Ke Aloha Aina, Volume III, Number 34, 21 August 1897 — Page 5

Page PDF (849.59 KB)

This text was transcribed by:  Lynne Minamishin
This work is dedicated to:  minamishin 'Ohana

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE @1 @897

 

KA MOKUAHI CHINA.

            Ma ka auina la Sabati nei i haalele mai ai ka mokuahi Kina, i ka uapo mokuahi o ka Pakipika, i hele a luluu kona oneki i na ohua mai Kapalakiko a me ko Honolulu nei pu aku hoi, no ka huli hoi ana aku i ka home.

            He elima la o kona ku ana iloko nei o ke Awa o Honolulu, a hiki kona wa i holo aku la me ka pau pono ole o na kumu hoohalahala a na aoao a i elua, oia hoi ke Aupuni Repubalika Hawaii, a me ka Ona o ka mokuahi Kina, mamuli o ka hooholo ia ana mai nei o keia mokuahi malalo o ka Hae Hawaii mai Kapalakiko a Hawaii nei.                      

            He mea nui keia i hanaia iho la, a in a e ko ana ka aoao o ke aupuni Repubalika Hawaii, alaila, he hoopakele ana ia i ka lahui mai ke komo kino ana aku iloko o kekahi koi poho koikoi a hoea mai, ke haule ka aoao o ke aupuni.

            I ka wa i holo ai, ua huki ae la ke Kapena Seabury ka Hae aloha o Hawaii, e hooilihia ana i ka noonoo o na kanaka Hawaii makee i ko lakou hae, a o ka wa no hoi ia i oniu ia ae ai o ka huila, e kapaeku ana kona mau epaepa no ka moana kai hohonu o ka Pakipika, e kamoe ana o Iapana a me Kina.

 

PU-A KA UAHI IA KEONI KAMAKI.

            O ka mokuahi Keoni Kamaki, ua haalele iho oia i ke Awa o Kou nei, ma ka Poaono nei mamuli o kekahi lono kaumaha ia A. Gartenberg, kekahi o na limahana koikoi o ka Halekuai o Grinbaum ma e ku nei ma ke Alanui Moiwahine, a mamuli oia kumu, @a hoolimalima koke aku la oia i keia mokuahi me W. G. Irwin ma, no ka lawe ana iaia no kona.

            Ua ku aku o Keoni Kamaki  i Kailua, i ka hora '6 o ke kakahiaka Sabati nei, a holo koke no ka waapa no uka o ka aina, me ka h@lihali pu ana ia Gartenberg no uka o ka aina, a mai Kailua aku hoi i telepona aku ai, e ninau aku ana, i ke ano o ka nawaliwali o ka mea ma'i. Ua hoike ia mai ua maha oia, nolaila, ua hoi hou aku o Gartenberg no luna o Keoni Kamaki, a kuupau aku la ka hana a ka mahu no ke awa o Keauhou ka pahu hop@ kahi hoi i hoolele ia aku ai o Gartenberg, a huli hoi mai la ka mokuahi no Honolulu nei, ma ka hora 12 o ke awakea la Sabati, a ku hou mai la i ke kakahiaka Poakahi nei.

 

            Eia ke malamaia nei ma ka Halekuai o Painapa Ma, he kuai hoopau nui o na waiwai like ole, nolaila, mai hoohala i ke kipa ana ae malaila, a wae no oukou iho. E lawa pu ae hoi i kou hoaloha.

 

OIA MAU NO KA HAKAKA MA CUBA.

            Nu Ioka, Aug. 5. He lono kai hoea mai i ka nupepa Herald mai Havana mai e olelo ana: Ua pahola ae he lono, o ke kumu o ko Kenerala Weyler haalele ana aku ia Mantanzas, mamuli no ia o ka loaa ana mai iaia ke kauoha mai Maderida mai, e hoouna ana iaia no mua o ke kahua kaua. Ua liuliu ae oia no kona nee ana aku imua, aka, ua hoike ae kekahi aliikoa mamuli o kona makemake e hopu ia Kenerala Castillo kona kumu i haalele koke ole ai. Ua nui na poe i hoahewa iaia no kona nee ole aku imua.

