Ke Aloha Aina, Volume III, Number 36, 4 September 1897 — Page 2

KE ALOHA AINA

POAONO SEPATEMABA 4, 1897

 

KE ALOHA AINA

Hoopukaia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

A.     A.        NAWAHI,

 o KE ALOHA AINA

 

HONOLULU, SEPT. 4, 1897.

 

KA LA HANAU O KA MOIWAHINE

 

      O ka Poaha nei, ka la hanau o ka Moiwahine Aimoku o Hawaii, e noho koomanawanui mai la i Wasinetona, a mamuli hoi o na manao makee alii oiaio, a me ke aloha i ka aina, ua hoouna ia mai la he elele na ke aloha imua a makou, mai na hoahanau mai o k Ekalesia Katolika Roma mai o Honolulu nei, e hoolaha akea aku imua o na hoahanau a pau oia Ekalesia a me na poe aloha alii a aloha aina pu hoi, i, akoakoa ae me ko lakou heiau hoomana i ke kakahiaka o ka Poaha nei, elike me na kuhikuhi maialo ino nei.

      Ua hoolilo ia ka pule Meka o ka hora 6 A. M.; a me ka pule Meka o ka hora 7 A. M. o ka Poaha nei, no ka nonoi ana aku i ke Akua, no ka malama ana i ke ola o ka Moiwahine a me ka aina pu, a ua akoako ae na hoahanau kane, wahine a me na keiki, ema ia halawai a me na poe Aloha Aina no a pau, ina he mao hoomana e ae, e huipu ae ia manawa ma ka luakini o Maliekamalu.

      Mamuli o keia mau leo kau oha a KE ALOHA AINA, ua malama io ae no kekahi poe aloha aina he mau poina ma ko lakou mau home i lawa me na kohi kelekele a ka Puukole.

      Ma ka aekai ae nei o Kapuukolo, ua malama ae o Mr. G Fredenberg, he paina luau hoomanao no ua onohi Daimana la a ka luhui, a malaila aku kekahi o ko makou mau limahana kahi i luak@ pu a me ka mea hana ka papaaina hoomanao.  He maikai na mea a pau i malama ia, a aole hoi he mau haunaele i ike la ma ia wahi a hiki i ka po ana.

      Ua puni no hoi ke kulanakauhale nei me ia mau ano pain a he lehulehu wale, ake haawi aku nei makou i na mahalo ana he nui i ko makou mau makamaka i malama io ae i ke eehia e ka la hanau o ke Alii Aimoku.

     

      UA HOOKOHU IO IA NO.

 

      Ua hookohu io ia ae nei no o F. B. McStocker, i Luna Date Nui a o J. F. Clay i Hope Luna Date mamuli o ke emaimai mau o ka Luna Date mua J. B. Kakela keia hoa loliloli ana.  He mea maopopo no ne mai puuwai kona no na mea e pili ana i kala koi poho a Iapana e kaukolo loa aia i ka Aha Uwao, a o ka ha na naawao wale no, o ka haalele moa i ola honua.

 

AOHE KA AHAHUI ALOHA AINA ILOKO O LAILA.

 

      Ma ko makou nana, hakilo a kaana pono ana me ke akahele no ka pono o ko makou mau makamaka iloko o ka Ahahui Aloha Aina, mai ka Lae o Ma kapuu, a i kea he Olauniu o Moanalua, ua hookuia nui ia mai ko makou manao, ma ka nana ana iho, i na olelo oloko o ka olelo hoolaha kuahana kahea halawai makaainana @ a ia hoaloha nupepa o makou, Ka Ahailono, e malamaia ana ma ke Kuea o ka Paalii, malalo o ke Alakai ana a na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, no ka hoohalahala a me ke kue ana i ke kumu i kahea ia aio ka Aha Senate Kuikawa o ka Repubalika Hawaii, a keia mau Ahahui elua e malama a ma ka auwina la Poakahi, Sepatemaba 6, hora 5 P. M.

      Ina o ke kahua nui keia o ka halawai makaainana i manao ia ai e kahea, e keakea aku ana i ko ka Peresidena o ka Repubalika o Hawaii mana, alaila ke makemake nei keia poe e hookomo aku ia kakou iloko o kekahi poino noi a kakou I haupu mau ole ai e halawi mai ana ma ia kahua, kahi i kahea ia o keia halawai makaainana, a oiai hoi, o ko makou kuleana ia ka ike aku i kea hi e a mai ana mamua a kinai aku, mamua o ka mahuahua loa ana aku.

      Nolaila, ke ku nei makou ma kea no he nupepa lakai no ka lehulehu, ahe poe hoi i komo iloko o ka Hui Aloha Aina, a me kekahi poe Aloha Aina e ae, i ike e i ka pilikia o keia hana a kue i kela hoolaha keakea Ahaolelo Senate o ka Repubalika, a oia hoi ka makou e hoike nei i na kumu nui o ko makou komo pu ole ana ma na hana o kela halawai, ke ole e hoololi hou ia ae na hana.

