Ke Aloha Aina, Volume III, Number 13, 27 March 1897 — Page 3

Page PDF (869.33 KB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  in celebration of mary jo kubota-arcarese's 70th birthday

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 27, 1897.          3

--

NUHOU HOPE LOA.

--

KO IAPANA MAU HUNAHUNA

MEA HOU.

            Iokohama, Ma. 8.  O Mr. Mutsu, ke keiki a ke Kuhina o ko na aina e i pau, i Kakauolelo na ke Kuhina Noho maWasinetona, Amerika.

            Aia ka Moi o Siama ke liuliu ala e haalele iho i kona one oiwi, no ka holo ana i Europa, i na la mua o Aperila ae nei.

            Aia ke hana ia la ma na hale hana pu o Iapana, na pu kaupoohiwi, a pukuniahi mailoko mai o na hao Pelekane, a o ka makamua loa hoi i hanaia iloko o ke aupuni o Iapana, malalo o ka Emepera e noho nei i keia wa, mai kona mau hao ponoi mai.  A o ka la 15 ae nei o keia mahina, ka la e hoau mua loa ia ai keia mau ano pu.

NA MEA HOU O MANILA.

            Manila, Mar. 8.  Inehinei ka la 7, o Salikan ke alakai o ko kakou mau pualikoa, ua hoauhee aku oia i ka aoao o na poe kipi me ka nui o ka poe make a hoeha ia, a o ka nui i make a hoeha ia, a o ka nui o na make ma ko kakou aoao he 10, a he 32 i hoeha ia.

E UKU MOU ANA.

            Yokohama, Mar. 11.  O ka uku koi poho a ke aupuni o Iapana ia Kina, i ka wa o ke kaua maloko o na palena aina o Kina, e uku ia ae ana ia ma Ladana, i ka la 8 o Mei, i ka huina o @2,892,545 10s 5d.  O keia @2,741,748 7s 5d, o ke kolu ia o na hookaa ana, a o ka ukupanee i uku ole ia @68,543 14s 2d, no eono mahina, a he @62,252 9s na hoolilo no ke kiai ana a na pualikoa ma Wei-Hai-Wei.

KA BILA KANAWAI DALA GULA.

            Yokohama, Mar. 12.  I keia la i noho ai Hale Ahaolelo o na Lunamakaainana o ka hale o lalo o ke aupuni o Iapana, ma na hora maa mau, no ka hoomau ana aku no ka noonoo ana no ka bila dala gula.

            Ua ku ae o Mr. Taguchi, ka Lunahooponopono o ka nupepa Tokyo Economist, kekahi o na hoa o ka hale, a haiolelo ikaika ma ka aoao e kue ana i ka bila.  Ua haiolelo oia no hookahi hora a oi.

            I keia wa i ku mai ai o Soyeda a kakoo ma ka aoao o ka bila, e kakoo ana i ke aupuni ma keia kumuhana, a i ke koho ana o na aoao elua, ua hanakila ka poe e kakoo ana i ka bila ia 126 i ka 116.  Ua hooholo ia ka bila ma ka heluhelu elua ana, a i ka heluhelu ekolu ana, ua hoomaka hou kekahi hoa o ka aoao kue e haiolelo no hookahi hora, me ka manao e hoohiolo i kela mau koho mua ana, aka, i ke koho ana ua oi loa aku ka poe kakoo i ka bila, mamua o na koho mua ana, a ua hooholo loa ia na ka heluhelu ekolu ana.

HE 15 PA-KENETA I MAHELE IA.

            Yokohama, Mar. 11.  Ma kekahi halawai kuikawa o na poe paa mahele o ko ka banako Yokohama Specie, i malama ia maloko o ka hale banako i ka auina la o nehinei.

            Ua hoike ae o Mr. Sonoda, ka Peresidena a Lunahoomalu hoi o ka halawai, no ka hoike ike ana i ke kulana hana no hapalua makahiki i hala.

            Ua waiho pu ia mai no hoi me ka na luna o ka Papa Hooko mau hoike, a o ka uku pakeneta no ke dala i ka makahiki he 15 keneta no ia.

            HAUNAELE MA FORMOSA.

            Yokohama, Mar. 10.  Aia na poe kipi o Formosa, ke hooulu hou ala i na hana hoohaunaele, aia na poe nana e hoomalu la ma Taipeh ma ke kulana nawaliwali, a o na pualikoa, ua hoouna ia aku na olelo hoakaka, me ke kauoha pu la aku e hoopau koke ia mau hana hoohaunaele.  Ua hanaia keia mau mea e ke keena o ke Kiaaina Nui o ka mokupuni, a aia hoi na mahele koa o na kanaka ponoi o ka aina ke komo ala iloko o ko lakou mau aahu kaua, no ke kue ana aku i keia mau hana haihai kanawai a kekahi poe hoohaunaele.

NA HANA MA KERETE.

            Sanahai, Mar. 11.  Ua hoike ae na Mana Aupuni e ae, me ke noi ikaika ana, e unuhi koke mai oia i kona mau pualikoa, mai Kerete mai, a e haalele aku i kela mokupuni malalo o ka hoomalu ana o ko Tureke mau hooponopono aupuni.

