Ke Aloha Aina, Volume III, Number 32, 7 August 1897 — Page 7

Page PDF (827.98 KB)

This text was transcribed by:  Darren Okimoto
This work is dedicated to:  Kaimuki Class of 1978

KE ALOHA AINA

 

POAONO, AUGATE 7, 1897.

 

HE MOOLELO HOONANEA.

NO

ALANADELA

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

A I OLE

Ka Loea Hookani Hapa o ke Kuluaumoe.

            He mau kana ui opio wale no keia mau hololia o ke kulu kulu kakahiaka, o aahu ana laua i ka aahu o ke kanaka uhai holoholona a me ko lana mau lima e paa ana laua he mau kaula kipuka ili, a ma ko laua puhaka he mau kahei poka, ma kekahi apo ili, e paa ana he pahi loihi, a mahope o ko laua kua e kaiewa ana kekahi mau pu ra fela.

            Hoohuli mai la laua i ke poo o ko laua mau lio, a hele pololei mai ia no kahi a ke kapena a me kana mau lawehala e noho nei.

            A ia wa koke no i kau ae ai ke kapena i kana pu panapana no kahi o na hololio e hele mai ana, a me ka leo nui pane aku la oia .

            E ku malie e keia mau hololio mali hini malaila, a mai neeu hou mai i iniha imua o make auanei.

            Me ka hakalia ole, ku iho la ua mau hololio nei, a haliu mai ia hoi ko laua mau maka me ke ano pahaohao, a no kekahi mau sekona ko laua ku nana ana, aia hoi, ua lohe ia aku la ka leo o kekahi o laua i ka pane ana mai.

            Heaha kou manao o ke kau ana mai i kau pu panapana, he manao pow anei i ko maua mau oia makama@? I na no ka hakaka, ua makauka loa maua e halawai me olua.

            A @ wa i ike ia aku ai ua mau hololio nei i ka unuhi ana ae i ka laua mau kaala ili a paa ae la hoi ma ko laua mau lima me ka makaukau no ka hoohana ana aku.

            Ae, he make wale no ko olua hopena ke hoolohe ole olua i ka’u kauoha, malaila, hoi aku olua no ko olua wahi i hele mai ai, wahi a ke kapena i pane aku ai.

            Aole, aole loa maua e neeu aku mai keia wahi aku i na no ka make, ua hiki no, oiai, aole maua i hanau ia he mau kanaka honewale, wahi a kekahi ho o lio i panai mai ai.

            Elike me ka olapa ana o ka uwila, kulou iho la ke poo o ua mau keiki la nia ka aoao o ko laua mau @, a hou ae ia hoi i ko laua mau lio me na kui kepa a e like me kekahi pua i oili aku mai ke kanaka aku a kekahi kanaka pana pua, peia iho la ua mau lio nei, i kuupau aku ai i ko laua mama nui no kahi a ke kapena a me ka malama moku e ku makaukau mai ana.

            A iloko hoi oia mau sekona lohe ia eku la ke kani paepaaina ana mai o ka leo kini o na pa panapana a ke kapena a me ka malama moku, aka, aole nae i hopo iho ua hololio la, oiai na poka o olohio ana ma kahi he mau iniha wale no ke kaawale mai ko laua mau kino @.

            A iloko no hoi ma niau sekona owiliwili ae la ua @ hololio la i ka laua mau kipuka kauia ili, a e like me ka ikaka i loaa i ko laua mau olona hoolei mai la laua i ua mau kipuka ili maluna o ko laua mau enemi.

            A ia manawa pu no hoi loheia aku la ke poha ana mai o ka leo weliweli o na pu panapana a ke kapena a me ka malama moku.

            Ike kok@ ia aku la kekahi o ua mau hololio la i ka puliki ana ae i kona umauma a me ka leo o ka mea i piha i ka ehaeha pane mai la i kona kokoo lua.

            E Rudofa e make ana au, no ka mea, ua ku mai la i ka poka a ka pu panapana a ko kaua mau enemi.

            Aole i pau ae keia mau huaolelo a ke kanaka holo lio poino aia hoi, ua nei aku la ua kapena puuwai eleele la a me kona malamamoku i na kaula ili a na hololio, a no laua paha keia wahi hooheno:

            Auhea wale olua e ka lokoino,

            Puuwai pakaha hilahila ole,

            A e paha olu i manao mua,

            O maua nei o wela ka hao.

 

HE ANO HANA MANA.

