Ke Aloha Aina, Volume III, Number 39, 25 September 1897 — Page 2

Page PDF (792.58 KB)

This text was transcribed by:  Diane Blue
This work is dedicated to:  All Hawaiians and Hawaiians at heart

KE ALOHA AINA, POAONA, SEPAIEMABA 15, 1897

 

KE - ALOHA - AINA

 

Hoopukaia no ka

 

Pomaikai o'ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lanui Hawaii

 

EDWARD  L.  LIKE

Lunahooponpono

E.  A.  NAWAHI.

Puuku o KE  ALOHA  AINA

 

HONOLULU. SEPT. 25, 1897

 

HOEA O LILIUANI I KAPALAKIKO

 

   UA loaa mai ia makou ka lono ma ka Mariposa, e hoike mai ana i ka hiki ana ae o Kalani milimili a ka lahui i Kapalakiko, ma ka auina la o ka la 10, o keia mahina iho la, a oiai ke kaaahi e lawe ana i ke Alii a me kona mau hoahele i ku iho ai ma ke kahua hoolulu, aia na mea a pau o ke kulanakauhale e kali ana ma kahi hoolulu, a i ke Alii a lele iho mai ke kaa mai, ua haawi ia mai la e ka lehulehu he mau leo'ohohia o ka hauoli he ekolu hora! a na Keoni Makapolena i apo aku i ke Alii a me kona mau hoahele a hookipa mai la me ka mahiehie nuiia, ke kaoo o na kanaka e hahai ana mahope a me na aoao o ke kaa Alii.

    He makalapua a maemae i ke kai papu o ka hala ke ola kino o ke Alii a me kona mau hoahele, a o na huaolelo i hoolei mau ia aku e ke Alii imua o na kakoo o na kanaka e hele nei.

   Alo-ha, a ua panai ia mai e ka lehulehu me ia huaolelo hookahi.

   Aloha,  Aloha,  Aloha

 

KA  APU  KOHEOHEO  A  KA  LAHUI  HAWAII   E  MAKE  AI

 

   Aole no ko makou makemake i ke kuikahi hoohuiaina, ao le no hoi no ka hoohuiia aku o Hawaii me Amerika ma kekahi ano a ioina paha, aka i lawe mai makou i keia mau hoakaka ana i mea e hiki ai i ko makou poe heluhelu ke ku iho a hoomaopopo i ka oiaio o na hopena a makou i olelo ai e halawai mai ana me ka lahuiHawaii nona ka aina ke poholoaku kakou iloke o keia apu koheoheo o ke kuikahi hoohuiaina a ka Aha Senate hoopau koalaala i hooholo iho nei.

   Ua paa ke Kuikahi i ke ka kauia, a ua aponoia e ka Peresidena a me kona Aha Kuhina a e kali wale aku ana no i ko Amerika hooholo ana mai ma o kona Aha Senate ia e noho mai ana iloko o Dekemaba e hiki maiana, a oia ka makou e hoaiai aku nei i na aoao o ua Kuihahi la.

   Ko makou manoa alakai iho aia maloko o na olelo o keia Kuikahi ua hoonele maoli ia mai ka lahui Hawaii me kona kuleana a wahi kuleana ole loa, e komo aku ai a kaana pu ana i na hooponopono ana iloko o ke Aupuni a ua Kuikahi la e koi nei, ua hoonele loa ia ka lahui nona ka aina i ko lakou mau pono pili ohana lahui a ua kaawale aku no ka lima o na malihini e kipa mai ana a noho iloko o Hawaii, o ka hoe@  ana mai oia mau hopena nana ole ia i ke kanaka Hawaii nona ka aina i keia la, oiai, ua poe hana Kuikahi nei e koi ana i ka lahui e komo pu aku me ko lakou mau manoa, e hookoia ai ko lakou makemake kumakaia i ka poe no lakou kaaina, ua like ia me ka olelo ae he pepehi kanaka a i ole he lawe oia maoli ni ia hana, Nolaila, o ka halawai ana maio ka lahui me na hana kaulike ole oia ano, oia auanei ka@@@@ e hooi loa ia aku ai ka n@@@@ paa kuio loa o ka lahui, me ka haawi ole aku i hookahi sekona no ka hoolohe ana aku i ka i apo koheoheo no ka lahui Hawaii nona ka aina.

   Aka, aia maluna o ko lakou mau lehelehe, e lu helelei nei i ka olelo, aole makou i manoa iki e hoopilikia aku i na kanaka Hawaii, elike me na ilikini o Amerika, ina oiaio ka manoa, no ke aha i hoike ole ai pela ma ke keokeo o ke kalana a me ka eleele o ka inika, he olelo palaueka loa ia, o ka mea maopopoloa, ina e kaa aku ka lahui ma ko lakou aoao ua hoohainukoke ia mai ka apu koheoheo e make ai.

