Ke Aloha Aina, Volume III, Number 14, 3 April 1897 — Page 4

Page PDF (776.50 KB)

This text was transcribed by:  Kat Cruz
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he nu pepa na ka Lanui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono. 

E.A. Nawahi, Puuku o KE ALOHA AINA.

 

HONOLULU , APERILA 3, 1897.

 

KA HANA KUPANAHA

 

Ua hoike aku makou he mau pule i hala ae nei, no ke kahi hana kamahao a ku i ka pelapela, ina nae he oiaio ia mau lono i kekahi hana kupanaha i lawelaweia e kekahi haole ma ka ino o Corbett, a he hunona hoi na Henere Walakahauki o keia kulanakauhale. 

 

Ua hoea mai keia hooheoi, mamuli o kekahi mau ninaninau ia ana, a hiki i ka wa i maopopo loa ai ke kulana o ka hihia, e hiki ole ai ke huna iho ma kahi poeleele, i ole ai e ike ia mai e ka lehulehu, he n ea hoi i oi aku mamua o ka hihia a Wile Daimana i kana wahine, i pani paa ia ai na ipuka o ke rumi hookolokolo i ka poe makaikai.

 

He hihia pahaohao ko keia haole a me he mea la, i ka wa e noonoo ia ai imua o ka Aha, e pani paa ia ana na ipuka, mai ka ike ana aku o ka lehulehu i na mea e hana ia ana.

 

He mahalo no makou ia mau hana a ka Mana Hokolokolo, a o kahi hewa wale no, oia ke kuu akea ia ana o na hihia Hawaii e hoikeike ia imau o ke akea, a o ko na haole hoi, e hamumu malie iloko o na paia o Aliiolani Hale, me ka ike ole ia aku o na mea e hana la ana maloko. 

 

He mau hana kapahaki kela a he kupono i ke aupuni ma o kona mana Hookolokolo e hana like pela, aole hoi o ka hoikeike i ko hai kee, a huna i ko lakou ponoi.

 

KE KIA HOOMANAO OIAIO

 

Ua lilo i mea kamailio ia, ko makou hoakaka ana i ko makou manao, e pili ana no ke Kia Hoomanao o Nawahi, ka mea hoi a kekahi o ko makou makamaka e hoao mai nei e kukulu, me ka apono ole o ka wahine kanemake ia mau hana hookaumaha maluna o ka lahui, a mamuli hoi ko makou ike, a me na hoakaka naauao ana e lawa like ai ka lehulehu, ua komo mai la iloko o ko makou mau puuwai na hoomanao ana no ke kia hoomanao oiaia, e poina ole ia ai ka inoa o Jus Nawahi, ma o kehaki olelo la a kekahi wahine haole Lunahoo ponopono mupepa o ka moku aina o Nu loha, a penei iho ke ano o ua kia hoomanao oiaio ha, a makou emakemahe nei e ike pono na lihilihi maka o ko makou mau hoaloha i alakai ia mahope o keia manao o ko makou makamaka a eia hoi keia:

 

I ka wa i make aku ai ke kane a ona hoi o ka nupepa Harper o Nu Ioka, ua hoala koke ae la na hoaloha o ke kane a ka wahine kanemake i na hoolala ana i puu dala nui no ke kukulu ana i kia hoomanao no keia kanaka loea ma ka makapeni, a he haku maikai hoi iwaena o na paahana.

 

Ua lawe ia aku keia lono imua o ka wahine kanemake, e na hoaloha pili paa o kana kane, a oia hoi ka ua wahine la i lawe ae ai i ke kuau o kana makapeni, a hoopuku aku la i kona manao pepa mua loa, e olelo ana , “ina he aloha ko na makamaka a me ka lehulehu holookoa no kana kane, alaila, ua oki loa ko lakou hoahu dala ana, a kukulu paha i kia hoomanao no kana kane, ma ke ano, ua  lawa ke kia hoomanao poina ole ana i kukulu ai, ma o keia pepa la , nana e hoike ana i na mea oiaio a pau.

 

A o kona lawe ana ae i ke kulna Lunahooponopono, ma kahi o kana kane i make, ua law ia na ko ke ao holookoa e ike ai, me he mea la, eia no kana kane ke ola nei.”

