Ke Aloha Aina, Volume III, Number 22, 29 May 1897 — Page 7

Page PDF (842.22 KB)

This text was transcribed by:  Terry Crowell
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 29, 1892.

 

Na Palapala

 

            Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna i na poe na lakou i kakau mai.

 

            I ko makou Peresidena Nui, Mrs. James Campbell.

 

Aloha oe:

            A me kou mau hope ma ka oihana. Eia na inoa o na Luna Nui o keia Hui Aloha Aina o Kalapana nei I koho pono ia, I ke haawi aku nei lakoe ike aloha a  nni ia oe a me kou mau hope.

            Owau me ka naanaa,

            Mrs. L. G. Kaina. Kakauolelo o ka Hui Aloha aina o na Wahine o Kalapana, Puna, Hawaii.

 

HALAWAI ALOHA AINA MA KA LAPANA, PUNA, HAWAII.

 

            Ma ka la 6 o Mei nei i noho iho a ka Hui Aloha Aina o na Kane ma ka @akini, no ke kukulu ana ae I Hui kaokoa no na Wahine, a ua koho ia na Luna Nui oia Hui, oia iho keia:

            Mrs. L. A. Ahia, a me Mrs. J. M. Kanoa na Peresidena Hanohano.

Mrs. Lucy K. Pea, …..Peresidena,

"    J. H. Kaiwi…Hope  "

"    L.G. Kaina,      Kakauolelo,

Miss N.M. Makua, Hope  "

Mrs. B.K. Pea,……….Puuku,

 

NA LALA O KA PAPA HOOKO.

Mrs. Mary Makua,     Mrs. K. S. Kaili, 

"    S. A. Kapuakela  "    K. Kealoha,

"    K. Kamaka       Miss A. Malao,

Mrs. Keliihoomalu.

 

            Nui ko makou hauoli i ka ike aku i ko ka labui ulumanienie mai o a o iwaena o na makuahine o keia lahui no keia hana e ohohia nui mai nei, i ko lakou hoala ana ae i na Hui Aloha Aina o na wahine. Ua hi-ki, he mau kokoo ikaika no oukou no na kane a oukou e maloeloe ai na kapu ai alii o ko oukou Alii Aimoku, e keekeehi kulana mai la i ke kulanakauhale Poo Aupuni o Amerika Hui-puia.

            Ae no hoi, ua pono no ko oukou ulumahiehie ana i keia hana kaulana, oiai, he Moiwahine ko oukou, a he Peresidena whaine hoi ko ko oukou mau Ahahui, a he Makuahine, no hoi k amea e paa nei i ka ipukukui uwila mana e hoomialemaian@a nei, a e hoikeike aku nei imua o ka lahui holookoa i ka oukou mau hana maikai e hana mai nei. A ke ui aku nei hoi makou me ka hoomaoe wale ana ae no. Owai hou aku?

 

HOOLAHA HALAWAI.

Ke kauoha ia aku nein a lala a pau o ke Komite Hooko o ka Hui Aloha Ama o na wahine o ka Hui Kuwaena o Honolulu nei, e akoakoa ae ma ka home noho o ka Peresidena Nui oia Ahahui, Mrs. Kuaihelani Campbell, ma alanui Ema, I ka Poalua mua o Iune I hora io a.m.

 

Ma ke Kauona,

Honolulu, May 20, 1897,

            Ua hopuia he elima pae kuene o luna o na mokukaoa Amerika Piledepia a me Marion, ma ka po Poakolu maniuli o ko lakou hoohuoia, ke hoopae opiuma maluna nei lakou, ua huluna lakou, aole nae ne wihi opionia i loaa aku, nolaila, ua hookuu lanakila ia lau lakou.

 

PAINA LULU DALA NA KA HUI ALOHA AINA O NA WAHINE O PUUIKI HANA.

                        Ma ka la 16 o Mei 1897, ua kahea ka Hui Aloha Aina o na wahine o Puuiki, Hana, i na Hui Aloha Aina o na Wahine a me ko na Kane, mai ka makani kaili aloha o Kipahulu, a hiki i ka wai kaulana o ka ua pee papohaku o Honokalani, nona hoi kela wai kaulana kawaianapanapa e aiohi nei, ka mea hoi i olelo ia he wai ninau a ka @ @ihini, a ua akoakoa main a luna Nui o na Hui e ae, a me ko lakou mau Lala.

            O ka nui o na hoa, i akoakoa mai, ke huiila mai me na kamaaina nona ke kahua, elua haneri a oi, main a kane, na wahine, a me na keiki, he hoike maopopo ana mai keia ia Hana i ka lokahi no ke aloha i ka lepo aloha o Hawaii, a me ke kupaa o ka manao mahope o ke aloha i ka aina, ke aupuni a me ka Moi.

