Ke Aloha Aina, Volume III, Number 29, 17 July 1897 — Page 4

KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 17, 1897.

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka Pomakai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.

E. A. NAWAHI, Puuku o KE ALOHA AINA.

HONOLULU, IULAI 17, 1897.

KA MANAO O NA NUPEPA HOOHUI AINA.

Ua nana a ua kilohi iho makou, i na manao hookohukohu o kekahi mau nupepa o Amerika, e olelo ana, ua oi aku ka pono a me ka maikai, ke lilo ko Hawaii malama ia ana malalo o Amerika, mamua hoi o kona lilo ana aku na kekahi aupuni okoa aku e malama a kiai iaia, wahi a ka Richmond Dispatch. Ke olelo nei hoi ka nupepa Brooklyn TImes , "o ka Hoohui Aina o Hawaii ia Amerika Huipuia, ka mea oi loa aku o ka maikai no keia aina, (Amerika) a me Hawaii pu hoi. Ina e hoohui ia ko kakou mau lepo momona me ko na Paemoku o Hawaii, e loaa pu ana no hoi he wahi hoahu nanahu no ko kakou mau mokukaua, ma na kapakai o ka Pakipika, oiai hoi o Iapana, Enelani a me Geremania ke ake mai nei e komo aku iloko o ua mau Paemoku la no ka hookuonoono ana iho i ko lakou mau hana kalepa holomua ma ia aina. Aole hoi ma Amerika wale keia mau ohikau ana o na nupepa, aka eia no imua o ko kakou mau alo, eia iho i ke Kapitala o Honolulu, kahi i hoakoakoa ia ai a manuunuu wale. Eia ka Hoku, ka Buletina, ka Avalataisa a me kahi nupepa Kuokoa Hawaii, ke ake mai nei e kinai a e hoolilo loa i ko kakou kuokoa a me ko kakou noho ana aupuni ana, malalo o ka malumalu o ko Amerika mau eheu, ka mea hoi a kakou e hoole loa nei, aohe o kakou makemake ia mau mea. Ua ulu mai keia mau hoopuka manao ana o na nupepa o Amerika a me ko Hawaii nei mamuli o ke akenui e noho mana ko lakou mau manao lili i na kanaka Hawaii, mamuli hoi o ko lakou ikemaka ana mai e hoihoi hou ia ae ana ke au o ka aina elike me kona kulana mua, mamua iho o ka la 17 o Ianuari 1893. He kulana hopohopo ia keia, oiai no nae ka pono o ka aina a me ka @ a pau iloko o ka lima o ka poe nana i hoohiolo i ke aupuni  kumu o Hawaii mai ka po mai. O ko ka Moiwahine Liliuokalani hookomo ana aku i Kana palapala kue iloko o ka Aha Senate ma o John Seremana la, ua lilo ia he mea e hoo@ ia ai o ka manao o na poe kakau nupepa, i noe ia ai i ka pelo, a ua lilo ka noonoo i mea hoinoino i ka lolo a o ka hope mai, oia ka loaa i ka mai lolokaa. Mamuli o na manao hakuepa o na nupepa o na aina e, a me ko onei, ua hoopohihihi ia ka noonoo o kekahi poe maikai o Amerika, mamuli o na hana hoouhiuhi a huna a kekahi mau nupepa Hoohui Aina o Hawaii nei, i hoolaha ia aku ma Amerika. Aka, e like no me ka makou i hoike mau aku ai, aole loa e hiki i ka pouli ke keakea i ka malamalama, pela no ia e ike ia nei a hiki i keia la. O na akamai noonoo kanaka, i kulike ole me ko ka Haku makemake ua hiki ke hoolilo ia ia i mea ole elike me ka palahe ana o ka pepa kakau, ke haule aku iloko o ka wai, pela ka palahe ana o na manao ake hoohui aina o kekahi poe i keia la. Nani ko ke Akua ahonui i ka Lahui Hawaii, i ka hookupaa mau ia lakou ma ka aoao o ko lakou Moiwahine a hiki i ka panina hope loa o ka hana a ko lakou Alii Aimoku hoomanawanui, i olelo ai, aia no ke ola a me ka ikaika iloko o ko ka lahui kupaa mau ana, e like me ke kauoha a ke Alii i aloha ia. "E hoi aku a malama i ka maluhia," ka mea a lakou nei e kuaki nei no ko kakou hoolohe ana ia mau oleloao maemae. Ua nui no na manawa i hoao ia ai kakou e hoonioni, a e paki a nahaha liilii i ka oleloao Alii, mai na lehele ponoi mai o ka Moiwahine Liliookalani, a heaha ka mea i ike ia no ia mau hoao ana? He nele he hoowahawaha ia aole hoi he hookahi Hawaii aloha aina, i kipa ia mai kona naau e kela kanaka kumakaia nui o ka honua, oia hoi o Iuda Isekariota, o ka poe no i maa i ka puni dala, ka mole o ka hewa, oia no ka poe kakaikahi i puni, a ua noho lakou ma na poopoo, aole hoi ma na anaina maikai. Nolaila, o keia ka poe nupepa piha alunu o Amerika a me ko Hawaii nei, e hookuu aku ia lakou e walaau elike me na pupule, aohe he mea io iloko o ko lakou wa e kamailio ai.

