Ke Aloha Aina, Volume III, Number 32, 7 August 1897 — Page 5

Page PDF (838.82 KB)

This text was transcribed by:  Joyce Yoshimoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, AUGATE 7, 1897.   5

O LILIU ME AMERIKA,

Mahae na komite o na Aina E.

KAKOO NA SENATE TURPIE ME DANIELS I KA LAHUI

Waihoia ke Kuikahi Hoohui ma ke kau o Dekemaba.

   Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Doric ma ke ahiahi Poakahi nei, Aug. 2, 1897, i loaa mai ai ia makou na mea hou ano nui o keia mau la i hala ae nei, a o ko makou kuleana ka hoike aku i ka lehulehu o ka lahui i na mea e pili ana ia kakou, e like me ka hoike a ka leta i loaa mai, a e hooheno ia iho no ia penei:

         Wasinetona Iulai 20, 1897.

 

Aloha oe:

   E like me ka pipii ana o ka waianiani, pela ka nape ana a ka puuwai no ke aloha i ka aina, oiai keia mau la Ioihi o ke kaawale ana mai, aka, he mea ole ia i ka nai ana imua no ka pono o ka lahui a me ka aina, no ka hoomanao ana aku ia oe, a me ka lahui, no na mea ano nui e pili ana i ka Amerika hana no ke Kuikahi Hoohui Aina a Kakina ma, eia na mea i hoike ia mai.

   Ke hooikaika mau nei o Ka kina e hoohui ia Hawaii me Amerika, e hana ana ka po hana ke ao, aka, ua lilo ia ikaika i mea ole i na Solona o Amerika nei, ua waiho hou ia aku la ua Kuikahi Hoohui nei ma ka lima o ke Komite o na Aina E o umikumamalua lala, a ma ka noho ana o ke Komite e noonoo, he ehiku lala i hiki ae, a o kekahi hapa aole i hiki ae, mawaena o ka poe i hiki ae, ua noonoo iho la lakou a koho i ko lakou manao, a koe elua aole i koho, oia o Turpie a me Daniels, ua ninau ia aku ko Iaua manao e ka Lunahoomalu o ke Komite, ua pane ae laua, e la we mai ana maua he hoololi i na e hooholoia ke Kuikahi Hoohui, oia hoi, e malamala ka la hui Hawaii a me ka Moiwahine e Amerika.

   Ua hele aku o Senate White e ninau ia Davis ka Lunahoomalu o ke Komite i na e hana ia ana keia mea i keia Kau, a ua hoole aku o Davis me ka olelo mai, aia a hiki aku i ke Kau o Dec. 1897, pane aku o Senate White.  Ina e hina ia i keia wa, alaila, e noho ana wau e paio ma ka aoao kue a hiki i ka hopena.

   He nui na hoololi i waihoia mai i ka wa i noho ai ke Komite o na Aina E a o ka hoololi a Senate Turpie kekahi o na hoololi ano nui, aohe no he mea e hoopihoihoi ia ai ka manao no ka hoea mai o ka la e lanakila ai ka lahui, aka, e kali aku no kakou me ka hoomana wanui no keia Kau ae o ka Ahaolelo e noho ai, mai pauaho mai ka lahui, oiai, eia no keia ke hooikaika ae nei, aka, na ke Akua no e kiai mai la kakou.

   I aloha ko kaua a me ka lahui.

 

HANA IO AUA NEI PAHA O IAPANA.

Ke ake la e Kuai i na Mokukaua o Berazila.

Manao na Aliikoa Enelani he Pilikia ke hiki mai ana.

   Nu loka, Iulai 18.  O ka mea kakau o ka nupepa Herald ma Rio Janeiro, ua telgarapa mai nei oia, aia ke aupuni o Iapana a me Amerika Huipuia ke launa pu la me ke aupuni o Berazila, no ke no ana aku ia Berazila e kuai mai i kona mau aumokukaua e kapili ia la ma Enelani a me Geremania.

   Mamuli o ka pilikia o ko Berazila waihona dala i keia manawa, nolaila, ua hooholoia ke kuai ana aku i ua mau aumokukaua la mamua o ka paa ana, ina e hiki, o na mokukaua a pau e kapili ia la nona ma na aupuni elua i hoike ia ae la, he mau moku liilii wale no lakou.

   Nu Ioka, Iulai 18.  Ua olelo ae ka nupepa Herald o Wasinetona:  Eia ke liuliu nei na mokukaua o Amerika Huipuia me ka hakalia ole, o ka moku kaua Monita, Miantonomah, e hookomo ia aku ana oia ma kahi o na mokukaua kiai.

   Ma kekahi papaaina i haawi ia ma Enelani no na poe o ka mokukaua Brooklyn, ua haawi ae o Sir Williams i kekahi mau manao hoolana, a iwaena o kana haiolele ana, ua kamailio ae oia penei:

   “Aka, o oukou e na poe Amerika, e kiai aku ko oukou mau maka maluna o Iapana, me he mea la, e hoopilikia mai ana o Iapana ia oukou.”

