Ke Aloha Aina, Volume III, Number 32, 7 August 1897 — Page 8

Page PDF (780.04 KB)

This text was transcribed by:  Kä“hau Lucas
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 7, 1897

 

HE MOOLELO HOONANEA

NO KE

Keikialii Alabati.

Ke Kaeaea o Pelekane.

A ME

Ka Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo.

 

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

            O lakou a pau e hahai nei mahope o'u, o ko'u mau hoaloha ia o ka inea, a he poe make hoi no na la o ka popilikia.

            Nolaila, ma ko lakou aoao, ke haawi aku nei au i ko lakou aloha no oukou a pau, ka poe hoi i akoakoa mai nei ma keia wahi.

            O ke aloha no ko oukou a pau, a hui hou aku kakou maloko o ka Paalii ina manawa a pau o keia la me ke ohohia o ke aloha a me ka hauoli, a ke hookuu aku nei au ia oukou e hoi no ko oukou mau home pakahi, a mai poina i ke komo ana aku iloko o ka pa'lii me ke keakea ole ia.

            I ka wa i hooke iho ai ko Keikialii i kana mau olelo, oia no ka wa i lohe ia aku ai o na lei hamumumu e wa ana iloko o ke anaina, a he wa pokole wale no mahope iho o ia wa, ua lohe ia aku la na leo hooho hauoli o ke anaina, e wawalo ana ma na paia akea o ka lewa lani, me he leo ne-i no ka hekili i ka wa papaala.

            M@ ka hoopuka pu ana ae i na leo kahoahoa no ke ola loihi aku o ke Keikialii a me kana wahine, oiai laua ma ka aina makuahine o ke Keikialii Alabati.

            O keia no hoi ka wa i haalele koke aku ai o ke Keikialii Alabati i ke alapii o ka moku, a iho aku la e huipu me kona makuakane alii, oiai oia e kali ana no ka i@ki aku o kana mau keiki a me kona mau hoahele a pau o ka moku.

            Mamua o ko ke Keikialii a me kana wahine kona makuakane hookama ka@ ana aku no luna o ke kaa alii, ua nana mua ae la oia no ka lawa kupono o na mea a pau i na kaa e ku ana i ka uapo a ua hooko ia hoi e like me kona makemake.

            Ua kau mua ae la mea a pau maluna o na kaa, e like me ke kauoha i haawi ia aku ia lakou, no ka holo pololei ana i ka Halealii.

            A o ka hope loa, oia no ke Reikial@, ka ui Madelina a me ko laua makuakane hookama a kamoe pololei aku la no loko o ka Pa'lii, kahi hoi a kona makuahine e kali mai la o ka hoea aku o kona luhi o ka wa kamalii a he@ ole.

            I ka wa i hoea aku ai o ke kea Moi mamua pono iho o ke alo o ka Halealii, aia ka leo uwe o ka Moiwahine a me na ohua ke wawale ala me ka ehaeha nui, e like me ke ano mau o ka makua makee keiki.

            Lele iho la lakou a pau mailuna iho o ke kaa alii, a @ hoi me kona mau @ a pii aku la no luna o ke alap@, kahi a ka Moi e ku ana me kona A@ Kuhina @ kona Aha Kukamalu, a me ka lehulehu o kona mau luna aupuni.

            A oia no hoi ka wa o ka Puuku nui o ke Aloalii i halihali aku ai iaia no kahi a ka Aha Kuhina, me na hoa o ka Ahakukamalu e ku mai ana, a hoolauna ia aku la na malihini a pau imua o ko lakou alo.

            A mamuli no hoi o ka ka Puuku mau olelo, ua alakai ia aku la ke Keikialii a me kona mau hoa a pau no loko o ka rumi hookipa, kahi hoi a ka Moiwahine e kali mai ana o ke apo mai ka a-i o kana keiki.

            I ka wa i hui aku ai o ke keiki a me ka makuahine, a hooi hou ia ae la na leo kumakena o ke aloha e hoolilo ana i ke anoano o ka Halealii i mea ole.

            He mau minute hana nui ia mawaena o na waimaka o na mea a pau, a e hooi ana hoi i ka ehaeha o ka manao o na poe a pau i ikemaka i keia ano mawaena o ka makua makee mea keiki, a me ke keiki aloha makua hoi.

            I ka mao ana ae o ka hele uluulu ana o na waimaka, aia hoi, ua hoolauna ia aku la Ui Madelina imua o kona makuahine, a e like no hoi me ka haawina i loaa aku i kana keiki, pela pu no hoi me kana wahine, oia like no.