KA MANAO O KA LOIO KUHINA.

Ua ike iho makou i ka manao o ka Loio Kuhina o ke aupuni, W. O. Kamika, maloko o ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poalua, a no ko makou manao, he kupono ke hoikeike aku i kona manao imua o ke akea, no na mea e pili ana i kona anoi nui, no ka hoea mai o kekahi pane mai a Haki mai, ke Kuhina Noho o Hawaii ma ke alo o Wasinetona, a penei ke ano o kekahi o kana mau olelo. "Aole i loaa mai ia kakou he mau telegarama mai a Mr. Haki mai, i kela mokuahi aku nei," wahi ana i pane ae ai inehinei o na mea ano nui wale no ma na mea i loaa mai, oia ko Iapana awiwi ana e waiho aku i kue i ke kuikahi hoohui aina. Ua pane hou ae oia no na mea e pili ana i ka ke Kuhina Noho Iapana Shimamura, no na mea e pili ana i ka pono a me ke kaulike o na limahana Iapana ma Hawaii nei. Ua hoike ae oia i kona manao koho wale no, he mea hoi na makou e hiki ole ke koho aku, e hana ia mai ana ia mau mea me ka hopena ole. Ua lilo no paha ka hana a kahi aupuni Repubalika Hawaii, i mea mana, mamuli o ka lawe ia ana mai o na hana hoehaeha i ka manao o Iapana, ma na hana hoomakeaka o ka la 4 o Iulai iho nei, a oiai, e ke-ke ana na niho o ka poe nana ia mau ana, e hoea mai ana no ka wa e mihi ai o ka poe nana i kukulu a hoala ia mau ana hoohaahaa loa i ko Iapana kulana hoomalu aupuni. Nolaila, o na olelo hakuepa a me na olelo hoouhiuhi a na poo alakai o keia aupuni hou e ku nei, eia ke hapapa hele nei maluna o na ale kupikipikio o ka noho ana pioloke, a oia hoi ka makou e ake nui nei, e ike maka i ka hopena o na hana pili aupuni a Iapana maluna o Hawaii Repubalika.

HEAHA KA MEA MAHOPE AKU O KA HOOHUI AINA.

Ke hoohuoi mai nei ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poalima, me ka hookomo pu ana iho i keia ninau na kona mau makamaka heluhelu e hoonuu iho a pane ae i ka haina i kulike me ko lakou makemake, ka mea hoi a lakou i manao ai, e loaa koke aku ka haina me ka lawa pono o na wehewehe, e pili ana i keia kumuhana ano nui, a mea hoi nana i hoonioni i na pauku kino momona o kekahi poe o lakou, i mea hiki ole ke ku a nana maka wale aku, oiai ka lahui Hawaii e ku ana me he pohaku mabala la, i loaa ka mole ilalo loa. Ua hoomahele ae no kekahi o kana mau olelo, no na mea e pili ana ia Alasaka, a pela no hoi me na mokuaina o Folorida a me Louisiana, ma o ko laua hoohui ia ana me na mokuaina e ae o Amerika Huipuia a i keia la, eia laua ke kaana pu nei me na pomaikai o na mokuaina e ae i kaa malalo o ka Amerika hooponopono ana. O ke ano nui paha o keia mau olelo hoohuahualau a keia nupepa haole, oia no kona manaolana, i ka wa e hookoia ai o ke Kuikahi Hoohui Aina, oia ka wa e hoea pu mai ai o ka pomaikai maluna o lakou, ka poe nana i hooikaika i kela hana mai kinohi mai, a e loaa ai hoi he pakeneta no ko lakou mau luhi o ka hele ana e ku kiai no na oalaala haunaele, a pela aku. Mamuli o ko makou kuekaa ana i keia ninau, ua loaa ia makou ka manawa kupono e pale ai, no ka pono o ko makou lahui, a oia hoi, eia mai makou ma ka aoao o ka mikiala, nolaila, ke hoike nei makou i ko makou manao hoi hope ole, e hoakaka aku ana hoi imua o ka lahui Hawaii, i ka hopena e loaa mai ana mahope aku o ka hoohui aina, a oia iho keia:

1--Aole loa e loaa ka moho ana maluhia.

2--Piha mau ka aina i ka haunaele a me ka powa.

3--Komo ma na pepehi kanaka kamahao, i ike ole ia mamua.

