Ke Aloha Aina, Volume III, Number 15, 10 April 1897 — Page 1

Page PDF (665.71 KB)

This text was transcribed by:  Ruth Iwata
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

HILO BAY, HAWAII

 

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

 

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

 

 

BUKE III       HONOLULU POAONO, APEKILA 10, 1897        HELU 15

 

KE ALOHA AINA

 

E hooopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Poalima o na pule a pau o kela me keia mahina.

 

Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule.  No ke kope hookahi, he 5 keneta.

 

E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.

 

E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau me na Mele Inoa, me ke Dala kuike.  Aole nupepa, ma ka owili pakahi e hoounaia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.

 

E hoouna pololei mai i na Nuhou na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

 

Aole loa e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hoike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

 

Ka Nupepa Puka Puie

 

E ALOHA AINA

 

Hookahi Makahiki                  $2.00

Eono Mahina                             1.00

Ekolu mahina                              .50

Hookahi Mahina                         .50

 

EMMA A NAWAHI

Puuku o

KE ALOHA AINA

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopopo      a          Hope Puuku

S. P. KANOA.

Hope Lunahooponopono

 

O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoouna pololei mai i ka Puuku eia Honolulu.

 

NUHOU KUWAHO

 

            Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Monowai, mai na Panalaau mai o ka Hema, ua loaa mai ia makou na mea hou oia aina, a oia ka makou e makana aku nei na ko makou mau makamaka e lawe i ke kino o ka nupepa KE ALOHA AINA, elike me ia malalo iho.

            Apia, Samoa, Mar 18. Eiana lono o ke kaua ke hoopolu luhi nei ma na wahi a pau, a ke puapuai liilii mai nei na hooia ana, ua kokoke loa mai e pala na hua mua o na hana ehaeha o ke kaua.

            O ka lano hope lea i keaa mai ia m@kou ma ke kapa an@ ae o ka makuaha Manawai ma ke awae Apiia, emi @a o he kau ana ma ia awa ua loaa mai la na hooia mai na aoao mai a elua o ke kaona o Apia, he wa wale no, a hoomaka ia kekahi hoouka kaua weliweli mawaena o na aoao elua.

            Aia ka aoao o ke aupuni ke hooikaika la e pale aku i na ooloku o keia mau lono e paho la la, a aia hoi ko lakou mau kakoo ke hooikaika la ma ka hoomalu ana ia Mulinuu.

            He lehulehu wale o na palapala i loaa ae ma Aana, i kakauinoa ole ia, a i hoomaopopo ia, na kekahi haole a i ole mau haole paha e koi ikaika ana, e hoala koke ia ka hauna ele mamua o ka hoea ana ae o kekahi mau moku manuwa ilaia.

            Ua malama ia he halawai ma Lufilufi, ma ka Poakolu, aka, ma ka manawa i kakau ia ai, aole loa hemea i ike, no ka mea i hana ia, ae paa ia ana ma ka lima o ka poe nana hoala ia mau halawai.

 

ILI A NAHAHA MAWAHO AKU O SAMOA

 

            Apia, Samoa, Mar. 13.  Ua loaa ae na hoike iloko o na lima o kekahi poe, no ka e pili ana no ka ili a nahaha ana o kekahi moku papa nui, aole i mamao aku mai na aekai aku o Samoa.

            He elua a he ekolu pule i hala ae nei, aia he ahua papa nui a kaumaha, i ike ia aku e lana hele mai ana iloko o na kaikuono, a oia hoi ka wa i ike ia aku ai o na kanaka maoli e ka aina ma.  Aleipata a me Falealili, e ohi ana i na laau pae mai.

            Ua hoike pu ae no hoi na kamaaina ua ike lakou i na kia o kekahi moku nui, e kaualako ia mai ana e ka nalu a pae i ka aina, e lana ana mawaho ae o Apolima.

            Ua olelo ae o Mr. Allen. o Savaii, ua loaa iaia iloko o ka he ehiku a ewalu ae nei paha pule @h@la kekahi apana papa i maka ia mahope mai o ke kihi B.B.B.  O keia apanahe 9X9X26.  O keia ano laau a pau i loaa ai, oia no ke ano paina o Oregona.