   Ua haawi ia mai ia lakou na a’o ana no ka nana pono ana ia Iapana, a ke ike la nei hoi ka pii mau ana ae o ko Iapana kulana ikaika i kela a me keia manawa.

   O ka Yoshima, he moku i like me ka Fuji, aia ia ke hoeili la i kona mau pu ma Elswich me ka puahi nui no umi la.  Aole i ike ia kekahi mau moku i kapili pupuahuluia elike me keia manuwa, a mamuli o ko lapana makemake e paa koke ua ulu mai ke pahaohao iloko o na poe a pau oia wahi.

   Ua manao ia ina e hiki koke ana keia mau mokukaua, ka Fuji a me ka Yoshima ma ka moana Pakipika mamua o ka hoohui ia ana o na Paemoku o Hawaii, alaila, e hana hou aku ana o Iapana i kekahi mea i oi hou ae mamua e kela palapala kue.

 

MUMULE O KUHINA SEREMANA.

            Ke Oni la no o Iapana Imua.

O kana Koi he Laau Hahau ia no Amerika.

   O ke ku lohi loa ana mai o ka Moana i ka auina la Poaha nei, oia ke kumu nui o ko makou hookaulua ana i na mea hou koikoi, e pili ana i ke Kuhina Nui o Amerika Huipuia, a me ke kue a Iapana i ka Amerika mau pane poholalo, e kaomi malie ana hoi me ka puai leo ole.

   O ke kue mua a ke Aupuni o Iapana i waiho aku ai, imua o ke Kuhina Nui Seremana, aole loa i loaa mai hookahi pane e pili ana no na kumu keakea a Iapana i waiho aku ai, a ke kokoke aku nei e piha ka mahina okoa o ko Iapana kali ana, a o ka hope, aole no i loaa iki mai he pane a hiki i keia la.

   Ua lawe mai makou i keia mau olelo ano nui a Amerika e ake nei e lilo io no o Hawaii i Panalaau nona, ma ke ano Mokuaina, a i ole, he Teretori paha, mai loko mai o na nupepa puka la o na na aina e, a i hoopukaia hoi maloko o ka Herald Washington, e olelo ana penei:

   “O ka Aha Kuhina o ke Aupuni, eia lakou ke noonoo nei no ka imi pono ana i na kumu kue a Iapana, no ka hoohui ana mai ina Paemoku o Hawaii me Amerika Huipuia.  Ua hiki no ke hoomaopapo iho, o ke Kuhina Nui o ke Aupuni, aia kona manaopaa, aole e pane aku no keia kumu kue a Iapana i mea e loaa ai na hooia ana no keia kumuhana e noonoo ia nei.

   “O ko ke Kuhina Nui ae ana i keia kumu kue oolea loa, i oi aku mamua o ka mea kupono.  O Iapana a me Hawaii na kumuhana a ka Aha Kuhina i lawe ae ai a noonoo ma ka halawai ana o ka Aha Kuhina i keia la, aka, aole nae he kukakuka ana no na mea e pili ana ina lono no ko Iapana a me Sepania hoohui ana ia laua iho.

   O ka mokukaua hakaka Oregon, eia oia ma ke alahele e hoea aku ai i Kapalakiko, a e hookaulua iho ana malaila no kekahi mau pule, mamua o kona holo loa ana aku no Honolulu.”

   O keia iho la ke ano nui o na olelo a na nupepa, a ua like no hoi ia me ka hoike ana ae, aia he mau manao nonohua iloko kahi i lolii ai, a ka wa e hoea kino maoli ae ai, a ia wa e maopopo ai keia hookananuha aua o ke poo o ka Aha Kuhina o Amerika, aohe eueu ae i keia hoonauluulu aku a Iapana ma ke alo.

   He mea pahaohao no keia, ke ku ana o na kanaka poo o ke Aupuni o Amerika a hamau ka leo, oiai na leo paulu-a a Iapana, e hookui mau ana ko lakou mau hale ipuka oihana i na wa a pau, a malia nae paha, o uluhua iho i ka noke mau ia aku, a oaka ae ka waha a o ka pau no ia o keia mau ooloku kuee ana mawaena o keia mau aina.

 

WELA KA HAO, ALU KA UWEA.

Ina keiki o Ulakoheo

AHAI NA KEIKI HAWAII I KA INOA MOHO LAHUI.

Na Hawaii Imiloa e Rula ke Kaula Marina.

Haule Pio na Keiki o Potugala.

