Ke Aloha Aina, Volume III, Number 16, 17 April 1897 — Page 6
| This text was transcribed by: | Nyla Fujii-babb |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 17, 1897.
6
PAU I KE AHI A PAKELE KE OLA.
Mawaena o ka hora 11 a me 12 o ka po Poalua nei, ua pau iho la i ke ahi ka hale noho o Kauai, mauka o Waipilopilo, Kapalama, oiai no ka ona o ka hale e hiamoe ana no i kela wa, ma kekahi hale okoa aku, a me kekahi kanaka okoa.
I ka wa a ke ahi e holapu ana i ka hale kanaka ole, e pili pu ana me kahi a keia mau mea e moe nei, ua kahea mai la kahi wahine ia Kauai a me ko na kokoolua e moe pu nei, a ua ala ae la laua, aia hoi ke ahi ke nome hala ole la.
Aohe no he mau waiwai makemae i pau i ke ahi o loko o ka hale, koe wale no he pahu kamana, a me kekahi mau opala e ae, i koe iho mai ka ohi ia ana o na wahi ukana.
Aohe i ike ia ka mea nana i puhi i ka hale i ke ahi, koe wale iho no na maka o ka mea e kiei iho ana maluna, a oia no ka ka Baibala i hoike loa mai ai mai kinohi mai, "o ka mea i hana ia ma kahi malu, e hoike ia ae no ia ma ke akea."
NA LIO HEIHEI O KEIA KIKINA.
Eia ke liuliu mai nei na Ona lio heihei no ka hoea aku i ka la 11 ae nei o Iune, ka la hanau hoi o Na'i Aupuni o ka Pakipika. He la nui keia i ke au o ke Aupuni Moi, a ua malamaia hoi me ka hiehie, mahope iho o ka pii ana ae o ka Moi Kalakaua ma ka noho kalaunu o Hawaii.
Eia no hoi ia la ke malama ia nei, ua hala aku nae na la o ka ulu mahiehie a ua ano hakalalu ka nanaina o na lealea e hanaia ana i na wa a pau.
KA POE KUAI AINA.
Ma ke kakahiaka Poakolu iho nei, ua puka mai ka hoolaha a A. V. Gear, e pili ana no na pa aina kuai ma kahi hanai manu Ok@lika o ke kauka Farani, mawaho o Kapiolani Paka, a i ke ahiahi ana iho, ua pau ka hapanui i ka lilo, a me he mea la, aole e hiki i ka Poaono ua pau loa na aina a pau i ke kuai.
He $52 o ka apana hookahi a he $1.00 e uku mau a i kela a me ke@a p@le a hiki i ka pau o ke kumukuai i ka uku ia. Aohe lilo palapala, aohe no hoi he uku panee a hiki i ka wa e lilo mai ai o ka aina ia oe.
He pomaikai nui keia no na kanaka Hawaii, a o ke kahua paa hoi keia e hiki ai ia kakou ke heah@ no keia hana e pono ai ka noho ana, he ole lea na dala lilo i ka @@ma, a me na lealea pau wale.
Maluna o ka Moi @@@@ o ka Poaono nei i hoea mai ai pepehikanaka o A@@@aha, non ka inoa @ @@@@@@ a aku ia n@ Australia.
KA HOIKE HUI O NA KULA SABATI O KONA, MOKUPUNI O OAHU.
Hoomakaia na hana o ka Hoike Hui o na Keia Sabati o Kona, Mokupuni o Oahu @@ia ka hora 10 a.m. o ka Poaha, Aperila 8, 1897, ma ka Luakini Hoolepope o Waianae Oahu.
Hon. D. L. Naone ka lunahoomalu, a mea alakai i na hana hoike, a oia no hoi ke Kahukula Sabati Nui o na Kona Oahu.
Weheia na hana me ka himeni ana i na pauku mua elua o ka himeni mai ka aoao 162 o ka "Hoku Ao Nani." Me ka pule mai a Rev. E. S. Timoteo mai.
Mahope b laila, he himeni hui, i na pauku i ame elua o ka himeni ma ka aoao 17 o ka H. A. N.
Alaila, poomaka ka hoike ana o ka Papa Kula Sabati o Makua, i ke one opiopio . O na haawina i hoikeia mai e ia papa, o ia no na kanawai he umi o ke Akua, i haawiia mai ai ia Mose ma ka Mauna Sinai, me ka haawina o Feberuari 1897, ma ka buke "Kahoahana." Na himeni ma ka Hoku Ao Nani, a me Ka Lei Alii, a mahope o na hana hoike o ia kula, he iulu dala i hiki ana ka huina i ka $21.25. I ka nana aku i na hana o ia klua, uina no ka wai o Namalokama i ka pu puhi o Makua. O ka huina nui o na haumana o ia kula, he 14.