            No ekolu pule o ke komo laelae ana o na poe kipi iloko o Matanzas a me Havana. Ua hao wale ae lakou i na waiwai o na taona liilii, a me na kulanakauhale nui. Ua hoopae ia na lakou k@wa, a ua loaa hoi ia lakou he manawa no ke kukulu hou ana ae i ko lakou puali.

            Ma ka la 27 o Iulai, ua komo aku kekahi pualikoa nui o na kipi ma Enrueyadon, a lawe ae la i ka lakou mea i makemake ae. Mahope o ko lakou hao wale ana, ua puhi aku lakou i na hale hoahu waiwai i ke ahi, a lawe aku la me lakou he heluna nui o na bipi.

            O ke alakai o na Sepania malaila, Simon Guince, ua komo aku oia me kona mau koa iloko o kekahi luakini, me kona mau koa a ki pu mai la i ka enemi. Mahope o ko lakou kaawale ana au no kanakolu kumamamono hora, ua hoounaia aku la he pualikoa no ka uhai ana mahope o lakou.

            Ua komo na poe kipi ma Esperanza, he taona uuku o 3,000 kanaka, ua nui na hakaka i malama ia malaila, ma na alanui. Ma ka hoike pili aupuni he iwakalua poe kipi i make. Ua loaa he mau palapu kukonukonu loa i ke alakai o ke kulanakauhale, a ua olelo ia ae, ua nui na waiwai i lawe ia aku e lakou. Ua hoea ae na poe kipi ma kahi kauhale o Rolondron, mahope o ka pau ana o ka lakou pakaha ana, ua pau iho la na hale i ke puhi ia i ke ahi.

            Ma ka apana o Havana ma ka la Sabati nei, ua lele kaua aku na poe kipi ma Santiago de Las Vigas, he elima mile mai ke kapitala mai, he bana ke paani ana maloko o kekahi paka, a o ka hapanui o na kanaka o ke kulanakauhale iloko o ua paka nei. Ua hooweliweli ia na mea a p;au, aka, ua paio aku no na koa Sepania me ka wiwo ole. Ua ulu ae he mau hakaka ana maluna o na alanui, a ua honuhee ia aku na poe kipi. He lehulehu na koa o na aoao a i elua i make. Ua malamaia ka hakaka iapo holookoa.

            He eha haneri poe koa kipi malalo o ke alakai ana a Kenerala Castillo i lele kaua aku ma La Chora, he wahi taona nona ka mamao o ekolu mile mai Havana mai ia po hookahi no. Aole e hiki ia Castillo ke komo iloko o ke taona, aka, ua ki hoomau aku la i na papu o na Sepania.

            Ua hoolei ia aku na poka pahu dainamaita iloko o ke kulanakauhale, a ua pau kekahi mau hale nui i ka hiolo. Aole i haalele na Sepania i ke taona.

            Ma kekahi kakahiaka ae, ua loaa mai la he kauoha mai ke aupuni mai, no ka hopu ana ia Morales Y. Bottellas a me kona ohana no ka hookau ana aku i ka hoopai o ka make maluna o lakou, i mea hoi e hoomaalili ia ai ka inaina o na Sepania no na poe kipi, no ka mea, o ke kaikamahine a Morales Y. Bottellas, he wahine hoopalau ia na kekahi ukali o Kenerala Castillo.

            Ua lawe ia aku o Mr. Morales, kana wahine, kana kaikamahine a me elua mau keiki okoa aku no waho o ke taona, a kauoha ia aku la hoi e kekahi pualikoa Sepania no ke kukuli ana ilalo, a kipapa aku la hoi lakou. Ua make o Morales kana wahine a me kekahi keiki a o ke kaikamahine a me kona kaikuane o ehiku makahiki, o laua kai loaa aku e kamau iki ana no kahi hanu, aka, e make aku ana no. He lehulehu wale no ohana i nee aku mai ke taona aku.

