Ke Aloha Aina, Volume III, Number 18, 1 May 1897 — Page 3
| This text was transcribed by: | Michele Anna Jordan |
| This work is dedicated to: | for Wayne Kalioholani DeLaura |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 1, 1897
KO IAPANA KULANA MA HAWAII.
Ma ka nana ana a me ka hakilo ana i ko Iapana kulana ma na hana, ka hoike mai ia i ka pii mahuahua ana o ka lahui Iapana, ma na Paemoku o Hawaii nei, e hiki ai hoi ke ike ia i keia la, aole e emi iho ko lakou heluna lahui malalo o ka 24,00, a i kela a me keia mahina, e pii mahuahua mau ae ana ko lakou heluna, e aneane aku ai e piha ke 30,000 ke pau keia makahiki.
O ke kumu paha nana e hoemi mai i keia heluna, oia no keia mau hana a ke aupuni Repubalika o Hawaii, e lawelawe nei i keia manawa, oia hoi ke kipaku hou ana aku i na poe Iapana limahana, e hoi hou no ko lakou aina i hele mai ai me ka hooi mau ana aku i ka pilikia koikoi maluna o na Agena nana lakou i hoouna mai i Hawaii nei.
Mamuli o keia mau hana, ua hookolo mua ae nei o Iapana i ko lakou Kuhina Noho ma Wasinetona, e hele aku e ninau pono i ke Kuhina o ko na Aina E, in a pana ke noonooia nei na mea e pili ana i ka hoohui ana i na Paeaina o Hawaii me Amerika Huipuia, a o ka pane i haawiia mai i ko Iapana Kuhina Noho ma Wasinetona, aohe manao nui o Amerika no ia mea he Hoohui aina, a aole no hoi i komo aku iloko o ke keena o ka na Aina E, e hiki ai iaia ke hoike mai e like me ke kuleana i loaa iaia.
Nolaila, mamuli o ka nele ana o Iapana i keia hoike e pili ana i ko Amerika kuleana ma ka ninau Hoohui aina, nolaila, ua noonoo iho la na Poo Aupuni me ke akahele, e pono ke aupuni e hoouna mai imau manuwa me kekah Komisina kuikawa, no ka ninainanu aha no na mea e pili ana i ko na Iapana kuleana ma na Paemoku aloha o Hawaii.
Ma ka hoike a kekahi nupepa, in a nae hoi he oiaio, ua haalele aku kekahi mokukaua Iapana me kekahi Komisina kuikawa maluna o kona oneki ia lokohama, ma ka la 19 iho nei o keia mahina, a ei ae oia ma ke alahele moana e au mai nei, no ka manawa he mau la ku wale mai no.
O kona hiki kino ana mai ka mea nana e hoopau i na oo loku o keia mau hana hoonui lilo a ke aupuni e lawelawe nei a ia wa e hoomaopopo ponola ai ke kuleana kumu o na aoao elua i ku ai ke kahua hana o kekahi a me kekahi, a o ka wa hoi ia e ike ia ai, owai la o laua ka mea i lele oi aku mamua o ka mea kupono. Na ke au o ka manawa e hoike mai i ka puana a ka moe.
NUHOU KUWAHO
Ua hoopomaikai mau ia mai ko makou mau makamaka me na mea hou like ole o ke ao, ma o ke ku ana mai o ka mokuani Auseteralia o ka Poalua nei, a ke makana aku nei makou na na makamaka heluhelu o KE ALOHA AINA, e like no me ko makou ano mau, o ka mikiala ma na mea a pau, a oia iho keia malalo nei:
Nu Ioke, Aperila 19. He telegarapa ka i loaa ae i ka nupepa La mai Havana mai, e olelo ana penei:
"O ka mea oi loa aku o ka hoohikilele a hoopuiwa i ka manao, oia no ka mea e hoomaopopo ana i kekahi hana hupo o ka oihana kaua, i lawelaweia e na Sepania iloko o Cuba, ma o ka hookoia ana o kekahi hana hupo, ma ka la inehinei, iloko o keia apana aina, mawaena o na kauhale o Guanche a me Jesus Maria.
O Lutanela-Konela Herrera, ke poo o kekahi mahele koa o 200 kanaka ka nui, ua hiki aku lakou ma ka Halemai o ka poe Cuba e noho ana, o 100 ka huina nui, a me ka poe i loaa i na palapu o ke kaua, ma ka lawelawe lima maoli ana ia lakou me ka hana ino pu ana.
O na mea a pau iloko o ka halemai, ua pakele no ko lakou mau ola, koe wale no he ekolu poe i pepehiia a make loa ma o keia lele kaua poipu ana a ka poe Sepania. Aole lakou i haawi aku i manawa no kekahi mau luahine 200 elua, na mea e noho malama ana no ka poe nawaliwali.