 

O keia mau olelo hoonaauao a keia wahine , imua o na hoaloha a me na makamaka, a me kona hoike pu ana ae, ua lawe ae oia i ke kulana o kana kane i paaua ai no ka pono o ka lehulehu, ke kia hoomanao e nalowale ole ai na hana a kana kane, nan i hoopau ae i na manao uluku o kona mau hoaloha, a me na makmaka a komo kino aku la lakou e hoikaika pu me na hana a keia wahine, a ua puni ke ao holoakoa i keia nupepa, ,e ka hilinai ia o kona mau manao kaliaian ma na ano a pau.  Pehea hoi keia i na he aloha io ko keia poe e hapai mai nei no ke kukulu ana i kia hoomanao.  Aole anei e nele ko lakou hoomanao ana ae, hookahi mea oi loa aku o ka mea i hilinai ia me ka paulele, i kukulu iho ai ma keia ao, oia ka nupepa Ke Aloha Aina ke kia hoomanao poina ole i ka lahui Hawaii, aia no iloko o kona poai ka inoa o Nawahi kahi i ola ai.

 

A oiai hoi, ua lawe aw no ka wahine kanemake apaa i ka hana a kana kane i kukulu ai, aole anei oia ke kia hoema nao aiaio, e ike mau ai ke keia a me keia la , a puni ka maka hiki, a ke koi mai la kona ako, aia ilaila lou uhane kahi ihoopani ai, a e hooikaika aku oukou elike me kau i hana oi.

 

I na io he aloha ko keia poe alaila eia no he kia heoaiaiao poina ole a ua kanaka a, ke ku nei, a o ka lakou hana pono, o ke kokua a hooi ahu i ka mea ana i hana ai.

 

KA MOIWAHINE LILIUOKALANI

Ma ka Hulu Eo o ka Aeto o Amerika

MAU KA MAHAMAHA O AMERIKA I KE ALII

Hoole ka Peresidina a me ke Kuhina nui a Loio Kuhina Kamia, no ka Hoohui Aina.

 

Mookaulua ikiia ka Ike a ka Peresidena i ke Alii, ka Moiwahine o Hawaii.

 

Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Australia, i keia kakahiaka, ua loaa mai ia makou na mea ano hou makamaka loa e pili ana i ka huakai imi pono a ka Moiwahine mai ko makou mea kakau mai, e noho mai la ma ke alo o ke kulanakauhale Poo Aupuni o Amerika, penei:

Cairo , Wasinetona, Mar. 18, 1897.

 

Aloha oe:

 

O na la o ka noho ana o ka Moiwahine Lilioukalani, ma ke alo o ke kulanakauhale Poo Aupuni Kiekie o Amerika nei aole i hoohala ia kekahi la, me kona hoohana ole ia, mamuli o ke, kipa mau  ana aku a na poe koikoi o ka aina e ike Iaia, a mamuli o na leo uwalo a ka lahui Amerika, ua haawi mau mai ke Alii i manawa no ka lahui e ike aku ai e like me ka lakou noi, ua paa mau ka manwa o ka la a me na hora ahiahi ma na hana ike alii, e hoohala ia ana kekahi manawa ma na leo mele, he nui na Polopeka ike himeni i hiki aku imua ona, me ka lakou, mau leo mele, a ua hoao aku lakou i na paha he wali ia mau mea i ke Alii, i ka wa i onou ia aku ai kekahi oia mau mele me na huamele pu, ua lalau mai la na lima o ke Alii me ka mikioi, a Iaia i kaikai pono ae ai imua o Kona alo, oia ka wa i kuu mai ai ke Alii i ka ipu o Laa maomao, i ke Alii, e mele ana me he la he mele ia i walewaha loa iaia, ua ike ia aku na helehelena o na poe ike mele e nana mai ana me he la aia lakou imua o kekahi Aaela mai ka malamalama mai, a i ka pau ana o ua mele aua la a ke Alii, ua haawi mai la lakou i na hoohaohano ana he nui i ke Alii, wahi a lakou, aohe lua a lakou i ike, o ke Alii wale no ma ka noeau, a ua kapa mai la lakou me ka Papahi ana i kekahi inoa hanohano “Ka Moiwahine o ka Meledia’.

 

Ma ka la 12 iho nei, ua hele hoomaha aku ke Alii e makaikai i ka home o Wakinetona, a ua hoohalaia ka manawa o ke Alii ma ke kilohi ana i ka nani o ia wahi, he nani a maikai ka waiho ana o ka aina ma ke kapa o ka muliwai Potamaka.

 

Ua lilo ka launa a kukai mau ana o ke Alii me ka Peresidena Makinele a me kona Kuhina Nui ma na leta i kela a me keia manawa i mea e hoohauoli mau ia ai ko ke Alii mau nanaina, a ma ia ano e hoomauia nei na launa ana a hiki i keia wa.