A no ka mea, o ke kuikahi hoohui aina i hanaia, a e waiho nei, aole loa ia i kuka a noonoia o ka lakui nona ka aina, aka, he hana ia i laweiawe maluia me ke kaukai oleia o ko ka lahui manao, a i ka paa ana ua koilia mai ka lahui, e inu pu aku i ka apu koheoheo, ua like keia hana i lawelaweia mau nei me ke kanaka e makemake ana e kuai i ka aina o kekahi kanaka, aka, aole nae makemake o ka ona nonaia aina e kuai, a ua hooieia aku no imua o kona aio, eia nae hoi no nei kanaka a hana i ka palapala kuai a paa, hele aku ia a mua o ka ona aina, olelo aku ia e kakau mai kou inoa i keia palapala kuai, a hoole mai la kela, eia ka olelo hope a nei kanaka, ua lilo ia'u ka aina i keia wa, e hoiana au a laweae i puali koa maluna o ua aina la, a na lakou e haawi mai no;u.

   Ma keia hana ana a keia kakanaka, aole anei oia i kupono ke kapaia aku he aihue? Oia maoli ke kulana o keianinau hoohui aina e ku nei i keia la, maemae e ku nei.

   Owai keia mau Komisina hana kuikahi i holo aku nei a a Amerika hana i apu koheoheo no ka lahui? Na ka lahui anei i kauiha pela?

   Ma keia ae la kakou e ike mai ai e ka lanui, i na hana e kupono ai ke kapaia he alunu i ka pono o ka lahui Hawaii, a e ku ai ka lahui ma ke aloha aina a hiki i ka Hawaii hope loa.

 

  PELA PAHA?  HE MEA OLE IA

 

   Ma kanupepa waa kapili Hoku o ka la 22 o Sept. nei makou i ike iho ai i kekahi mau manao, e keha ana no na Lunamakaainana i makaikai pokoleiho la i na kaiaulu o Hawaii Maui a me Oahu nei, wahi a ua opihi awa nei, ua hoike ia mai kona mea kakau, aohe kanalua ana no ko Amerika lawe aku ia Hawaii a hoohui aku me ia, a oia ka makou i olelo ae la, Pela paha? A no ka mea o makou @@@@@ahi i hui a halawai a kuka pu me, Lunamakaainana A.S. Berry, kekahi o na poe Lunamakaainana i hoi aku la, a wahi ana ia makou; mamua ae o ka mioi ana aku o kemea kakau o ka nupepa Hoku. "I Hilo, Hawaii au, a o ke kulana a'u i ike ai i na kanaka Hawaii ma ia apana oia ko'akou alualu hele ana ia'u ma na wahi a pau au e hele ai, e ua lilo i mea na'u e hoohuoi ai, a ainau aku la i kekahi poe no keia alualu hele o na kanaka, ua pane ia mai me ka pane a'u e ohohia ai, oia hoi no ko'u lohe ia e na kanaka hehoaloha au no ka Peresidena Kalivalana i pau,a ai wa au i hoomaopopo iho ai, a pane aku la au i ka mea nana au i hai mai, a@@ o hai aku oe i na kanaka, owau kekahi mea i ka koo ikaika i na kumuhana apau a Kalivalana no ka hoihoi Aupuni Moi, aka, ua pau oia, aole he meahiki ia'u ke hana i keia wa, a i na he mana ia'u ke hana, ua hookoia ko lakou makemake i keia wa, me ke kaukai ole aku i minute hou.

   Ua hooiaio ia mai ko'u aoao i kakoo ai, mamuli o ko'u hiki kino ana mai la ike maka, a ina au i hanau ia i keia, aina aia no au ma ka aoao kue makawelawela loa i ka hoohui ia o Hawaii me Amerika, e like me ka manao kupaa o na kanaka Hawaii i makee i ko lakou aina a ua kupono loa i ka lahui ke lawe i keia moto kauana "Aloha Aina."

  Nolaila, ke olelo nei makou ua loaa paha kela keonimana o Amerika ma ka moeuhane ia e ka mea kakau o ka nupepa Hoku, mamuli o kona piha loa i ke kuko, a ma ka ai nui loa i ke ahiahi i loaa na moeuhane ino o ka po.  He mea ole kau e ka Hoku.

  

    He makana o $20, ke haawi ia ana i ka e hoike mai ana i ka mea nana i aihue i ke kaa hehi wawae Sterling helu 184, mawaho iho o kahi o J.B. Atherton, ma ka po o ka Poakahi nei.

 

KA  LEO  O  KA  LEO  NO  O  MOGANA 

      WA  LIMA  NA  LIMA  O  KA

        REPUBALIKA  O  HAWAII.

 

   Ma ka nupepa Hoku o ke ahiahi nei ike iho ai makou, i ke kaualako ia o kela elemakule Senate o Amerika e na poe pakaha ia Hawaii aina. Hawaii lahui a me Hawaii Alii, e hoikeike ana iaia i na kuaau kahi a Kaahupahau i hakala ai me Kahiuka, ka mano mai Hawaii mai, ua kaapuni ae ka mokuahi Kaena e kaihele ana i ua Kolopupu@la, ma na kuaau, ma na kakai@one, a e hoolei ia aku ana ma kona mau pepeiao na huaolelo lehulehu, no ka pomaikai o Amerika ke ae mai e hoohui ia Hawaii me ia, no ka mea, e loaa wale ana ia Amerika kela ana hookalakupua i noho ai o Kaahupahau, a e piha ana na manuwa o Amerika me na opihi koele kakau ana ma na paia a ke ole makou e kuhihewa, ua omo ia aku ia mau ao ana iloko o ua kani-koo-paialauha 'la.