            He mau lono kai hoea mai ma Pinar del Rio mai, e olelo una, aia na poe kipi ke pii mahuahua la ko lakou kulana ikaika iloko oia apana aina. Mamuli o keia mau hana hao wale a na poe kipi, ua kauoha ae o Kenerala Weyler i na laina koa ma Havana a puni e hooma huahua ae, a o na mea ulu a me na waiwai e ae, e hoopoino aku

 

UA HALA AKU NO KA HULI GULA.

            Ma ka mokuahi Kopitika o ka la Sabati nei i hala aku la no Kapalakiko, i kau aku ai e George Otterson, ka Luna Nui o ka hale holoi o ke Aupuni ma Iwilei, ma ke alahele e hoea aku ai i Klandyke, Alaska, kahi hoi a ke gula e hu la.

            Ma kekahi la o kela pule aku nei i waiho aku ai i kana oihana aupuni, no ka hele ana i ka huli gula iluna o na pauku hau o Alaska.

 

            Imua o Lunakanawai wilikoki, ma ka Poakahi nei, i hoopaiia ai o Kauhane no ka ona, ka elemakule hoi ma na huina alanui me na aahu koa, he $3.00, ua noi aku oia ia Wilikoki e uku ae i kona hoopai, aka, aole nae i hooloheia mai kana @oi, a laweia aku la oia no Kawa.             

 

E HOLO AKU ANA NO KE KII ANA I MAU PAELE.

            Maluna o ka mokuahi Australia e kau aku ai o E. A. Gardner a me T. R. Benton, no na Mokuaina Hema o Amerika @@@@ia no ke kii ana i mau @@@@@ana paele, no na mahiko o ma na hana e ae. I ko laua wa e hoea aku ai i Kapalakiko e holo aku ana laua no ka Hema no kahi e loaa ai o na limahana paele me ka maalahi.

                        E HOOLOHE E KA LAHUI.

            Mamuli o na mea i hoikeia mai, eia iho he mau iliohae hhiu iwaena o ka lahui e hele aku nei no ke kakauinoa ana o ka lahui, a no ia mea ke ao a ke hoao kanaka aku nei maua i ka lahui mai ae e kakau i kou inoa ma kekahi palapala ke ole i kakauinoa ia e maua.

            Ua ulu mai ka manao apuka o kekahi poe i ka inoa o ka lahui, mamuli o ka lohe ana aku nei, e hapai ana na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina i palapala kue na ka lahui i ka hoohui aina, nolaila, ua ulu ae la na manao kolohe i ka pono o ka lahui iloko o ka ohana a @uda i mea e kuai ai i ko ka lahui mau pono. Nolaila, ke papa loa ia aku nei ka lahui mai kakauinoa i kekahi palapala e hiki aku ana imua ou, a hiki i ka wa e kauoha ia aku ai.

 

Jas. K. Kaulia,

            Peresidena o ka Hui AlohaAina.

            D. KALAUOKALANI,

            Peresidena o ka Hui Kalaiaina.

            Honolulu Aug. 6, 1897.

UA WEHE I KA PILI HOOKO-O IA LOKO.

            Ma ka hora 6 a.m., Poalima, Iulai 30 A.D. 1897, i alili ae ai ka hanu hope loa o ko'u pokii i aloha nui ia, Ferederika K. Puaahiwalani, Kalimaheenalu, ma kona @@@@@ al@@@@@ Pahoakai, Kohala Akau, Hawaii.

            Ua hanau ia oia i ka A. D. 1814, a nolaila, he 83 na makahiki a oi o kona ola ana, a kuu aku @a ka luhi.

            He makua aloha keiki oia, a na laua me kana wahine Mrs. Rebecca Kahionakulani Puaahiwalani na keiki e ola nei; o Mis Esetera Leialoha, Pita Ialimaheenalu; (ua make mua), Johnan Niheuwaimakalaani; J. Hiram, Penikauianaakalani a me Petero Kekaulana Puaaniwalani.

            He makamaka heahea a piha oluolu he aloha aina oiaio, a he hoopono ma kana mau hana. A ke kanikau mau nei ka ohana a me na keiki i hoonele i ka makua ole.