 

Ua loaa mai he pane ma, ka leta mai ka Peresidina Makinele a me kona Aha Kuhina, mahope koke iho o ka pau ana o na hoonohonoho luana aupuni hou a ka Peresidena a oia ka wa e konoia mai ai ko ka Moiwahine hiki kino ana aku, he pane ano nui keia i loaa mai i ke Alii, a he hoike hoi no ko ka Peresidena makaaiau i ke Alii mamua o na poe e ae mai Hawaii mai.

 

KAMIKA ME KANA KUMUHANA.

 

Ua hoike ake ae nei ka hoole loa ana o ke kuhina nui Sherman i ke noi a W. O. Kamika ma, no ka waiho ana aku i ka hana o ka ninau hoohuiaina na Amerika e noonoo, a wahi a ua Kuhina Nui la ma kana pane, aole no hoi ma ke alo o Amerika, e like no me kona hoole ana i ka wa e noho ana oia he hoa no ka Aha Senate pela mau aku no kona ano, me ka hiki ole ke hoololiia.

 

A ma ia manawa hookahi no i hoike akea ae nei ka Persidena Makine e i kona manao, aole aia e ae e lawe mai i na mokupuni o cuba a i ole o Hawaii a me na mokupuni e ae ma ke ano hoohui me Amerika nei.

 

I ka wa i puka ae ai keia mau hoole ia ana o ke kumuhinu a Kamika ma, ma ia mea i hoomailo aku i ko lakou kulana ola maikai o na la i hala ae, a he kulana hokuku e ko lakou ke nana ia aku i keia wa, e pau nui aku ana paha i ka naholo no Hawaii.

 

Ua iawa au maanei a no kahi wa aku, oia ae la no na mea ano nui o keia mau la.  Me ke aloha.....

 

 

He maikai no ke ola o ka Moiwahine Liliokalani, a aia no  ke haiamu mau ia ala Kona alo, oli e no me ka makaiapua mau o kona hiohiona kapu alu.

 

 

 

HIKI NO I NA POHAKU KE HOONANI I KE AKUA

 

Wahi a ka olelo Hemolelo a ke Akua, ina aole hiki ia oukou ke hoonani mai Iau e hooho mai no auanei na pohaku, e ala mai na Ilina, a e hoonani like mai lakou no ke Keiki Hipa a ke Akua ola.

 

Ua ulu mai keia maanao ia makou mamuli o ka loaa ana mai o kakahi leta a makou e hoolaha aku nei ma kekahi wahi o ko makou mau kolamu o keia helu, he leta e hoike mai ana i ko na ma i komo pu ana mai e kukulu ae i ka hana a ko kakou Peresidena Nui Mr. Kaulia, a poo alakai o ka lahui i kukulu ae nei, oia ka Waihona Hookuonoono Aloha Aina, ke hea mai nei keia mau leo aloha mailoko mai o na ilina kahi o lakou i waiho ia aku ai no ko lakou hopena loa, aole i nalo ka manao aloha i ka aina a me ka lahui, a ke kono mai nei e komo pu mai i keia hana maikai, aole no ka loaa aku ia lakou o ka lanakila mai la palapu ae i kau iho maluna o lakou, aka, no ke kokua ana mai i ka hana a ka poe e ola nei, oia ka makou i olelu ae nei no na poe hoopuukahua ina no aohe lakou e komo mai ana a hana like, ua makaukau na ilina e ala mai a e pani iho i ko lakou mau makalua i manao ae e hakahaka ana, a e hooho mai no na pahaku mai ke kula mai, nolaila, aole na kanaka keia, aka, na ko ke Akua Mana ia e hoolalelale mai nei i kahi e luaa ai o ka pono mua loa i keia lahui.

 

O ka makou e kono nei i na hoaloha nupepa e koo like ae i ka hana no ke ola o ka lahui, ka aina a me ka Nohoalii, o hooho mai auanei na pohaku, a ala mai hoi na ilina no lakou.

 

KA HOPENA O NA MEA HUNA

 

Ua loihi ae nei na la o ka pee malie ana okekahi mau Luna Aupuni Kiekie o kahi Repubalika hoakaaka o Hawaii mai ko lakou uku ana i na auhau o ka makahiki 1896, a ina he oiaio oia ko makou lohe, no ka hiki, ole ke huna iho ua pukaamaka loa ae nei i ke akea, a iwaena ole poe ulakolako, o ke Poo Kahi o ka Mana Hooko o ua wahi Repubakila nei. aole i hookaa i kona mau auhau.

 

Aole na makou i hoohauwawa ae nei i ke akea ,aju na ka wahaolelo, Hawaii no o ua poai la, i huai puka aui ae nei i ke akea, a o ke kumu paha, oia no na mea pili ana i ke koho haloa.

 

He mea kupanaha io no hoi keia hoohooi ia ana, no ka mea, aole ia he kanaka aole a.