Ke Aloha Aina, Volume III, Number 27, 3 July 1897 — Page 2
This text was transcribed by: | Ruth Matsumoto |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
Hoopukaia no ka
Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa ma ka Lanui Hawaii.
EDWARD L. LIKE
Lunahooponopono.
E@AY NAWAHI,
Puuku o KE ALOHA AINA.
HONOLULU, @ULAI 3, 1897.
KO KAKOU NUPEPA MAKUA
Ua hala aku ka hapa mua o keia makahiki o ka kakou nupepa makua, KE ALOHA AINA puka pule, ka mea hoi nona ke kahua i kukulu paa ia maluna o ka moto hookahi wale no, oia ke aloha i ka aina, ka moi a me kona mau alii hanau mai ka po mai, a na i aloha i hookumu i ka manao o ka mea nana i hoala i wahaolele kupaa mau e hoike ana hoi i na mea oiaio wale no, ke alahele hoi a makou e ku nei i keia la, me ka loaa ole he hookahi wahi kiko, e hiki ai i ko makou mau makamaka ke hoahewa mai.
Ua hooikaika nui makou ma ke ao ana aku i ko makou mau hoa kanaka, e kupaa mau, me ka ae ole aku i na hana e alakai ia ai ko lakou mau manao e kumakaia i ka aina oiwi, a o ka mea i hoomaopopo ia mai kinohi mai a hiki i keia wa, oia ko ka lahui hoolohe ana i ko makou leo, mamuli o ke komo pono ana aku o na ao ana iloko o ko lakou mau puuwai.
Ua hala aku la ia mau la, a ua aui aku la hoi na minute a me na sekona, a eia kakou ke nee aku nei no keia HAPA HOPE o keia makahiki , ka manawa oi lo@ aku hoi, o ka ikiiki o na kalai manao ana, mawae na o na p@ai elua e ku nei iloko o ka aina, oia hoi ka aoao e lumai nei ia kakou, no ka wa hope loa o ko kakou hanu ana, ma ke ano, he aupuni kuokoa, i apono ia e na mana nui ekelu, o ka honua nei i kinohi.
Nolaila, ke kono aku nei makou i na makamaka a pau, e lawi nui i ka nupepa KE ALOHA AINA, i ike i ka nuhou hope loa no ko kakou pono, ka mea hoi a kek@hi poe e olelo mai nei, “aohe manaolana ana no ko kakou lanikila”, oia@, he mao olelo no keia, ua kuluma mai kinohi mai, mai ko kakou wa i hook-huli ia ai a hiki mai la i keia manawa, ua hui a ua lilo loa ko kikou mau pono iloko o ka p@halima o ko Amerika mana.
Heaha nae ka kakou mea @ ike ai, aole anei he mau olelo hoonuinui wale iho no ia, a ka poe kakal@l@ @ n@ho mana nei maluna o ka ama, me ke aken@i e komo pu aku kakou e kokua @ ka lakou mao hana, i wahi e @olo ai keia kumuhana hoopa haohao, nana i kukulu i ke aupuni Repub@lika o Hawaii? ma ka hoohui o hoolilo, a hoopau loa ana i ko kakou ano lahui Hawaii, maluna o ka lepo o ko kakou aina makuahine.
Aka, no makou iho, mamul@ o ka nana akahele ana iloko o ka lahui, ma ka manao, ma ka hana, a ma na ano no a pau, ua ike no makou, ua aui aku kekahi poe, mamalu o ka nele a me ka pilikia o ka noho ana a ua ae aku a ke noho nei malalo ola ano me ka hoomanawanui. A o kekahi poe no hoi ua hihia lakou ma na waiwai a kuonoono o keia noho ana, a ua pale ae la i ka mea huna iloko o ko lakou mau puuwai.
Eia hou, ke hoomanao aku nei makou i na makamaka i ukupau mai i ke ola o ka kakou pepa no ka makahiki holookoa e loaa no ia lakou ke Ki Makana o ka Moiwahine Liliuokalani, a me kona mau Ukali, e ku pohai ana ma Kona aoao, A pela no hoi me ka poe e hookaa mua mai @ana i ko keia HAPA HOPE, e loaa like no ia makana i ko makou poe heluhelu, he palua hoi ka pomaikai o ko makou poe lawe i ko na nupepa e ae.
Nolaila, e awiwi mai i na kauoha, i hiki ai ia makou ke hoouna pololei aku i na ope pakahi, a me na ope nui a ko makou mau Luna lawe pepa ma na wahi a pau a puni ka Paeaina.
O ka Poaono, Iulai 3, oia ka helu mua a makou e panai aku ai me ka makou Kii Makana, i mea mau hoomanao, hoohiwahiwa no ko oukou mau home.