Pau ia, hoike ka papa kula o na opio, a me na pokii o Waianae i ka ulu niu i Poka-i. O ka lakou haawina i hoike ai, o ia no ka haawina o Ianuaru, 1897, ma ka buke "Kahoahana," a o na himeni, ma ka Hoku Ao, a me ka Euanelio, a mahope he lulu dala i hiki aku ka huina i ka $20. O ka huina o na haumana o ia mahele o ke Kula Sabati o Waianae he 19.
A mahope o laila, he himeni hui i na pauku 1 ame 2, o ka himeni ma ka aoao 225, o ka Hoku Ao.
Alaila, o ka papa kula aku o Pauoa, kekahi o na papa kula o ke Kula Sabati o Kaumakapili. O ka lakou haawina hoike, oia no ka haawina o Maraki, 1897, ma ka buke "Kahoahana," a no na himeni mai mai, a mahope, he lulu dala i hiki aku ka huina i ka $26. O ka huina o na haumana o ia kula he 16.
O ka hope o na papa kula i hoike, o ia no ka papa kula o na makua o Waianae, i kapaia ka mahele (b). O ka lakou haawina i hoike ai, o ia no ka haawina o Maraki, 1897, ma ka buke "Kahoahana," a o na himeni, ma ka Hoku Ao, a o na dala i lulu ia $11. O ka nui o na haumana he 11.
Mahope o ka pau ana o na hana hoike, ua haawi mai o Rev. E. S. Timoteo, Rev. O. H. Gulika, a me E.P. Aikue, ke Kahukula Sabati Nui o na Koolau, i na olelo paipai a hoolana manao.
Mamua o ka hookuuia ana o na hana ua heluheluia ka moolelo o na hana a me ka papa hoike hui o na dala ka huina nui o ka poe i komo na hana hoike o la la, e ike iho penei.
NA DALA I LULU IA.
Kula Sabati o Makua $11.@@
Mahele, (@) Kula Sabati o Waianae $10.00
Kula Sabati o Pauoa $16.00
Mahele (b) -Kula Sabati o Waiaanae 11.00
Huina $78.25
KA HUINA NUI O NA HAUMANA.
Kula Sabati o Makua 14
Mahele (3) - Kula Sabati o Waianae 19
Kula Sabati o Pauoa 16
Mahele (b) - Kula Sabati o Waianae 11
Kahukula Sabati Nui o na Kona 1
Kahukula Sabati Nui o na Koolau 1
Huina 62
Mahope o ka heluheluia ana o ka moolelo, ua hookuu ia na hana ma ka himeni ana i ka Pauku o ka himeni ma ka aoao 23 o ka "Hokuao Nani," me ka pule hookuu mai a Rev. J. M. Ezera mai.
S.K. MAHOE. Kakauolelo.
KA LA KARISIMAKA HANAU O KA HAKU.
(Hoomauia.)
Pauku 37. No ka mea, aohe me hiki ole i ke Akua.
Pauku 38. I aku la o Maria, eia hoi ke kauwa wahine a ka haku, a e like me kau olelo, pela e hana ia mai ai no'u, ( A hoopaa iho la o Maria i keia sila no ka hooiaio ana aku i na olelo a pau a ka Anela) a hele aku la ka Anela mai ona aku la.
Pauku 39. Ia mau la no (me ke kali ole), eu ae la o Maria a hele wikiwiki aku la i ka aina mauna i kekahi kulanakauhale o luda. Alaila, o keia hele wikiwiki ana, aole ma ke ano i holoia me ka mama loa, aka ma ke ano o ka huakai awiwi me ha hoopanee ole, ina ua haiia mai ka olelo i ke@a la, apopo no hele, oia ka wikiwiki a me ka awiwi.
Pauku 40. A komo aku la iloko o ka hale o Zakaria, aloha aku la ia Elizapeta.
Pauku 41. Eia kekahi, i ka wa @ i lohe ai o Elizapeta i ko Maria aloha lele iho ia ke keiki iloko o kona opu, a hoopiha ia o Elizapeta i ka uhane hemolele.
Pauku 56. Noho pu iho la o Maria me Elizapeta i ekolu malama, alaila hoi ia i kona hale.