O keia kekahi o na mahele ano nui a makou i manao ai, ua kulike ia me ka ninau a ka makamaka i keia hora, mahope iho o ka hooholo ia ana o ke Kuikahi Hoohui Aina. Aole keia he mea lawe maoli ae a haku iho paha i mea e hoopomaikai aku ai i ko makou mau makamaka heluhelu, aka, he mea na makou i ike pinepine ai maloko o na nupepa o Amerika, ka ulu mau o ka haunaele ka hakaka, ka pepehi kanaka weliweli, ka aihue a me na hana ino a pau, a me he mea la, oia paha ka aina hookahi e hoopunana ia ai o keia mau hana ino a pau, ka mea hoi a kakou a pau e kupaa nei a hiki i keia la. Malalo oia kumu, ulu mai ai iloko o ko makou puuwai na manao hoopailua no ka hoohui ana aku i ka aina maemae o Hawaii me Amerika, ka mea a makou e puana ae nei aohe pomaikai o ka lahui Hawaii no ka Hoohui Aina, no ka mea aole loa ia he mea e pono ai no ka aina, a oi loa aku hoi no ka hana, i mea e oluolu ai ka noho ana o ka lehulehu. Nolaila, o keia ninau a ka makamaka namu, ua lawa ka makou hoikeike ana, no na mea e loaa mai ana mahope iho o ka holo ana o ka Hoohui Aina e hoonalonalo mai ana no paha oia i ka hoike maoli ana ae i ka io oia mea, aole nae ia he mea nona e nele ai ka nema ia.

AHEA NO HOI KAKOU AO KANAKA MAI.

Me ka minamina a me ke kaumaha makou e komo aku nei iloko o na a pu ana me ka ohana o Hana Naea o lalo o Puuloa, ka wahine hoi i kumakaia i kona ola iho, mamuli o kona inu nui loa ana i ke @ a make ma ka la Sabati nei, ma kekahi o na rumi o luna o ka hale hoolimalima o Kale Aki e ku nei ma ka aoao maikai o ke kihi o ke alanui Moi me Liliha. Ua nui na manawa a makou i ae aku ai i ka lehulehu, mai hoopapau loa i ka mauna ana i ke kino mahope o na hana ahoai, e like me ka lu wale ana i ko oukou mau hunahuna liilii e loaa mai ana ia oukou, oiai o ko kakou noho ana i keia mau la, he kupilikii ke kulana o ka hoomaopopo ana iho i kahi o ka pono o keia noho ana, e laa ke ano o na mea e loaa mai ana ia kakou. Aole paha he kakaikahi na manawa a makou i ao aku ai, aka, ua nui a lehulehu wale o kekahi poe i hoolohe mai, a ua hoopau loa i ka hoopa ana i na wai ikaika me ka hoao ana e kinai me ka uumi ana iho i na manawa e oalaala ae ana i kekahi manawa, a no ia poe ka makou e mahalo nei. E pono paha makou e hoikeike aku i ke kumu i loaa mai ai o keia poino malua o Hana Naea, oia o kona hookina palena ole ana i kekahi bia i hoawaawaia, a ma o ko makou lohe mai i na he oiaio, ua pau iaia a me kona mau hoa he elima galani bia, a mahope o ka pau ana o ko lakou inu ana, ua hiamoe iho la oia, a o kana kane hoi, ua hele aku la oia he wahi okoa me ka haalele iho i kana wahine e hiamoe ana. A mamuli o ka haohao o kekahi mea e noho pu nei ma ia wahi i ka oni ole, o ua wahine nei, ua hele aku la oia e nana pono, a ike iho la ua make loa oia, ua hoea ae o Kauka Emekona malaila, ua hoike ae oia he ma'i puuwai kona kumu i make ai, a mai make ole no ina aole oia i inu i ka suaipa. Minamina nui makou i ka lilo ana o ka uhane o na makuahine a me na kaikamahine opio, iloko o ka inu nui kuahewahewa ana, i wahi e poino ai ke ola, a e hoolio ai hoi i ka noonoo maikai, i mea ulala, aohe o makou ahewa wale aku i ka pae e ai pakiko ana ma ke ano maikai, a e malama ana hoi i ke kulana maemae, elike me ko na haole noho ana, aka, ua ahewa linalina ka makou makapeni, no ka hooi loa ana aku mamua o ka hiki kupono i ko ke kanaka ikaika ke omo ia wai awaawa, O ka makou no ia e alakai nei ia kakou ma ke ala o ka pololei, e pale ana hoi i ole ai e komo mai na hoahanau o ka ilihune, oia o nele, o pilikia, a o ka hope aku, oia ke komo ana mai o na hana pepehi kanaka aihue, powa, a pela wale aku, nolaila, e ao kanaka mai no hoi kakou, a laa ka hewa la o ka suaipa, he make mau wale ka hopena. Ua hoihoi ia aku kona kino wailua no Puuloa ma ka hora 8:30 o ia po no, a malaila oia e nalo ai i keia la. Aloha no.