Ke Aloha Aina, Volume III, Number 15, 10 April 1897 — Page 5

KE ALOHA AINA

 

Ke Kuhina Amerika Hou.

            Ua loaa mai nei na lono e kohokoho ana i ke kanaka kupono e pani ma ka hakahaka o ke Kuhia Noho Amerika i make, a iwaena oia poe inoa i koho wale ia ae, o ka inoa kekahi, o Hope Adimarala Walker, ka mea hoi i pau kona manawa ma ka holoholo moana ana, malalo o na kanawai o ka aina makuahine ma ka la 20 iho nei o Maraki, mamuli o ka hoea ana aku o kona mau makahiki i ke 62, kahi a ke kanawai moana i kaupalena ai mona, aka, he kanaka opiopio no nae oia ma ke kulana, ke nana aku ma kona mau hiohiona kino.

            He lehulehu wale na manawa i lawe ae ai i ke kulana aliimoku, oiai oia e holo ana maluna o na ale ahio o kamoana, mai ke kulana mai malalo a hiki i kona kau ana i kekahi anuu keikei o na alii o ka moana.

            Ua hoomaka oia i ka noho ana e ao ma ka oihana holo moana , i ka malama o Okatoba, 1850, ka wa i hookohu ia ai oia no Annapolis.

            A oiai e noonoo ia ana ke hookiekie hou ana ae iaia ma kekahi anuu hou ae ma ke kumu, no kekahi hakahaka kuikawa, maluna o ka oneki o kona mokukaua e holo ana, i ka makahiki 1855, oia hoi ke wehe mua loa ia ana o na pani o ke kaua kuloko o Amerika Huipuia, ua hookohu koke ia aku oia i lutenela.

            Ua hokiekie hou ia ae no oia i lutanela i ka 1862, a ua haawai ia aku iaia ke kauoha no ka lawe ana ae ia Baron de Kalb, a me ka lilo ana i koukua ikaika loa ma ko Adimarala Porter aoao, a i hilinai nui ia hoi me ka paulele.

            I ka 1866, ua hookiekie ia ae oia ma ke anuu o na Luna Hoo ko Kauoha i hiki aku na makahiki i ke 31.

            Ua lehulehu no hoi na manawa a keia kanaka i holoholo ai maluna o ka oneki o kekahi mau mokukaua lehulehu, a hiki i kona hookohu maoli ia ana aku i Kapena no kekahi mokukaua i ka 1877.

            Ua hookiekie hou ia ae oia ma ke anuu o ke kulana Komodoa i ka 1889 a iloko o ka malama o Okatoba oia makahiki, ua huki ae la oia i kona hae ma ke ano he Hope Adimarala, maluna o ke Kikako, e lawe ana i ke kauoha, no ka lilo ana, oia kekahi loea ilikeokeo maluna o na maku kaua.

            I Maraki, 1894, ua lawe ae oia i ke kulana o ka hooko kauoha ma na kapakai o ka Pakipika nei a ua noho hoi ma Honolulu nei no 4 mahina. Mahope iho o keia, ua loaa mai la ke kauoha iaia no ka huki ana ae i kona hae no ka pa kapili mokukaua o ka mokupuni Liowahine, i ka malama o Augate, 1894, a ua lilo oia i Lunahoomalu no ka papa o ka hale ipukukui, ke kulana hope hoi ana I paa ai, a hiki i kona pau maoli ana ae mai ka oihana ae, malalo o na kanawai moana.