            Nolaila, ua unuhi mai la o Hene i kona mau aumoku kaua, a waiho aku la i keia mau hana hookeke iloko o ka poholima o na Mana Nui o Europa, no ka hoomaemae ana i ke kulana aupuni o ka mokupuni.

            Ua hoike ae o Mr. Hanotaux aole o Farani e komo aku iloko o na hana uwao me Helene, ke ole e ae na Mana Nui e hooponopono no keia hana.

NA BONA HOAIE NO KA WA KAUA

            Iokohama, Mar. 12.  Ua hoopuka anei ke aupuni he mau bona hoaie no ka wa kaua ma ka 600,000 yen, nona ka waiwai io he 99.04 yen no ka 100 yen (dala Iapana).

            AOHE OLE I POINO.

            Iokohama, Mar. 12.  E hoike ana kekahi lono telegarapa i ka Havas, aole hookahi mea i poino, ma kela kipoka ana a na aumoku kaua Pelekane, Italia, Geremania, ma ke kahua hoomoana o na kipi ma Canea, Kerete.

 

KUKAHALELO KE-A, NA HALE

O KAUPO.

--

"Kakau ia no KE ALOHA AINA."

            Eia ka nupepa "Ka Makaainana" a me kona hookele, ke hoao nei e kue i ka hana a ka lahui i hooholo ai me ka lokahi ma ka Aha Elele i malama ia ma ke Kau o Novemaba, 1896, oia ke kukulu ana i waihona hookuonoono no ka lahui aloha aina, a oia ka ka Peresidena Kaulia a me kona Papa Hooko i kukulu ae nei, a hoolaha akea ia ke Kumukanawai oia mahele ma ko makou mau kolamu, a ua ike ka poe aloha aina ia mea, a oia nae ka ka Makaainana e noke mai nei me kana hamare o ka hoohiolo i ka makemake o ka lahui.

            O kahi kumu moowini wale no a ka Makaainana i paepae ai i kona kahua no ke kue ana, no ka hoohui ia ana o keia hana iloko o ka Ahahui Aloha Aina, o ka ninau ma ia wahi, heaha ka poino o ka lahui aloha aina e loaa mai ana ma ia hana? ma ka manao o ka makamaka e hookaawale loa i ka hana kalaiaina me ka hana imi waiwai.

            Ke olezzo nei makou, he kalaiaina moowini a hawawa loa ia, o ka hele pu ana o ka manaoio me ka hana, oia ka mea e holomua ai ka manaoio, aole o ka manaoio aloha aina wale iho no, aole nae he hana a hookahua i paepae no ua manaoio la, ke olelo nei o Paulo i ko Kolineko, he manaoio make ia.

            Owai ka põe aloha aina kalaiaina, a owai ka poe aloha aina imi waiwai?  he mau kino okoa anei keia elua?  aole, aole loa, o ke kino aloha aina kalaiaina, oia no ke kino i makemake ia no ka Hui Waihona Hookuonoono Aloha Aina, a in a pela heaha ka mea e keakea ia ai kona pono ole ke hui ia.

            He hana hewa anei ke ao ia ka lahui aloha aina, in a oe e lawe hookahi mahele iloko o keia Hui Hookuonoono no ke kala hookahi, a piha ka makahiki, hoihoi ia mai ia dala au me kona puka o 10 pakeneta, ua oi anei ka hewa oia ao ana, mamua o ke ao a Ka Makaainana e makemake nei , e o aku i ka lahui, ua haawi oe i hookahi dala, pau pele pau mano, aole oe e ike hou iaia, wahi a ua makamaka nupepa la, aole o makou makemake e lawe i na ao ana e powa ia ai na keneta a ka lahui.

            O ka makou i makemake ai e ao aku, e hoolei oe i kau papaa berena maluna o ka wai a haia na la he nui, e ohi papalua mai no auanei oe, aole makou e lawe i kau ao.  Nolaila, ke waiho aku nei makou na ka lunaikehala o kela a me keia aloha aina e koho i ka mea pono, oiai o ko kaua mau haku ia.

            Ua i hou mai ua makamaka ia, he kokua oia i ua hana hookuonoono, i na io pela kona ano, alaila, ua hookonokono hewa ia oia e kekahi uhane kipa kauhale, e kue ae i ka hana ana i makemake ai, a nowai ia hewa, aole no ka lahui a me makou, aka, no ka mea hale o i ka ae wale aku i na uhane oia ano e kipa wale aku no, a ke pule nei makou i ole oe e hookuu ia e ka makamaka i ka hoowalewaleia.

--

KA HUAKAI HULI KANE A

KEKAHI WAHINE.

--

            O ka pilikia i ulu ae mawaena o Kapena Luttrell, o ka moku kuma Vine a me ke Komisina Pelekane Campbell ma Taputteouea, ma na mokupuni Kilibati, ua lawe ia ae ia ma ke ano lapuwale, e aea hele, no ke alahele loihi o 25,000 mile, i kekahi wahine ilihune, a me kana mau keiki, e huli, a e ninaninau i kahi i noho ai o kana kane mare, a makua hoi o keia keiki liilii makua ole, wahi a ka nupepa Karonikala o Kapalakiko, ma ka la 7 iho nei o keia mahina.

