Ke Aloha Aina, Volume III, Number 17, 24 April 1897 — Page 2

Page PDF (765.57 KB)

This text was transcribed by:  Tiana Kamiko
This work is dedicated to:  My keiki

KE ALOHA AINA

 

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii,

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI,

Pu@ku o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU, APERILA 24, 1897.

 

UA OIAIO LOA KA MAKOU HOIKE.

 

            Ua hoike aku makou imua o na makamaka heluhelu o KE ALOHA AINA, he mau la i hala ae nei, e holo aku ana ke Kuhina Waiwahi o ke Aupuni Repubalika o Hawaii, no ke kulanakauhele pookela o ke ao nei oia hoi o Ladana, no ka hoohiwahiwa ana i ka la nui lubile o ka piha ana o na makahiki he 60, o ka noho Alii Aimoku ana o ka Moiwahine Victoria o Enelani a Emepira wahine hoi o Inia, Auseteralia, Canada, a me kekahi mau wahi e ae o ka honua nei, i paa malalo o kana hoomalu ana no ka hanohano o ka inoa, o ka aine e rula nei na ale o ka moana a me ke aupuni nona ka malamalama, aole e napoo ka la ma kona mau kukulu.

            O ka la 20 ae nei o Iune oia ua la nui kamahao la o Pelekane a oia hoi ka la e hoea ae ai kekahi mau Poo Aupuni kiekie o Europa, Asia, a me Aferika a e hoea pu aku ana hoi ko Amerika, a me ko Hawaii nei, me ka manaolana, no ke komo pu ana ma ka la e uniki ia ai na hana o keia la nui pahaohao hookahi iloko o ko Europa au hooponopono aupuni ana.

            Ua ike no makou e hoouna ana no ke aupuni Repubalika Hawaii i Elele pili aupuni no keia la nui kamahao o ka Moiwahine Victoria, a o ka inoa mua loa no i hoea mai i ko makou nei keena oia no ke Kuhina Waiwahi o ke aupuni ke kanaka hoi e noho ana no e hooponopono no ka pono o ka waihona o ka lehulehu.

            Ua kahaha nui ko makou lunaikehala, no keia mau hana a keia aupui e ku nei oia hoi, ua lilo na Kuhina i poe Elele e holo hele ana mao a maanei me na hoolilo kaahele mailoko ae o ka waihona o ka lehulehu i mea paani a ho@@kole i ka poe uku @@hau o ke aupuni.

            E hoomaopopoia no hoi he mau la wale ae nei no ko Kamika hoea ana mai nei i ka aina a e noho aku ana no hoi keia Kuhina ua makaukau no ka hele ma kekahi misiona okoa aka mawaho ae o ka Kamika i hele ai a hoi mai la.

            Mai kinehi mai o ka hoomaka ana o na lawelawe aupuni ana malalo o keia au hou, o ka holo hele ana mao a maanei ka mea makemake nui loa ia e na poo aupuni o keia au hou, e ku nei aole i nana ia ka pii mahuahua ana o ka aie lahui i kela a me keia makahiki no ka mea ua ike no lakou o ka lehulehu ka mea nana e uku ia mau lilo, aole o lakou.

            He hana kupono io no paha keia no kekahi Luna aupuni kiekie o Hawaii e hele ai maloko o kela la hookahakaha ina o ka wa nui o ka loaa a i ole he kanaka okoa ae ma waho o ke Kuhina Waiwai elike me Curti P. Iaukea Antone Rosa Maka Robikana a me kahi poe Hawaii kulana e ae ua oi loa aku ia mamua o ke Kuhina Waiwai, ke ki e hemo ai o ka pahu hao o ka lehulehu.

 

MAI PIHOIHOI NO IA MEA

 

            Ua nui na poe i hoea mai i ko makou nei keena e ninau ai, no na mea e pili ana i ka huki hou ia o ka Hae Amerika iluna o ka Hale Aupuni, e like me ka wa a Kiwini i lawe ae ai i ke Aupuni, a huki i ka Hae Amerika, maluna o ka pahuhae o Aliiolani Hale.

            Ua hoike aku makou i ko makou manao no ia mea, oia hoi, aohe kahua oia mau lono i hoea mai ai, oiai, aohe mau lono oia ano i hoea mai i ko makou pakaukau kakau mai o lilo loa mai koe wale no na hauwawa olelo mawaena o na poai elua, no na mea e pili ana i ka ka Piledelepia hana ma na wai o Hawaii, a oiai hoi, e hoopohihihi ia ana na mea a pau, ua hiki ole ke koho pololei loa ia ka oiaio o keia mau wa olelo e hele nei i ka loa a me ka laula o ka aina.  Hookahi no mea nana e hoike mai, ke punohu ka uahi, aia he ahi o lalo, pela paha keia lono e lohelohe ia nei.

 

KA HIHIA KOI POHO A C. A. LONG.

