Ke Aloha Aina, Volume III, Number 20, 15 May 1897 — Page 8
| This text was transcribed by: | Racheal Lobermann |
| This work is dedicated to: | my hula sistas! |
KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 14, 1897
HE MOOLELO HOONANEA NO KE Keikialii Alabati.
Ke Kaeaea o Pelekane.
A ME Ka Ui Madelina.
Ke Kukui Uwila o Ainapo.
Hoohenoia no KE ALOHA AINA
O kou hoike wale mai no ka hoi la i ka manawa maopopo, ua lawa ia no keia mau kulu waimaka e kiheahea ne i ka papalina o kou hoahele o keia wahi makamaka ole, hookahi no makamaka, o ke aloha o kekahi me kekahi.
O keia mau olelo maemae a ku i ke aloha a ka Ui Madelina, ka Ipukukui Uila hoi o Ainapo, oia ka ua kauwa wahine la i pane mai ai me keia mau hopuna olelo.
Ae, o ka manawa o ka la e hiki aku ai oe i ua aina la a ke aloha i noho ai, oia no ka manawa e kupono ai ka la i ke kikowaena o ka Meridiana, ola hoi ka hora 12 o ke awakea o ka la apopo, aia kakou i ka aina o ke aloha kahi i noho ai.
Nolaila, o na manao uluku i kau iho maluna ou i na la i hala ae e wehe loa ai aku ana ia a kaawale mai ia oe aku.
O keia mau olelo a kana kilokilo i pane aku ai, ua lilo ia mau mea i mea na neonoo e li’a mau ai i na wa a pau.
I ke kani ana mai o ka bele o ka aina ahiahi, ua akoakoa aku la na mea a pau, a oia hoi ka wa a ke kaikamahine alii i ku ae ai iluna, a pane aku la imua o na mea a pau o luna o ka moku me na leo o ka haku aloha i kana mau lauwa.
Elike me ka ike i loaa i kekahi o ko kakou hoaloha o keia au ana mai la, ua hoike mai oia, o ka la apopo ko kakou wa e hiki aku ai i ka aina o ka mea a’u i aloha ai.
Nolaila, ke hoike aku nei au i ka’u olelo paa, o na poe a pau i holo pu mai nei me a’u ma keia huakai, he poe hoa make wale no lakou a pau no’u, a o ko’u mau hoahanau a kaikunane ponoi hoi ia ma keia alahele moana o ka au @@a mai nei.
I na e halawai kakou me na ulia o k@ pomaikai, alaila, o oukou a pau ka @ e kuleana ia mau mea, aole hoi owau @ale no, aka, o kakou no a pau loa.
Nolaila, ke hooiaio nei au i na olelo a pau a ka mea nana i hoike mai ia’u, o a ko’u hoahanau ponoi ma ke kino, a ua kuleana hoi oia i ko’u mau mea a pau ma ke kino.
I ka pau ana ae o ke kamailio ana a ke kaikamahine alii, oia hoi ka wa a na mea a pau i lawe ae ai i ka lakou mau mea ai no ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina elike me ke ano mau.
I ka pau ana o ka lakou paina ahiahi ua hoi pololei aku la oia maloko o kona rumi moe, me kona mau hoa noho, e lualai ana hoi no ka manawa o na hora o ke kuluaumoe, i hala ae ai kekahi mau hora loloa o ka po.
He mea oia io no hoi, ua uhaiahoio aku la lakou a pau a hiki i ke kani ana o ka hoia 4 o ka wanaae oia hoi ka wa a lakou a okolu i lohe aku ai i ka leo o kekahi mea i ke kahea ana ae, he aina eia mamua o ka lakou alo.
Aka, o ka mea nae nana i kahea peia ua kuhihewa ia oia, a eia no hoi ka wa i ala mai ai o na mea a pau, a haalele aku la i ko lakou mau wahi moe, a holo mai la no kahi a ka mea e kahea nei me ka leo nui.
O ke kaikamahine alii kekahi mea i hoea mua mai ma ia wahi, a me kona eleu nui, unuhi ae la oia i kana ohenana, a kau pono aku la ma kahi a ke kanaka i koho hewa ai, a pane aku la me keia mau olelo:
Ua kuhihewa loa ia oe e kuu hoaloha, no ka mea, o kela mea au i ike aku la, aole ia he aina.
Aka, me he mea la no nae, he ao aina, aka, o kahi ano e wale no o keia, aole ona ku malie i kahi hookahi, aka, e nee mau ana oia i na wa a pau, elike Ae ka makani ma kona alahele.
Elike me ka loihi o ke kau ana o ka ohenana ma na maka o ke kaikamahine alii, pela no hoi ka nee awiwi ana aku o ua mea pouliuli nei mai ka maka aku o ke kaikamahine alii.
