Ke Aloha Aina, Volume III, Number 37, 11 September 1897 — NA MEA HOU O KAUAI HIKINA [ARTICLE]

NA MEA HOU O KAUAI HIKINA

LOAA KA LIMA KOKO. O Haili, ka limakoko nana i hana i kekahi hana manaonao loa maluna o ke kino o Piilani (w), ma ka po o ka la 3 o Iulai; a i holo pee iho nei iloko o hookahi mahina, ekolu pule a me ekolu la, a ma ke kakahiaka o ka la 25 o Augate i loaa aku ai oia i na makai a me na kokua, i ka hapalua like o kekahi pali nona ke kiekie he ekolu a eha kapuai ma ke kahawai o Kalihiwa, a he aneane e hookahi mile mai ke alanui aupuni aku ma ka aoao hikina o ke kahawai. He mau Kepani ka mea nana i ike i ka a o ke ahi iloko o ua pali la, he mau po mamua aku mawaena o na hora 11 a me 12 paha. Ua hoikeia aku ka lohe i ke kapena makai, a ma ke kakahiaka o ka la i olelo ia ae la, ua hoopuni ia kela pali e na poe kokua a me na makai he lehulehu wale, malalo ae kekahi a maluna iho kekahi poe a i ka hoomaopopo ana o ka limakoko ua ahuwale kona lua koke, a oiai, na makai e nee aku ana iloko o ka hihipea o ka lanalana, a i ka hooko ana iho o kekahi poe maluna iho, oiai, ua ike po-

no ia iho la ke kolohe e moe lolii ana i ke kumu pali oia ka wa i kani ae ai o ka pu a ua lapuwale la, me ka manaoia ua ki aku oia i kekahi mea, aka, i ka hiki ana aku o lakou, ma ia wahi, aia hoi, e waiho mai ana ke kino make o ke kolohe, a e a ia ana kona umauma e ke ahi, ua hoopaa oia i ka lawe o kana pu me kekahi kaula i kona wawae, a o ka waha o ka pu i kona umauma, malaila i komo aku ai ka poka a puka ma kona kua, a pela maalahi ai ka hana a na makai. He elua ana a keia eu i noho ai ma ia wahi hookahi no, maluna ae, a ma kahi i loaa aku ai o ke kino, ua loaa pu aku no hoi iloko o keia mau ana he elua pu ki manu, 10 paona pauda, he hapa eke laiki, he mau lole Kepani, huluhulu moe, he uwati hoala hiamoe, a me na mea e hoomoa ai i na mea ai. Ua ulakolako maoli no kahi kanaka, a o keia mau mea a pau, ua aihue ia mai e ia mai na hale mai o na Kepani he mau pule mamua iho nei, a pela i ulu ai ka manao o na Kepani eia no ke ola nei ke kolohe. Ua lilo i mea makaikai nui ia kela wahi e na mea a pau. Ua hiki kino ae o J. H. Coney, Hope Makai Nui, ua noho ka aha niele, a ua kanu ia kona kino ma kahi i loaa aku ai oia. Ua hiki ae he paikii o na Kepanl malaila, a ua ike iho makou i kona kii e moe ana, a o kana pu e moe ana e like no me ka wa i loaa aku ai. A ua kuai nui kekahi poe ia mea i mea hoikeike. Nolaila, ua loaa ka maha i na kauhale a me na wahi ponalonalo o ke kula, mamuli o keia ulia laki. Oia ka mea i palapala ia: He lua ko na Alopeka, a he wahi e pee ai ko na poe hana karaima, aka, hoike ke Ak.ua i Kona Mana, aohe mea nalowale. KA HUI KALAIAINA ME NA HOOHUOI. I keia mau la e nee nei, ua hiki mai kekahi makamaka me kana mansiona iwaena o ka apana o Hanalei nei, oia hoi ka hoala ana a kukulu i mau Ahahui Kalaiaina, a he nui na wahi ana i hoakaka aku ai no ia kumuhana, a ua lilo nae ia he mea no ua aloha aina oiaio e hakilo pono ai, me ka manao he Alopeka paha, e hoopuehu ana i na hipa? Aka, i ka loaa ana o na hoakaka kupono, alaila, ua pau ke pohihihi. He mea e hoopahaohao ia ai ka manao o na kamaaina o ua aina ai puahala nei e ke Kina'u, aole pela i na makahiki loihi i hala ae, ka poni @ ana o ka i'a kaulana o ua @ p@ nei i ke alo o na pali, e like la me ko keia mau

la, ka hele a kapala ka ai o Makaukiu, ke loaa la ia oe he umi a he iwakalua Kina'u i ka hapaha, a ku maoli no i ka pakui a hiki ole ke kuai hou aku, no kekahi mau la, oiai, e puni mau ana i na la a pau. He hoike ana mai keia i ka loli o ke au o ka aina ola ka aina, ola na makaainana, a he make no kalo o ola i ka naio. I ko'u hoomaopopo hou ana iho i ke kulana o na hana karistiano ma na apana o Kauai Hikina nei, ua loli ano e ae ia i ko ka wa i hala aku, oiai, aia ma ka Ekalesia o Kapaa, e noho Kahu ia nei e Rev. Kaauwai, ua ike ia ka holomua o na hana, a o kekahi mau hua kahiko i hele a pohihihi, ua pau i ka hoomaemae hou ia, a he mau hua ohaha lakou i keia wi, a he mau hua hou kekahi e opuu iho la, a na ka ikaika o ka mea mahiai e hoomaemae i na kumu, a pela no e ohaha ai na hua, oia keia, o "Hoike Kula Sabati," "Hoike Ahahui Opiopio." S. P. MANUAKEPA, Hanalei, Kauai, Augate 6, 1897.