 

            Eia imua o ka Ahahookolokolo Kaapui o ka Apana 1 o keia aupuni ka hoopii koi poho a C.A. Long, ia W. H. Konuwela-opio, no ka hoowalewale ana ma ke ano moekolohe i kana wahine mare, no ka huina dala o $10,000, a ma e kaa ana ka pono no ka mea hoopii, alaila, e uu ana oia i keie huina nui hewahewa mailoko ponoi ae o kona pakeke, no ka panai ana aku i ke poho o ka mea ana i hoao ai e wawahi i ka maluhia o keia mau opio elua.

            I ka Poalua iho nei ka noonoo ia ana o keia hihia a me he mea la nae paha, e waiho ia aku ana i ke kiure, i ke kau ae nei o Mei, a ia wa e maopopo ai ka mea nona ka pono ma keia hoopii ana.

 

E NA KIAI, HE AHA KO KA PO?

Pane ke Kiai e Nana i ka La e Alohi Nei

 

            Ia'u maluna o na ale o ka mo ana o Pailolo, e hihi ia ana hoi e kekahi o na mauna o Hawaii nui o Ha-ho, ma ka po o Mahealani, a ma ka la i o Kulu, oiai au e hoopoluea ia ana e na ale kawahawaha o Pailolo, aia hoi, ua pauhia iho la au i ka hiamoe a ike aku la au i ka hihipea mai o na moku kaua e oaka ana ke ahi ma ka waha o na pukuniahi, e huro ana na kanaka, na keia mau leo huro i kono mai ia'u e kau iho iuna o kekahi wahi waapa e lana mai ana mamua o ko'u wahi e ku nei.

            Kiei iho la au iloko o ua wahi waapa nei, a ike iho la au i ko'u makaukau no ke kau ana aku, oia hoi, e waiho ana he elua mau hoe a me na pine, lekei aku la ko'u wahi uhane a kau aku la iuna, i kulou iho e lalau i ka hoe, e lilo aku ana ua wahi waapa hookalakupua nei i ka pahee ia-Kahee, a ia'u i hookokoke aku nei ma ka aoao o keia moku kaua nui, i ano like no me Piledelepia, nui ana ka leo o ke koa kiai Boat boy.

            Pane aku la ko'u uhane, ka lamaku o KE ALOHA AINA, iho mai la ke koa kiai a pili aku la kuu wahi waapa, lilo aku @ au me ke koa kiai, ia maua e pii nei ma ke alapii, ninau aku la au, auhea ke @@@ kiekie o keia moku?

            Pane ke koa, aia no mahope lawe ia aku au a hoolauna ia aku la me ke keonimana aoo kino puipui, ninau mai la kela ia'u, heaha kau oihana?  a hea ha ka'u e hana aku ai nou? Pane aku la au, he kiai au no ka lahui Aloha Aina, a he lamaku hoi no ko'u lahui, nana mai la oia ia'u me na maka oluolu, a pane mai la, he mea ka'u ia oe.

            Wehe ae la i ke pani o kana pahuhao, lalau aku la iloko a haawi mai la ia'u he palapala me na hua pi-a-pa, "H.A.A." sila ia, wehe ae la ko'u uhane me ka hoihoi, a ike iho la au i ka palapala maloko i kakau ia penei: "Piledelepia no ka hoi hoi aupuni Moi, aole no ke kiai Iapana."

            Ia wa komo ana keia keiki me ka aahu alii koa, me na ku la e hee ana, a i mai la: "He wahi opu malumalu wale iho no o Iapana, i hele e mai la makou e hooponopono i ke ka hua i paa pono, no ka mea, ua waiho ia he olelo hoohoolo i ka Ana Senate no ka hoohui aina e hoomanao ae, oia ka wa e oni ai na aoao a pau o Amerika no ka hoihoi hou i ka Moiwahine, a i na e loaa mai ana na lono telegarapa no ka hooholoia e hoihoi hou i ka Moiwahine ma ke kalaunu hoea mai oia ua pumehana kauhale ia makou.

            Aohe kuanui ana o na hana e ninau mua aku ana au i na luna kiekie o na aina e, i ko lakou hooholo pu ana me a'u ma keia alahele no ka - aole i puka pono mai na olelo i koi, kunu ana o Kamika, Loio Kuhina, o ka hoea ana mai no ia mai Amerika mai, a lewalewa ana ka auwae maloko o ka pu ka aniani o ka rumi a makou e noho nei, ua hele no hoi a puu na maka i ke nahu o ka opu, ua like me ke kii o ka poe i loaa i ka ma'i kolera iho nei o kakou, o ko'u hikilele ae la no ia he moeuhana ka.  Oia wehe ia mai na hihipea o na ouli o ka manawa.

            E na kiai o ka lahui, kuailo ia mai?

 

HE $300 KA MAKANA.

 

            Ma ka leta mai a ka Hope Ilamuku Hikikoki i ka Ilamu ku o ke Aupuni, ua hoike mai oia, ua haawi ia ka uku makana o Ekolu Haneri Dala, i ka mea e loaa ai o Noa, kela limakoko mahuka.