            O na hoa launa o Miss Elizabeth Emsley, aole e hiki ke manaoio i ka lakou mea e ike nei. Ua loaa ia o Miss Emsley i kekahi ikaika i hiki ole hoi i ke kauka ke hana i kekahi mea e hoola ia ai oia Ua kipa aku kekahi mea kakau o ka nupepa Pudsey News maka home o Mr. Emsley, Helu 9, Alanui Valley Littlemoor. Wahi, a Mrs. Emsley: O ka mau L@zzie, ua loaa oia @ ka ma’i ma Wh@ts@ntide, 1894. Ia wa, he umi kumamaono ona mau makahiki O ka eha, ua holopuni ae ia i kona kino, a o kona mau wawae a me kona mau lima ka oi loa. Ua kii aku maua i kekahi kauka akamai, a ua lapaau oia no aneane ekolu mahina, aka, aole nae i loa i iaia ka oluoiu. Ua hoike ae ke kauka he ma’i rumatika ino loa kona, aole e hiki iaia ke hele me ke kokua le ia aku, ua pehu loa kona mau lima a nolaila, ua hiki ole iaia ke paa i kekahi lole, ina-ia he mea e hoola ia ai o kona ola.

            “Ae, aole e hiki ia’u ke oni, na ko’u makuakane wale no e lawe ia’u iluna @ ilalo o ka hale e like me kekahi keiki uuku, wahi a Miss Emsley i pane mai ai.

            “Aka, aole nae he mau hiohioua ma’i maluna ona i keia w@. Heaha ka mea nana i hoola iaia? w@ni a ke mea kakau nupepa i ninau aku ai?

            “Eia,” wahi a ka makuahine: “Ua heluhelu nui makou i na hoolaha kupanaha a ka Hua Ale Akala a Dr. Williams, a no ia mea, ua olelo aku au i ka’u kane. “Heaha kou manao ino kakou e hoao i keia Hua Ale? a ia wa kii koke aku la au i pahu. Mahope o kona hoao ana i ka pahu mau, ua hiki iaia ke hele, ua hoi hou mai kona ikaika, a i keia wa, ua hiki iaia ke hana e @ike me na poe e ae.”

            Ua ike mau ia o Emsley ma keia mau aku nei, a eia no oia iloko o ke oi kino maikai. Ua hoike mai oia he lehulehu o na poe e noho ana ma ia apana i loaa ke ola mai ka Hua Ale Akala mai a Dr. Williams i kona wa i lohe ia ai. O ka Hua Ale Akala a Dr. Williams, aole he like me kekahi mau laau e ae, e hooia ana i na lolo, na aiaal@, na puupuu liilii, hoihoi ho i ana mai i ka ui maikai o ke kanaka, a me ke oia maikai, a ua hiki pu hoi ke ho ol@ ina ma’i puuwai hulahula, lolo, na@ulu, a pela aku.

            Kuai ia e na poe kuai laau a pau.

 

            Ua h@puia he elima kanaka, ma ke ia inehinei mamula o ka manaoia na lakou i pepehi ia John M@ten.

            Ma ka po Poaono nei, mahope o ka hukihuki kaula ana, ua hoea aku la heluma o ka hukihuki kaula o na Pukiki i ka Halewai, a koi aku la e hoouna ia i makai ma kona wahi noho no ke kiai ana i kona ole, oiai, ua howeliweli ia oia e kona mau hoa lahui ponoi, mamuli o kona manao ia, ua a me oia i ka waiwai @ipe.

 

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

NO KA

UI HAZELA.

 

Ka Wahine i alo i na poino o keia ola ana.

 

MOKUNA II.

O Hazela.

            Ke manao nei au, ua oi aku ka pono na’u e malama keia mau mea, wahi a ka elemakule i pane mai ai, a o oe e ka opio a me a’u nalo keia mau mea a kaua e ike nei a hiki i ka wa kupono a’u e ike ai no ka nana ana.

            Ae e kupuna, ua maikai kela manao ou, a mai hopohopo hoi no’u, i panai aku ai o Pese.

            Ku koke ae la ua elemakule nei me na waiwai makamae e paa ana ma kona lima, oia hoi ka lei daimana a me ke kahei i piha me ka dala gula, a hele aku la no ka huna ana.

            Maloko o kekahi pahu laau manoanoa, wehe mai la oia i ke pani, a mahope o kona alawa ana ma o a maanei o ua rumi la ina paha he kanaka kekahi e hoomahua mai ana iaia, aka, aole nae ana mea i ike, nolaila, me ka hakalia ole, hookomo aku ia oia i ua mau waiwai la, a pani iho la ika pahu.

            Hoea hou aku la ua elemakule nei no loko o ka rumi, kahi hoi a ke kaikamahine opio e paani ana me Pese, a me ka leo olu waipahe, ninau aku la ua elemakule nei. E ke kaikamahine opio, owai kou inoa?