            I ka pau ana o na ooloku hakukoi ana o na manao aloha mawaena o lakou, oia no ka wa i ae ia aku ai na mea a pau no ka hele ana e lululima pu me ke Keikialii me kona mau hoahele.

            He wa hoi ia i hooi loa ia aku ai o ke ohohia o na manao makee o na alii a me na makaainana pu hoi, ka poe no lakou na puuwai i hooi ia aku o ka walania aloha alii oiaio.

            I ka wa i pau ai o na mea a pau i ka hana ia, oia no ka wa i haawi ia mai ai he papaaina e hele a luluu i na mea ono like ole, o ua kulanakauhale la i piha na mea nani o Piiholo.

            Ua ai kela a me keia me ka hiki ole ke keakea, a oia no hoi ka wa o ke Keikialii e komo pu nei iloko o na paina akea, me na makaainana ponoi o kona aina.

            I ka wa a ke anaina e lulumi nei no ka hoolawa ana iho i na mea i hoomakaukau ia no ka hookipa ana mai i na malihini, oia ka wa i ike ia aku ai o ka Moi i ke ku ana ae iluna, a me na hiohiona lamalama o ka mana alii a me ke kapukapu, ua poha mai la kona leo mana, me he mea la, e hoike aku ana i kona mau makaainana, ua hoea mai kona la hauoli, me ke eehia ou, i ka i ana mai:

            Ano, eia kakou a pau ke ai a ke inu nei hoi i ke ola o ke Keikialii a me kana wahine, ka mea hoi a ke aupuni o Pelekane nei i kanikau ai nona no na makahiki loihi i hala ae nei, me ko kakou manao hoi, ua nalo a ua kuu aku la kona luhi o keia noho kino ana ma keia ao mao.

            Aka, i keia hora, ua haawi hou a mai la he ike hou ana no kakou a pau i kona mau helehelena, me he mea la, ua ala hou mai oia mai ka make mai, a ke ike aku nei oukou iaia, ma ke ano oia ka Hoo@na o ko Pelekane nei nohoalii, a ina no paha oia ka Moi, ua oi loa aku @ o ke kupono mamua o na mea e ae.

            No'u iho, ua makaukau au e waiho aku i na hana a pau iloko o kona lima, me ka hookauluaole, m@ e ma@, kupono iaia ke lawe ae @ ka hoomalu ana o ke aupuni iloko o kona lima, i na wa a pau ana i makemake ai, me ka hoolohe pu hoi o ka lahui i kana mau olelo a pau.

            O ko'u manao keia, a na ka uhane noonoo o ka puuwai o kela a me keia kanaka e apono mai, ina ia he mea hiki ke hana ia me ke kue ole i ka makemake o ka lahuikanaka, a ina paha ua like no hoi ko lakou manao me ko'u ma ia mau mea a'u i hoike aku la.

            I ka wa o ka Moi i hooki iho ai i keia mau leo kalokalo imua o ke anaina, aia no ka wa i haawi koke ia mai ai o ke mele lahui o Pelekane, e ka poe himeni a me na poe hookani mea kani o kela a me keia ano.

            Ua hoohauoli ia na malihini a pau, mamuli o ko lakou lohe pono ana aku i ka nani a me ka nanahe o na leo i mele ia mai e na kamaaina, me he mea la, e koi okoa maoli mai ana no i ko lakou mau puuwai, e hookolo aku ma ka meheu o na kamaaina.

            Aka, ua kaohi ia mai nae ia mau manao e ka hilahila, elike me ke ano mau o ka hiki malihini ana, a pela iho la i emi pu iho ai na manao hauoli e lalawe ana iloko o ko lakou mau houpo.

            Mahope iho o ka hookuu ana iho o na poe haku mele i ka lakou hana, a meha pu iho la hoi ke anaina, aohe hamumu leo, oia koke no ka wa a ke Keikialii i ku ae ai iluna, a hele aku la ma kahi a kona mau makua e noho, a kukuli iho la imua o laua, elike me ke ano mau o na keiki hoolohe, a pane aku la:

            E oluolu mai olua e hoike aku imua o na makaainana a pau, e hoohui ia maua i hookahi io, a i hookahi hoi koko, malalo o ka berita maemae o ka noho mare ana, aole hoi elike me keia a olua e ike mai la, e hoohuikau ai i ka inoa maikai o ka nohoalii a me ka lahui kanaka.

            A ua makemake no hoi au e hana koke ia keia bana, mamua o ka hoi ana aku o ka makuakane hookama no kona aina, mamua ae o na napoo ana kau o ka la o keia la.