 

Hakaka Ma Na Paemoko Ka Hema

            Ua lilo i mea hoohikilele ia no ka manao, ka ulu ana ae o ka manao o na kanaka maoli o kekahi mau mokupuni ma ka Hema aku nei o kakou, a i noho hoomalu ia hoi e ka poe Farani, a i noho hoomalu ia hoi e lakou no kekahi mau makahiki i hala ae nei. E hoike ana ka Ahailono o Samoa, penei:

            Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Rikemona, mai na mokupuni Hema mai, ua loaa mai la na lono i na pualikoa o Tahiti, no ka hoolele ia ana o na koa Farani, ma ka mokupuni o Raiatea, kekahi hoi o ka Paemoku o Society (na mokupuni Hui ia) no ewalu makahiki ka loihi o ko lakou kue ana i ka Hoohui Aia ana me Farani.

            O na kanaka ponoi o ka aina aole o lakou makemake i ko Farani mau hooponopono aupuni ana, a no ia kumu, ua ulu mau na kuee ana mawaena o na kamaaina a me na malihini, a mahope mai, ua kukulu ae la lakou i mau pahu hae no lakou, a no kekahi mau makahiki ae nei hoi i hala.

            O na kamaaina o keia aina o Raiatea, he 800 ko lakou nui, a he lehulehu hoi na manawa i hoao ai e poi aku i ko Beritania kokua ana mai ma ka hoomalu ana ia lakou, a ano keke iho nei no, ua ele aku la ka Moiwahine o Raiatea no Rarotonga, a hoike aku la imua o Mr. MOss, he kupa Beritania, no ka hoohui ana ia mau mokupuni malalo o ko Beritania mana.

            O na kupa e noho ana malaila, ua ao aku iaia, e haalele i kona mau manao kue, a e ae aku i ko Farani mana hoomalu, aka, ua kue nae ia i ka manao o na kanaka maoli o ka aina, a haawi ae la lakou i na hoohiwahiwa ana no ka hae Beritania, me keia mau huaolelo "Beritania," e lilo oia i kokua no lakou.

            A me keia mau hana i hoea mai ai he hakaka mawena o na kamaaina a me na koa o luna o ka manuwa Farani Duguay Trouin, a hoouka ia he kaua mawaena o na kamaaina a me na koa o ka moku, a hiki i ko lakou lawe pio ia ana. Ua maluhia hou ka aina, a ua hoi ae ka mokukaua Farani no Tahiti.

 

Eia Hou Nou Wasinetona.

            Ua hoolaha ae nei ka nupepa Hoku, e holo aku ana o W.A. Kini kekahi o na Loio o ka Hui Loio, Kini a me Balou mamuli o kona ae ana i ke noi a Peresidena Dole, a me na hoa ekolu o kona Aha Kuhina no ka holo ana i Wasinetona e kokua ia Kuhina Haki, i haihai mai la na a-u, e na olelo hoonanauao mua loa a ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia "aohe hoihoi ia o ka Hoohui Aina."

            E holo hou aku ana keia Elele a ka aupuni Repubalika maluna o ka mokuahi Australia o keia Poakolu ae, a aia ma kona lima e paa pu aku ana oia he kuikahi no ka oihana hoopae limahana a me ka Hoohui Aina. Eha lakou nei loio, ia hookahi wahine, ka Moiwahine aloha o Hawaii.

 

Ka Ma'i Samola Poki

            Na ka mokuahi Gaelic i lawe mai ka lono, aia ke anai la ka Ma'I Samola Poki i keia aina nui palahalaha o Iapana, a ua hoike ia ae aia, mawaena o ka 1,100 ka make iloko wale no o 10 la, a ina pela iho la ka nui o na make iloko o ka manawa e like ae la me ia i hoike ia ae la maluna, alaila, ke ahewa loa nei makou i na hana a ke aupui ma o kona mau lala ia o ka Papa Ola, no ko lakou hoao ole ana e keakea aku i na moku o keia ano e komo mai ana iloko nei o ko kakou aina.

