Ke Aloha Aina, Volume III, Number 39, 25 September 1897 — Page 7

Page PDF (828.28 KB)

This text was transcribed by:  Reya Liilii
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 25, 189@.          @

 

HE MOOLELO HOONANEA.

-:NO:-

ALANADELA.

Ka Wahine Hoopahaohao o ka Aahu Keokeo.

-A I OLE-

Ka Loea Hookani Hapa o ke Kuluaumoe.

            I ka ike ana o Rudo@, aole e hooko ia ana kona manao, ua ulu mai la na manao iloko ona, aka, aole nae oia i hoike aku ia Lusia, ua hooholo iho la nae oloko o kona puuwai, e hoomau ana no oia i ke noi ana a hiki i ka hooko ia ana o kona makemake.

            A pau ae la ka laua holoholo ana, aia hoi, ua kani mai la ka bele aina kakahiaka, a oia no ko laua wa i naue aku @i n@ ke hoo@ i ka lua o ka inaina i ukaliia @ ka elemakule M@.

            Ia lakou e n@ nei iluna o ka papaaina, aia mau hoi na maka o R@d@fa ke haka pono la maluna o ka kaua Lusia, me he mea la, e hoike okoa mai ana no ua maona oia i ka nani o ke kaikamahine o Italia, a i kohu pono ai paha iaia keia wahi kanaenae:

            Na ke aloha i hanai mai,

            I kuu la pololi hoi,

            Na ka hali'a i hooinu mai,

            I kuu manawa ono wai hoi,

            I ka pau ana o ko lakou ai ana, ua hoi aku la ka kaua Lusia e hooluolu, no ka mea, akahi no a loaa iaia he manawa hoomaha maikai mai kona wa i hopuia ai e ke kapena a hiki i keia wa iho la, a i ka wa no hoi o kona poo i pa aku ai iluna o ka uluna, ua lilo aku la oia i ka hooipo me Niolopua, ka ui kaulana hoi o ka aina moeuhane, a aole oia i puoho a hiki i ka wa o ka hele aina ahiahi i kani mai ai, akahi no oia a puiwa ae, a ike ae la, ua ano molehulehu ka.

            Aia ae la oia a kahiko iho la hoi iaia me kekahi mau aahu hou i lawe ia mai e ke kauwa, mamuli o ke kauoha a Rudofa, a i ka paa ana o kona mau hemahema a pau, aia hoi, ma ka nana aku a kou mea kakau, aole keia o Lusia, aka, he anela no ia mai ka lani mai.

            Haalele iho la oia i kona rumi, a iho aku la no lalo o ka rumi aina, a ia wa no hoi i halawai koke mai ai na maka o Rudofa me na helehelena nani o @a kaua Lusia, a puana ae la i keia mau wahi huaolelo me ka malie.

            Ka nani o na nani, pehea la au e honi ai i kona ala.

            O Rudofa, ua kahiko mai no hoi ola i kona aahu nani loa, me ka manao ana na ia aahu e kaili aku i ka puuwai o ka kaua Lusia, aka, na ke au nae o ka manawa e hoike mai, no kekahi manawa loihi ko laua hoohialaai ana me ka hookuupau ana aku hoi i na moolelo ike ole ana e hoomanao ae ai.

            A i ka pau ana ae o ka lakou ai ana, @ naue aku ia lakou no ka lanai o ka hale iluna, a malaila hoi lakou i hoonanea iho ai, me ke kauoha ana aku o Lusia i kahi elemakule, e lawe mai i kana pila hapa.

            Ua eleu aku ia kahi elemakule no ke kii ana i ka pila hapa a kana kaikamahine, aohe no hoi i liuliu aku, ua hoea mai la oia me ka pila hapa.

            I ka loaa ana mai o ka pila punahele a ka kaua Lusia iaia, oia no ka manawa i koele mai ai o ka leo o ka uwati, e hoike mai ana hoi ia lakou, o ka hora 9, ia o ka po.

            Ia wa ua Lusia nei i panapana malie iho ai i na kaula uwea o uwe hone, he mau minute wale na keia hoopapa ana ana i na kaula o kana pila hapa, aia hoi ua hoopuiwa ia ae la oia i ka lohe ana aku i kekahi mau halulu kapuai wawae lio i kahi mamao.

            A oia ka Lusia i huli ae ai a ninau aku la ia Rudofa.

            Heaha keia halulu ano e a'u e lohe nei?

            He mau halulu kapuai wawae lio ia a me he mea la, e alualu ia ana paha, wahi a Rudofa i pane mai ai.

            Na keia mau olelo hoopohala a Rodufa no keia mau kapuai wawae e halulu nei i hoopau ae i ko Lusia noonoo no ia mea, a kali aku ia hoi o ka hoea mai o ka elemakule me kana wahi pila hapa punahele, me ka mahui mua ole no kana eha koni no hoi keia mau kapuai wawae lio ana e lohe nei.