   Aohe no au nana ana ae, ua aui na hora o kou ola ana, o na pomaikai ka paha o na wa hi keiki e ola aku ai iloko o ka mauleule, a hala ae keia mau la, oia ka mea nana, po ka holo a me ka holo ole o ka hoohui aina, aole ia o kou kuleana, o kau no ka hana aku i ko lakou makemake, e nalo hoi e puhee ana ke anaina i ka hoihoi ole i kau haiolelo mauluulu, aohe no au nana la, o ka lakou ka paha a pau aku kani ka aka a ua kanaka, i ae he loaa ka poe nana e uku kou mau lilo o ko makaikai ana ia Hawaii nei.

 

E  KOHO  BALOTA  KAKOU  WAHI  A  KA  MAKAAINANA

 

   He nui manao a makou i hoaiai a alakai aku ai i ka la hui, maluna o keia kumuhinu a ka Makaainana e himeni mau mai nei @ia makou, me ka hiki ole loa iaia ke kukulu i kekahi kahea paio maluna o ka naauao , me ka laukua ole mai i na olelo ano henehene a kamalu, no makou iho aole makou e lawe mai ana ia mau hana ku ole i ke ano kanakamakua a noonoo naauao, ke haalele nei makou ia manao. a ke lawe nei makou i ko makou kamalii ana i kanakamakua maluna o ke kahua paio no ka pono o ka ai na ka lahui a me ke alii, aele me na olelo ano henehene o ke ano hiahaa loa.

   Ma ka Makaainana o ka la 20 o Sept. nei i pane mai ai ua hoaloha nei o ka makasila, i ko makou manao alakai maluna o ke kumuhana koho Balota, ma ko makou hoomaopopo ana aole i pane ia na kumu kahi a makou i kukuku ai i ke makou hoo@ ana, a ke a mau mai nei ia mau kumu, me ke kulai oleia, aka, ua kalele mai ka makamaka ma kona wehewehe ana i ke ano o ka hualelo (pelebisite) no na unuhina oia huaolelo, aole ia i hooleia he like wale no ia mai Kaena a Waialua.

   Mai loaa paha ia makou hewahi hookanaho pu ana me ka makamaka, i na o kana kohe Balota e koi nei, a ia Amerika e hookikina aku ai e kauoha ae ia lakou nei a me ka lahui e koho Balota i na paha ua ku iki iho makou a kaana pono i kona mau aoao, no ka pono a me ka ole, aole nae pela ko ka makamaka manao, mai kona hookumu ia ana mai a hiki wale no i keia manawa.

   He koi maoli no ua makamaka nei, e noi ae ka lahui i nei aupuni a ka lahui i hoihoi ole ioa ai, no ia makou i ku ae e hoole ia manao me ke kaukai ole i na manawa e noonoo ai, oiai lawe na hana awahia a nei aupuni e makole ai na maka o ka lahui  Ha ae e ka makamaka i Amerika e ahona paha ia   . A-lia-ia-hao-e.

 

PAU  PULU  AOHE  LAU  KANU

 

   Ma kekahi anaina paina i haawi ia maloko o ke kulanakauhale nei, oiai na hana lealea e pii ana ma ke ana kiekie, aia, na poe a pau ua luhe i ka wai me he pinao lele luheluhe la, oia ka wa i ike ia aku ai e ko makou Kiu, e hapapa ana na lima o kekahi poo Aupuni i ka opu o kekahi opuu nani o Hawaii, a oia manawa like no i ku ae ai o kekahi keonimaka me kona kiaha, a kaukau ae la, e mu ana kakou no ko'u hoohulia me kekahi o keia mau ui, aole no ka Hoohui ia Hawaii me ko'u aina hanau, ua inu ae la na mea a pau, a hene iki iho la ka aka ana a ko makou Kiu.

   Wela ka hao, alu ka uwea.

 

UA  HALA  AKU  LA  NO  LADANA

 

   Maluna o ka Moana o kela Poaha aku nei i hala aku ai o G. Cas@na Keniona, ma kona alahele e hoio pololei loa ana no Ladina, no ka waiho ana aku i kana, koi poho a me kekahi poe kupa Beritania e ae i hoopaahao ia e keia aupuni, ma ka haunaele o ka makahiki 1895.

   He manaolana kona e holopono ana kana huakai.  E huipu aku ana oia me kona hoahanau, ka Haku Kenion@ , a nana e hoomaikeike aku iaia i kekahi mau luna aupuni o Enelani.

   Mamua o kena haalele ana iho ua hoike aku oia imua o kekahi e kona mau hoalaha, ua haawi mai o Haku Keniona i kona ae no ke kekua ana iaia ma na ano a pau no ka hooloheia e kana koi pohe e ke aupuni. Ua manao o Keniona iloke e ka mahina e Okataba ae nei e waihe aku ai oia i kana mau koi poho.