            O keia hana lokoino aloha ole i ku i ka make, ua akaka no ia ma ke koho ana aku i ka manao, e hahai ana i ka ohana o Carl Broeder, oiai ka wahine a me na keiki, e hele ana i ka loa a me k alaula o na kai o ka Hema, no ka huli ana ma keia aina, a oiai hoi oia e imi ana ia lakou.

            I keia manawa ano, he hapalua o ke ao holookoa kai mahele kaawale ia no keia ohana elike me ka Mrs. Broeder alualu ana i kana kane iloko o Geremania, me ka pu ana maanei, no ka loaa mai o ka leta mai na Paemoku mai o ka Hema.

            No ka maopopo ole o keia mea pohihihi, ua haawi aku la oia i kei ahana iloko o k alima o ke Komisina Pelekane in a e ioaa iaia he manawa poao, e hooikaika ai no ka huli ana iloko o na Hui Kalepa Amerika, i lawe aihue i na mokupuni.

            He ekolu makahiki i hala ae nei, e noho Agena ana o Carl Broeder, no kekahi mmau Hui Kalepa Geremania, iloko o na Paemoku o Marshall, a mahope iho o ka loaa ana iaia o ka manawa no ke kukulu ana i hana ponoi nona, ua hoouna aku la oia i ke kauoha i kana wahine a me kana ohana keiki no ka imi ana aku iaia.

            He manawa loihi mamua o Mrs. Broeder hiki ana iaia e huli i moku e holo ai no na mokupuni o ka Hema, a ua nui hoi ka manawa, i hoolili ia no ko Broeder hoea mai e huli i kana wahine a me kaua mau keiki, a ua haule pahu hoi ka manaolana no ka imi ana i moku.

            Me na waimaka o ka ehaeha mai na maka mai o Mrs Broeder, ua noi aku la oia ia Kapena Luttrell a me J. F. Cunningham, no ka ae ana mai e hele i na mokupuni Kilibati, ma ka moku kuna Vine, kokoke elua makahiki ae nei i hala.

            O eia noi, ua hooia aku la oia me ka manao aloha a lokomaikai pu hoi, maluna o keia wahine, e hoike ana hoi i ka ae pono ia ana aku e imi i kana kane, a ua haawi pu ia aku la hoi kekahi mau rumi Kapena nona a me kana mau keiki, a ua haawi pu aku hoi me Cunningham, i ka uku emi iho o na okua no keia huakai hele.

            I ka wa i hiki ai o ka moku ma Taputteouea, ua holo koke aku la o Mrs. Broeder iuka o ka aina, me ka manaolana, he huakai huli keia ao kana kane iuka o keia mau mokupuni me ka hoike pu aku i na mea e pili ana no kana huakai, aka, ua poho kona manaolana, a nolaila, ua haalele iho la oia i na mokupuni Marshall, a holo aku la no Caroline.

            O ka nuhou i ko lakou wa i ku aku ai, ua haalele iho kana kane ia wahi, a aole hoi he mau lono e ae e hoikeike ana i kona wahi i hele aku ai.

            Mamuli o keia kumu, ua noho iho la oia me kana mau keiki ma Taputteouea, ma kekahi poe Geremania e noho ana ma ia wahi.

            Iloko o key manawa like a ka wahine e huli nei i ke kane oia no hoi ka wa a Broeder, i holo ai no Kapalakiko e nana no kana wahine a me kana mau keiki liilii, me kona manaoio, aole lakou i hele.

            Ua kakau aku oia i kekahi leta ma Taputteouea, me kona manaolana e hoea pololei aku ana imua o kana wahine.  Ua ninau aku oia me ka manao e loaa mai on a pane no ka loaa aku o kana leta, me ka hoike pu aku hoi iaia, e holo aku ana oia no Geremania, i ka manawa mua e loaa ana iaia, a e huipu hoi me ia malaila.

            Ua loihi ka manawa o ko Broeder kali ana, o ka loaa mai o ka pane ma ka moku kuna Vine, ua olelo ae oia, o kela wahine me kana mau wahi dala uuku, ua pau loa ia i na hoolilo, a na puuwai aloha o na Geremania e noho la ma ia mau mokupuni, e malama la iaia a me na keiki, a hiki i ka wa pono e hoihoi hou aku ai i kana mau keiki ko Geremania.

            Eia no ka wahine malaila, me ka hoomau no i ka huli ana i kana kane a hiki i kona wa e hoi hou ai i ka aina hanau.  Nui ke aloha o heia wahine, ke hoauwaua hele ia la maluna o na ale ahiu o ka moana, no ka loa o 25,000 mile, mai ka aina a ke kai.  O ke aloha oiaio ia, aohe kapilipili.

--

            Ua hoopanee ia mai ke kuai kudala ia ana o ka moku pea Rosal@ a keia Poaono.