A oia kana i kaukau wale ae ai ne me keia mau olalo:
Kai no hoi paha o ka lohe ana ae nei i keia leo, a he leo la hoi no ka waiwai, i keia kakahiaka no la hoi, auau wahi wai ana kakou iuka o ka aina, a ike aku i na maka o na kamaaina oia wahi.
Eia ka hoi, he pulelehua wale no keia mau mea a pau, aka nae hoi, aole no ia he mea e poahewa ia ai kou ike ana ia mau mea a pau, no ka mea, o kau hana no ia i hoohana ia ai ma ia wahi.
Hookuu iho la oia i kana ohe ilalo, a kauoha koke aku la oia, e lawe koke ia mai i mau mea ai na lakou a pau oia kakahiaka, maluna o ka oneki, kahi ana e holoholo nei, a e ai pu hoi me na kanaka a pau o luna o ka moku, me ka hookae ole ia o kekahi mea mahope aku, elike me kona ano maa mau.
O keia leo ka@oha o ke kaikamahine alii, ua hooko koke ia mai la ia e na kuene me ka hikiwawe loa, a ua makaukau hoi iloko o na minute helu wale no.
Lalau iho la na lima o ua kaikamahine alii ala, a panee mai la me ka leo oluolu o ka mea i piha i ka makee kanaka, me ke kena ana mai ia lakou a pau e ai.
A oia hoi ka kela a me keia mea hooko aku ai, e hahao ana ko waho aku nei ia loko, a hiki i ko lakou maona ana.
I ka wa i hoomaha ae ai ka pauma ana no na mea e pili ana i ke lakou waihona ai, ua hookuu ia ae la na mea a pau e hele elike me ka mea ana e ike ai he pono nona iho, malalo o na rula mea mau no ka hoomaha a holoholo ana maluna o ka oneki.
O ke kaikahine alii, aohe ona mau noonoo maikai, oiai na manao hahukoi o paio mau ana iloko ona i na wa a pau.
Heie aku la oia a mamua loa o ka laau ihu, a noho iho la oia malaila, a oia no hoi @a na i hele mai ai o kana mau kauwa lawelawe a noho pu iho ia lakou ma kahi hookahi.
Nana aku la lakou maluna o ka moana akea, aole loa he hookahi mea a lakou i ike aku, aole hoi he moku a ano e ae e holo ana maluna o ke kai hanupanupa a lakou e holo aku nei me ka nehe malie, me he mahimahi la no ke kai o Puaena.
I keia waa ko kaikamahine oe ali a me kana mau kauw@ lawelawe e noho ana malaila, o ka hora 11 ia manawo.
Oia no hoi ka wa i hoohe mai ai o ke kanaka o luna o ka lua ke, he aina eia mamua o ko lakou a’e.
O keia leo hooho o ke kanaka kiai o luna o kahi kiekie, oia ka ke kaikamahine alii i huli ae ai a nana aku la i kana kauwa wahine, ke mea hoi nana na olelo wanana mamua aku, o ka hora 12 oia la, oia ko lakou w@@ hehi ai i ka lepo o ka aina a ke @@@ i noho ai.
A oia ka ua kauwa wahine la i pane mai ai me ka maopopo @@@@@@@@@@@@
Ae, o ka aina ia a ko aloha I noho ai, a o ka mea hoi a kakou a pau e kau aku nei na maka o ka hiki aku ilaila, palekana a kuu no hoi ka luhi.
O keia ka wa oi loa aku o ka holo o ka mokuahi, no ka mea, ua kuupau ia na ihiha, a mamua o ka hala ana he hapalua hora, aia hoi, ua ahuwale mai la na kuahiwi o ua aina la a ke aloha i lualai ai.
Oia ka ua kaikamahine alii la i ku ae ai iluna, a me kana wahi ohenana pokole, kau pololei aku la oia iuka o ka aina, me ka nana hoomau ana, a oia no hoi kona wa i hoomaopopo koke aku ai, he aina keia ua piha i na holoholona weliweli.
A ke ike aku nei oia i ko lakou holoholo ana i o a ianei, me he mea la, o ke ano o ka lakou ku kiaiana, e heihei ana lakou me ka makani, ka puahi a me ka hikiwawe ke nalo aku iloko o ka wa pokole a hoea hou mai no.
O kana wale no e ake ala iloko oia mau minute o ka manawa, oia kona ike aku i kekahi kanaka, a mau kanaka paha, a i ole, o kona ike koke aku no i ka mea a kona puuwai i aloha ai, e holoholo mai ana iuka o ka aina.
He mau minute wale no koe, kani ae ka hora 12 o ke awakea, aia hoi, ua ahuwale na kapakai o uka, a ike pu aku la lakou i kekahi hale nani e ku kilakila mai ana me kona kulana kamahao a nani hoi ma ka nana aku a ka maka.