            Ua weheia na hana malalo o ka noho moomalu ana a ke komite nui o ka la oia o Jos. Kauimakaole. Ua wehe ia na hana me ka pule a ka Hope Peresidena o na kane o ka Hui Aloha Aina o Puuiki oia hoi o P. Kauimakaole, pau ka pule ku mai ke komite nui o ka la i keia manawa, he mau haiolelo mai na Luna Nui mai o na Hui Aloha Aina a me Kalaiaina, elima minute ka manawa o kela haiolelo keia haiolelo.

            Ua kahea ia ka haiolelo mua, oia ka Peresidena Nui o na Wahine o Puuiki, oia o Mrs. G.P. Wailehua me ke anoano eehia i poha mai ai kona leo no na mea ana i ka Hui Hookuonoono, he naauao keia haiolelo, ua haiolelo laula oia no ka pono o ka hui hookuonoono e huki, a e kauo mai ai i ka noonoo o na hoa no ka hapai like ana i keia hana nui, a he nui aku kona mau manao waiwai i koe, pau e kona manawa.

            Kahea ia ka lua o na haiolelo, oia o Mr. J. N. P. Kahilina, ka Luna Hoomalu Nui o na Hui Kalaiaina o Puuiki he mikololohua, a aulii, a naauao no hoi kana haiolelo no ka pono o ka hui hookuonoono a na wahine.

            O ka ekolu o na haiolelo ka Hope Peresidena o na kane o Puuiki, oia o Mr: P. Kauimakaole, hoakaka mai oia i kea no maoli o ka hui hookuoonoona no kona mole a me kona kumu, ka oi maoli no na mea a pau e pili ana i keia hana hoowaiwai a oukou e lokahi nei, waiwai ke aupuni, waiwai ka lahui, i keia hana nui, ua ohohia ke anaina i keia haiolelo, ua Hiki ke olelo ae Lawe no a Lilo, Hui no a wela i na halolelo kaeaea o ka Uakea o Hana nona keia hooheno ana "Noenoe uakea o Hana hoapili o ka Malualua.

            Ka eha o na haiolelo, ka Peresidena Nui o ka Hui Aloha Aina o na Wahine o ka makani kaili i ka hai, oia o Mrs. Sukana Puaaloa, he mahaio oia I keia mau Ahahui e hapai like nei i keia hana nui e pili ana i ka hui hookuonoono a kakou a na wahine a me na kane e hoala nei o ka lulu @ hookuoonoono o keia ke kahua nui o na hana ani a pau, nolaila, o ka'u wale no e lokahi kakou.

            Ka lima o na haiolelo, ka Peresidena Nui o na wahine o Kawai, ninau a ka mahhini, ola o Mrs. @ Lyons, he napuao no keia haieiei @ o ka manao nui oia no ka paipai i na wahine o na hui o na wahine e hooikaika e lokahi ma ka hooholomua ana i na hana e pili ana i nei hana o ka hookuonoono, oiai, o keia hana, oia ka mea e mau ai ke aupuni a e holomua ai, oia ke dala, o keia ke kahua oni paa e hiki ai na hana ano nui a pau, e paa ai ke aupuni a e waiwai ai ka lahui, e hana kakou ma na mea a kakou i ike maka ai, elike me kakahi mau kukuhi a ke Kaula Isaia iloko o ka Baibala, ma na mea ikemaka maoli ia, a he nui wale aku na manao i koe.

            Ka hope loa o no haiolelo oia o G. W. Kauhane, he wahi lala wale no oia no ka Hui Aloha Aina o Kipahulu, he kokua nui kana haiolelo i na haiolelo o ka la, he mau wehewehe naauao mai iaia mai, he pakika, he pahee, ua like me Mine, nona hoi keia hooheno: Ina o Mine ko'u lio holo, mea ole ke alu kaihona pali, i kau mea o ka pahee, pau keia haiolelo.

            Ku mai ke Komite o ka la, al olelo mai: I keia namawa e hoomaka an aka lulu dala ma na mahele like ole o ka Hui Makua o Puuiki o ko na Wahine Hui Aloha Aina, a me ko na kane a me ka Hui Kalaiaina, e hoomaka an aka lulu ma ka mahele mua.

            Ka Hui Aloha Aina o na wahine, main a Luna Nui a i na lala.

            Kalua o na mahele, ka lulu o ka Hui Aloah Aina o na kane.

            Ke kolu o na lulu, ka Hui Kalaiaina pau na mahele lulu o na Hui o Puuiki.