            O H zela, wahi a ke kaikamahine opio i pane aku ai.

            Ninaninau aku la oia i kona wahi i noha ai, aka, mamuli o kona uuku loa, ua loaa ole iaia na pane pololei mai ke kaikamahine mai.

            A na kona mau helehelena ui i hookomo aku i ka manao hoohuoi iloko o ka elemakule a me ke keiki opio, a lawe koke ae la laua na laua e malama.

 

MOKUNA III.

NO KEKAHI MOKU POINO.

            Maloko o kekahi home nani, e kuana ma kae alanui, a me kapo o kela ino nui e pahola ana, i pau ai hoi na poi a pau luna o ka mokuahi i ka poino, a pakele mahunehune mai ai o H. zela, aia hoi e noho ana kekahi poe kanaka ekolu, maloko o ka rumi heluhelu buke

            O ka mua, he kanaka nona paha na makahiki he kanakolumamawalu, me na helehelena waipahe, a ma kona aoao hoi, e kalele ana kekahi wahine maluna o ke pakaukau me kona poo e kulou ana ilalo, a o ke kolu hoi, he wahi keiki uuku, nona paha na makahiki he umi.

            O keia poe ekolu, oia no o S@ Heneri Hawada ke kauka, kana wahine a me ka laua keiki nona ka moa o Kela.

            A oiai ka mo nui e pahola ana, e ho ana hoi ma kikiao makani me ka ikaika a e haule ana hoi na pakauae’oelo o Kulanihakoi, e hookeikui ana i na ipu ka aniani, oai hoi, ua ike ia aku la na helehelena kaumaha maluna o ka wahine, a i ka wa a na kikiao makani a me na pakaua e hooikaika loa iho ai, e ike mau ia aku ana oia e ani ana, ma kona mau pa@ hoi e hiele ana kona mau waimaka, me he mea la, @ he hana nui ke hakukei ala ia loko.

            Nana aku la kana kane me na helehelena pihoihoi maluna ona, aka, aole nae oia i makemake e hoehaeha aku i ka manao o kana wahine.

            E Heneri, aole anei o ka po keia o ka la 29? wahi a ka wahine i ninau aku ai i kana kane.

            Ae, e kuu Ada.

            He keu keia o ka po ino maoli, a ka halialia mai nei hoi ia’u na hoomanao ana ae—

            I ke aha, wahi a ke kane.

            Ina poe e holo ana maluna o ka ili hualala o ka moana i ka po ino e like me keia.

            E mama, wahi a ke keiki i hooho mai ai, ua halawi no anei oe me ka iho ma ka moana?

            Ae, e kuu keiki, wahi a ka makuahine i pane mai ai.

            I oi aku anei mamua o keia?

            Ae, ae e kuu Kale, a haloiloi hou mai la kona mau waimaka.

            E Kale, wahi a ka makuahine, e noi no kou wahi moe, oiai, ua aumoe loa keia nou.

            Ku ae ia ua keiki nei, a mahope o kona muki ana aku i kona makuahine a me kona makuakane, a haalele iho la oia ia laua.

            A mamua nae o ka nalo ana aku o ua keiki la, ua lohe ia aku la leo o ka wahine i ka hea ana aku.

            E ae mai ia’u, aole oe e hoolilo ia oe iho i sela, e kuewa hele ana maluna o ka ili o ke kai, aka, e hooikaika i ka oihana a kou papa, a e hoolilo hoi ia oe i kauka.

            Ua hoonaa au i ko’u manao e hoolilo ia’u i sela nana e rula na ale ahiu o ka moana e like me Nelekona, a no ke aha la oe e ka ua nei ia u, a nalo aku la ua keiki iloko o kona rumi moe.

 

LOAA IKI KA MAHA I KE KO MISINA PELEKANE.

            Ma ke ku ana mai a ke Kalaudina ma ke kakahiaka la Sabati nei, ua loaa mai he mau lono telepona mai Hilo mai iaia, ma ka po Poaha, hor 7 p.m., oiai ka moku e ku ana ma Paauhau, ua loaa iki ka maha i ke Kom@sina Haw@s, aka aia no nae oia ke noho la ma Waiakea.

            Ua maluna ia ae he pule nona ma ke kakahiaka la Sabati nei maloko o ka luakini o Sena Anaru.

           

            Imua o ka Ahahookolokoio Kaapuni o na hihia kuai rama a me ka opiuma na mea nui loa i keia kau Kiure

            Ina aole he mau kuia, a aila, e ma lamaia ana ka heihei waapa pea o luna o ka Piledelapia a me ka Malona, me ka Poaono o keia pule aku.