E KALA NO E I IKE IA AI KA NELE
E like no me ka makou e hoikeike mau nei i ko makou lahui kanaka, aole e hooko ia ana ka manao lapuwale no keia poe e ka mea Mana Loa, pela no i hoea mai ai na nohou hauoli, e hoike ana, ua hoomoe hou ia aku la ka mea a ka lahui i weliweli nui ai oia hoi ka hoohui aina.
Ua lohe mai makou, he mau hooh@wahiwa ka kekahi a lakou nei i manao ai i keia ahiahi Poaha, i na i hooko io ia mai nei ka hoohui aina, aka, ua makemake ole nae ke Akua e hookoia ia mau manao haakei, a pela i poho ai ko lakou mao manaolana.
E kala no i ike ia ai ka nele, i ka wa i ike ia aku ai o ka Mariposa, e hookomo mai ana me kona mau kia i olohelohe me ka hae ole, a i ka wa i pili mai ai o ka moku, a lohe ia na mea hou o ka hoohui aina, ike ia aku la na poo o lakou, nei ma e wili ana me na helehelena ku i ka hoka, a o na hueaolelo kaena a lakou no ka holo, @ ka hoohui aina i na la i hala ae nei ua popo ae la lakou a kiola aku la ma kuono.
HAWAII MA AMERIKA.
Pau ke Kuikahi Hoohui Aina i ke Ahi.
Kiloiia Iloko o ke Ie Opala.
He Hoihoi Aupuni Moi ka Hopena
Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Mariposa i keia kakahiaka, i loaa mai ai ia makou na NUHOU HAUOLI NO HAWAII, e pili ana i ka ninau hoohui aina, a e heluhelu ia iho ka leta a ka lahui penei: Wakinekona, Iune 20, 1897.
Aloha oe:
He nuhou hauoli ka’u e hai aku nei ia oe, oia hoi ka hopena mawaena o ka ninau hoohui aina, a oiai ma ka la i noho ai ka Aha Senate e noonoo no ka ninau hoohui aina, ma ia la ua waiho mai la ke Alii ka Moiwahine, i Kana palapala kue mai ka lahui mai no ka hoohui ia o Hawaii, a e hoike ana hoi, he hana hewa loa ka Amerika i hana ai ia Hawaii.
A mamuli o ka hoea ana mai oia kue a ke Alii ka Moiwahine, me ha la, ua lilo ia i uhane e lapu ana i ka noonoo o na Senate, a no ia mea, ua komo pu mai la na aoao a pau me ka manao a hooholo ana e waiho ma ka lima o kekahi Komite wae, a oia Komete wai i koho ia ai, he poe wale no e kue ana i ka hoohui aina, a o ka hopena, ua waiho ia ua ninau hoohui aina la ma ka papa, aka, koe nae keia ka ninau holookoa no Hawaii, eia no imua o ka hale, oia hoi he elua wale no ninau nui,
1-Ka noonoo ana i ka hoike a Mr. Blount.
2-Ka ninau hoihoi aupuni Moi.
O kekahi kumu nui nana i hookuemi hope i na noonoo o Amerika no ka hoonui aina, oia no ke ala ana mai nei o na aupuni o Beritania me Iapana, a kue i ka hoohui aina.
Nolaila, aole loa o Amerika e @@ e ana e komo kue aku ia mau aupuni, aka, o na hana hoololoiahili, oia paha, ke ole nae e komo mai ka Liona o Beritania a me ka @@a Fara ni, nolaila, e hoolana, mai makau, no ka mea, o Papa Nui ka lokau a o Mana Nui ma ka Hae.
LAWE IA KE KUE IMUA O KE KAKAUO@K@O
Ma ka hora 3 o ka auina la, Poaha, Iune 17, i waiho aku ai ka Moiwahine Liliuokalani i Kana palapala kue i ke keena o John Selemana e Mr. Joseph Heleluhe, ma ke ano he elele mai ka lahui Hawaii mai, a ua hookohu ia hoi e ka Anahui Aloha Aina, ua ukali ia e J. A. P@lmer i ka palapala kue a ka Moiwahine.
Owau o Liliuokalani o Hawaii, ma ka lokomaikai o ke Akua i koho mai i hooilina alii, ma ka la 10 o Aperila, M. H. 1877, a ma ke aloha o ke Akua i hoolilo ae ia`u i Moiwahine no na Paeaina o Hawaii, ma ka la 17 Ianuari, M. H. 1893 ke kue nei i ka hooko ana i kekahi kuikahi, i hoike ia mai ia`u, i kakauianoa ia ma Wasinetona, e Kakina, Haki a me Kini, ma ke ano e haawi lilo loa ana i kela mokupuni i Panalaau, a i aupuni, no Amerika Huipuia.