 

KA POE IKANAKA

 

            Sidane, Mar. 17.  Ua loaa ae kekahi nuhou e hoolele ia ai ka hauli, mai na mokupuni ae o Maliicoilo, no ka pepehi ia ana o kekayi kauwa hana o o ko lakouo ano like no, nona ka inoa o Gana, a pau no i ka al ia e na kanaka ponoi o ka aina.

            Ua hoowalewale keia poe ia Gana iloko o ka nahelehele, a ua hoao nui oia e pakele mai ke alo aku o keia poe aikanaka a ua hiki ole.

            Oiai kona manawa i kaawale iki aku ai mai ke alo aku o keia poe aikanaka, eia no ka wa i hopuhopu ia aku ai o kekahi poe hoa kauwa e ae ona, me ke kukulu ia maialo o ke kumu laau, a nakinaki ia aku la a paa i ke kumu laau.

            O keia lima ikaika i hana ia, na kela poe no ia i kapaio he Nu Heberida, he Fiji paha kekahi ano, a me he mea la, e hoouna ia ae ana he manuwa ma ia wahi, no ke kiai a hoomalu ana i na hana pegana a keia poe aikanaka.

 

HE HOOPAI LOKOINO.

 

            Apia, Samoa, Mar. 13.  I ka noho ia ana mai nei o ka hihia o kekahi Samoa, nona ka inoa o Siologogo, no ka pepeana ia Letoa a make, a i ka hoea ana aku i ka panina pau o na hana, ua puanaia eku keia mau huaolelo e ehaeha ai ka naau o ka poe makaikai.  "ke hoahewa ia aku nei oe. ma ka hoopaahao ana ia oe a pau ke ola, a@ha loaa hoi ia oe he hoakahi apana berena paakiki a me hookahi kiaha wai o ka la, a ua kapu loa hoi i kou mau pilikana, a mau makamaka paha, ka lawe ana mai i kekahi mau mea ai o ke ano maa mau.

            A o ka mea e hoao ana e kue i keia, e pepehi keke ia no a make o Siologogo, me ka nana ole ae i ka hoopai hoopa hao a pau ke ola."

            O keia na hoopai kanawai ano hou o na mokupuni ma ka Ilema ako nei o kakou. na ike a arei ia ano ahewa, ma na olelo hoohalo a na Lunakanawai o ko Hawaii Pac@@@ ie!  No ka mea, he @@ auao ka Hawaii, i hoino makaewaewa ia e kona mau enemi, aole nae ia he mea no kakou e olelo ia mai ai he hupo.

 

KE AKAKUU IKI ALA KA MA'I AHULAU.

 

            Welinatona, Mr. 16. Ua loaa i na Agena o ka Hui P&O, e noho nei maanei, kekahi lono mai ko lakou mau Agena mai, e noho ana ma ke kulanakauhale o Bombay, Inia, aia ke akakuu iki la ka hana a ka ma'i ahulau, a ua pau hoi ko Europa ano hopohopo no keia kulana kupilikii ma ia aina.

 

KA LA HANAU O KA NA'I AUPUNI.

 

            Ua hoohoio iho nei aa hoa o ka Hei Heihei Lio o Kapiolani Paka, ma ko lakou haiawai mau, e malama ia he elua la e heihei ai ma Kapiolani Paka.  oia hoi ka Poalima, Iune 11, a me ka Poseno, Iune 12, a no ka pomaikai o ko makou mau makamaka, oia keia malalo iho.

 

LA II O IUNE, 1897

 

            AKAHI: - Heihei kaa hehi wawae.  Makana, Medala gula, hapalua mile ka pahu holo, noa i na mea a pau.

            ELUA: - Heibei kaa hehi wawao.  Makana, Idedala gula, pahu eo, hookahi mile.

            EKOLU.-       Heihei lio, hapaiua mile ka pahu eo, noa i na mea a pau.