   Aohe wa i ike ia ai, mai kinohi mai o keia kau hukihuki, a hiki iho la i ka po Poaono nei, ka wa hoi i kakeleia ai o ka wikani o na aa huki o na Potugala a me ko Hawaii Imiloa, ka poe hoi i manaoia, aole lakou i komo iloko o ka helu ma ka averiga o ka ikaika, oiai hoi na leo kaena o ko lakou mau hoa paio e wawalo hele ana ma o a maanei, me ka lana haakei o ka manao na lakou e rula ke kaula marina.

   Mamua o ka aneane ana aku e palauli mai na kukuna poeleele o ka pouli maluna o ka honua, aia hoi ua hoopiha ia ae la ka hale paikau me na heluna kanaka, i ike oleia ka heluna e like me ia mai kinohi mai o ke kukuluia ana oia hale a hiki iho la i ka po Poaono nei.

   Ua piha o waho holookoa o ka halekoa a ma ke kohe aku aole i emi iho malalo o ka elima tausani poe i akoakoa ae ma ia wahi, no ka ikemaka ana i ka mea nana e ahai ae ka lanakila.

   Mahope iho o ka pau ana o na hana ma na aoao a i elua, ua haawi kokeia ka apono ana me ke kue ole o na aoao hukihuki elua, oia no hoi ka wa i eleu koke ae ai o ka mea iaia ka mana o ke alakai ana o na aoao a i elua, a ia wa no hoi i ike pu ia aku ai na keiki Hawaii o ka Hale Hana o Wela kahao, e kaulona pono ana ko lakou mau maka maluna o ko lakou mau hoa paio, ka poe hoi i oleloia, “he elua lio kaa kikane nana i huki, aole lakou i lilo,” kekahi hoi nana i hoowela ae i ke ana iliwai o ko lakou mau aoao koko a hiki i ka palena pau o na paona mahu.

    I ka wa i kani ai o ka leo o ka pu panapana e hoike aku ana, o keia ka wa a na aoao a elua e inu ai i na omaka wai hou, no ka hae o ka lanakila, oia no ka wa i ike kokeia aku ai, aia ma ka aoao o Welakahao, he ekolu hapaha ka nee o ke kaula, a oia no hoi ko lakou wa i hoomaha ai, no ka manawa kokoke o elima minute, e haawi ana hoi i ko lakou mau hoa mokomoko i manawa e hukihuki ai, a i maopopo io ai hoi ko lakou kulana ikaika maoli.

   A mamuli hoi oia manawa i haawi ia akuai no na Pukiki, ua lilo mai ia lakou he hapalua kapuai, a o keia no hoi ka wa i huki hou ai na keiki Hawaii, a iloko wale no o ka hapalua hora, ua lilo holookoa ka Hui Pukiki me ka hiki ole ke kaohi mai i ke oolea hanaia a wela ka hao.

   Ma keia hukihuki ana i ikeia ai ka hele o ka wai me ka a-la, a ua hiki ke kohoia, aole e emi malalo iho o ka $10,000 ka nui o ka lilo o na Pukiki ma keia hukihuki ana, a ua pau hoi ko lakou paa ana i kela inoa, he moho no ke kaula marina, maluna o na lahui a pau, a na Hawaii uuku e paa ia kulana ma keia hope a mau loa aku, a ke lei la kela poe keiki i ka lei o ka lanakila.  Ola ka lahui ma ka malama ana i ka inoa maikai aohe e like me kekahi poe, ka lawe i ke kipe, nolaila, ua kupono loa kela moto ia lakou, “Wela ka hao, a alu ka uwea.”

   O ka manawa pololei i huki ia ai e na keiki Hawaii o Welaka hao, he 21 ½ minute, oia hoi hoomaka i ka hora 8:25 ½, a pau i ka hora 8:47.  Ua lohe ia mai, ua moraki aku kekahi poe Pukiki i ko lakou mau waiwai i wahi e loaa ai ke dala no ka pili ana mahope o ka lakou hui, a i ka wa i pau ai o ka hukihuki kaula, ua ikeia aku la ko lakou mau poo e kulou ana ilalo me na helehelena kaumana.  O Hawaii no ka oi.

 

UA KAILI IA MAI NA KIPI MAI.

   Nu Ioka, Iulai 23.  Ua hoea mai he lono i ka nupepa Herald mai Rio de Janeiro, e olelo ana:  O ke kulanakauhale o Conudus, ua lilo hou mai ia i na pualikoa o ke aupuni.

   O ka hopu pio hou ia ana mahope iho no ia o kekahi kaua hahana ana me na elau pu, i ka wa hoi i kipokaia ai o ua kulanakauhale la, a hoohiolo ia na hale a pau, ua kuee mai na kipi me ua elau pu, aka, no kekahi mau minute wale no nae ia, a auhee aku la ma o a maanei, me ka haalele ana iho i ko lakou poe i make a hoeha ia maluna o ke kahua kaua.

   Mahope o ko lakou haalele ana iho ia Conudes, ua hoio aku lakou no loko o na ululaau a me he mea ia, e ukali aku ana na koa aupuni, mahope o lakou.