            No o Rodufa hoi, ua hookomoia mai la na manao hopohopo iloko ona, no keia mau kapuai wawae ano e ana e lohe nei o ka po, no ka mea, aole he poe malihini ma ia mau wahi koe wale no he kamaaina, a o ua kamaaina la o Rodika no ia, aka, i kona wa i hoomanao ae ai, aole e pakele o Rodika mailuna mai o ka hokua o ka lio, ua hookanaaho iki ia ae la oia me ka haupu ana ae, o ka uhane paha keia o Rodika e hele mai ana e lapu iaia.

            Maanei ua komo iho la paha iloko ou e ka mea heluhelu ke pahaohao no keia mea halulu ano e, aka, i mea e hoopau ia ai kou pohihihi e ka mea heluhelu, aole ia mau halulu kapuai wawae lio no kekahi mea okoa aku, aka, no Rodika no ia, e imi, mai ana i ka mea a kona puuwai i aloha ai, a me ka wahine hoopahaohao hoi me ka uhi maka eleele.

            E haalele iho kaua i ka hoonanea ana me Rodufa e noho la me na manao pihoihoi, a e ui hou aku hoi kaua ihope ia Rodika, eia aku nei la oia ihea.

            I keia wa o laua i nalo mai ai iloko o ka hihipea o na laau, ua lawe ae la o Rodika i ke pailata ana o ka laua huakai e kuupau ana hoi o Rodika i ka holo o kona lio me ka ukali aku o ka wahine uhimaka eleele mahope ona.

            A iloko hoi o na minute pokole, aia laua ke pii@la iluna o na puu, ke iho la ilalo o na awawa, ke komo la iloko o na hihipea o na laau, aka, oia mau keakea nae a p@u o ke alahele a laua e hele nei, ua lilo wale no ia he mea ole i ka manao o Rodika, oiai, o ka mea nui wala no iloko o kona puuwai o ka halawai koke aku o kona mau @onohi maka me na helehelena nohea o ka kaua Lusia, a i kohu pono paha keia wahi hooheno nona:

            Ke kaawale aku oe,

            Hiki mai ko aloha eha au,

            A ike aku au ia oe,

            Olu pono kahi manao.

            O kahi a Rodika, e pailata nei i ko laua alahele, aole ma ke alahele e hoea aku ai i kahi a laua i hui mua ai me Lusia ma, aka, aia oia ke alakai la ma ke alahele pololei e hoea aku ai i ka home o Rodufa, ka home hoi a laua i holoholo like ai i ko laua mau la opio.

            Ua hoomau aku laua i ka hoonee i ko laua mau lio, a i ka wa hoi a ka la e iho aku ana e nalowale iloko o na lau laau, akahi no laua a haawi he hoomaha ana no laua iho no ka mea, ua ike iho la o Rodika, he elima wale no mile ko laua mamao mai ka pahu hopu aku o ka laua huakai.

            Lele iho la laua mailuna aku o ko laua mau lio no ka haawi ana hoi i wa no lakou e hoomaha like ai, a ia wa i unuhi ae ka wahine me ka uhimaka eleele mailoko o kana eke ili a mahele ae la hoi i na wahi popo palaoa i koe, a haawi mai la i kekahi hapa na Rodika, no ko laua paina ana iho hoi i ko laua aina ahiahi.

            Aka, aole nae i lalau aku oia i na apana palaoa i haawiia mai iaia, oiai na kuko like ole e lauwili ana iloko o kona kino, no ka pomaikai a me ka ole o kana huakai, a me ka leo kaumaha, pane aku la oia i kona ho@.

            "Ua maona no au i na kuko like ole e pakaawili nei iloko o kuu nui kino, a nolaila, a mai hookaumaha no'u.

            I ka pau ana o ka ka wahine me ka uhi maka eleele paina ana, ua oehu koke aku la no o Rodika i kona hoa no ka hoomau ana aku ma ka laua huakai, a iloko o ka manawa pokole, aia la ke hoomau hou la ma ka laua huakai.

 

HUKIHUKI KAULA.

 

            Mawaena o na keiki o Laie a me ka Kahuku Plantation ma ka Poaono, Sepatemaba 11, hora 6 p.m. a mamua ae o keia manawa, oiai na keiki huki o Laie i haalele iho ai i ke kahua hoomoana, ma ka home o ka Peresidena nui oia hui, hora 2 p m, a kamoe ako la ka huakai no ke Komohana Akau, e hoopuniia ana na keiki huki 7, ke kapena oia mahele a me na luna  nui oia Hui, e na mahele 2, 3, a me 4, a mawaho ae o keia mau mahele hukihuki na makaikai, i alakaiia keia huakai kanaka nui e ka mana o na lala 7 o ke Komite, i malama ia ai ka maluhia, a ua hekau iho maluna o keia huakai hele wawae ka eehia a me ke aloha, e hukiia ana ka hapalua o ka papa hukihuki a me ka hapa o ke kaula malina e huki ai.