      @ kai ia @ keia halawai e hoea mai ana, no ka hoohalehala a me ke kue ana i ke kumu i kahea ia ai o ka Aha Senate, he hana kanawai ia, malalo o ke Kumukanawai o ka Repubalika e ku nei, a he mea hoi na ka poe Aloha Aina i apono ele ai e hana pela.

      2. O ka pilikia anei ia a me ke akenui o ka lahui Hawaii e kaunui nei mai kinohi mai, ao le anei o ke kahea mai, e imi a noonoo hou i na kumu e hooholomua aku ai i na hana kue hoohui aina?

      O keia na kumu nui nana i pale mai i ko makou komo ana aku e kokua pu i keia momoku ahi e a ana, a e hooi hou aku hoi i ka poino o ka lehulehu ma ia halawai.  Ina e like me ka makou i hoike aku ai, o ke kahea ana i halawai kue i ka hoo hui aina, manao makou, oia maoli no ka pono, a pela kakou e hana ai, i wahi e holomua ai na hana, aole o na hana pihilolelole e lawelawe ia mai nei e kekahi poe.  O ka makou keia e ka-ua aku nei i ka lehulehu i oia honua.  O ka lohe ke ola, a o ke kuli ka make.

      A ina oia ke kumuhana e lawe ia mai ana, no na meapili i ke kue i ka hoohui aina, alaila, ke kono aku nei makou i na kane, na wahine, a me na keiki, e hoopiha e i kela Kuea o ka a Palii, i mau tausani ka heluna, ke hoololi ia ae elike me ka makou e koi nei.

 

PIHA I KA HOOPUNIPUNI.

 

      Ua ike iho makou maloko o ka nupepa Avalataisa o keia kakahiaka Poakolu, he hunahuna mea hou ano nui, i law ia mai, mailoko mai o ka nupepa Pou o Wasinetona, a ua lilo nae ia hunahuna mea hou hoopunipuni i ko onei poe kaku nupepa i mea oiaio, a hoomaka koke ae la no e hoolaha imu o ka lehulehu, me he la he oiaio, a oia ka makou e unuhi nei me ka hoike pu aku, he mau olelo hoonuinui wale no ia, i like me ka baluna i hoopihaia me ke ea, a ke pau-hu ae, o ka pau no ia o kona ikaika hoohana, a oia iho keia malalo:

            “O Liliuokalani, ka Moiwahine o Hawaii, i kaili ia kona nohoalii, e manao ana oia e hoonee i kona wahi e noho ai ma Auseturia, he lono keia i hoike ia ae, me ka hooia pu ia ae, e kuai ana oia i kahua aina, aole i mamo aku mai ke kulanakauhale alii mai o Viena.  E kukulu ana oia i halealii nona maluna o keia kahua, kahi hoi ana e noho ai me ka malama i kona kulana Alii Aimoku.”

            O keia iho la na olelo alelo lua a na nupepa o Amerika, e noke la i ka alapahi mao, oiai no nae ke alii e uoko ana me ka hoomanawanui a me ka nana ole aku hoi ia mau hoino ia mai imua o kona mau make.

 

AOHE OIAIO OIA MAU LONO.

 

            Ua nei a lehulehu wale na houpuupu ana a na nupepa haole o kakou, a me ko Kapalakiko mai hoi olelo ana: “E hoi mai ana ka Hooilina Ahi o ke Kalaunu o Hawaii, ke Kama’liiwahihe, a e hoea mai ana i keia mau mahina aku, no ke koi ana i kona kuleana ma ka nohoalii, ma o kona lilo ana ii Moiwahine no keia Paeaina, ke make loa a kanuia ka hoohui aina.

            O keia mau huaolelo hoonuinui a ku ele i ka oiaio, ka ma kou mea i makemake ai e hoi ke aku i ka lahui, aohe olaio o ia mau lono nupepa e pili ana no kena hoi mai e koi i kona kuleana i ka noke alii, oiai, ina no e makou io ana ka hoohui aina, alaila, oia no ka hooilina mahope aku o kona makuahine Moiwahine Liliuokalani, ka mea i hele kino maoli me kona kino wahine, e nonoi, a e imi, a e uwalo aku ia Amerika @ naau haahaa, e nana mai O @ me kona lahui nawaliwali @ ka hoihoi ia mai o Kona mau pono kumu i kailiia, a oia ka makou e hoike aku nei imua o kea kea he mau hana hoopunipuni wale no keia, i wahi no lakou e ike ai, a oia ka makou e a’o aku nei papani i ko oukou mau pepeiao, mai ia mau ano olelo lapuwale mai.  A e ike ia no kekahi oia mau manao hoopunipuni maloko o na kolamu o ka kakou pepa o keia la.

 

KO AMERIKA KULEANA.

