Ke Aloha Aina, Volume III, Number 22, 29 May 1897 — Page 2

Page PDF (781.21 KB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  t

KE ALOHA AINA, POCONO, MEI 29, 1897

_____________________________________________________________________________

KE-ALOHA-AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nuu pepa na ka Lahui Hawaii.

______________________________________________

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI.

Puuku o KE ALOHA AINA.

______________________________________________

HONOLULU, MEI 29, 1897.

______________________________________________

NEAHA KE ANO O KEIA HANA

_______

   Ua hoike aku makou ma ka pepa o ka Poalua nei, i kekahi manao oolea loa a ke Komisina Iapana, i pane aku ai i ka mea kakau o ka nupepa Avalataisa, e hoolaha akea ia, mamua o kona waiho ana aku i kana kana imua o ke Kuhina o ko na Aina E, ka mea nana i waiho ae nei i kana hoike kuaaina imua o ko ke ao holokoa, iloko o na npepa haole elua, oia hoi ka Buletina a me ka Hoku, ka mea hoi a ke Kuhina Iapana i olelo ai, “ina paha ia he rula maa mau no ke aupuni Repubalika, ka hoike e ia o na manao huna mawaena o na aupuni elua, me ka loaa ole aku o na hoike oia pane, mamaua o ka hoolaha akea ia ana, I kekeahi aoao.

   Eia keia hana a ke Kuhiina o ko na Aina E, ma ke alahele e hoooi aku ana i ka  hoonaukiuki ia Iapana, i wahi e ala mai ai na manao kuee mawaena o na aina elua, alaila, kupu ae ka manao iloko o Iapana, e haha a e hooko i ka makemake o kona aupuni nana oia i hoouna mai, a oia auanei ka wa a Amerika e lalau mai ai a hoohui aku malalo o kona mana, elike me ka lakou nei e hoi nei, e hoohui awiwi aku ia kakou me lakou, me ka nana ole i ko ka Moiwahine a me ko ma lahui Hawaii kuleana no ko lakou aupuni.

   Oia ka makou e olelo nei, heaha keia ano hana, aole anei no ka lili a me ka hoohuakeeo ke k@mu o keia mau hana a lakou e nou pololei aku nei mamau o na maka o ke kana, ka mana nui o Iapana ma Hawaii nei?  Ua manao no makou, ma ke kaana pololei ana, he hana keia na lakou e hoonoaokono aku nei ia Amerika, e la@ koke mai oe ia Hawaii, a hoohui aku, a ina aole oe e hana pela, alaila, e imi ana makou i wahi e hiki ai ia Amerika ke holehe mai i ko makou leo.

   Nani mo ke akamai e keia poe e @ nei a na ano hana hoi h@, ka mea i kupopo aole no kekahi aupuni @ala malama, ke hana pela.  Aka, e pono no kakaou e nana aku, heaha la ha hope e ukali mai ana no keia mau hana hoohaahaa loa.

______________________________________________

O HAWAII IMUA O KA AETO.

______

   O KA Ninau o Hawaii e ku nei imua o ke alo o Amerika Huipuia i keia la, oia kekahi o na Ninau ano nui a Amerika i wae ae ai, a hookau aku ma ka papa ekahi o na ninau pili aupuni, i ku ma ke kulana o kekahi hana koikoi, nana i hoopuhili i ka loea kakaolelo o kekahi mau hoa Senate naauao loa o ko Amerika Ahaolelo Kau Kanawai, a kakou paha e hoomanao ae ai i kela nanahai a kekahi Kahunapule Hawaii i olelo ai, “o ka Hooulu Lahui, o Wahikapuniu ia.” a pela hoi ka Ninau o Hawaii e hoopohihihi l i ka noonoo o ka poe Iolelua, pauaka, a noonoo ole ihio maluna o ke kahua o ke akulike a me ka hoopono.

   Aka, o ka makou e ua ae nei, owai o Hawaii imua o ka Aeto?   He mea hiki no keia i ko makou mau makamaka heluhelu ke noonoo iho, aohe Hawaii e ae imua o ke alo o Amerika, hookahi wale iho no, oia ke Aliiwahine o Hawaii, ka mea e ku la imua o ko Amerika poe loea kanawai he alo a he alo, ma ka aoao o ka lahui Hawaii, a me Kakina, Kini a me Haki o ka Repubalika Hawaii.

  Nolaila, oia iho la no ka Hawaii hookahi e alo ala i ke ehuehu, e ku ana e uwao no Kona lahui nawaliwali i hoopilikia ia, a hiki i ka hooko ia ana o Kana mea i hoi ai, alaila, oia auanei ke wa e poha hou mai ai ka la a ka noho ana maluhia maluna o na pukoa aloha o Hawaii, kahi i hoopunana ia e na olelo kahoahoa kumu a ka Na’i uapuni o Hawaii, ma o kona Kumukanawai la i hookahua ai i kona Aupuni, malalo o ke poo:  “Mamalahoa Kanawai, oia hoi, e hele keiki, ka elemakule a me ka luahine a moe i ke ala, aohe mea nana e hoopilikia.”