            E hoonanao ia, mamuli no o ka ke aupuni mau hana hoohemehema, i anai ia ai ke ola o kekahi mau kanaka Hawaii e keia Samola Poki ma o ka ae ia ana aku o ka mokuahi Belgie e komo mai iloko nei o ka aina me kana ukana weliweli a ke hoomanao nei makou no na hana makee ola Kuhina Kipikona i hana ai i kamokuaui Maderosa paniko iaia e mo-ku iwaho o ke awa, a aohe hoi hookahi ola i poino. E kamailio aku anu no makou no kahi wa hou aku.

 

Aloha Wale Ke Kino Lepo I Hueia.

            Ma ke ku ana mai a ka mo, kuahi Calaudine ma ke kakahiaka la Sabati nei, i loaa mai ia ia makou kekahi mau leia mai ka Ua Lani Haahaa mai o Hana, a e hoike mai ana hoi i kekahi nuhou manaonao i hana ia e kekahi mea i piha kona naau i ke kuko a me ka lia, no ke kii ana i kekahi lua dala iloko o ka lep nona hoi ka huina o $80 dala maoli a me ke gula, a no ka pomaikai o ko makou mau makamaka, ke hoike awiwi aku nei makou i keia mau leia i ike mai ai ka lehulehu i keia mau hana ku i manaonao i manao oleia e hanaia ana pela.

            Ma ka po o ka la 29 iho nei o Maraki, ua hanaia kekahi hana manaonao loa ma Haneoo, Hana nei, oia hoi, he kupapau wahine i make i ka la 20 o Feberuari, a kanuia ma ka la 21 ae, a mai ia manawa mai, a hiki iho la i ka po Poakahi, Maraki 29, ua piha hookahi mahina me na la keu o kona waiho ana iloko o ka lepo, a kakou paha a hoomaopopo iho ai, ua hele ka pilina o na helehelena kon, mai kona kulana mau ae.

            Ua hueia ai ia mailoko aie o ka lua kupapau, a iluna o ka ili o ka honua, me ka weheia ana o ke pani a hamama, lawe ia na dala i hookomo pu ia ai, he mau lei gula, he mau holoku silika akala, a he holoku pahoehoe o kei mau mea pau, ua lilo aku ia mailoko aku o ka pahu.

            Ua hapaiia ae ka pahu mailalo ae o ka lua, a waiho wale ke kino, me ka paa no naei i ka lole.

            O ke kumu nui keia hueia ana, oia no ka hookomo pu ia ana o keia huina dala a me ke ia mau mea makamae iloko o ka pahu kupapau o Kalama, a kanuia i ka lepo, a me he mea la, aia iioko o ka pohai o ka poe u ana me ke kaumaha, he Iuda kekahi i makemake i na apana dala, a me kea mau mea makamae, a pela iho la i hoea mai ai kela hopena manaonao maluna o ke kino o kela wahine.

            O ka inoa o kana kane, oia o J. Kekahuna a o Kamala no hoi ka inoa o ka wahine, ua hoike ia mai no hoi makou, he mau mea kuonoono laua ma ka noho ana iloko o ka Apana o Hana, a mamuli o ke aloha o keia kane i kana wahine i hookomo pu ia ai keia mau dala iloko o kona pahu kupapau i kona wa i make ai.

            Ke a'o mai nei keia hana ia kakou mai hana hou aku pela, ma keia mua aku o hoo@hou ia aku na hana hoomaewaewa e ka mea uhane ole i piha me na manao ino o ke kuko a me ka pakaha, a e hoao hoi kakou e hoopau loa ia kela mau ano hana, i ka wa e kanuia ai o ka kakou mea aloha iloko o ka luakupapau.

            Aole i loaa ka mea a mau mea paha nana I hana kea mau hanaio, ke hooikaika nei ka Hope Makai Nui o Hana nei e huli i kahi e loaa ai o ke kolohe, aole no i loaa, a hiki i ka wa a ke Kalaudina i hoi mai ai. Aloha wale kela wahine i hanaia pela.

 

            A malamaia ana na lealea heiehi ho mawaho o Kapiolani Paka, ma ka la ia @ mea @ o Iune.

