Ke Aloha Aina, Volume III, Number 27, 3 July 1897 — HE MOOLELO HOONANEA —NO KE— Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. —A ME— Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA —NO KE— Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. —A ME— Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA

Hoomaha iho la laua ma ia wabi, a hiki i ke ao loa ana ae, ka wa h»i a laua i eu ae ai mai ia wahi mai, a hele aku la no kahakai e hakilo aoa hoi wa f>a alualua pohaku, na ana, a pela aku. Aka, aole i«a a laua aaea kino kanaka i ike aku e noho mai ana, aoie hoi e maal® ae ana mamua o ko laua alo, ke oki loa no ma na ano a pau. Na keia mau hiohiona o ka nele i hooi ioa aku 2 ke kaumaha o ka ncna« 0 ke kaikamahine alll, a huli ae Ja oia a pane aku ia imua o kana aloha, me ke ano o ka haku i aloha i» i kana kauwa. i ka i ana aku; Mai keia po «iai k» kaua huli ana 1 kuu kauwa wehme pueahele, e pii ana maluna o na puu, a e iho ana hoi ma awawa ne ka hoomanawanui, aole loa TSotmaalili ia mai ko'u puuwai no ke aloha i kuu kauwa ahonui. A ke ole au e kuhihewa, ne be mea la, ua haehae ia peha oia e ka maiuu o sa holoholo hihīu o keia ama, ka ama hoi a'u e ike nei, ua piha oia me na holoholona hihiu hae, e hiki ole ai ia'u ke kanalua iho, ua pau oia i ka alapoho ia lioko o ko lakou mau opu, a o kona mau iwi paha, ua pau i ka naunau ia e ko lak«u mau mho 001, No keia mau olelo a ka Ui Madelina, e hookauhihi ana, ua pau paha kana kauwa wahme i ka ai la e na holeholona ahiu o luua o ua ama nei, a eia hei ka ke Keikialii A!abati i pane aku, ai me keia mau olel©: O ke kanawai i kau ia maluna » na holoholona a pau o ktia aina, mai keu wa i hehi mai ei i ka leoo o ka ajna, a hiki i keia la a peia no hoi ma keia mua aku, aole loa hoi e biki i kekahi o lakou ke hoopa i ka aabu o kou mau wakaainana. NolaiU, ma to'u k#ho wale no, eiike me na kahoaka a ko'u n.akuakane hanai e hoike ike mai nei, ua maopopo ia,u, aole oia i ai ia e na holoholona, rne he mea la, aia no oia ma kekahi wahi kaawale • keia aina, a i ole, ua huli h©i !oa aku no pahg no kauhaie. !

0 ka'u ia e ike eei, • ko kaua pcno wale no, oia ko kaua b*li hoi aku no kauhnle, a i«e he mea la, e !oaa aku ana no oia ia kaua i kauhale. Maniuli o keia roau #leio hoowaiua a kaiia aR ha ia?a, ua t\#opau ac 'a o a i kona ri;atuu> kauniaha \o>, a huii hoi !• aku '«.iauii no ka haiealii, mc na kibo t htlc a maiuhiluhi i kea auwana hele ana uia t',a «uhi a laua i huli hele. m.i: .«!, 1 ko !aua hiki ana aku i kauhale, aia t ho>, e r» h<? hoola» m«i ana ua kauwa j wāh,n: rr, .. i k> p;< :kc aiu ir.;i r aku k. r.: h.,ku u ku \ A \ Cl I < W > 1 f V li N V , l * I t.i ' \ Y« , r « 1 * 1 » a! s i , . » hf ( tt. ? > v V ' ' k «u m«Hhmī, j