            O keia mau olelo a ke Keikialii e hoike nei imua o kona mau makua, mamuli no ia ka makemake o kona ka@, a he hana no hoi kela ua kuka mua ia e laua, i ka wa no o ka moku i ka aina, mamua o ka holo ana mai no Pelekane.

            E kuu keiki maikai, ke hooi mai nei oe i na hana maikai a ku i ka mahalo ia, a owau pu no hoi kekahi iloko oia mau lia ana au e kuu keiki.

            O keia no hoi ka wa i kauoha koke aku ai o ka Moi e kii koke ia kekahi kahunapule, e hele awiwi mai no loko o ka Paalii, no ka hana a ka Moi i makemake ai, a oia kana i pane aku ai imua o ke anaina a pau, e mare ia aku ana na 'lii opio.

            I ka wa i lohe ai o na mea a pau, no ka mare ana o na alii opio, ua lilo ia he mea nui i ka lehulehu, a ua hoopioo hou ia ae ka manao o ka lehulehu, mamuli o keia lono poha ae la no ka mare ana o ke Keikialii a me ka Ui hoeha puuwai o Ainapo.

            He manawa pokole wale no mahope iho o ke kii ia ana aku i ke kahunapule, aia hoi, ua hoea koke mai la oia me k@ kulana eehia a anoano hoi, elike me ke ano o kana @ i lawelawe ai.

            Mamua o ka lawelawe ia ana o ka oiahana @ o ka materemon@e, ua ku ae

 

E HOOMAKA ANA I KEIA POAKAHI.

No Hookahi Pule Wale no.

            E haawi ana makou i ka poe kuai mai i ka mana o ke kuai i ka nui no na mea liilii.

Na Kalakoa Amerika he 30 i-a i ke     1 00

Na Dimiti he 14 i-a i ke           1 00

Na Lole Kalakoa (Duck) he 10 i-a i ke           1 00

Na Lole Keokeo he 20 i-a i ke            1 00

Na Lole Hauhuli he 15 i-a i ke            1 00

Na Kalakoa Haekaeka he 20 i-a i ke   1 00

Na Dimiti he 12 i-a i ke           1 00

Na Lole Kikokiko he 8 i-a i ke            1 00

Na Keokeo he 15 i-a i ke        1 00

Na Pale Uuluna 42 iniha laula, he 8 i-a i ke    1 00

Na Halii Moe 81 iniha laula he 16 keneta o ka i-a.  Na Halii moe 90 iniha laula he 22 1/2 keneta.  Na Halii Moe Nani 81 iniha laula he 20 keneta o ka i-a.  Na Pale Pakaukau Lilima he 37 1/2 keneta o ka i-a.  Na Kawele Holoi Lima Damaseka he $1 25, 1 50, 1 75 no ke kakini.  O na Lole Aahu o kela kikina aku nei he 15 keneta o ka i-a, mamua aku nei he 25 a me 30 keneta i ka i-a.  Na Tawele he 35, 55, 75 keneta a hiki i ke $1 00.  Na Uhi Moe he $ 1 00, 1 25 a me 1 50 o ka mea hookahi.  Na Papale Kapu o na Kanehe 45 wale no keneta Na Papale o na ano a pau ma ke kumukuai hapalua like.

            Mai hookuu i keia wa kupono loa e hele mai ai ko makou Halekuai.

L.B. KERR.

HONOLULU ALANUI MOIWAHINE.

 

la ka makuakane hookama o ke Keikialii Alabati, a pane mai la imua o ke anaina me keia mau huaolelo ku i ka walohia.

            O na alii opio e makaukau nei e mare, he mau wohi hou ia no ka aina, a ke loaa mai ka hua mailoko mai o ko laua puhaka, ola ka aina a me ka lahui, a kaulana no hoi ka inoa.

            I ka wa i hooki iho ai oia i kana kamailio ana, oia no ka wa i hoea iho ai o ke kahunapule mamua pono o kahi a na alii opio e ku ana, a me ka leo anoano i ku i kana oihana, me ka i pu aku.

            E na alii opio, eia olua ke liuliu nei no ka oihana maemae hookahi i haawi ia mai iloko o ko ke kanaka lima, ka mea hiki ole hoi i ke kanaka ke wehe ae, o ke Akua wale no.

            Nolaila, ma ka mana i loaa ia'u, ua makaukau au e hipuu aku ia olua iloko o ke koko hookahi a me ka io hookahi.

            O keia mau olelo anoano a ke kahunapule e kamailio nei, oia no hoi ka wa a na opio i ku ae ai iluna, a me ka malie a palamimo o na hana, ua huikala mai la ke kahunapule, ua mare ia olua.