            Ua lilo nui i mea kamailio ia ko Amerika kuleana ma na palena Hui ia ka mea hoi a kakou a pau e lohe mau nei, he ake o Amerika Huipuia, e ohi hapuku main a aina nui a liilii mawaho aku o kona mau palena, he mau tausani mile ke kaawale mai ke kikowaena mai o ke kulanakauhale alii o Wasinetona, elike paha me Cuba.  Hawaii a me kekahi mau aina e ae, a kekahi poe loea e kohokoho nei, aia ilaila ko Amerika iini.

            He mea oiaio, ne nui a lehulehu wale o na kanaka i piha i ka maalea a me ka alunu, a o ko lakou ewe hoi a me ko lakou koko, he Amerika Huipuia holookoa ia mai ke poo a na wawae, a o ko lakou manao ii kohokoho wale ia aku no e kekahi poe kalaiaina noeau, oia ka ko Amerika ake e hoa kea aku i kona mau palena, i wahi e nui ai kona mana, ka ikaika a me ka holomua ma ka waiwai, ke kahua paa e oni ole ai na pou ku o lala.

            A o kekahi kumu @nui hoi o ko makou ake ana e kamailio maluna o keia kumuha@a, e pili ana i ko Amerika Huipuia kuleana hoakea i na palena oia no na mea e pili ana i na kanawai o ka Monroe papa kuhikuhi hana, e papa loa ana i ko Amerika kuleana lele kamoke a kaili wale ae i kekahi aina malalo o ka lima ikaika, elike me ka hana a Kiwini i hana ai ma ka la 17 o Ianuari, 1893, i kokua ia hoi e Peresidena Harisona, ko ka lahui Hawaii enemi a hiki i keia la.

            Ua nui no na kumu ku io, e pili ana i ko Amerika kuleana hana ma ia mau ano, aka, o na kanaka elua i lawe ia aku ai keia hana a haawi, he mau kanaka akea ia o ka noonoo, a ua hiki ke ike iho, i kahi a na kanawai a ko laua hoa Peresidena i hana kahiko ai, aole e hiki ia maua ke hooko i ko hai manao onoonou, aole hoi malalo o ka pono a me ke kaulike.

            Ua hoakea hou ia mai ko makou noonoo, ma o ka haiolelo wehe la a ka Peresidena Makinile, i ka la 4 o Maraki, o keia makahiki, a ma ia haiolelo i hoakea ae ai oia i kona mau manao hoeau kalai pili aupuni, aole ona makemake e kue i na kanawai o ka Monroe oia hoi, aohe nana o Amerika i na palena kuwaho, aka, ma kona ponoi iho no ia e nana ai.

            He hoike ikaika keia ma ko ka lahui Hawaii aoao, a makoi e olelo nei me ke kanalua ole, o ke Kuikahi Hoohui Aina e milimili ia mai la iloko o na lima o na Senate o Amerika, he mau hana pulapu ia na ko Amerika mau loea kalaiaina, i wahi no makou e hoonee mau aku ai i na iliili ko o lalo, i paa ka papa konane o ko lakou la mau pakeke, a kani no ka lakou la aka, no ko lakou nei puni wale.

            Na keia halolelo pili aupuni a Peresidena Makinile, i hookomo mau mai iloko o ko makou mau puuwai, i ka ikaika hana no ka paio ana aku, me ka poe na lakou kakou e apuhi nei, he aku o Amerika Huipuia i ka hoohui aupuni, a i hakaiia wale no i ka noho mai o ka Ahaolelo mau, o ka pau no ia o ka lakou nei hana, a kuu hoi ka luhi.

            He mau manao palaualelo ia o lakou nei e ake nei e hana pela, no ka mea, aohe no e hana ia mai ana ia mea i ka wa e noho mai ai o ka Ahaolelo mau, o ka makou keia e hoike nei i oia honua, a o ka hooko ana oia mau mea, a e ike ia ai hoi, ei ae no ia i ke kau mau.

 

NA HUNAHUNA NUHOU O NA AINA E.

 

            Plymouth, Eng. Aug. 20.  Ua hookui ae ka moku topido wawahi Thrasher me ka mokukaua Phaeton, oiai, laua e halo ana no ka hui ana me na aumokukaua o ka pakipika, ma ke ahiahi o nehinei.  Ua nahaha ka aoao akau o ka moku topido, a ua kokoke loa oia e piholo.  Ua piholo he hookahi luina.

            Ma ka la 20 o Augate, i laweia ai ke oia o Goli, maloko o ka hale paahao ma Vergara, ke kanaka puuwai eleele nana i lawe i ke ola o ke kuhina Nui Canvos o Sepania.  Aole oia i mihi ii kona hewa a hiki i kona make ana.

            Ua oi aku mamua o 20,000 poe i komo pu ma ka haunaele a na poe kamana i ulu ae ma Budapest, Hunegaria, a iloko o keia haunaele me na malai, ua hoeha la he 200 kanaka.