A elike no hmW ko ka Ui Madeliaa ano inau, āpo mai la oia na ka a-i o kana kauwa a boni aku la, m'e na olele'kaukau e pili ana no kona nalowale ana, a ua hoike hoonalonalo aku i& no boi ua kauwa wahine nei me ka i nu aku, ue huhewa oia, a oia ke kunau e kena he]e lalau ana, roai ka huikau aku o kona mau hoa o ka hele pu ana, Ua lilo no hoi keia mau oielo 1 mea maikai i ka nanao o ka Ui Madelina, a h»i aku la lakou e hoolawa no ko lakou paiāa kak«hiaka, elike me ke ano ms»u. . Ua iile nu ka manawa o ke kaikamahine aiii aia keia noho ana, ma ka hoioholo ana maloko e na kihapai pua o ko laua haieaiii, a ua lilo hoi na hora kikiki o ka wela o ka la, i mea hauoli loa i ka maaae o ua mau epio ia, oiai iat)a e honi hoomau ana i ke aia o na pua, e iniki mao ole ae ana ke ala ilokooko iaua mau puka ihu, me ka hoopiha mau ia o ko laua mau puuwai e ka kauoii. I kekahi la malie loa, a oiai ho» ke kaikamahine alu e komo aku ana iioko 0 ka uluwehi o na pua o loke © ko laua kihapai, ike aku la oia i ka maalo ani ae o kana aloha maioko o ka rurni hookipa, a iho aku ia mamua o ke alapii, a puka aku la mamua, no ka hele ana e huii i ka mea a koaa naau i aloha ai. Oi?i nae oia e kome ae ana ma kekahi aoao o ka maia pua, aia hoi, ua ike keke aku la oia i ka maaio ana ae o kekahi mea kino aka mamua o kona aio, nae kona kahea pu aku, aole nae oia i hult hou mai ihope a mki i kona Halowale loa ana aku mai kona alo aku Huii hele aku la oia i ke aioha a hik( 1 kona ioaa ana aku iloko o ka uluwehi o na pua, a hni ae la laua me na oielo hookaau mawaena o na ioo elua, a oia no hoi ka wa a ke Keikialii Aiabai i pane aku ai i ka Ui Madelina, ua ike ae nei no hoi paha oe ia'u, holo mai nei oe i oko nei o ka mala pua e pee ai. Oiai hoi au e neke hooklna mai ana 1 ke kahea mahope ou, aole nae au wahi mea a maliu ae, heaha la na kumu nui o kou hulo ana mai, malalo o ka mal.malu o keia niau pua. O keia mau mapuna leo i poha jaku mai ka lehelehe o ke Keikialu A!abati, ua hke ia me kuikele e hou ana iloka o ka puuwai o ke kaikamahine alii, a me na waimaka e heleiei ana naai kona •nau iihihhi aku, pane aku U oiā:

Ma» ko'u hoomaka ana mi\ e komo iloko o k." uluwehi nei o na pua, a hīki ibo la I kei ws i hiki raai U, aole !oa a« i ike •. kekahi mea kinō e ac koe wale «o, o oe hookahi, aole he mea okoa e aku. A ma he mea cko« aku kekahi, a'aiia, he mea piha sa ī hooko'o nui r»āhopt o ko'u meheu, aj ole, o kou paha e kuu aloha, ma ke ano hoomahua, a be h*»a i;Hoi e hooi aku »i i ko'u huhu a UH' k.% maina pu. Ua ike no oe, a i;.i k-iHn.uuia Uot, uoku o ke .» tu4u 1« o ko kau.i nehn* he * h< «'ahme,, u* hooulo iho *u »a'u iho» n'«!,Uo o ko« kaj\u.u ci>k« me ko u >».aho *n* iku ī k« ohio#» k« »choU bvi o ko u * ak„Jii!ttu, a !-< ! r U'Āi 1« au e r ahojx ou e K< e hakoko * a ua *'c hi-' u o hĀ * hiki » ko« w* i s<m* *u : . ai s**o

0 keia naau olelo au i hooouka mai nei, ua like ia me kekahi pahi oi tua e lawe ae ana i ko'u oa, mamuli o kou hoohuoi ana mai me keia mau olelo a'u hoi e hoomaopopo nei, aia paha he marao ano e iloko o kou puuwai no'u, a pela h®i i puka mai ai Jkeia naau olelo naai kou mau lehelehe mai. Heaha ia hoi kana, ina aia he mau manao pono ole iioko ou kahi i hoomomoa ai, alaiia, o keia wale no ka wa kupono e hoike ia mai ai oia rnau manao,.malato o ke kumu kupono. Oiai hoi, aole he poe okoa aku' ma- | wabo o kaua, • kaua wale iiio no a hiki : i ka pau ana, mamua hoi o ka laulaha ana ae i ke akea, a i hiki ai hoi ia'u ke i noonoo ihō i ko'u kulana o ka noho ana aku na keia aina malihini nta keia mua aku. ■ ■ He mea nui keia mau felelo au i ko'u noonoo, a me he mea la, he raa j olelo keia nana kaua e hookaawale ma keia mua aku, oiai, ua hoopuka ia keia aaau olelo i ka wa maikai o ka aoh« ana, a pela no paiia e hoea io mai ai na ouli o ka hook* ia ana ota mau olelo. 1 ka wa a ke kaikamahine alii Madelina e hoopuka nei i keia mau oleīo, ua hoonaaopopo koke ibo 1a ke Keikialii Alabati, aole io no o kana aloha kai maalo ae mamua o kona a!o, aka, me he mea la, be kino aka makani, \ wahi