Nolaila, o keia hou ana o Maria i Nazareta i ka malama o Tamuza, (Iulai), awalu malama o ke Elizapeta opu keiki, a ekolu hoi o ke Maria. E manaoia anei he elua malama i koe alaila hanau o Elizapeta e like me ka hanau ana o ko keia wa?
A ina peia ke lawe mai nei makou ia Sara ka wahine a Aberahama, ua like kona luahine me Elizapeta ma kahi o So makahiki, Kinohi 1819. Ninau mai la lakou iaia (ia Aberahama), auhea kau wahine o Sara, i aku @a ia, aia no iloko o ka halelewa.
Pauku 10. Alaila, i mai la kela, he oiaio, e hoihoi m@i ana au i keia manawa o kela makahiki, a e loaa au nei ia Sar he keiki kane.
Nolaila, o ka hiki mua keia, ua haaiia ke kauhoa no ka hapai ana o Sara, o ka hiki elua ana, ua piha na ma@ina he @@ e like me ia, "i keia manawa o kela makahiki."
Oia ka piha ana o ka hanau puni ma ke ano o na keiki a ka olelo hoopomaikai ia ko lakou manawa e hanau ai i oi aku mamua o ka hanau na o na keiki e ae, pele e kupono ai ke hoomanao ia ka la hanau i keia manawa o kela makahiki.
Aole i pau.
Na Palapala
Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na @hewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna i oa poe na lakou i kakau mai.
IMUA O KUU LAHUI ALOHA, E MALIU MAI.
Ma ka Helu 12 o ka la 20 o Maraki, ua ike ia ka'u manao, ma kahi e pili ana i ka pono o ko kakou Moiwahine me Kona lahui, "ke ole ke aupuni Amerika e holoi i ke ino a lakou i hana ai maluna o keia lahui liilii a nawaliwali a ke ole hoi e hoihoi hou mai i ke aupuni ia Liliuokalani." A o ua manao la a'u i hoomaikeike aku ai imua o oukou e kuu lahui aloha, i ike ia ma ka hapa hope oia kukulu manao, oia iho keia:
" A i ole ka lahui Amerika (aupuni Amerika) e hana mai pela, (hoihoi hou i ke Aupuni Moi) alaila, ke hoike e aku nei au ia oukou e kuu lahui aloha. "E haalele iho ana Oia (Moiwahine) ia Amerika, a e unuhi mai ana i na mea a pau, a o Beritania Nui ka pahu hope."
O keia manao ae la o'u maluna, eia ka hoakaka ana: 1. Ina aole ke aupuni Amerika ma o kona mau Ahaolelo la, e haawi mai i ka mana piha i ko lakou Peresidena hou, no ka hooko ana i ka manao hoihoi Aupuni Moi, alaila, aohe pono e loaa ia kakou me ko kakou Moiwahine, mai a Amerika mai, a ma ia nele ana, e hookumu ia ai na lawelawe ana no ka hoopau loa, a unuhi mai i na kukakuka pili aupuni ana me Amerika, me ka hoihope hou ole mai o ko kakou Moiwahine i Hawaii nei, aia no Kona hoi mai a ike pono Oia, ua hana mai ka lahui (aupuni) Amerika i ka pono a me ka pololei, e @ike me ke kou a ka lahui Hawaii me ka Moiwahine, ma na Palapala Hoopii i waiho ia aku imua o ke aupuni Amerika.
2. O ka mana piha a'u olelo ae nei maluna, oia keia: (a) "Ke kauoha i haawiia i ke aupuni Amerika i kona Peresidena, no ka hooko ana i ka hoihoi Aupuni Moi o Hawaii nei, a na ka Peresidena aku hoi e haawi i ke kauoha i kekahi Luna, no ka hooko ana ia mea." (e) "Ke kauoha i haawiia e ke aupuni Amerika i ka Peresidena, e kukalu kaua aku i keia poe o ke aupuni Origate, ke ae ole aku lakou i ke kauoha mua."
O keia mau mea elua, ina e loaa mai i ka Peresidena mai ke aupuni Amerika mai, alaila, oia ka mana piha e ko ai ka hoopii a ka lahui Hawaii me ka Moiwahine puuwai sila.