            EHA:- Heibei lio holo kiauau, noa na mea a pau, no na lio i loaa ka manawa 2:35: 2-3.

            ELIMA: - Heihei lio, no na lio Hawaii wale no o a makahiki, hapalua mile ka pahu eo.

            EONO:-Kuahao Rosita, noa i na lio a pau, hookahi mile ka pahu eo.

            EHIKU: - Heihei lio holo kiauau, nea i na ho a pau, no na lio i loaa ka manawa o 2:30; 2-3

            EWAUU:--Kaha o ka Hui Mokuahi Ocianika.  Heihei ha, no na lio Hawaii wale ae, he ekolu habaha mile ka pahu eo.

 

KA LA IA Q IUNE, 1897

 

            AKAHI. - Heihei kaa hehi wawae.  Makana, Medala gal hapaiua mile ka pahu ea.

            KOUA: - Heihei kaa heni wawae.  Makana medala gula pahe e       1 mile.

            EKOLU: - Heihei lio Hawai wale no, e@na ha, awala mile ka pabe ea.

            EWA.: - Heibei he hele hiauau, eos @@@ a pau. S. S.

            ELIMA: - Kiaha a Peresidena Wilimana.  Heihei lio noa i na lio a pau.  hookahi mile me ka hapaha ka pahu eo.

            EONO: - Heihei lio, no na lio Hawaii wale no, hookahi anile ka pahu eo.

            EHIKU. - Heihei lio holo kiauau, no ka mea e eo ana.

            O keia iho la na hana o keia mau la elua a ke Komite i apono ai, e haawi ana ia elua heihei kaa hehi wawae o ka ia hookahi, no ka pono oia poe.

 

UA HALA ME KE ALOHA NUI IA

 

            Me ka luuluu a me ke kauonaha, a me ka naau hoi i hoomokumokuahua ia, i kipa mai ai ka anela o ka make ma ka home aoho o ko makou healoha oiaio, J. Naholowaa, ma Hauhaukoi, a lawe aku la i ka hanu ola o Mary Kaaihoohuli o Kaahumanu, mawaena o ka hora 5 a me 6 o ke ahiahi la Sabati nei, Aperila 4, iloko o kona oia maikai a me ka ikaika o kona kino, a ke hoopuka aku nei makou i kana mau olelo kahoahoa o ke aloha, me ko makou komo pu aku iloko o na haawina o ka ehaeha e like me kona, a ke noi ae nei, e hoomama la kona naau luuluu, oiai, o ko kakou alanui hele hookahi no ia e alualu aku nei.

            He oiaio, he mea nui ka hoehele ia aoa mai o kona hoapili he kane i ke kokoolua ole, e noho mehameha iho ma keia ao, me ka hoopuanuanu ana iho i ko maua wahi moe, iloko o ko ke kane noho ana kupiliku ma keia ao.

            Ua hanau ia oia ma Waipio Hamakua, Hawaii i ka makahiki 1843 a ua piha hoi iaia na makahiki he 53 a oi o kona ola ana ma keia ao mauleule.

            He wahine puowai hamama oia a me ka piha iokomaikai, a o na poe a pau i kipa mai ma ao maua home, ua ioaa mai na puili aloha ana mailoko mai o kona puuwai me ke aloha, a me ne u ea ia, he kakaikahi loa paha kona emau eneuu ima keio ao.

            Ua piha ma makahiki he ae o ko maua noho pa ana, a ua hilimai aku au me ka pauieia nui maluna o kana mau hoooonopono ana i ke ano o ko maua noho kokoolua ana ma keia ao, a o kona make ana, ua hoohakahaka mai la la'u e noho mehameha ihe ma keia ao.

            He mea oiaio, o ke Akua Kahikolai ka mana nana ohani ni aiea a pau, a e like no ane Kaoa olela, "Nana mo i haawi mau a Nana no i lawe aku e hoomaila, ia Kona mei."

                                    J. Nakolowaa,

            Hauhaukoi, Honolulu, April 6, 1891.