e hookahuli ia ai ka noonoo © ka mea e ike aka ana ia ano kino, a e ike Io aku ana no kakau i na hooiauwili ana oia ano ma keia mua aku, a ilatla hoi e ike ai kakou i nft hana hookalakupaa !ehuleha wale a kela kauwa wahine lokoino, a me ka paa pie ana o ke kaikamahine aīii Madelina iloko'o kekahi ha!e hao i hana ia kona mau paia a mama, a 1 hoopaa la hoi mamuli o ke kauoha a keia wahiae kauwā. I keia w'a i hoopau koke ae aī ke Keik»a!ii Alabati i kana mau olelo ninaninau i ke kaikamahine alii, a lele aku la oiia a puih ae la ma na wawae © kana aloha, me ka heie o kona kino a piha i ka haalulu. A eiike no hoi me ke ano mau e na mea i hihio i ke aloka, pela no hot laua a i elua i komo aku ai iloko oia mau haawma, me ka hookaawale loa ana aku i na manao kupikipīkio o na sekona i hala mua iho. Mahope iho oka pau ana o ka laua heoluana ana maloko o ka uluwehi kupaoa o «a pu», ua huli hoi aku la laua no loko o ko laua haleah', a o ka mea mua i haUwai mai me l?ua, oia nokela

kauwa wahine lokomo, k* mea hoi no- \ fii ka puuwai i niha t; e na manae uaho« e loku U iloko o kona puuwai, me k€ «kenui hoi e kaill ae t ke kan« a kotfa haku opio i aloha ooi at, ana hoi e upu nei e kaili ka poh aku o kana ipo aloha. Huipu «e 1» Ma h>e kona »«. u haku ©pio, a tlikf ne hoi me ke msu o ke kiowi fviha nua:«j, «<> h ī ou l piMl iku t> tkr h» »kv na :tu:u htkw t>p d, a ks*!o #c u oīa tu*mts& o ko !*tv* n»*u a\» * na- *ku h nu ke k«h» o Wa hsi?tf. sr t k« iu>pvt *n* or , .iln . \ $ iia ' |«t» M kf »U>h< o k,- '.iiu nuu' pmws\ ;*UK rf;k<- nu Ke wiwaen* o kt k*rr a H.4 ' * I \ * h«.-:. v kck*h w* hA.4«4i Akwl U ko uhiKe e ke UiU%4fii»a< *iu uie! « i '

kekahi pu-a holoholo.na like ole, o oa ano hihiu a'pau, a o lakou, he wahi hipa heiki kekahi, e lumilunni hele ia ana e kekahi mau nuu i makaukau loa :\oi e ale holookoa aku īaia iloko o ko lakou mau waha. Aka, o k«na wahi laki wale no, ua hol* hele aku !a oia mawaena o lakoy f e pu-a-a ana 1 o a ianei, a hiki i k© lakou wa i kunana wale aku ai no n?e ka maopopo ole o ka lakou mea e hana^tr Mahope iho oin wa, ua la ,kekahi mea helehelena .kanaka iwaena 0 keia puulu holeholona, i hoauhee aku la i ko iakou puuluulu ma. ma ia w»hi. a hopu aka !a hoi i /kahi hipa akahai, a hoopaa ae la i kona mau wawae i ke kaula, a kiola aku la ilalo o kekahiioa pouli, me ka lohe Kbu ole ia aku o k»na leo alala uwe, aole hoT& k«na kino heioholona, mamuli o keia haule ana aku la ilalo o ka lua. Na keia moeuhane kupanaha i hoala ae i ka hianaoe o ke kaikamahine alii, a ua hele naoi kona kino a naka haaluhi 1 ka piha i ke aloha i ka hipa kina ole, i kiola ia aku la ilala o ka lua. Na keia laea 1 hoala ae t ka hiamee 0 kana ipo, a iiiuao mai lalaia, heaha !a ke kumu o "ka naka haalulu ana e ko*a klno, a Oia hoi kana i pane aku ai 1 ka loaa ana iaia o kekahi moe pahaoa oia ke kumu o ko»a aia ana Hahai aku la oia i kana moe mai ka mua a hiki i ka pau ana, a oia ka wa i pane koke aUu ai o ke Keikialii Alabati me keia mau olelo: O keia haawina meeunaoe au e kuu aloha, aole ia i pili i ka mea okoa aku, aka, noo no ia e kuu lei, a o kela mau hoioheiona hihiu a Saaa e ku pohai ana aole la he poe okoa aku, aka, o kou poe kanakaHo ia o pu ana mai mai ka aina hanau mai. O kela kanaka hele,heiena hoioholona au i ike akn ia i ke komo aaa uiat a kioia aku la°i kahi akahai. i!a t o o ka iua, aoie ia he mea okoa, aka, q ke- ( kahi no ia o kau mau kauwa ponoi, a o' kona kmo hol®holona i hoike ia mai ia oe, i hoopili ia mai ia niao kana mauj hana lokomo e kwelawe aku aaa iua keia mua aku. | O kela hipa akaki au i ike aku la i lalau ana iho o ua \\m Q ua kaaaka; aoo holoholona !a,.aolie ia he mea okoa aka, o ee ne jt£ e Ttt u aloha, a ke oiej au e kuhihewa, ke hcvkckcke ruiu maij nei na nslnute oka nwwaeua ouj a me a'u. ak», ua hiki no nae ia'u ke pale akfc i kona hookokeke aaa mai|