Ke hoike aku nei au, oia kui kahi, ua hana hewa ia i ka lahui Hawaii, ua lele kue mai lakou i ka pono o ke alii e hoomalu ana, aole wale hoi iaia wale, aka, i ko`u lahui a me na lahui e ae a lakou i hana ai i ke kuikahi, o ka hoomau ana i na hana apuka, oia hoi, ka hoohioloia ana o ke aupuni, he hana pono ole ia i hana ia mai maluna o`u.
No ka mea, o ke kue aupuni a`u i hana ai, ma ka la 17 o Ianuari, 1893, i ke aupuni i kapa ia he Aupuni Kuikawa, ua kakauinoa ia ia e a`u, me ka haawi ana aku i ua aupuni la me ka manaoio e waiho ia aku ana la na Amerika e noonoo.
KO KAUNA OKUMA MANAO
Maloko o ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka i ike iho ai makou i ka manao o Kauna Okuma o Iapana i haiolelo ai, a i unuhiia mailoko mai o kekahi nupepe o Iapana. E hoahewa loa ana oia i keia mau hana a ke Aupuni Repubalika o Hawaii i na lima@na Iapana.
A ua olelo ae oia ma keka hi wahi, malia paha no ka ike ana o keia wahi aupuni @uku he mau mana nui e ae kekahi nana oia e kokua mai mahope, kona kumu i hoonana mai ai i kekahi aupuni nui.
Ua manaoio no hoi oia, oiai, laua e noho hoaloha ana me Amerika, aole loa oia e kue ana i ke aupuni o Ipana, oiai, oia e hoopololei ana i ua hewa i hanaia.
A e like me ko lakou hahai pololei ana maluna o na kanawai mai kinohi loa mai, peia e hiki ole ai i kekahi aupuni e ke kue mai i kana lawelawe ana.
Ua @ala aku ma ka A@@@@aha ke p@o kumu nui o ke kula kaikawahine o Kamehameha no kapaiakiko, ua haawi aku @@@@ mau @@@@@@@ @@ mau @@@ @@@@ @@@.
PAU PEAPEA I KE AHI
Wahi a ka Moiwahine.
Ka KE ALOHA AINA Makaula ua Hookoia.
Wale Ka Hao, Alu Ka Uwea O Amerika.
Huro! Huro!! Huro!!! Pau ke Kuikahi i ke ahi a Peapea, opeopeia a kanu ola ia, kani ka ka Moa Kuakahi la e Kuokoa , o-o hewa ka moa i ka malamalama o ka mahina, manao ae la ua ao, eia no ka i ka hora 11 a me 99 minute.
Oi hoi ha, ua hiki no,
E lawe no wau a lilo oe ua`u.
Kohu k@ kaena ana ua ku i kahua loa a lanakila. Kuke@ai oe e Kuokoa a me kou poe. Kanapi ke kaoi a ka moa ea?
Kaena no KE ALOHA AINA ua hiki no.
E HOI AKU ANA PAHA NO IA PANA.
Aole e hiki ia makou ke hooia aku i na lono nupepa i hoikeia maloko o ka nupepa Avaiataisa o keia kakahiaka, Poakolu, Iune 30, e pili ana no ka hoi aku o Komisina Akiyama, maluna o ka Rio de Janeiro o ka Poaona ae nei, a i ole maluna o ke Coptic o Augate 15.
O ke ano hana no keia a ka nupepa Hoku a me ka Buletina, i ka hoike a ke Kuhina Noho Shimamura, e haalele ana o lapana i kana kumu koi a pau, me ka haalele pu iho o ko lakou mokukaua Naniwa i ke awa noi Honolulu nei, a hoi aku no ko lakou aina.
Aole e hiki ia makou ke kaana pono i keia mau lohe, aka, na ke au o ka manawa e hoike mai.
AOHE OIAIO O NA LONO NO KA A HOU O KA PELE.
Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Noeau i ke kakahiaka o nehinei i loaa mai ai na lono hope no kela nuhou hoopuiwaiwa a ke Kinau i lawe nei, oia hoi, ua hoea hoe @e o Pele ma ka lua o Kilauea, aohe oiaio o ia mau lono i laweia mai ai. Ua telepona aku ke kupakako o luna o ka mokuahi Neoau, e ninanu aku ana i ka oiaio o na lono e pili ana i ke ahi i ka Luna Nui o ka hale hookina o ka Luaopele. Peter Lee, @a hoike mai la oia, @aohe oiaio o ia mau lono e pili no ka puka hou ana o ke ahi ma ka lua o Kilauea.