            A ma ka hiki ana o ka huakai ma ke kahua o na hana o ka la, ua noho pohai ia keia huakai e ka mana nui o na Komite 7 o ka hui, maluna aku o loa keia hui me ka makaukau, a me ke kapena Jos. Kekuku o na keiki huki 7 a me na mahele huki 3 no ka manawo hope loa maluna o ke kahua kaua mokomoko, mawaena o keia mau minute e hoonee aku nei a hala loa ka manawa

            Na G. Weight ka Lunakanawai i koho ia i hoakaka mai ka huki ana ma ka helu ana, akahi, alua, akolu, oia ka manawa, a hoomaka ia ka helu, 1, 2, 3, hemo ka umii, elua iniha ma ko Laie aoao, ua noomaka ka wikani o ke kaula ua kaa ka hana i na kapena o na aoao a elua, a puana leo nui ae la ke kapeno Keau i kana huaolelo o ka wikani penei; e huki wale no o Laie i 3 hora, aole e lilo hou aku hookahi iniha.

            Mamua ae o keia, ua himeni mai na mahele 2, 3, 4 o Laie i keia himeni, "Kuu Pea e," me na mea kani, ua lawe ae la ko Laie kapena i ka rula "paa i ke kaula" he hukiia hapa kapuai i kela manawa ma Laie, no ka lua o ka manawa, paa i ke kaula, he mau iniha ka nee, ua manao kela poe i ka paa he hemo ia, eia ka he huki ia, i pupue iha ka hana, kapuai me ka hapa ia manawa hoi ke kapena Kekuku ma ka holoholo ana, kawele ana i na keiki, a me ka hoopipili ana i ka lima o na keiki.

            Lawe hou ke kapena i kona kulana he rula hoike mahope o ka Anaka o kela aoao, e kikii ae ana ke alo iluna ua moe i ka loa, e paupauaho ana, hoi koke ke kapena ma kona aoao e haawi iho i ka rula huki hoomau ana penei, Laie boys, Laie blys, ua hoomau ia kela rula a hiki i ka elua iniha a haule aku la mawaho o ka laina, no 13 minute wale no i ulaa pu ia mai ai ka A@aka a me 6 huki i ka imo ana a ka maka, ua puana ae la ka Lunakanawai i kana olelo hope loa, ua ka ma Laie ka lanakila.

            O na paona o ko Laie mau keiki, he 1,117 a penei ka hoonohonoho ana Sam Lua, Anaka, 170. S. Kahawii 177 Richard Kalili, 150, G. K. Kekauoha, 150, D. Kamauoha, @55, Jos. Amaka, 260, Alakai mamua, Mr. Kuaele, 155, a ma keia i lawe ai o Laie i ka lanak@ nona ka ikaika huki no 13 minute wale no, nona ka makana hoohui 100 a mawaho ae o keia, he haneri maluna o na haneri, no ke anaina makaikai mai, aia maluna iho o elima haneri, a ma ka huii hoi ana, ua huki ia ka Peresidena nui o ka hui e na keiki o na mahele 2, 3, 4, maluna o ka papa hukihuki o ka lanakila a me ke kaula malina kaakolu hili paakai o oa-lokahi, a na ke Akua e kokua mai, Amene.

            Good Bye,

            J. K. APUAKEHAU.

            Hui Hukihuki o Laie.

 

            Ua pau aku na Lunamakaainana i ka hoi maluna o ka mokuahi i Auteselia.

            He 11 la a ka mokukaua Farani Danguay Trouin i holo mai nei mai Tahiti mai, he 15 mile kona holo i ka hora hookahi.

            Ua hoohuiia ma ka berita o ka mare o J. A. Thompson, ka mahele olelo o ka Aha Kiekie me Emeline H. Kaia ma ke ahiahi o ka Poakolu nei.

            Aia ma kahi kokoke i Decorah, Iowa kekahi ana, i ka wa o ke kau Makalii, ua piha o loko o keia ana me na pauku hau, a i ka wa Hooilo hoi, e wela ana o loko o keia ana elike me ka wa o ke kau Makalii.