O kekahi o keia poe wahine ua waiho ia iho ia ua make mamua o ko lakou hookaawale ana aku, aka, ua hana maalea nae keia wahine i wahi e pakele ai kona ola, ua kolo aku la oia ma kahi o na mea make, a me ko laua mau koko, i hoonalonalo iho ai oia iaia iho mai ka maka aku o ka poe lokoino, wahi ana i hoike aku ai maloko o ka leia i kekahi o kona mau hoaloha ma Havana.
Ma ka hora 11 o ke kakahiaka, ua lohe ia aku la he leo poha no kekahi pu kaupoohiwi, a loheia aku la ke kani oeoe ana ae o kekahi poka pu mai kahi hoomoana mai o ka poe Sepania. Ua manaoio au, o kahi maluhia keia mai ka lele kue ia mai e ko kakou mau enemi, a o ka pee ana iloko o na ululaau, oiai hoi na Cuba, ua hala aku ma kekahi wahi okoa aku no ke pale ana aku i na enemi.
No elua a ekolu la ka hoomakakiu ana o keia poe koa o 200 ka nui a i ka ike ana aohe poe kiai ma ia wahi, o ko lakou wa no la i lele mai ai me ka hookaulua ole.
He 10 wale no ka nui o na kua Cuba i waiho ia iho e malama i na poe ma'i, a aole hoi i lawa pono me na mea kaua maikai e hiki ai ke pale aku i na enemi.
Ua hoao no lakou e hoopakele ia makou elike me ka mea hiki ia lakou, aka, he mea makehewa nae ia mau hoao ana, no ka mea, ua hoopuni koke e na Sepania ia lakou, me ka okioki liilii ana iloko o na apana me ka lakou mau mea kaua.
He 10 wale no minute mahope iho o ka hoopuniia ana, ua hana koke aku la lakou i na hana ku i ka hoomainoino a me ke aloha ole. Keu io no ka lokoino o kela poe Sepania, oiai kela poe e lawelaweia ana ma ke ano lapaau no ko lakou mau palapu.
KA HAKAKA ALO EHUEHU MA KA MOANA.
Solonica, Apr 19. Oiai ka mokuahi Helena, nona ka inoa o Athens, e hookomo mai ana iloko o ke Kaikuono o Salonica, oia no ka i hookuu ia mai ai o kekahi waa topido mailuna mai o kekahi mokukaua o ka poe Tureke, e holoholo ana iloko o Kaikuono.
Aia maluna o ka onoki o keia mokuahi Helene, e halihali ana oia he poe koa, a me kekahi mau hoa oloko o na hui o kela a me keia ano, no ka hele ana e makaika ma kahi o ke kaua e malama ia ana e na aoao elua.
Ua hoopuiwa nui la ka poe o luna, ma ka hookui ana mai o ka moku me kekahi mea oolea. O na moku a pau e ku ana ma ke awa, ua papa ia lakou i ka haalele ana iho i ke Kaikuono, mamuli o ke kauoha a na mana Aupuni o Tureke.
Ua hopu koke ia no hoi ka mokuahi Helene Kaphaleipo, o ka poe Tureke, me ka haawi ole aku i manawa nona e pakele ai, mailoko aku o na maiuu o ua poai punikoko ala.
Atenai, Apr. 19. Oiai nae na lono e laulaha ana mao a maanei, iloko o keia la, ua hoea mai la na hoike oiaio e pili no na mahele ma na apana hikina, kahi hoi a na pualikoa Helene, e ku la imua o ke alo kona mau enemi i ke kulana makaukau e paa la me ke Kaikuono o Arta, a me na kauhale e kokoke la ma Albanian, kahi hoi e kiai makala loa ia aia e na pualikoa Helene.
O ke kipoka ia ana o Prevesa, ua hoomaka ia no ia i ka wa a wa la i pahola mai ai i koua malamalama maluna o ka honua, mai ke kahua hoomoana mai o ka poe Tureke ma Hamidieth a me Pantoeratores.
O ka kulana kahi a na Tureke e hoomoana nei, aole ia lawa me ka ikaika e hiki ai ke pale mai i na pualikoa, a me mea la, e lawe pio holookoa ia ana ia Kaona e ka poe Helene me ka nui ole o ka hana, oiai hoi lakou e kali ana ma ko lakou kahua hoomoana, no ka hoopuipui ana i ko lakou mau pualikoa.
Ua kaa ke alakai ana o na mokukaua Helene ma ke kipoka ana ia Prevesa i ka mokukaua Sheizia, kekahi o ko Helene mau ilio-bulu au moana, ma na wai o ke Kaiwaena honua.
Mamuli o ke kauoha i loaa ae ma Prevesa, mai Konatinopaia ae, ko Tureke kulanakauhale Poo Aupuni, i ke awakea o keia la, e paniku ia ke Kaikuono o Arta, e na mokukaua Tureke e holoholo ana ma ia wahi.