Aia hoi ka maka o na mea a pau ke haka pono ala, ma kahi a ke kaikamahine alii e nana nei, aole wale hoi oia ka lakou mea e nana nei, aka, o na holoholona pu hoi kekahi, na kamaaina oia wahi, e hakilo mai ana lakou maluna o kahi moku hookalakupua.
KA LA KALISIMAKA HANAU O KA HAKU.
(Hoomania.)
O Kalanihelemaiilunaokahala Keliikuponoikalolookalani ka Mea@ Kiekie Loa Iehova Sabao@a.
A no ka mea, ua kulike loa no ka hana ia ana o Adamu me ka hoike a Nepai ma ka Buke a Moramona. I ka makamua o ka hoomaka ana o ka makahiki, aole i ka hapa hope, aka hoi, no ka pono o ka pono o ka ia 25 o Dekemaba, i hooloha ia a puni ke ao holookoa, ma ke koho ia ana oia la, alaila, he mea pono e mele ia ka ninao penei:
Mai ka la 25 mai o Dekemaba a hoea i ka la 31, ehiku la ia, alaila, e iilo anei ia mau la ehiku i hapa no ka A.D. @ ?
Haina ia mai ana ka puana,
E nawenawe i kana ulu.
A e kamailio hou ia no ko Maria ma komo ana i keia helu kanaka he helu kuauhau keia, Luka @:@. Pau no i ka hele i kakau@a i ka palapala o kela mea keia mea i kona kulanakauhaie iho.
Pauku 4 O I sepa kekahi i pu ae, mai Galilaia ae, ma@loko mai o Na@@ @ ela a hika mai @ ludea, i ko Davida
kulanakauhale i kapaia o Betelehema, no ka mea, no ka hale ia a me ka ohana a Davida.
Pauku 5. I kakauia me Maria, ka wahine i hapalau ia nana e koko.
Pauku 6. A oiai laua malaila, ua hiki i kona wa e hanau ai.
Pauku 7. Hanau iho la ia i kana makahiapo kane, wahi iho la i ke kappa keiki, a hoomoe iho la iaia ma kahi hanai holoholona, no ka mea, iaohe wahi kaawale no lakou maloko o ka hale hookipa.
Pauku 8. Aia i kela aina, he mau kahohipa e noho ana i ke kula e kiai ana i ka lakou mau hipa i ka po.
Pauku 9. Aia hoi, kau mai la ka anela a ka Haku io lakou la, hoomalamalama mai la ka nani a ka Haku a puni lakou, makau loa iho la lakou.
Pauku 10. A olelo mai ka Anela ia lakou, @mai makau oukou, no ka mea, eia iho, ke hai aka nei au ia oukou i ka mea maikai, e olioli nui ai, a e lilo ai na kanaka a pau.
Pauku 11. No ka mea, I keia la i hanau ai ma ke kulanakauhale o Davida, he ola no oukou, oia ka Mesia ka Haku.
Pauku 12. Maanei ke haawi iho nei makou i ka makou olelo hooholo, no keia ka ulili makapo@@@ i hunakele ia mai ka ike ana aku o ko ke io nei.
Ua hanau ia ka Haku Mesia o Na@areta, oia o Karisto, ma ka ia 6 o Aperila (Abiba), i ka makahiki iwakaluakumamaono o ke aupuni o Kaiaala Auguseto.
Pauku 13. A emo ole @a lehulehu mai la na puali o ka lani me ua Anela la, e mele ana i ke mele lahui lani.
Pauku 14. E hoonani ia ke Akua, ma na lani kiekie loa, a he malu hoi ma ka honua, he aloha no i kanaka. A e himeni iho oe i keia mele no ka hanohano alii o ko kakou Haku.
Hoane ko Ziona puu.
Malaila makaukau.
Ka hoho Moi no Iesu,
Ke’lii Hoano mau
Ma ka auina la Puakahi nei, oiai, kekahi poe kanaka limahana o ka Haie Hana Hao e lawe ana i kekahi @ia o ehiku lona ke kaumaha no kahi a ka mokuahi Maki e ku ana, a ia lakou i hiki ai ma kahi he hapilua like o ko lakou alehele, ua hinia iho la ka wawae o David Kahaleaahu me kekahi kaula, a hina aku la no luna o ka lepa, a oia no ka wa i pu ia aku ai a kona mau wawae e ka huila o ke kaa akana ua lawe loa ia aku oia no ka Halewai Moiwahine.
KA HUI PAKAKANALU.
Mawaho o Wakiki ae nei, ua kukulu ae la kekahi poe kanaka he mau waa ko lakou, he hui nona ka inoa “Hui Pakakanalu,” i noho agena ‘ia e W. W. Dimond.