   Ua ko keia olelo a hiki i keia la, a pela makou e upu aku nei, e hoea laelae hou mai ka lanakila makahao maluna o na kaiaulu o Hawaii.

_______

UA PAE MAALAHI AKU I KA AINA.

________

   Ua loaa mai ia makou kekahi wahi leta pokole, mai ka ohana mai o Mrs. Vakeki heleluhe, e hoike ana, ne maikai konoa ola ma kana huakai au moana, a hiki wale i kona pae ana aku uika  o ka aina ana ilehe wale ai, he nani a me ka maikai.

   Ua ku aku ka Auseteralia i ka hora 10 o ke kakahiaka Poakolu, a e kali mai ana hoi o Juliua A. Palmer, o kona koea aku, i hakalia no a pili ka moku i ka uapo, ua kii koke ia mai oia e kona kamaaina heahea, a hoi aku la laua no ka Hotele California, kahi ana e kali ana i na la mamua iho o ke ku ana aku o ka mokuahi.  He mau hora wale no ka hoomaha ana iho ma Kapalakiko, a i ka hora 5 o ke ahiahi, i kau aku ai laua a elua ma ke kaaahi no Wasinetona, a me he mea la, ua hui aku la oia me Kalani Aimoku a Hawaii i keia mau la, ka mea e kau mai la na maka o ka lohe aku i na mea e pili na i ke kulana o Kona lahui hoomanawaoui a me Kona aina hanau aloha.  Aloha no.

________

   Ua hoike ae kekahi hoa o ka Ahaolelo Senate i kona man ao kue loa, i ka haawi ana i ke $50,000 no ke Awalau o Puuloa, oia hoi, o ke kai wale no kai lilo ia Amerika, a koe aku ka aina paa, a malalo oia kumu, ua manao oia, o ka haawi ana i keia huina dala, ua like me ka makana ana aku i ka puahiohio, aole hiki ke alualu hou aku.

______

   He mea oiaio, ke olelo nei kela kanaka loea i ka mea pololei o na luhi aina a pau o ke Awa Puuloa, ua hookuleana ia lakou e na poe puonoono o Hawaii, no ko lakou manao, i ka wa a Amerika e lawelawe mai ai i kekahi hana ma na lihi aina oia mau wahi, e loaa ana ia lakou ua hua ohaha o ka pomaikai, i oi papalua aku i ka Amerika mea e hoi ai, nolaila, ua hoonaauao ia ka Ahaolelo Senate, me kona mau kanaka piha kalaiaina, e hiki ai ia lakou ke koho mua aku i kahi o ka pomaikai e hele mai ai, a me kahi o ka poino e ili mai ai, aole lakou he poe makapo, aka, he poe no ua ike mua i ka hopena e hoea mai ana.

_______

   MAI ka waiho ia ana aku o ka pane hookakeakea a ka Repubalika Hawaii imua o ke Kahina Noho Iapana Shimamura, ma ke ahiahi Poakahi nei a hiki i keia la, aole loa he pane i loaa mai i ke aupuni, a ua kulike no hoi ia elike me ka makou i hoike aku ai, mamuli no ia o ko ke Kuhina o ko na aina E ano kuaaina, a paa rula ole h oi, i pupuahulu ai oia i na hoike pili aupuni ano koikoi iloko o na nupepa, he hana hoohaahaa hoi i ke kulana o kekahi Luna Aupuni kiekie o na Aina E, ka mea hiki ole hoi i kona akamai ke hoemalielie aku i kahi was.  Nolaila, e nana aku no kakou i na hana e hoea mai ana ma keia mua aku.  Elike me na olelo oolea a ke Kuhina Noho, o kona anoi nui, e hana ia ke kaulike a me ka pololei, aole o ke paewaewa a me ke kekee.

________

   Mai ka Poakolu mei, ua hopuia he iapana no ka loaa ana aku o kekahi u@a kanaka ana e lawe ana no ka hale w@ mauka e K@.

____________________________________________

KE KULANA KAUA MAWAENA O TUREKE ME HELENA.

______

   He mea kupanaha loa iloko o na mooleleo o keia au naauao, ka ike ana iho i ke kulana kaua o ekkahi mau auppni, nana e hoonioni mai nei i ka noho ana maluhia iloko o Europa, ka mea hoi a kekeahi mau Aupuni ikaika e makaleho mai nei na maka o ka hoea aku i ka pahu hopu o na makoko ana mawaena o Helene me Tureke.

   Eia ke ku nei maluna o ke kahua kaua ma ka aoao o Tureke, na kanaka koa o 700.000, he poe hoi i oleloia, ua like lakou me na tiga puni koko, aole lakou i ike i ka weliweli oia mea he kaua, ua likeia mea i ko lakou manao, me he mea hauoli iloko o ko lakou ola ana, a pela no hoi kakou e lohe mau nei i na lono o ia ano, ma ka lakoou mau hana luku a pepehi wale i na Karistiano, ma na palena aina o Tureke.