            Eia ke nee mua nei ka hoohana o ae kahua heihei kaa hehihehi wawae o Kewalo, a me keia mahina a@ e pau loa ai na hemahema i ka hoohanaia.

            I keia la i hoaloha ia ai ka hoopu hoohalahala a James Campbell a me ka Hale Hana Hao o Ulakohe, imu o ka Aha Kiekie, no ka auhau lele oi.

            I ka poakela i hoohui ia ai o Miss Virginia K Kawailemi o Kamalo Molokai, me Iose Makaina, o ka pohu ia malinoa Eh@ ma ka home noho o ka wahine, ma Kamala Molokai. E malamalama ana he poina maua mahope i ka mare a ia. A ma ka Poaha aku oe na ka poina nou. He mea maikai ka mare no na mea a pau.

           

NUHOU KULOKO.

            Ua hoopau ia mai o Gus Cordes mai ka oihana makai mai.

            Eia o Henry Lunning ke noho mai nei no ka hookolokoloia no ka hewa Sodomi.

            Aia aku ia no o Sam Damon i Kapalakiko, wahi a no lono i hoea mai nei maluna o ke Dorika.

            Maluna o ka mokuahi Kina o ka la 12 ae nei mai Kapalakiko mai e lohe hou ia mai ai na mea e pili ana i ko Iapana kulana.

            Ma keia kakahiaka, ua hookui ae kekahi Pukiki keiki me ka kaa o kekahi kaikamahine haole, a ua loaa he mau palupalu iaia.

            Ma Kula, Maui, ke kuai ia la ka wai inu ma ka 10 keneta o ke tini aila mahu i piha me ka wai e na Pake.

            Ua lele aku iloko o ke kai kekahi lio hana o Hustace & Co, a ma ka makete kahiko oia i hoopakeleia mai ai.

            Ma ka hookuku kinipopo o ka Poaona nei, ua lilo ke eo i ka Sana Lui mamuli o ka loaa ana iaia he 12 puni, a o ka Hoku hoi, he 4 wale no puni.

            Ua lohe ia ma na wahi a pau o ke kulanakauhale nei, mahope iho o ka hora 9 o ka po o ka Poaono nei, e hooho ana, “Wela ka Hao, Alu ka Uwea i na keiki o ka Hale Hana Hao.”

            Ke lohelohe wale ia mai nei, e lilo aku ana o Kakina, i Kakauolelo na Haki, ma kahi o Hastirg i make. Holo i ka muku’hoi i ka lala, na hookohu oihana o ka
Repubalika.

            O ka Hui Loio mawaena o Humphreys, a me Macdonald, ua unuhi ae nei o Macdonald iaia iho, a na kona kokoolua no e hoomau aku ana i ka hana ma ke kihi o na Alanui Moi me Betela.

            I na la hope o keia mahina, e holo aku ai ka Ona o ka Halepai Press no ka Mokuaina o Na Ioka, Amerika Hui a e hala ana paha iaia he mau mahine, ma keia huakai hele, nona ho ka inoa o Thomas G. Thrum.

            Ma ka halawai ana o ka Hui Kinipopo Pekupeku Wawae o Sana Lui i ka ponei, no na mea e pili ana i ko lakou paani aku me na keiki aukai o ka mokukaua Piladelapia, a ua hooholoia e paani aku ana lakou, mahope iho o ka pau ana o ma hana heihei waepa o ka la 17 ae nei o Sepatemaba. Eia lakou ke hoomaamaa mai nei no ia hana mamua o ka uniki ana.

            Ua holo aku ka moku kona Waialua me ka piha ukana no na Awa o Waialua, Oahu nei. Mahope aku o keia holo ana aku la a hoi mai, e hoopaa mau ia aku ana kona manawa holo ma na Poakolu a pau. O kahi kuna malihini no keia i kipa mai ai he mau pule wale no ke kaawale ae nei, a nona hoi ka moa o Leua I, a i lo-le ae ia hoi ka pahapaha o Waialua i ke Ehukai o Puaena. Na keia huakai aku la ana e hoike mai i kona ano Mahimahi no ia mau ana.

 

OLELO HOOLAHA.

EIA E a ane na mea a pau o keia liau konalima a S. W. Kahikina ia @ pehea na keia mau Kope a o e oia @ maluna o K@. S. Kana, hoolele mua ia ai a na ka Palapala Kuai a na e S. W. Kahikina mai ia I. K. Nahala i hana la ma ke ia @ o hope e pili ana me na mea aina nei o a ke haole ma i ka aka nei @.

MAKAAINANA KAHIKINA

@ Iulai @ 1897. @