            Kahea ia ka lulu o ka Hui Aloha Aina o na wahine o ka Makani Kaili i ke hai.

            Kalua o na mahele o ka lulu o ka Hui Aloha Aina o na kane, paui ia.

            Kahea ia ka lulu o ka Hui Aloha Aina o na wahine o kela wai ninau a Kamalihini e hooipo ana me Popoalaea pau keia.

            Kahea ia ka lulu o na malihini, o ka hope loa ia o na lulu.

            O ka huina a mea i loaa main a Ahahui Aloha Aina, a i na mahlihini he $30.00 a oi, hui umi dala a ka mea nona ke kahua, i pili n okeia paina mawaha o na lulu, ua like me $40.00 a oi na wahi keneta I loaa o keia au oehaa e noho ia nei e ka ilihunu, nui keia he ma'u ia, pau ka lulu.

            Ua ku mai ke Komite nui o ka la a olelo mai, he wa paina keia, a ua hoomakaukau ka Hui Aloha Aina o na wahine o Puuiki i na mea ai e ai a lawa,oia ka puaa momona, ka limu pahee, ka opihi a me ka i-a makaole, ua ai a lawa i ka lokomaikai o ka ona hale pau ka ai ana, ua hoomaha iki he mau minute.

            Nahope o ka hoomaha ana, ua kahea Lou ia na Hui i noho hoomalu ia e ka Peresidena o Puuiki, oia o P.K. Momoa, no kakahi mau kumuhana ano nui i manao ia, oia hoi, no kahi e hele i o ke dala a ka Hui Hookuonoouo mai a G.W. Kauhane mai keia kumu hana a ua nui no oa wehewehe naauao a na hoa, a ua hooholo na hoa e hana kela Hui Hookuonoono keia Hui Hookuonoono elike me ka lakou mau noonoo ponoa, o ka pau keia o na hana. Hookooia na hana me ka mali hia.

            Kiu hanu me hou. Me ka mahaio i na keiki o kou papapa'i.

G.P.K.K@akea.

Hana, Maui, Mei @ 1891.

 

            He nui na poe aihue manalo e komo malu nei malolo o na pa o kekahi poe me ke kuleana oi@.

 

HE MOOLELO HOONANEA.

-:NO:-

ALANADELA.

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

-A I OLE -

Ka Loea Hookani Hapa o ke Kuluaumoe.

            Me na kapuai mama haalele iho la oia i kahi o ka wahine opio e moe ana, a holo pololei aku la hoi no kahi a ka leo o ka ulili i kani kapalili mai ai, he mau sekona mamua iho.

            Halawai koke aku la oia me ke kapena, a ia wa koke no me na helehelena i piha me ke pihoihoi, luheia aku la kona leo i ka pane ana mai:

            E kuu malama moku maikai e hoike mai, pehea, ua holopono anei kau hana hooko kauoha? A i ole, ua halawai anei oe me na keakea ma kou alahele? E hoike koke mai ano, oiai, ua hiaai loa au e lohe aku i kau mau hoike ana ano.

            Aohe mau keakea i halawai mai me a'u, wahi a ka malama moku me ka hooio, no ka mea, mamua o ko'u hana i kekahi hana, e hoolala mua ana au iloko o ko'u waihona noonoo, I keia wa aole oia ma kahi au I ike ai, aka, aia oia iloko o kekahi kolowaa kai@ hiolani ai, iloko hoi o kela ko ona huna o oe, a o wau wale no kai ike.

            Lulu lima pumehana iho la laua, a ia wa i ike ia aku ai na helehelena hauoli e hekau ana maluna ona a pane hou mai la, penei:

            Ua lawa, ua lawa ko'u hilinai ana ia oe me kena mau hoike, a nolaila, e hoi aku no mua o ka moku, piai, na kokoke loa kakou i ka aina i keia manawa.

            Ae, ae, ua lawa kaua wahi a ka malama moku i pane mai ai, haalele iho la, ua malama moku nei, a hele aku la e nana i kona mau kanaka.

            Maanei e ka mea heluhelu, e waiho aku kaua i ke kamailio ana no ka malama moku, a e hookolo aku hoi kaua mahope o ke kapena.