Mokupuni o Cortu, Apr. 19. Ua hoea ae he 800 poe koa Helene, i hookaawale ia no ka hoopuipui ana i ko lakou mau mahele koa, i hoopae ia ae ma Prevesa, oiai hoi na Tureke ma ke Kaikuona o Arta.
O na papu o ka poe Tureke ma kela wahi, he luahi lakou na na poka pahu a na aumoku kaua Helene, a he lehulehu wale hoi o na papu ma ia mau wahi kokoke i lilo i puu lehu, mamuli o keia kipoka ana.
Roma, Apr. 19. He lono kai loaa mai i Massagero, mai Arta ae, e hoike ana, o na papu kaua e paa ia ana e ka poe Tureke ma Prevesa, ua wawahi a hoopau ia lakou e ke ahi, o luna mai o na aumoku kaua Helene, a o ke kulana o na poe Tureke ma ia wahi, he mea kanalua ole ke olelo ae, e lilo ana lakou he poe pio na ka poe Helene iloko o ka wa pokole.
Ua hoolele koke ia aku no hoi, he 4000 mau koa Helene, no ka hoopuipui ana i na koa aina ma Prevesa, a me he mea la, i keia mau la, ua kaa aku la ka noho hoomalu ana oia wahi malalo o ka poe Helene.
MAI NALOWALE LOA
Ma ke ahiahi Poalua nei, ma ka hora elima paha a oi iki o ke ahiahi, ua loaa mai la i ke kahi makai ku huina, ma ke Alanui Moi kekahi keiki uuku o elua makahiki a oi, e huli hele ana i kona mau hanau mua, oiai laua ua hala mua mai no loko o kauhale kuai, no ke kuai ana i kekahi mea, a mamuli o ka ike ana o keia keiki liilii, ua hahai mai la oia mahope, me ka ike ole aku o kona mau mua, eia ko laua pokii ke uhai mai nei mahope.
O kahi laki wale no, o ia ka loaa ana i keia makai, a nana i malama iho no ka manawa, a hiki i ka wai loaa aku ai i ka ohana. O keia keiki no Peleula ae nei la, a aia no malaila ka nui a me ka lehulehu o kela keikihele auwana.
E pono i na makua a me na ohana o na keiki liilii e like me keia ke ano, ke malama loa, oiai, mamuli o ka palaka a me ka namea, e halawai ai ka kakhou @@@u opuu makamae, i man@@@a aku ai he mau pulapula ia e hooulu ai i ko kakou lahui, a ma o lakou ia hoi kakou e manaolana aku aei o lakou na makua hooulu lahui o ka lahui Hawaii ma keia hope aku.
A o ka makou ao ana aku hoi i na makua, a me ka lehulehu o na keiki makamae, e like me keia ke ano, mai lilo ia i mea e hoehaeha ai i ko oukou manao, no ka mea, o ka ka nupepa hanaia, o ka mailani a makala i ka pono o ka lehulehu. E hoolohe i keia mau olelo ao, aohe auanei e nele ka palekana o ka kakou mau keiki.
HE HOOPII KOI POHO.
Eia imua o ka Aha Kaapuni kekahi hoopii koi poho a ka ohana o Rosa, ma o Antone Rosa la, no ka laibila, ma ka lawe ana in a mea oiaio ole i kanaia e Manuela Rosa, ka hoahanau hoi o Antone Rosa, no ka pepehi ana i kana wahine, a okioki paha me kekahi mea e make ai, i hanaia ma ke awawa o Manoa.
O keia manao i hoikeia maloko o na kolamu o ka nupepa Hoku, ua lilo ia i mea e ku ai imua o ke kanawai, a malalo o ia kumu eia ke koi poho o $5,000 imua o ka Aha kahi i waiho ai, a o ka manawa e hana ai, me he mea la iloko iho no o keia mau la e hana ai.
Malalo nae hoi o keia koi poho, ua hookomo pu mai nei kahi makika o Kepohoni ae nei ia makou, o KE ALOHA AINA ka kekahi i komo pu iloko oia aluka, me ka olelo kikoi pu ae, no na lono telegarapa mai ia mau pilikia e poi mai ai maluna o makou. O ka makou nae ia e akaaka ae nei, i ua poe hapuku la o Kepohoni i ka KE ALOHA AINA noho hoolai malie aku no.
KA LA 11 O IUNE
Eia kakou ke hookokohe aku nei e hiki i ka la 11 o Iune, ka la hanau o ka Nai Aupuni o Hawaii, he la no hoi na kakou Hawaii e hoomomoa ai, no ka mea, o ka la kapuhao ia o ke kanaka nana kakou i hipuu a paa malalo o ka aoho ana lahui, a i makia paa ia hoi a hiki i keia la, malalo o ka inoa kumu "ke aupuai Hawaii."
Nolaila e pono no kakou a hiipoi i keia la, no ka mea, o he la nui ia e hiki ai ke kulaia ia e ka lahui Hawaii, no @2 mea, o ko kakou kuleana ia, a hana aku kakou @@l@.