He nui na waa o keia hui, a pela pu ho@me na poe i makaukau no ka hoe ana ia mau waa. O ka hana a keia poe oia no ka lawe ana i na malihini no ka pakakanalu ana, a me na mea e ae e lealea ai ka malihini. He $1 00 ka aubau o ka hora. Eleu no.
Ma ka la Sabati nei, ua holo aku kekahi poe iluna o ka mokukaua Iapana Nahiwa no ka makaikai ana.
Ma ka hookuku kinipopo i malama ia ma ke kahua kinipopo o Makiki i ka Poaono nei, mawaena o ko Sana Lui poe kaeaea a me ka Hoku, ua kaa ke eo i ka moa mua me 9 puni ia 4 wale no a kona hoa paie. Ma’u ka nele.
S. KAAUMOANA.
HE MEA KAHA KII HALE O na ano a pau, a he Luna Nana hoi i ke ano o ka hana ia aha o ko oukou mau Hale. E waihoia no na kauoha ma ke Keena o KE ALOHA AINA.
WAHI HANA: Kula o Kamehameha.
WAHI NOHO: Ma Pauoa.
He oluolu ka auhau ma ke kuka ana
NOI LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Hoko o ka Aha Kaapuni Apana Hookole kolo Ekahi o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Joseph Kahooluhi Nawahi o Honolulu, i make kauoha ole.
No ka me, ua waiho ia mai e Emma A. Nawahi, ka wahine kanemake, he palapala noi no ka Hookohu Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai i oleloia, a e hoopukaia aku ia patapata iaia, nolaila, ma keia, ke hookahi ia aku nei i ka p@@ apau i kuleana nui ui wai wai la, o ka Poakahi, Mei 31, 1897, ma Alii lani Hale, Iioaoiaia, hora 10 o ke kakahiaka, ola kahi a me ka @ na@a e hele mai ai lakou a e hoike mai i na kumu, i na he kamu ka ia hou e ne ele ia ai ke noi.
Na ka Aha:
@ A. Tom@@@n,
Kaka@olelo
Mei @ jl@
WILLIAM KAMALI.
HELU EKAHI ma ke Pena Hale a pua, Kau Pepe, a La One paha e like me ko oukou makemake. Ua hiki, ia’u ke hoo@@@@ aiau i na Umeke, @uaie, Mae, Pahe Ume, pakaakau i hiki ole ke hoo@@@@@@ hoe ia. Ipa oukou a makemake i na makamaka a me na healoha e hoo@aewae i ko oukou mau home, a i ohe o na pono hale paha, mai poina i ke kipa mua mai i e @ @@, a e loaa no na keka olaohe ana mamua o kekahi poe e ai. O na kauohe mai na Kuaaina mai, wa hiki ke hooko ia @@ i a olou.
K@@@ Ho@ Maka @@ o ke Koo@@ o Ka Makaainana. Hi@ @@ Alanui Koaia @aiohe e ke hoepa @ @ S. K. @ea. Wahi Noho Kapah@@a.
Mai 15-@@ @@
E HOOMAKA ANA I KEIA POAKAHI.
No Hookahi Pule Wale no.
E haawi ana makou i ka poe kuai mai i ka mana o ke kuai i ka nui no na mea liilii.
Na Kalakoa Amerika he 30 i-a i ke….1 00
Na Dimiti he 14 i-a i ke……………...1 00
Na Lole Kalakoa (Duck) he lo i-a i ke….1 00
Na Lole Keokeo he 20 i-a i ke……….1 00
Na Lole Hauhuli he 15 i-a i ke………..1 00
Na Kalakoa Haekaeka he 20 i-a i ke…..1 00
Na Dimiti he 12 i-a i ke………………..1 00
Na Lole Kikokiko he 8 i-a i ke…………1 00
Na Keokeo he 15 i-a i ke……………….1 00
Na Pale Uuluna 42 iniha laula, he 8 i a i ke..1 00
Na Halii Moe 81 iniha laula he 16 keneta o ka i-a. Na Halii Moe 90 iniha laula he 22 ½ keneta. Na Halii Moe Nani 81 iniha laula he 20 keneta o ka i-a, Na Pale Pakaukau Lilin@@ he 17 ½ keneta o ka i-a. Na Kawele Holoi Lima Damaseka he
$1 25, 1 50, 1 75 no ke kakini. O na Lole Aahu o kela kikina aku nei he 15 keneta o ka i-a, mamua aku nei he 25 a $1 00, 1 25 a me 1 50 o ka mea hookahi. Na Papale Kapu o na Kane he 45 wale no keneta. Na Papale o na ano a pau ma ke kumukuai hapalua like.
Mai hookuu i keia wa kupono loa e hele mai ai i ko makou Halekuai.
L. B. KERR.
HONOLULU ALANUI MOIWAHINE.