            E hoakea hou aku ana ka Hui o ke Alahao Hapauni i ka Hoomoe ana i Alahao hou no lalou ma ke A@nui MOiwahine a @ leia maua@, @ ke mai i ka @ mau @ @oa.

 

Ka Mokuahi Kaena

            Ke hoohuoi ia nei keia wahi mokuahi uuku, ua nalowale aku oia mailoko aku o ka poai o na mokuahi holo piliaina e pili nei i ka uapo. Ma kela pule aku nei, ua holo aku no oia a hoi mai, a ma ka la Sabati nei, ua mio hou aku a nalowale, a me he mea la, i ka noonoo ia aku, eia oia ma kekahi huakai alualu Kohola, (hoopae opiuma) ina he oiaio na lono e lohelohe ia nei.

            O Kapena MaCauley aku nei kona Kapena ma keia holo ana aku nei, aohe maopopo o kona awa e ku ai, a na ia mea, i hoolele ae i ka hauli o ka poe kiai o ke aupuni, e alualu aku - mahope o keia wahi mokuahi hookalakupua, i lilo ae nei i moku ea, e holoholo ma nakapakai o keia mau mokupuni.

            Ua hoike ia ae, ua hala aku oia no Kauai, no ka lawe ana e kuai i ka opiuma, i lawe ia mai mailuna mai o ka mokuahi Auseteralia, a me ka eleu loa paha i hana ia ai kela mau hana e na lima palamimo o ka poe i maa ma ia ano hana.

            Ua hoike ia aku keia lono i ka Ilamku a oia no kona wa i eleu koke ae ai me kekahi puali makai maluna o ka waapa a holo aku la e huli, aole nei i loaa aku, a aole no hoi i ku mai a hiki i keia wa.

 

Mai Ka Nupepa Ahailono Hawaii Mai O Hilo.

            Ma ke ku ana mai a ke Kinau ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, ua loaa mai ia he nupepa Ahailono Hawaii ia makou, a i ko maku lolelole pono ana iho i ua nupepa ia, ua halwai mai ia ko maku mau maka me kekahi aoao i paiia ma ka olelo Hawaii i noho Lunahooponopono ia e ko makou makamaka S.L. Desha, (Kivini), a penei kekahi mau hunahuna mea hou i hoopukaia maloko o ua nupepa la:

            Ke pulumi hoomeameaia mai nei na alanui o Hilo nei. I Honolulu wale no ia hoi ia mea maikai.

            Ua pau na hana ana o waho o ka inakini nani o na haole, a eia na kamana ke hoomaka nei i ka hana maloko. Me ka Halepule nani, ka Hotele, na Hale Kalepa nui, ka Hui Kukui Uwila a me Hana Hau, a me na Hale Noho e kukuluia mai nei, ke hoike mai nei o Hilo i kona mee imua.

            Ma ka pula I hala, ua okiia ka lima e Geo. Nakapuahi e Kauka Mua me ke kokua pu ia e Kauka Wilims. Iloko o ka nawaliwali kuliplip kei makamaka i waiho iho nei, a ma ka manao o na kauka o ke alanui wale no e hoopakele ai i kona ola o ia ke oki ana i kahi I poiao, a ke pii io mai nei kona oluolu i keia mau la. Aloha no nae hoi i ka lima ke koua nui o ka noho honua ana.

            Ua komo makaimaki ae he mea wahine i na keena o ka Hale Hookolokolo ma ka ia luehine a ua maka kai ia @ i @ @mi a pau a hiki loa i ke koana o ka Makai Nui, hi hoi ae ia a moe iho @ malalo o ka pakaukau o ka Hope Makai Nui R @ @ia a ua A@ no hli @ po Ma@. O ka wale mea paha keia e O@a ke alii o Oahu, a i hele @ @ e nana i ke ano e ka ma@ @ he k@  @ @ o Hilo.