Ina e nele ana keia mau mea, alaila, ua wehe ia ke alahele me ka malaelae no ka Moiwahine Liliuokalani, no ka oni ana imua i ke aupuni Li@@a, kahi a ke@a Moiwahine kaulana loa o ke ao nei, oia o Vi@@ria, a ilaila aku ( @a @ @ui pu ai he Moiwahine me ka Moiwahine, oia hoi, he Moiwahine maluna o na miliona kanaka, a he Moiwahine maluna o na wahi tausani makaainana.
Ia wa Oia (Moiwahine) e ike pono ih@ ai i ka eiaio oi kelakela, o kela mau hop@na olelo mahalo aloha a Kona kaikunane moi a hal@, i ke@a mau h@aolelo o ka waianuhea:
Ua kaahele @u maluna o ka ilih@n@@ me na moana.
A @nia mam@o a me Kina Kaulana.
Hoea i na @ekai o Af@@ika a me na @@ lena o Euro@@.
A halawai me ka ikaika o na Aupuni a pau,
A Ia'u i ku ai ma ka aoao o na poo oia mau aupuni,
Ka poe mana maluna o ka lakou me ka hiehie Alii,
Hoomaopopo iho la Au i ka uuku iki a nawaliwali o Ko'u,
Me Ko'u Nohoalii i hookumuia maluna o kahi puu Pele,
A, ma kahi o na miliona i hooko i ka keia mau Moi,
He mau tausani wale iho no malalo o Ko'u malu,
Aka, ke upu nei loko, Na'u ke kaena hiki,
Aia he mau nani maloko o na poai o Ko'u mau aekai,
I oi aku ka makamae i ka O'u mau hoa Moi,
Aohe kumu hopo Na'u maloko o Ko'u aupuni,
He hiki ke hui me Ko'u lahui me ka weli ole,
A Na'u ke kaena e hiki ai ke puana ae,
Eia me A'u ke aloha pilipaa o Ko'u lahui.
O kela manao a'u i hoikeike aku nei imua o oukou e kuu lahui aloha, no ka unuhi ia aku o ka kakou hoopii, me ko kakou Moiwahine a laweia i Beritania Nui, Furani, a me Geremania, ke ole e hookoia mai ka pono no kakou, mamuli no ia o na palapala hoopii a ka Lahui Hawaii ma o na Luna Nui la o ka Mana Hooko o ka Hui A. A. o ka H.P.A., a me ka palapala hoopii pu a ka Moiwahine, i waihoia aku imua o keia mau aupuni mana nui ekolu o Europa, ma o ko lakou mau luna la ma Hawaii nei i hanaia, a hoounaia i ka malama o Sept. 1894, ma ke ano kaokoa.
A oia mau lawelawe ana, ua nanaia a ua aponoia e na Luna oia mau aupuni maanei, mamua o ka hoounaia ana aku i ko lakou mau aupuni pakahi. Aia ia mau palapala hoopii a ka Lahui Hawaii Aloha Aina Oiaio, a me ka ko kakou Moiwahine aloha, ke waiho la ma na keena oihana o kona Aina. E oia mau aupuni, e kali ana no ka wa kupono.
A ke hiki aku o Liliuokalani ilaila, e ala mai no ia mau palapala hoopii, a hone ae imua o Vitoria me kona aupuni, a pela no hoi ia Farani a me Geremania, ia wa koke no ia mau aupuni e lawe ae ai, a hooko mai i ka pono o ka Lahui Hawaii uuku, me kona Moiwahine, i powa a pepehiia e na keiki me na moopuna Mikanele Amerika Kalavina.
Ua lawelawe kela mau hana koikoi e ka mea a kakou i aloha nui ai, i hala aku la ma kela aoao o Ioredane, i ka aina nani kamahao mao, maluna Aloha! Aloha no oia!! Ua hookumu ia eia ke@ hana pookeia loa, no ka pono o kona Moi, a me kona lahui aloha. Oia kana i kau leo hope loa mai ai ia kakou me ka waiohia loa, i ke@a @@au huaolelo o ka paumako, e hoo@@@@nia ai i ka puuwai, "Hai hope aku oe no'u, e hoomau i ke kup@@ no ke aloha i ka aina." Ae nohoi Aloha no ia leo kauoha!!
Nolaila, e kuu lahui aloha, mai poina i keia mau huaolelo kau ko @alohia la kakou, e manawa, e p@@@o@o, a e kupaa mau, no ka mea, aia malaila ko ikaika a me ko lakou @@@@@@@ mai kela ino ikaika i poipuia @@ maluna o kakou me ko kakou Moiwahine.
Me ke aloha no,
EDWARD KEKOA.