            He kaikaina kona e ola nei o ka mea i kaulaea i ka Ua Lani Haahaa, D. W. Nap@haa Esq. a ke lohe aku oia, Auwe! o kou kuaana, ua wehe mai i ka pili hooko o ia loko a na kakou e lei pu iloko o ka p@@ma@@, a na ka Haku e hoomama ae i na wai mak@ o ka ehaeha. Walehia wale.

J. H. KAPIKOOKALANI

H@@mo@@p@, Honolulu, Aug. 16. '@@

 

LOAA AKU ILOKO O KA LUA UKANA

            Ma ka hora 5:30 o ka auina la Sabati nei, ua loaa mai la he lono telepona i ka halewai no kekahi luina poino maluna o ka mokuahi Calaudina. Ua hoouna ia aku kekahi makai no kahi a ke kanaka poino e waiho ana, me ka hakalia ole. I ka hiki ana aku iluna o ka mokuahi, ua loaa aku la kekahi sela nona ka inoa o Makaainana e waiho maule ana iloko o ka lua ukana.

            Ua naha o hope o kona poo, a o ke kumu i halawai mai ai oia me keia poino, mamuli no ia o kona ona, a hoomaopopo ole hoi i kana wahi e hele ana a hiki i kona haule ana iloko o ka lua. He hopena poino ka haawina a ka ona e hana mai ai, aka, aole nae he mea weliweli i na lahuikanaka, ahea no hoi kakou ao kanaka mai.

 

HOPU IA I KA LEPO OPILOPILO           

            Malalo ae nei o Kamakela, ua hopu ia kekahi haole hana hao o Ulakoheo, ma ka po Poaha a ao ae Poalima, no ke komo hewa i ko hai wahi, a o ka oi loa aku paha, oia ka hoao ana e hoohaukae i ka noho ana maemae o na wahine malaila.

            Eia keia wa i ke aumoe,  a o ka wa hoi ia e nanea ana o ka wahine a kekahi makai o Kakalia ka inoa, a me kekahi poe wahine e noho ana ma kekahi hale mauka iho o ka halekula Sana Lui, e naku hele ana i o a @@a nei, me ka hooho leo nui ana i ka inoa o kekahi makai oia o Silva, e noho ana ma kahi kokoke i kahi o keia mau leo walaau o ka po e wawalo nei, me ke kahea ana e kokua.          

            I keia wa i puoho mai ai o Silva e nana pono no keia mau leo wa@au.. Ua loaa aku la iaia he elua mau haele, a o kekahi o laua, e hau pono ana me ka pu panapana ma ka lae o kekahi mea.

            O keia ka wa a Silva i holo hou aku ai no kona hale, a hoa@a aku la ia Kiliona no ka hele ana e kokua i kela poe wahine, aka, mamua ae nae o ko laua hoea aha aku ma ia wahi, ua makuka mua iho la laua aia a nalowale.

            Ua huli ia aku la laua, a hookahi mea i loaa aku, oia o McCrea, iloko o ka lepo opilopilo o ke kahawai o Nuuanau. Ua hopu ia oia a lawe ia i ka Halewai e hoopaa ai, a malaila, ua haawi aku ia oia i kona inoa o McCrady.

            Ua hookuu ia oia e ka Hamoku, me ka olelo pu aku, e hiki ae imua o ka aha ma ke kakahiaka Poalima ae, a ua hoopuka hou ia ka palapala hopu nona, a ma ka ninau pono ia ana i na haku, ua hoike ia mai kona mua pololei, oia hoi o McCrea.

            Ua hookolokoloia oia ma ka Poaono @@@ a ua hoop@@ ia he @@ la, a ua hoohalahala oia e waiho ia aku imua o ke Kiure, oiai, aohe @@@ lo@@ nolaila, me he mea ala a hiki io aku ana @aha ilaila.

            He elua ia o ka nalow@@ ana o kekahi keiki Hawaii mai kona kaikuana aku, e hana nei me ka laina mokuahi @ Poka Ma, ua manao wale ia ua @@@ aku oia maluna o kekahi moku hala pili aina.