   O kona mau mokukaua, ua ooi pa-kolu a pa-ha aku ia imua hoa paio, a ua hiki loa hoi iaia ke pulumi a anai i na mokukaua o kona hoa paio iloko o ka manawa pokole, elike me ka hikiwawe o ke po-i ana o ka maluu o ka popoki i ka iole, pela iho ko Tureke kulana kaua e hakaka mai la me Helene kekahi o na aupuni uuku loa iloko o Europa.

   Eia hoi o Helene, he wahi kiko uuku wale no ia, e hooneenee ana i ke kui mageneti o ka panana, o keia hoouka kaua wiwo ole ana e ku hookahi la e paio, me kona mau wahi koa o 200,000 ka nui, a i hiki ole aku hoi i ka elua mau hapakolu o ko Tureke mau pualikoa.

   Eia oia ke paio kau nei me kona mau wahi koa uuku loa, imua o kela heluna makolukolu o ka nui, aka, aole no kona ike ana i ka uuku haawi pio aku oia, ku no oia me ka manao paa, e paio a hiki i ke kanaka hope loa, ina no ka lankila a pio paha.

   Ua lilo na koikoi o ka hoahewa ana maluna o na Mana Nui, mamuli o ko iakou hana nanamaka i kinohi, a me ko lakou kipu hoomaewaewa ana i ke kahua hoomoana o na Helene, a mahope iho o na hana kakauha ana, ae aku la e hakaka o Tureke me Helene, o ka ka mea e lanakila ana, e loaa iaia na pomaikai o ke koi poho koikoi ana maluna o kona hoa paio.

   I ahona wale no ko Helene mau pualikoa, no ka mea, o kona mau koa a pau, he poe wiwo ole loa lakou aole no hoi lakou i ike ia mea he maka’u wale, i huipu ia hoi me na mana kaua moana o kona aina, ka mea nana i hooopuipui iki mai i ko lakou manaolana, aia nohe lanakila ma ko lakou aoao kahi i kehau ai.

   O keia iho la ke kulana hoonee kaua a Helene a me Tureke, a paio mai la i keia mau la, a na aupuni nui hoi e noke aku nei i ka uwalo, aole nae he maliu ia mai.

__________

NA KANE ELUA ILOKO O NA HOLOKU WAHINE.

__________

   Ua lilo i mea hoakaaka na hana a kekahi mau sela o luna o kekahi moku kalepa, e @ku nei iloko o ke awa, no laua na inoa pakahi o Mike doyle a me thomas Fox, ma ko laua kahiko ana ia laua iho, me na aahu o ka wahina, i hele no hoi a milolii ka hana ia ana, ke ka ana o ka lauoho a pela aku.

   Ua loaa aku keia mau wahine o ka aahu hookalakupua, iwaenakonu o ka po Poakahi nei, ma ke ano hoopahaohao, a ua hiki no ia oe ke hoomaopopo aku, he mau ui io keia no ka la luu loli o kamahele, e hiki ole ai ke kupaa iho hou manao hoopono iloko ou, ina he mau wahine nei no ka pono.

   Aka, mamuli o ka ike loea o ka poe na lakou i hopu, ua maopopo o keia mau wahine elua, aole laua he mau wahine io, aka, he aka wale no laua nokela wahine hookalakupua o ka aahu keokeo a o kekahi hoi he aahy eleele.

   O ke kumu nui no paha o ka loaa o ua mau wahi eu nei, oia no na hulu heuheu o ka auwae, a me kekahi mau kahoaka e ae maluna o laua, a peia laua i paa ai i ka hopu ia.  A o kekahi no hoi, ooia no Doyle komo hewa ana i kona holoku keokeo, me na pihapiha a me na lihilii, ua huli ma ka aoao maloko, a o ka aoao humuhumu hoi, ua kaa ia mawaho, a o ke kumu paha oia ko laua ooa i ka rama.

   Ma ka noho ana o ka Aha Apana i ke kakahiaka Poalua nei, ua hookuu ia laua no ka ona, a no kekahi hewa e ae ua hoopai ia laua he $2.00 pakahi, me ke koina pu o ka Aha he $1.00.  Ua hoele ke Kapena o ka reaper i ka uku ana i kela maudala, ua hoihoi loa ia aku laua no Kawa, e auano i ka ehaeha o ka mea a laua i nana ponoi ai.

   Ke ao mai nei keia hana ia kakou, mai hahai aku mahope o ko lakou meheu, o hahai mai auanei ka pilikia elike me keia mau mea elua i hana ai ma ke ano lealea, a he awaawanae mahope mai.

______._____

   Ua loohe hou mai make, @ i k@ ka makemake o na l@ o ka H@ K@ me na poe e ka B@ nolaila, ua haalele @ku @a iakou ia @, a ke h@ nei @ wahi no ka lakou aupapa e p@ @ ma k@ mua ak@