            Ma ka auina la Poalima o kela pule aku nei, ua ike ia o Noa, maluna o kekahi puu kokoke i Kamalo, ua haawi koke ia ke kauoha, e hahai aku mahope o ka mea mahuka, aka, mamua o ka hiki ana aku o ka poe hahai mai kahi i ike ia aku ai, ua loaa aku he bakeke poi, hookahi kakini lole wawae hou ana i aihue mai ai mai ka hale kuai mai o ka pake ana i pepehi ai a make.

            Aia na kanaka Hawaii mahope o ka meheu o ka mea pepehi kanaka, e naku la iloko o ka hihipea o na laau kuku, a me ka nihinihi o na pali, me ke ukali pu ia hoi e kekahi poe lahui e ae, no ke akenui e loaa aku, kani pono keia mau ala iloko o ka pakeke.

            Ma ko makou manao maikai ana, he mea kupono loa ke hoopau i kela Hope Makai Nui o Molokai, mamuli o kona hoohemahema, a me ka makaala ole, i mahuka aku ai kela pepehikanaka mai kona mau maka ponoi aku, me ka hoolilo pu ia o ke dala o ka lehulehu, mamuli o kana mau hana hawawa, a ua kupono loa e imi hou ia i kanaka makaala, hoohemahema ole, elike me Kapena Kanae, e noho la ma Molokai, ua maa i ka hana, a o ka makou ia e ake aku nei, o ka hooko koke ia.

            Aole no i loaa iki ka pepehikanaka a hiki i keia la a ma kou e puka aku nei.

           

            Maluna o ka A@@@@@ nei, e hoka mai ai he puali @@@@ kuaka @@@@@@ a e haawi ana lahui @@ @@@ @@@@@ ana maanei.

 

BRYAN IMUA O McKINLEY,

 

            Ma ka la 6 iho nei o keia mahina, i kipa aku ai o Wiliam J. Bryan e ike ia Peresidena Makinile.  Aole paha i poina ka lehulehu i ka inoa o keia kanaka kaulana o Amerika, oiai, oia nei ka moho a ka aoao Dala Keokeo i @pu ai e lilo iaia ka noho Peresidena, a mai ka aoao kalaiaina Demokarata mai hoi oia.

            O keia ke kanaka makamua loa nana i hoolauna aku iaia iho mahope iho o kona haulehia ana mai ke kulana holo moho Peresidena mai, maloko o na paia o ka Hale Keokeo, e hoike ana hoi i ke kulana keonimana oiaio o keia mau kanaka elua i ike ole hoi na manao opukekeue mawaena pakahi o laua.

            Ua ukali ia keia Bryan e McMillin o Tenesi, a ua loaa mai ia laua na apo pumehana ana o ke aloha oiaio mawaena o lakou pakahi, mai ka Peresidena mai.

            He umi wale no minute o ko lakou launa ana, a oia hoi ka Bryan i pane aku ai i keia mau huaolelo me ka minoaka ana iho ma kona mau papalina, e hoike aku ana i kona ano kukaokoa loa, mawaho ae o ka pohai o kekahi poe e ae, i komo ole hoi na manao liilii iloko o kena puuwai no kona haulehia ana, mai ka noho a laua i aumeume ai me kona hoa holo balota:

            "Eia kakou ke hui a kuka pu nei, mawaho ae o na mea pili aupuni." wahi ana i pane aku ai i ka Peresidena, a i hoopaa ia iho hoi e ka mea kakau o ka Papapai Hulia, a ua haalele koke aku hoi laua i ka Hale Keokeo, mahope koke iho o ka pau ana o ka laua ike ana i ka Peresidena.

 

MAI KA HOPE ILAMUKU MAI

 

            I ka wa a ka Mauna Loa i ku mai ai i Lahaina, ua loaa mai ia ia kapena Simerson, he kauoha mai ka Hope Ilamuku Hikikoki mai, e hookaulua iho ka moku ma Kaunakakai.

            I ka wa a ka Mauna Loa i hiki ae i Kaunakakai ua holo mai la o Hikikoki maluna o ka waapa a pili ma ka aoao o ka moku, a haawi mai la i kekahi mau leta, me ka hoike pu mai no hoi, aole i loaa o Noa, kela pephi kanaka i mahuka ai.

            Ua hoike mai nae oia, he kanalua ole oia i ka hoike ana mai, e loaa ana keia limakoko iaia ma keia ku ana mai o ke Kinau i ke kakahiaka Poaono ae nei, kupono pololei hoi kana koho ana, elike me ia i hoike ae la.

 

            Iuna o ka Piledelepia ke Kuhina Iapana a me he Ka@@@@@ Kea@@@@ Amerika, a ua haawi ia mai @@ ma kipa ana @@ @@@@ @@@@ me ka @@@.