Ke Aloha Aina, Volume III, Number 18, 1 May 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA,   POANO,    MEI 1, 1897.

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a ho Nu

pepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI,

Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU, MEI 1, 1897.

HIHI KAUNAOA HIHI I MANA.

Aloha Wale ia Laau Makua Ole.

   He laau kamehai ke Kaunaoa, aohe ona kumu, he nani nae i na maka ke nana aku i kona waihooluu e hihi ana maluna o na lala laau.

   Pela no na lono e pahola nei i keia mau la, no na hana e kohokoho waleia aku nei no ka mokuk@a Pi@delepia, e hekau mai nei i ke awa lai o Kou, no ka nui a manuunuu wale o na lono e pahola nei me ka maopopo ole, nolaila, ua lilo i mea e konoia mai ka ike kalaiaina, a kilo aupuni o na loea iloko o Hawaii i keia la, a no makou iho ke kuu nei makou i ka loa a me ka laula o ko makou noeau kilo aupuni, a penei.

   He mea maopopo loa ka make kanu kahiko loa o ka ninau hoohui aina, aka, oiai nae ka olelo hooholo a G. Spalding e waiho la iloko o ka Aha Senate, a ke malie mai la na hoaloha o ka Moiwahine o Hawaii, no ka wa e hapaiia ai ua olelo hooholo la e noonooia, ua ahuwale a kalae na hopena e hoea mai ana, oia hoi, i ka wa e hapaiia mai ai o ka noonoo ana no ia mea, oia auanei ka wa e laweia mai o ke noi e hoihoi hou i ke Aupuni Moi, a he hana noeau la aole na kanaka, aka, mai ke Akua mai no ia, a mamua o ka hoea io ana mai oia mau lono i o kakou nei, nolaila, o ka hana naauao a Amerika, oia no ka paa e o ke kahua iaia, a no ka mea, he mea oiaio ioa, ina e loaa mai ana na lono no ka hooholo ana o Amerika ma kona Aha Mana Nui e hoihoi hou i ke Aupuni Moi, aole e nele ana o na manao uluku a hehena mai ka poe ae, me ka manao e hoopilikia wale mai i ka lahui Hawaii makee aina a kupaa i ke aloha aina, a i mea e kaupale ia aku ai ia mau hana he mea pono ke ku mai o Amerika a kiai me kona mana kaua meana i ka pono o ka lahui aloha aina, a ke olelo nei KE ALOHA AINA, ma kona ike kilo aupuni oia auanei ka wa e pulelo hou ai ka Hae Hoku o Amerika maluna o Hawaii no ka hoomalu ana, aole mamua ae oia wa.

   A i na e hala ana keia Ma kaula ana a KE ALOHA AINA alaila, o ka mua iho, la keia o kona kilo ana i halahu ai, a e kala ia mai hoi makou, ke kupono iho i ka piko e hene iki ai o kau aka, aka, e kali malie aku no kakou, no na hopena a ko ke Akua hooponopono ana mai ia kakou.

   He mea nani i ke Akua ke huna i kahi mea, a he mea nani i KE ALOHA AINA, ke imi aku no ka pono o kona lahui.  Ina ua lilo keia hoonaauao aku i mea e eha ai ke aupuni, e kala ia mai makou, oiai o ka makou wahi la o ka hana, o ka ike e i na ouli lani e hoakaka ae.

 

KOLO KE AA WELI KA HONUA.

   Ma na lono i loaa mai ia makou, eia ke Aupuni, ke kono pepuahulu mai nei i na poe a pau e paa nei i na oihana Aupuni e lalau ae, a e auamo i ka pu, a i na e hoole aku kekahi, o kona hoopau ia mai la no ia, ke ninau nei makou, i na he oiaio keia mau lohe, a i na ua pololei io elike me ka makou e lohe nei, e ala mai ana keia mau ninau i kupono ke hoohuoi ia,

   E kaua ana anei ke aupuni i kaena ae iaia iho he aupuni maluhia?  Owai ka hoaha-ka?  Aole anei keia he mau hana hoomakeaka?

   Ke hoike mai nei ke aupuni i kona kau e o ka weli no kahi mea e hoea mai ana, a ke aupuni e ike nei i keia wa, a i na oiaio maoli ka manao o keia ohi hapuku ana o ka ia o Kapaau, alaila, ke ao nei KE ALOHA AINA i kona poe, mai hookokoke aku malaila, e noho me ka malama i ka maluhia, a na Iehova e kaua no ko kakou lanakila, a mamua o kou lalau ana i ka pu e hoomanao mua ae i na olelo ao a ka Haku.

   "O ka mea lawe i ka pahikaua, e make no oia i ka pahikaua."

 

HE HANA HOOPILIKIA.