            Ma ke kakahiaka o ka Poalua nei ua hanau mai la ka wahine a Solomon koki he keikikane, ma Waikahalulu, aole no nae i liuliu mahope iho, ua make aku la oia, ke pii maikai ae la ka oluolu o ka makuahine,

            Ma ka po o ka Poakahi nei, ua komo aihueia ae ka hale puhi berena e ku nei ma ke alanui Moi, malalo ae nei o Aala, o kahi a ka aihue i komo mai ai malalo ponoi ae no ia o ka papahele o ka hale, m@ o ka wili ia ana a puka, ua lilo aku he mau dala mailoko aku o ka ume waiho dala. Aole i loaa ka aihue i keia wa.

            Ma keia holo ana aku nei a ke Kalaudina i ka Poalua o ke@a pule aku nei no Maui, ua nalowale ke eke dala a kekahi Lunamakaainana nona ka waiwaiio o $400 i kona wa i kaawale aku ai mai kona rumi aku, ua hoomaka kokeia ka huli ana i ka wa i loheia ai, a loaa aku la ua eke nei, malalo o kekahi ahua ka@la, aohe i maopopo ka mea i @ aihue.

 

Na Palapala

 

Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka@a nalalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o @ poe na lakou i kakau mai.

 

HU AE LA KA WAHA O KA A@-A I KA LAPUWALE.

 

I kuu ALOHA AINA Ahonui,

            Ua konoia mai au e kela poo e kau ae la maluna, e hoike aku i ke akea, i ike mai ai o'u mau kini makamaka e noho ana mai ka la hiki a ka la kau i Lehua, i na hana epa a ka ai-a, oia hoi keia:

            Ma ka Poaha, la 16 o keia mahina maloko o ka halehalawai ma Kukuluaeo nei, i ka wa i pau ae ai o ka halawai hoomau a H. H. Paleka, ua kauoha ia mai la ke anaina e noho iho, ua noho iho la ke anaina.

            Aole i liuliu, ua poha mai la ka leo o ua ai-a nei, me na maka e like me ko ka legor@ @ heluhelu mai la oia i kekahi leta mai ka Moiwahine mai, a penei ke ano nui:

            E @ mai ana i ko Daniela ma na ole ma ke kakau ana i ka inoa o ka lahui. "Aole Au i kauoha aku nei ia oe e hana pela, o Ka'u wale no i hai aku ai ia oe, eia mai ka hana ma ka lima o ka Peresidena o ka Hui Aloha Aina a me Kalaiaina, ina laua e paipai mai ana e kokua aku oe."

            Oia ae la ka mea ano nui o kela leta i pai hakahakaia, ua pii koke ae la ka lena i na make e ua ai-a nei, a hooaka ae la kona mau lehelehe imua o ka M@a Mana Loa. Pau Pele, Pau Mano, "aole au he kanaka no ke Alii, he ha ole ko'u moi i keia wa, e hookahuli aku ana au i ke aupuni moi o Liliu he alii ha@a hewa oia."

            E@, e nana mai e ka lahui i ka hana a keia eepa, mamua aku nei, olelo ka waha he aloha i ka moi, i keia wa, ke hoole nei, o ka mea hilu nae, ua hana epa ia iho nei ka inoa o ka lahui eia, a me kona aumakua (Kalauokalani) a mahope hoole ka waha o ka lapuwale nui, oia ka mea i pili pono ai kela poo manao e kau ae la maluna, ke waiho aku nei au na ka lahui e kaupaona iaia

            HE KIU MEA HOU.

            Kukaluaeo, Sept. 17, 1897.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, kekahi o na moopuni ponoi, a i kuleana hoi ma ke ano, owau kekahi o na hooilina oiaio ma ke kanawai no kuu mau kupunakane i make, oia o Kalauli, @ona ka apana aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila, Helu 2327, e waiho la ma Kahanaiki, Waianae, Oahu. Ma kela, ke hoike akea aku nei au, o na kuai i hanaia e kuu kupunawa@ine, oia o Kalaniwahi a me Uwia kuu kaikaina, e hoolilo holookoa ana i kela mau apana aina i kekahi poe e aku me kuu ike ole, a apono ole hoi, ke hoole nei au i ka mana ole ma ke kanawai o ia hoolilo ana. O ka poe a pa@ e noho ana maluna o ua mau apana aina la, he kuleana ole, ke kauohaia aku nei e hookaawale a i @ alaila, e hanaia aku no elike me ke kanawai.

            Me ka oiaio

            MR. J. MAKANUI,

            Pulama, Puna, Hawaii, Sept. 13, 1897.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ua hookohu pono aku wau ia.

J. U. UAHINUI ESO.

o Kaunakakai, Molokai, i Hope oiaio no'u no ka hooponopono ana i ko'u mau waiwai paa a me na waiwai lewa e waiho la ma Kamalo, Molokai, a he mana piha kona e hoopii ma ke kanawai.

            Owau no,

            HOOIPO (w)

            Kalaupapa, Molokai, Sept. 15, 1893.