua hooinoino loa ia ko ka Moi noonoo, a i ka hope loa, ua kanoha ae la oia i ke kulanakauhale e uhi ia me na kahakahana eleele, me ke komo pu ana hoi iloko o na kanikau ana no ke keikialii.

  Hooko ae la na makaaianana i ke kauoha a ko lakou Moi, iloko hoi o na hora pokole, ua uhipuia ke kulanakauhale me na kahakahana eleele. O na poe no nae e ake ana e lawe haaheo i ka uku makana a ka Moi, aia no lakou iluna o na aleo kiekie loa kahi i kakali ai me ka hoomanawanui me ko lakou manaolana no e hoi mai ana ao ke keikialii me koha kino ola maikai.

  Ia lakou no nae e nanea nei, a i kekahi ahiahi, oiai, ka la e iho aku ana e hooipo me Kuhaimoana. aia hoi, ua ike aku la lakou i ka oili ana mai o kekahi hololio e kau ana maluna o kekahi uo keokeo, mailoke mai o ka ululaau a walewale koke ihe la hoi iloko o kekahi aluna alanui, a i keia wa i pii ae ai ke pihoihoi iloko o na mea a pau, me ke kali ana o ka hiki koke mai o ka hololio iluna o ke ahua.

  Hala ae la he mau minute, aia hoi, ua hoea mai la ua hololio maluna o ke ahua, he a mile hoi ka mamao mai ke kulanakauhale mai.

  I ka wa i ikeia aku ai o ka lio keokeo e ku ana maluna o ke ahua me kona holoho i maopopo ole ia lakou kena ano, aka, ua koho koke ae la no lakou, aole keia he mea e ae, aka, o ke keikialii Gasia no ia maluna o kona he keokeo.

  Nolaila, ua hoouna koke ia aku la ka lohe i ka Moi, e hoike aku ana o ke Keiki@iu Gasie, eia oia ke hookokoke mai nei i kulanakauhale

  I ka loha ana o ka Moi keia nuhou hauoli o ka hoi ana mai o ke keikalii ua kauoha koke ae la ia e weheia na kahakahana eleele k@nikau, me ka hookani ia o na hele. a o na pu@koa e imi aku lakou iaia, a hookipa mai ho@ leta me na lima pumehana. Noko o ka manawa pekole ua pahola koke ae ia keia @no haue@i a peni ke kulanakauhale, h@ole iho la na kahekahana kaa@kau hopi oiowa@ @ la na hele, a ikeia aku la hoi ua puali@ e he'e ana @e @o o ke kuh@ola.

  Maanei e waiho kaua i na pualikoa a me na makaainana e uhaiaholo aku ana mahope o ka hololio, me ko lakou manao kuhihewa ana o ko lakou haku alii no keia, a e nana aku hoi kaua i ke kanaka kahuhipa.

  Oiai ke kanaka kahuhipa i hoohuli ae ai i kona lio no looko o ka ululaau, me kona kino hoi e naka haalulu ana i ka makau no keia mau hiohiona ana e ike nei, huki mai la oia i ke kauiwaha o ka lio me ka pekupeku pu ana hoi i kona mau aoao, aka, aole nae he nee aku o ua lio la, hooi ae la ola i kona mau pekupeku ana me ka haawi pu ana i na leo hookikina, he oia mau ne nae kona kupaa me ka luli ole.

  A iloko o ka manawa pokole, ua hiki aku la na pualikoa i kualiia hei e na makaninana no luna o ke ahua a malaila hoi lakou i halawai aku ai me ke kanaka i aahuia me ka aahu e ka poe uhai holohona, hoopuni koke ae la na pualikoa a me na makaainana, i kanaka kahuhipa.

  Ia wa koke noiohe ia aku la na leo hiena o na makaainana i ka hooho ama mai me ka piha inaina.

  Ka lio o ka haku alii Gasia, ka pahi kaua a ko kakou haku alii. E hopu aku iaia ano, e ninau aku hoi iaia ano aia ihea ko kakou haku alii?

  Ia wa olowale like mai la ko lakou meu leo hae o ka inaina nui, me ka anehe pu mai hoi e lalau lima mai no i ke kanaka kahu hipa.

  Ua powa ia ko kakou haku e keia kanaka aahu uhai holoholona. aole anei he make kona hoopai kupono? a ia wa no hoi i puia hou ae ai ka lewa i ko kakou mau leo.

  No ke kanaka kahuhipa aohe wahi leo pane mai laia aku, a ke kulou la hoi kona poo ilalo me na helehelena kaumeha, kauoha koke ae la ka alihikaua nui e hopuia ke kanaka iloko o ka aahu holoholona me ka lawe aku hoi iaia imua o ke alo o ke Moi

  Me ka hakalia ole ua kupe@ia iho la ka lima o ke kanaka kahu hia me ka hooroho papaia hoi o na koa ma kela a me keia aoao ona no ke kiai pono ana iaia mai na lima mai o na makaainana i uluahewa me ka makawela, a mai hooko kahiko ia no paha ko lakou manao, ina aole he akeakemia e na koa.

  I ka makaukau ana o na mea a pau ua nee aku la ka huakai no loko o ke kulanakauhale. ua alak@iia oia iwaena o na alanui i hoopihala me na kanaka o keia a me keia ano me ka halawai pu mai o kona mau pepeiao me na leo hoomaewaewa a ka lahui kanaka o Casuvano.

  I ka hiki ana o ka huarai mawaho o ka pa ahi ua wehe hamama a ia ae la na puka p@, a kamoe aku ia ka huakai a na koa me ka lakou pio no kahi a ka Moi e noho ana.

  I ka ike ana mai o ka Moi i ke kanaka kahu hipa, ua ikeia aku la na helehelena haikea e hekau ana maiuna ona me na maka i hele a @-a na'u ae la koma ku'i @ pa hiki hoi i na mea a pau ke @e aku ua piha k@na puu ai me @ inaina oo ke kinaka kah@ hu@a.

 

  I keia Po@omo e kuai kudala ia ai ka Mokupea Rosahe.

  Ua leheia mai nei ua @ahaha he hoo kahi waapa no Waiakale @a Kauai mamua o ke @ o ka mo.

 

HOOLAHA   HOOKAPU.

  Ka papa a ke @ loa @i la a@ @aa

ku @m malalo @i @ e hele wale na @ana

k@a a pau wah@ o @ma@ @ai

h@ la a@ @iwi i Wa@ A@ o

F@, Kual@, K@pam. P@ a

@e K@hewa O ke@ a me Leia m@ e loaa

aka ana ma@ ia

he W@kap@ @ Ay@

k@

                        DAVID M. KUPIHEA.