   Mamuli o ka lawe ana mai o John Kalama i kekahi hoike a makou e manao nei he hana hoopilikia maoli a ku i ke ano hoomalu na hana a ka Papa Ola i lawelawe ae nei, maluna o kekahi mau kino kanaka, i paa malalo o ka hoomaiu, ma o kekahi ano mai a ka Papa Ola, i kapa ai he mailele, i ano like me ka mai samola poki, a i malama ole ia hoi kela poe i hoomaluia malalo o na lilo o ke aupuni, malalo o ko ka Papa Ola mana.

   O John Kalama, kana wahine a me kekahi wahine okoa e iho, o lakou na poe ekolu i hoomaluia mauka iho o ka hale noho o ke Kauka Farani ma ke Alanui Puowaina a @ ka mea i loaa ia i ka mai, he wahine ia i hamo ia e Kauka Howard o ke Keena o ka Papa Ola i ka alekohola, a mai ia laau i hoomaka mai ai ka pii mah@ahua ana o ka haawina o ka pilikia maluna o keia wahine, a i ka hala ana o na la ekolu, ua hooholo ka ohana e hoike aku ia Kauka Howard, e pau kona lawelawe ana i ka mai, a e huli hou aku ana ka ohana i kauka nana e lapaau.

   Mamuli o keia hoike a ka ohana, ua ninau pono mai la ke kauka i ke kumu o ko lakou hoopau ana iaia mai ka lawelawe lapaau aaa no ka mea mai, a ua hoike kokeia mai ke kumu oia ka hiki ole iaia ke laapau i ka mea mai, a ua hooi mau aku hoi i ka pilikia o ka manao maluna o ka ohana.

   No keia kumu, ua ninau pono mai la ua kauka nei, i ka moa o ke kauka a lakou i makemake ai nana e lapaau.

   Ua pane aku ka ohana, e noonoo pono lakou a mahope aku i ka mea hiki ke lapaauia keia mai he wahi puupuu, i hoomahuahua ae, mamuli o ka hamo a ana i ka alekohola.

   Mahope mai, ua hoea aku la ua Kauka Howard nei me Kauka Day, a o ka hora 8 ia o ka po, o ka la 15 o keia mahina, ua hoike ia mai la he ma'i lele keia, a i ke kakahiaka ana ae o ka Poalima, hoea ana o C. B. Reynold (Lalana), a kipaku ia aku la ka hapanui o ka ohana mailoko aku o keia hale, a oiai nae ua hoohaukae pu no lakou me keia ano ma'i.

   O ka wa no hoi keia o Lalana i kau ae ai i ka hae oienalena, e hoomalu ana ia lakou me ko ka Papa Ola hoouna ole aku i mau lako ai na keia poe ekolu i hoomaluia, a ua noho lakou me kahi pono ai mai ka ohana mai mawaho iho kekahi pa e hoomaluia ana lakou.

   He hana kupanaha maoli keia, oiai, o ke kaa ana o keia hana iloko o ka lima o ke Aupuni, he mea kupono loa nana e malama i ke ola o keia poe, a hiki i ko lakou wa e ola ai.  Ma na mea ai, a pela aku, e like me ka wa e pahola ana ka ma'i Korela, ua pau loa na mea a pau i hoomalu ia ai malalo o ka malama ana a ke aupuni.

   Ua komo pu mai no hoi iloko o makou ka hoohuoi, pehea la ke ano o ka hoomalu ia ana o kela poe ma Waikiki, oia hoi ke Kuhina o ko na Aina E ka Luna Dute Nui a me kekahi poe e iho, eia no anei lakou malalo o ko lakou mau lilo ponoi, a i ole malalo paha o ke Aupuni?  He mea keia na kakou a pau e hoomaopopo iho ai, eia lakou nei a pau ke hana kapakahi nei i na hooko ana o ke kanawai, maluna o ka lehulehu, a o ko lakou nei pono no ka lakou e nana.

 

   Ma ka Australia i @ mai nei ka lohe e hiki mai ana o Adimarala Mil@, no ke p@ ana ma kahi o Adimarala Beardslee.

 

HE LONO TELEGARAPA.

   Ma ke ku ana mai o ka Australia i keia kakahiaka i loaa mai ia makou he lono telegarapa, a oia ka makou e hoopuka aku nei no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu.

   Wakinekona, Apr. 14, 1897.

   *   *   *   *

                        Aloha oe:

   He kowa nui keia o ka manawa i hala ae nei, akahi no au a hoouna hou aku ia oe i ka lono telagarapa, e like hoi me na lono i loaa mai ia'u ma keia aoao o ke poo o ka uwea, e ka hooaloha, o na hana nana i houlolohi i ka nee ana mai o ka manawa e hapaiia ai ka ninau o Hawaii, oia no na hana piliponoi i ko Amerika mau pono iho, a ke aneane aku nei e pau a oia auanei ka wa a oukou e lohe mai ai, e kukulu ia ana ka puloulou a me ke kahili alii o Hawaii, ma na paepae puka o ka Hale Mana Hooko o Amerika nei, a e hoomanao iho oe, aole ia he mau kahiko no ka makaainana, aka, no na Ahi wale no ia mau hoailona e ku ai, e hoolana i kou manao a me ka lahui, mai uiha a kuemi hope, e ku a hiki i ka papahi ana i ka lei o ka lanakila a o kakou pu auanei ke auamo pu i na haawina o ka hauoli oia manawa e nee mai nei.