            I ka hala ana aku o ka malama moku no mua o ka moku, nana ae la ola ma o a maanei o ka ilikai, a I kona ike ana, aole i kokoke loa i ke awa, ulu ae la he noonoo iloko ona no ka hio ana aku @ o ka moku, no ka hooluolu ana i na wahine hoopiha ia me ka ehaeha mamuli hoi o ka nalewale ana o ko laua haku wahine,

            Me ka hookaulua ole iho aku la ua kapena nei no ke kaena a na wahine e noho ana, a i kona heea ana aku @a kahi e ka puka a na wahine a neho an@, oia no hoi @ wa ana I ike aku ai i ua mau wahine ia, e @ la ana e na haawina ehaeha, e kanikau ana hoa no ko laua haku wahine me ka heepulukia hei o ke laua mau lihilihi maka e na kihena wa@maka, ua e @ @ake e na kihe@a waimaka, au e @ ole ai ke kuiu pu iho e kou mau waimaka.

            A hala he minute, keia kali ana a ke kapena oa @ mai ia oia @ e @ heieheiena kau@aha o ka hookam@ a me ka @ nei i piha we ka maaka pe@e.

            E na wahine, I hoopiha ia e @ eha eha a me ke kaumaha e hoomaua ie i ko olua manao kupiliki, no ka mea ela kakou ke hookokoe aku nei i ka aina, a no ka wahine opio i nalowale iho honua iho nei, he mea makehewa paha ka puana ae, e ike hou ana kakou iaia, oiai, ua hookuu akea aku au i ka moku no ka huli ana, aka, aohe nae he wahi meheu ana i haalele iho mahope nei no kana wahi i hele aku ai.

            Lena ae la na maka o ua mau wahine nei i hoopiha ia me ka ehaeha I ke kapena, aole nae laua i pane aku, ana, nana wale ae la no me na waimaka e hiolo ana ma ko laua mau papaline.

            A liuliu ka laua noho hamau ana, aia hoi, ua pane mai la kekahi wahine me ka leo ka'uahalu, penei.

            Ae, ua nalo ia me ka maopopo ole o ko maua hui hou ana aku, a na ia kumu i hooi loa mai I na haawe kaumaha i ili iho maluna o maua, no ka mea, ma ona la maua i au mai ai i keia kai malihini, e hooko ana hoi i kona leo kauoha, aka, ua haalele manawaino mai la nae oia ia maua, e lewa hele malihini ana i kahi opeope i kea la, me he mau wahi luahine kama ole la.

            He mea oiaio, kau e kamailio nei e ka wahine opio, aka, e hoomanao nae o ke aloha he mea pau wale ae no ia, e uumi, e moni, a e ike no auanei plua o ka'u mea e kamailio nei he mea oiaio no ia, wahi a ke kapena.

            Palulu hou ae la laua i ko laua mau maka me na waimaka a uwe iho la me ka ehaeha, a no ke kapena hoi hoi hou aku la oia no luna o ka moku, a lawe ae la i ka mana o ka hookele ana aku i ka moku no loko o ke awa.

            He mau hor kai kaahope ae, aia hoi, ua hookomo aku la oia me kona mae kia i hihimanu me na pea no ke awa kumoku o Ladana, a i ka wa a ka la e kokoke aku ana e napoo, ua pili aku la ua miku nei i ko uwapo.

            I ka pili ana aku o ke moku i ka uwapo, ua iho aku la ua kapena nei no lalo o ka moku, e hoike aku i na wahine, ua pili ka maku i ka aina.

            I kona hoea ana aku ma ka @mi a na wahine e noho ana, ua hoike aku la oia, ua ku ka moku i ka aina, a ia wa no me na helehelena kaumaha ku ae la laua me na waimaka e haloiloi ana, a opeope ae la hoi i ko laua mau wahi puolo.

            A i ka makaukau ana o ko laua mau wahi ukane, pii ae la laua @ o ka oneki o ka moku, al la wa i ike ae ai laua, ke uhi mai nei k aka puoli iluna o ke kulanakauhale o Ladana, a ike aku la hoi iaua I ka uiuiki mai o @a kukui like ole o na moku a me ke kulanakauhale.

            Kalele aku la kekahi o laua ilua@ o ka palekai me kona poo e kulou ana hale me ke mea la, he hana nui ka kona noo@ e lauaili nea iloko on@.

            A hala ae la he mau @ o ko@a kulou ana, @ la kona poo u@na'a me ua @aimaka aloha e helelei ana huu ae la oia a no na pono aku la i ke kapena a liuliu pane aku ia ola Penei.

            E ke kapena, he wahi nei ka'u ia oe, ma nae e oluolu ia @ e kau a@ a oia hoi keia, e ae ana @ ae @ @ moe maua keia @ @ ana nei o ka moku @ he malihini maua i keia wahi.

            Aele, e @ @ ke @ aku@ m@

@ olui iluna nei o ka moku @ na ku ka moku i ka aina, a o ka@ (rest of text is unreadable)