H\tia o kō kaua mau ile, 0 keia mau «a* a ke Keikialii AUhati. tolf a * keua auiue» aki, mu ka inana uut uu i* o koo« kiihu h*n*i, k« wei n*n* o:a i malauu 1 k» aria o keU iuau kuk& k*uuiUo u-,& ma»«eti« q ,iu*, hiule iuu i«ku iA laua hi*wo<« «t nloke o keiA b,am<c kuapchiv jmi* Att hei» b yiku U ka v>htn« a u* KAik«;*;Abki tiv ilii 1 »ri «h- 'U4kc*hu|,c. e ku o-ioke-o-he tw.«i ivhc «*ha miuoi e koa* kms\ nwme» ihe o ke *!o o U a^.eiU. Huii «*4t i ko«* imoA « .uUi» ka hua tuvUh, M a kv U« 4 u>Wi iA h«« vsk» « iv*ae aui ,Uou i kc« owia « » af ,ki aaow* o «it k, i I ■ »€ »«t fec «Kiu Wiik; * **» m «ti Wu && m*h

" - ' ' i 111 *>» a ua loaa hoi _ka .qas.a„a kou oaau i. ba ai, aole «inei e biki ta oe ke jboik.e s aku i. kau kane me ka maoao. no ka hyli b®i naai e ikeia a*aua, ~ . ■ ..... . .-y Oiai, ke »ke maLia oo oe, na ke aleba keiki i boauwana mai ia'u o lteia nrabi au e ike mai la, ka niea hoi a u"1 olelo ai, o kou aalowale ana mai kn maua poli aku t ua like ia me ka »mea e !awe ae ana 1 ko maqa mau ola» Ica mea hiki ole boi ke panai hou ia mai. , - A oiai oia e kamailio mai ana, aia no oia ke hoomamao aku ia mai ke alo aku o kana kaikamahioe,, me ka hookokoke hou ole mai, no ka mea, ua heemaopooo mai ia no kona uhane, aia he mea okoa kana i makemake ai e bana. 0 ke aloha makua, kahea aku la ota i kona makuahine r#e ka baHai pu ana aku mahope o ka meheu o koia makuahine e hoomaiaao aku la, a hiki 1 kena paoho hou ana ae, akahi »e »ia a ike ih», «ole ka Jceia he mea kieo maoii, aka, he moeuhane hou no. Hoala hou aku la oi r i. kaiia aloha, m okf ho»a 4 hoi ia e ka. vanaao t ala ae la kana aloha mai kona hiamoe kulipjlipo ana, aia hoi, ua ala ae ka Ui Madelina mai ko laua wahi mo<s me, a e nohe ana oia iluna me na heieheleeia hakumakuma 0 ke kaumaha e hekaa ana maluna oaa. O ke kumu nui no )taha oia ano au 1 ike ae ia e ka nea heiuhflu, oia. no ke aioha makua e ha&ukoi ana īloko o kona puuwai, a ua Uke hoi me ka ale ana © ka Wiii iioko 0 na lokowai, peU ke aloha aiakua e hoo&impo ala U«ko ona ia manawa..