   No Kakina ma, aohe maopopo la, eia nui no paha iloko o na poopoo e pue mai nei i ke anu, aohe he hoihoiia e ko onei poe, no ka wahalepo, a me ka oiaio ole, hookahi no mea nui i koonei poe o ka Moiwahine mai na Mokupuni Anuenue mai, a ua pilipaa ke aloha iaia iloko o keia mau la, he maikai a mahiehie Kona ola kino.

   No ka olelo hooholo a Spalding, he wahi kii hana keaka wale no la ia i ke Aupuni Repubalika o Hawaii.

   Mamuli o kekahi kono kiekie i loaa mai i ke Alii, e haalele iho ana Oia ia anei no Nu Ioka ma ka la 25 ae nei, a e hoohiki hou mai ana Oia i ka la 29.

   Ma keia mau wahi manao pokole, ke haawi nei au i ko'u aloha ia oe, a me ka lahui Aloha Aina, a no kahi wa aku.

            Kou hoaloha oiaio.

                        *   *   *   *

 

   Ma ka Poakahi o kela pule aku nei ua hoohuiia ma ka be@ta laahia o ka maie o Miss Louisa K. Brown a me Mr. Henry Espiada, ma Hilo.  Ma ka hoi ana ma o ke Kinau, e kau mai ai aua no ka hoi ana mai hoi i Honolulu nei.

   Ma ka hookuku kinipopo i malamala ai naawaena o ka Hoku a me R@na na ma ka auina la o ka Po@ nei, ea lilo ke eo oia hookulu ana i ka inoa mea mamuli o ka loaa ana he @ @puni i kona @ hoi @.  Ua eleu no ka H@ku.

 

EI AKU O IAPANA A HOEA MAI

Eueu na Puapua o na Keiki Loea o

Kalahiki.

I HAKALIA A POHA KA LEO, OLO-

HIO KA MOANA

Liuliu na Waa, o Hawaii ka Pahu

Hopu.

   Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Dorio mai Iapana a me Kina mai, i loaa mai ai ia makou na lono, e pili ana no ko ke aupuni o Iapana noonoo ana no na hana hoonaukiuki a kahi Repubalika uuku o Hawaii, ma o kona mau Poo Aupuni la, aole hoi he 12 mau mokukaua, elike me ka kahi ohi opala o ka Lae ino o Kepohoni, e kaalo ala ma ka lae loa o Kealaikahiki, Kahoolawe, a me ke kua o Lanai, a Kaululaau, ka ohikui wale aku no i mea hoopuiwa i ka manao o kona mau makamaka heluhelu.

   Mamuii o na lono nupepa i hoea mai nei, mai laila mai ua kono ia mai makou e hoike aku i na mea i hoike ia ae no ko Iapana kulana hana, maluna o kona mau hoa kanaka e hoihoi hou ia aku nei malalo o ka hana a na Poo Aupuni o ko Hawaii, a e heluhelu ia iho malalo nei:

   Kobe, Apr. 10.  O na limahana Iapana i hoihoi hou la mai Hawaii mai, ua pae mai lakou ma Kobe nei, ma ka la inehinei oia hoi ka la 9, a ua hele aku lakou ma Tokio, no ka waiho ana aku i ka lakou mau hoike ma o ko lakou koho ana i mea nana e hoike aku i ko lakou manao, a me na hana i lawelawe ia maluna o lakou ma ke alahele malihini.

   O ka honua o ke aupuni Hawaii, ua hoole ia mai ia no ka hoopae ana aku i na limahana Iapana, malalo o na palapala hoopaa aelike paahana mamua ae o ka hooko ana i kekahi mea a ke aupuni i makemake ai, oiai na limahana kuikawa, oiai lakou, aole i lawe ae i na hana hooponopono o ke dale kuike o $50 ka huina.

   Aka, o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ko lakou huli ana i ka mea oiaio ma ka ninaninau lana e hoohuipu ana ma ka hana, me ka hoike ae, he hana rula ole keia a me ka pono ole, no ka mea, ua kuhikuhi ia maloko o keia mau rula no na eemoku o na aina e mai, ka huina o $50 i hiki ai ia lakou ke lele mai i ka aina me ka hoopilikia ole ia.

   Mamuli o ke kauoha o ka mana aupuni o Iapana, ua huli koke ia na mea e pili ana no keia hana, ua hoike ia ea aole