            A oia no hoi ka wa i haalele koke mai ai na opio i ke anaina e wawale aku nei, a @ koke aku la laua no kekahi wahi kauhale mawaho aku o ka halealii, kahi hoi a laua i lawe ae ai i home ia no laua ma ia mua aku, elike me na hoonohonoho ana a ko laua mau lunaikehala.

            Oiai no hoi ka lahui e hoomau ana no i ko lakou hauoli no ka mare o na alii opio, aia hoi, ua ulu ae la ka manao iloko o ke Keikialii e hele e kuka pu me kona mau makua a me kona mau kahu hanai pu hoi.

            No keia manao, ua kono aku la oia i kana wahine e hee pu laua no kahi o na makua e walea ai, a hiki i ka wa kupono, alaila hoi mai.

 

PONO POE MANUA I MAHUKA.

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei, ua hoike ia mai la ka lono ae ka mahuka ana o @ poe manuwa, noluna mai o ka mokukaua Ma@ a ua haawi pu ia ae he uku makana o Sio pakahi, a e hoihoi ia aku i ka moku mamua o ke awakea o keia la Poalua.  O kekahi, oia hoi ka eono, oia o @ ua @ oia i ka mahuka, ua haawi ia ae he Sio makana.

 

UA HOEHA IA O JOHN MILTON

            Ma ka hora 11:25 o ka po Poakahi nei, ua loaa mai la he lono telepona mai ka Hale Paahao mai o Kawa, aia he hakaka ma kahi kokoke i ka hale pepehi bipi ma Iwilei.  Ua hoea aku kekahi mau makai kau lio malaila, a lawe mai la i kekahi kanaka nona ka inoa o John Milton i ka Halewai me kona kulana ona, a no ia kumu ua hiki ole ke hopu ia na poe i hoeha iaia.

            Moku o John Milton ma ke poo, me kona helehelena hoi i poholehole, a i uhi ou ia me ke koko.  Ua loaa aku ma kona wahi e waiho ana he pauku laau nona ka loa o eha kapuai, a me ia mea i hoeha ia ai oia.

            Ua hoouna koke ia aku oia no ka Haukapila mahope o ka hoea ana mai o Kauka Emekona, i keia la e ninaninau ia ai oia i ka mea nana oia i hoeha.

 

TOMMY K. NAKANAELA.

He Agena Kuai, Hoolimalima a Hoomaopopo Kuleana Aina no ke Kahua Ma'i Lepera ma Molokai.

            Mamuli o ka lehulehu o na hana maluna ae haawiia mai na'u e hooponopono iloko o na makahiki i kaa hope aku la mai na makamaka haole a pela pu no hoi mai o'u mau hoa o ke koko hookahi mai.  Nolaila, ua makaukau au e hooko aku i na kauoha oia ano, a ma kekahi ano e ae paha i makemake ia me ka moakaka loa i ka manawa pokole loa.

            O na poe ma ke Kahua Ma'i he mau kuleana pohihihi ko lakou iloko o kekahi mau waiwai paa, a ma kekahi ano e ae paha, mai poina i ke kipa ae @o'u la no ka hoomaopopo a me ke kuka pu ana hoi i ka mea pono e hana ai, a e loaa no na kokua ana mai o'u aku no ka nowelo ana i kahi o ka pono a me ka pomaikai.

            E hana ia no na palapala kuai a hoolimalima paha o na waiwaipaa me ka uku ole, a pela pu no hoi me hooiaio ana imua o na Agena Hooiaio Palapala o ke Kahua Ma'i Lepera.

            E hanaia ae na Palapala Kuai o na Waiwai Lewa ma ke Kahua Ma'i Lepera me ka uku @ loa.

Ieun 19, 1897. 6 month wkly

 

UA LOAA HE MAU KIHEI KILIKA.

            MA ka po o ka Poaono nei, ma ke Alanui Nuuanu, kokoke i kahi o P.C. Jones, ua loaa ia'u he mau kihei kilika ekolu, a ke kauoha ia aku nei ka mea nona ia mau waiwai e kii koke mai, a ke hala na la he 13, alaila, e lawe no mau ia mau waiwai no'u.  E hoakaka pu ia mai ke ano o ua mau kihei la e ka ona nona ia mau waiwai, me ka uku pu mai i ka hoolaha a me ka @ o ko'u malama ana. E loaa no au ma ka Hale Hana @

Owau no me ka eia o

JOHN K@

H@ Aug @ 1897 @

 

KIHEI KILIKA NALOWALE

            Ua nalowale ma ka Poaono nei, ma ka Make@ ma kahi e ka pakaukau @, e hoihoi @ mai ma ke Keena o KE ALOHA AINA a e hui @